System przeciwdziałania 

utonięciom w Polsce 

Michał Czaplicki
Uniwersytet Łódzki

Cel:

•

Przedstawienie zagrożenia utratą życia 
wskutek utonięcia.

•

Charakterystyka i ocena systemu 
bezpieczeństwa nad wodą w Polsce.

•

Wskazanie propozycji działań 
zmierzających do poprawy skuteczności 
działania systemu.

Metoda:

•

Analiza dokumentów

•

Sondaż diagnostyczny(wyniki badań 
własnych)

O POWADZE PROBLEMU !

•

Jaka jest skala zjawiska utonięć?

Wypadki utonięć:

Wypadki utonięć

•

1999 – 925 osób

•

2000 – 525

•

2001 – 675

•

2002 – 741

•

2003 – 661

•

2004 – 707

•

2005 – 536

•

2006 – 596

Polacy  toną również w innych 

miejscach na świecie.

Wypadki utonięć w odniesieniu do 
śmiertelnych zdarzeń podczas 
pożarów i wypadków 
komunikacyjnych

Zdarzenia nagłe na świecie

Utonięcia są drugą, po 

wypadkach komunikacyjnych 

przyczyną nagłej śmierci.

Elementy systemu 
bezpieczeństwa nad wodą:

•

Prawo

•

WOPR

•

Edukacja

•

Finansowanie systemu

Ustalenia prawne:

•

Rozporządzenie, o bezpieczeństwie osób 
kąpiących się (Dz. U nr 57, 1997 r.)

•

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w 
sprawie kwalifikowanej pierwszej pomocy 
(Dz.U. Nr 60 z 2007r. poz. 408)

•

Uchwały Zarządu Głównego WOPR

Ustalenia prawne – ich 
konsekwencje:

•

Wysoki poziom merytoryczny szkoleń

•

Wielostopniowość szkolenia Ratowników (6-8 
szkoleń do uzyskania uprawnień zawodowych)

•

Wysokie koszty (brak 

wsparcia publicznego)

O potrzebie edukacji w 

zakresie bezpiecznych 

zachowań nad wodą

   Wychowanie jest świadomie 

organizowaną działalnością, której celem 

jest wywołanie zmian w całej osobowości 

człowieka, włącznie ze stroną wyrażającą 

stosunek do wartości.

Wincenty Okoń 1987

Edukacja:

•

Wymień podstawowe zasady 
bezpieczeństwa nad wodą.

Edukacja:

•

Jak nauczyłeś się pływać?

Edukacja:

Edukacja:

•

Przeanalizowano wiele dostępnych 
programów nauczania przedmiotu 
wychowanie fizyczne i wychowanie 
prozdrowotne. 

•

Nie napotkano w nich na treści dotyczące 
bezpiecznych zachowań nad wodą. 

Przygotowanie pedagogów do edukacji w 

zakresie bezpiecznych zachowań nad wodą.

•

Przedmiotowe treści znaleziono jedynie w 
programach kształcenia nauczycieli 
wychowania fizycznego. Są one elementem 
przedmiotów:

•

 pływanie i ratownictwo

•

 obóz letni

•

 pierwsza pomoc medyczna i BHP

Przygotowanie pedagogów do edukacji w zakresie 

bezpiecznych zachowań nad wodą.

•

Studenci  innych  kierunków  studiów  z 
przygotowaniem 

pedagogicznym 

mają 

zazwyczaj  w  programie  studiów  jedynie 
przedmiot 

„Zasady 

bezpieczeństwa 

i 

udzielania pierwszej pomocy” w wymiarze 15 
godzin.  Należy  przypuszczać  że  sprawy 
bezpieczeństwa  nad  wodą  nie  zajmują  tam 
wiele miejsca lub nie ma ich wcale.

WOPR

•

Jedyny podmiot o zasięgu ogólnokrajowym 
zajmujący się sprawami bezpieczeństwa nad 
wodą.

•

Jest 0rganizacją społeczną.

•

Realizuje całość przedmiotowych zadań

•

Brak podmiotów publicznych działających na 
tym polu.

Finansowanie systemu:

Przykład jednostki w Łodzi

•

Orientacyjne roczne wydatki w latach 2004-2009 
wynoszą około 600 tys. zł

•

Minimalny podatek vat 22% wynosi około 132 tys

•

Wsparcie publiczne (poprzez udział w 
konkursach UM), wynosi 45 tys roczne

•

minimalny zysk budżetu z działalności tej 
jednostki wynosi 87 tys

Wnioski:

•

Utonięcia są drugą, po wypadkach 
komunikacyjnych przyczyną nagłej 
śmierci.

•

Ustalenia prawa przewidują wysoki 
poziom kształcenia Ratowników wodnych

•

Awans zawodowy w Ratownictwie 
wodnym jest skomplikowany i kosztowny, 
co może ograniczać popularność tych 
szkoleń.

Wnioski:

•

System edukacji w niewielkim stopniu 
angażuje się w przeciwdziałanie 
utonięciom i nie jest do tego przygotowany.

•

Podstawą systemu przeciwdziałania 
utonięciom w Polsce jest działalność 
społeczna.

•

Istnieje podejrzenie, że budżet Państwa 
czerpie 
zyski z działania tego systemu.

Propozycje działań:

•

Nowa diagnoza przyczyn i okoliczności utonięć

   (naukowcy, MSWiA, WOPR)

•

Ocena skuteczności działań systemu (naukowcy, 
WOPR)

•

Poszukiwanie nowych rozwiązań (naukowcy, WOPR, 
podmioty zajmujące się ratownictwem z innych 
krajów

•

Badanie ich skuteczności (naukowcy, organizacje 
ratownicze)

•

Wdrożenie nowoczesnego systemu przeciwdziałania 
utonięciom w Polsce (naukowcy, MS, ME, WOPR)