Literatura podstawowa

1.

S. Owsiak :  Podstawy nauki 

finansów. PWE. Warszawa 2002.

2.

D. Korenik , S. Korenik: Podstawy 

finansów .PWN, Warszawa 2004.

3.

H.Zadora: Finanse i Bankowość w 

gospodarce rynkowej. Wydawnictwo 
Politechniki Śląskiej. Gliwice 2004. 

Literatura uzupełniająca

1.E.F.Brigham, J.F.Houston : Podstawy 

zarządzania finansami. PWE, 
Warszawa 2005.

2.B.Pietrzak, Z.Polański, B.Woźniak: 

System finansowy w Polsce. PWN , 
Warszawa 2004.

3.Pr.zb.pod red. S . Owsiaka: Sektor 

finansowy w Polsce. PWE ,Warszawa 
2002.

Wykład I; Przedmiot i metoda 

nauki finansów

• Pojęcie i funkcje finansów w 

gospodarce rynkowej.

• Klasyfikacja finansów.
• Nauka finansów i jej metody 

badawcze.

• Związki finansów i gospodarki

Pojęcie finansów

• Termin finansów  nie jest  jednoznaczny.
• W ogólnym rozumieniu finanse to zasoby 

pieniężne, którymi dysponują podmioty 
gospodarcze.

• Rozumiane są też jako dziedzina wiedzy 

związana z gromadzeniem i podziałem 
środków pieniężnych w gospodarce i wśród 
podmiotów gospodarczych

• Nauka o zjawiskach i procesach pieniężnych

Funkcje finansów

• Alokacyjna; podział zasobów 

pieniężnych w gospodarce, którego 

efektem jest odpowiednia struktura 

produkowanych w gospodarce dóbr i 

usług.

• Redystrybucyjna; wtórny podział 

dochodu

• Stabilizacyjna; wykorzystanie finansów 

do regulacji równowagi ekonomicznej i 

stabilizacji gospodarki.

Klasyfikacja finansów- 

kryteria

• Kryterium podmiotowe;
• Finanse przedsiębiorstw
• Finanse publiczne
• Finanse banków i instytucji 

kredytowych

• Finanse ubezpieczeń
• Finanse ludności/gospodarstw 

domowych/

Kryterium przedmiotowe

• Transakcje finansowe-kupno –sprzedaż 

produktów i pieniądza. Posiadają  
ekwiwalentny charakter. Przychody i 
dochody.

• Transfery finansowe ; jednokierunkowy 

przepływ pieniądza bez 
kontrświadczania.

• Pożyczki i kredyty- zobowiązania 

pieniężne

Finanse jako nauka

• Związane są z ekonomią
• Stanowią aktualnie jedną z dziedzin nauk 

ekonomicznych

• Wyodrębnienie nauki finansów jest 

efektem rozwoju nauk ekonomicznych

• Obejmują ogół zjawisk pieniężnych 

powstających w związku z działalnością 
gospodarczą i społeczną człowieka

Przedmiot badań nauki 

finansów

• Kategorie i zjawiska finansowe
• Kategorie finansowe to pojęcia 

związane z określaniem istoty zjawisk 

finansowych. Tworzą język nauki 

finansów.

• Zjawiska finansowe określają związki 

powstające miedzy kategoriami 

finansowymi w procesie zastosowania 

pieniądza w gospodarce. 

Kategorie i zjawiska przyjmują 

postać

• Elementarną – podstawową
• Złożoną- powstającą na tle kategorii i 

zjawisk podstawowych

• Abstrakcyjną- ogólną
• Konkretną- związaną z realnymi 

procesami gospodarczymi

Metody badawcze

• Służą poznaniu zjawisk finansowych

• Wyodrębniamy metody;
    - prakseologiczne/ porównań nakładów i
      efektów, kosztów i korzyści, metody
      bilansowe/
   - statystyczne / strumieniowe, zasobowe
     strumieniowo-zasobowe, /
   - modelowania matematycznego
   - systemowe
   - eksperymentu
   - prób i błędów
  

Sektor gospodarczy a sektor 

finansowy



Sektor gospodarczy

Sektor finansowy

Sektor prywatny Sektor publiczny

Finanse publiczne Finanse prywatne

Sektor finansów

 publicznych

cele publiczne

cele społeczne

cele gospodarcze

Działalność gospodarcza ma na celu 

wytwarzanie dóbr i usług służących 

zaspokajaniu potrzeb społecznych.

 W procesie wytwarzania dóbr i usług 

powstają dobra i usługi prywatne oraz 

społeczne.

 Dobra i usługi prywatne zaspokajają 

potrzeby społeczne poprzez  mechanizm 

rynkowej alokacji zasobów 

 Mechanizm ten jest wspomagany 

mechanizmem alokacji publicznej , który 

służy wytwarzaniu dóbr publicznych 

Dobra publiczne 

• Dobra publiczne mogą być wytwarzane w sektorze 

prywatnym i państwowym, zawsze są finansowane  z 
funduszy publicznych i przekazywane w formie 
świadczeń publicznych z zachowaniem zasad 
nieodpłatności lub odpłatności. 

•  redystrybucja, czyli wtórny podział dóbr i usług 

poprzez dochody (odpłatność pośrednia w formie 
podatku).

• Ważne!

 Redystrybucja dochodu zmienia wielkość i 

strukturę popytu na rynku dóbr prywatnych i wobec 
tego również i warunki podejmowania decyzji o 
podziale zasobów między dobra prywatne i publiczne.

Możemy wyróżnić:

   

    a. dobra publiczne , które służą zbiorowości 

lokalnej

          lub całemu społeczeństwu,
 b. dobra społeczne - które nie mogą być 

dobrami 

     prywatnymi,
 c. dobra prywatne,
 d. dobra społeczno-prywatne.

Analiza efektów i nakładów dóbr 

publicznych

 Dobra publiczne:
 - można obliczyć koszty, np. obniżenie poziomu
    skażenia środowiska naturalnego,
 - efekty są niewymierne i nieporównywalne.
 Akceptacja tej zasady nie oznacza, że wybór kierunku 

alokacji zasobów musi być zgodny z tym rachunkiem. 

Wybór skali i struktury dóbr nie jest automatyczny. Ma 

charakter polityczny i jest dokonywany przez organ 

władzy.

 Analiza nakładów i efektów nie służy eliminacji 

politycznego mechanizmu wyboru wielkości i struktury 

świadczeń publicznych, ale jej zadaniem jest 

dostarczanie racjonalnych przesłanek wyboru decyzji 
politycznych

.