background image

 

 

FARMAKOTERAPIA 

FARMAKOTERAPIA 

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

background image

 

 

Wprowadzenie

Wprowadzenie

1) Charakterystyka kliniczna chorób  

afektywnych

-

kryteria diagnostyczne

-

jakościowe i ilościowe zaburzenia 
nastroju

-

zaburzenia wegetatywne

-

zaburzenia kognitywne

-

zaburzenia behawioralne  somatyczne

background image

 

 

Epidemiologia:

Epidemiologia:

- około 5% populacji dotkniętych jest 

depresją

- około 1% populacji choruje na 

chorobę dwubiegunowa afektywną  

-rozpoznanie i ewentualne leczenie 

dotyczy około jednej trzeciej chorych

background image

 

 

Efektywność leczenia 

Efektywność leczenia 

p/depresyjnego

p/depresyjnego

-reguła 5 R
1)  response 
2)  remission 
3)  recovery 

4)  relapse
5)  reccurence

Około 68% chorych 

odpowiada na leczenie  

Około 33% chorych 

odpowiada na placebo

Około 90 % uzyskuje 

poprawę przy użyciu 

różnych schematów 

postępowania

Około 25 % zmniejszenie 

ilości zaostrzeń

Około 10 % pacjentów 

leczonych wykazuje 

nawrót

background image

 

 

Etiopatogeneza depresji

Etiopatogeneza depresji

koncepcja monoaminowa

a) niedobór przekaźnictwa monoaminergicznego
b) dysfunkcja układu receptorowego 
c) hipoteza ekspresji genów

inne koncepcje

a)

dysfunkcja układu cholinergicznego

b)

dysfunkcja układu GABA-ergicznego

c)

hipoteza neurokininowa  

background image

 

 

Hipoteza monoaminowa

Hipoteza monoaminowa

- niedobór jednej lub więcej amin 

biogennych

a) Serotoniny (5-HT)
b) Noradrenaliny (NE)
c) Dopaminy (DA)
- działanie leków p/depresyjnych 

wywołuje wzrost monoamin w 

szczelinie  synaptycznej

background image

 

 

Układy 5HT, NA, DA

Układy 5HT, NA, DA

background image

 

 

COOH

COOH

OH

N

C NH

2

5-Hydroksytryptamina

5-HT

Aldehyd 5-hydroksy-
idolooctowy

Kwas 5-
hydroksy-
Idolooctowy
 (5-HIAA)

M

AO

Deh

ydr

oge

naz

a

ald

ehy

dow

a

N

C

N

C NH

2

NH

2

OH

H

Tryptofan

5-Hydroksytryptofan

N

C COOH

HYDROKSYLAZA 
TRYPTOFANU

Dekarboksylaza 
tryptofanu

background image

 

 

Receptor

Receptor

y dla 

y dla 

serotoniny

serotoniny

Istnieje co najmniej 15 podtypów 5-HT rec.

5-HT rec. posiadają zróżnicowany mechanizm transdukcji sygnału (tabela)

5HT-1A: odgrywają rolę w depresji/lęku

5HT-1D: odgrywają rolę w migrenie

5HT-2: biorą udział w kontroli różnych reakcji behawioralnych, dodatkowo pełnią istotna 

funkcje w układzie krążenia, antagoniści wykazują nieznaczne dz. anksjolityczne i 

p/depresyjne

5-HT3: istotne z punktu widzenia nudności i wymiotów.

background image

 

 

5HT

5HT

5HT

PRE

POST

WYCHWYT

 

ZWROTNY

5HT

5HT

5HT

5HT

5-HT 

5-HT 

1D/B;

1D/B;

alfa 2

alfa 2

5-HT 

5-HT 

1A;

1A;

Auto/heterorecpto

Auto/heterorecpto

ry hamujące

ry hamujące

background image

 

 

background image

 

 

Trochę historii

Trochę historii

-Lata „50” XX wieku
a)

inhibitory monoaminooksydazy 

b)

trójpierścieniowe leki p/depresyjne 

-Lata „80” 
a)

selektywne inhibitory wychwytu 

serotoniny 

-Lata  „90” 
a)

atypowe leki p/depresyjne

background image

 

 

LEKI p/DEPRESYJNE;

LEKI p/DEPRESYJNE;

zastosowanie w leczeniu:

zastosowanie w leczeniu:

• Depresji 
• Zaburzeń lękowych
• Zespole napięcia przedmiesiączkowego 
• Zaburzeniach nastroju 
• Zespołach bólowych
• Zaburzeniach snu
• ADHD
• Zaburzeniach odżywiania
• Zaburzeniach osobowości
• W zależności nikotynowej
• Autyźmie

background image

 

 

Różnicowanie depresji:

Różnicowanie depresji:

• Choroby tarczycy      
• Choroby przytarczyc
• niedokrwistość
• hipoksja
• Choroby nowotworowe
• farmakoterapia
• Otępienie
• Choroba Parkinsona
• Choroby wątroby
• terapia steroidowa
• SLE, choroby tkanki łącznej

background image

 

 

leki mogące powodować 

leki mogące powodować 

objawy depresji

objawy depresji

• Leki p/nadciśnieniowe

– Propanolol, Metyldopa, Rezerpina, Klonidyna, Hydralazyna, Guantydyna

• Inne leki układu krążenia

– glikozydy, leki moczopędne, Lidokaina, Procaina

• Leki sterydowe

– kortykosteroidy, Progestageny, (Estrogen)

• Leki p/bólowe

– Narkotyczne, Indometacyna

• Benzodiazepiny
• Inne: leki p/bakteryjne, neuroleptyki, 

chemoterapia, alkohol, 

background image

 

 

LEKI p/DEPRESYJNE

LEKI p/DEPRESYJNE

• Wszystkie grupy są stosunkowo 

skuteczne

• 50 –80%-odpowiada na leczenie
• Duże indywidualne zróżnicowanie 

w odpowiedzi na leczenie

• Efekt placebo na poziomie 25-40%

background image

 

 

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

Klasyczne leki p/depresyjne

• trójpierścieniowe leki p/depresyjne (TLPD) 
• inhibitory monoaminooksydazy (MAOI)
• selektywne inhibitory wychwytu serotoniny 

(SSRI)

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 

noradrenaliny (NRI)

• blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny 
    i dopaminy NDRI

background image

 

 

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; 

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; 

Nowe leki p/depresyjne

• podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i 

noradrenaliny (SNRI)

• antydepresanty noradrenergiczne i swoiście 

serotoninergiczne (NaSSA)

• antagoniści receptorów 5HT

2A 

 oraz wychwytu 

zwrotnego serotoniny (SARI)

Inne leki stosowane w leczeniu depresji:
• Neuroleptyki o działaniu p/depresyjnym

(chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna)

• węglan litu

background image

 

 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

(„TLPD”)

(„TLPD”)

 

 

TLPD-należą do nieselektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego NA i 5-

HT.Działają także na inne układy neurooprzekaźnikowe (układy: cholinergiczny, 

dopaminergiczny, histaminowy)

 

powodują:
• wzrost stężenia serotoniny 
• wzrost stężenia noradrenaliny
• blokowanie receptora muskarynowego M1 – 

efekt cholinolityczny (suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia widzenia, 

senność)

• blokowanie receptora adrenergicznego alfa 1 –zawroty głowy,  hipotonia 

ortostatyczna, senność

• blokowanie receptora histaminowego H1

efekt antyhistaminowy   wzrost masy ciała, senność

• blokowanie kanałów wapniowych (serce, mózg)
• antagonizowanie receptorów 5HTA2

background image

 

 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

(„TLPD”)

(„TLPD”)

• przedawkowanie TLPD może być przyczyna śmierci

• wykazują silne powinowactwo do białek osocza

• metabolizowane są przy udziale izoenzymów CYP450 

• hamują aktywność np. CYP2-D6 -niekorzystna 

interakcja z lekami metabolizowanymi przez ten 

izoenzym)

• Istotna jest osobnicza aktywność np.CYP2D6 na 

szybkość metabolizmu TLPD

• są wydalane z pokarmem matki

• w wieku podeszłym metabolizm TLPD ulega 

osłabieniu

background image

 

 

• Depresje o różnej etiologii
• Dystymia
• Lęk napadowy
• Moczenie nocne
• Zespoły natręctw
• Zespoły bólowe (gł. ból psychogenny)
• Zespoły hiperkinetyczne u dzieci
• Nerwice pourazowe

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

(„TLPD”)

(„TLPD”)

zastosowanie

zastosowanie

background image

 

 

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

działania niepożądane

działania niepożądane

Wpływ na receptor 
M1:Działanie cholinolitczne

:

-

suchość w ustach, zaparcia, 

zaburzenia widzenia, senność, 
napad jaskry, tachyjardia, zab. 
świadomości

• Wpływ na receptory H1i 

H2:działanie 
przeciwhistaminowe

-

zwiększenie masy ciała

-sedacja, senność, wpływ 

hipotensyjny

• Wpływ na receptory 

alfa1:działanie 
adrenolityczne

wpływ hipotensyjny,

 

sedacja, 

senność, 

• Hamowanie wychwytu 

Na

-

tachykardia, drżenia 

mięśniowe, zaburzenia 
erekcji i ejakulacji

background image

 

 

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

działania niepożądane

działania niepożądane

• Hamowanie wychwytu 

Da

.

-pobudzenie psychoruchowe
-zaostrzenie objawów 

psychotycznych

• Hamowanie wychwytu 5-HT

-

osłabienie łaknienia

-biegunka , nudności, objawy 

dyspeptyczne,

-Osłabienie ejakulacji, erekcji
-Zespół serotoninowy

• Działanie na 

mechanizmy błonowe:

-

wpływ kardiotoksyczny 

(zaburzenia przewodnictwa)

-Odczyny alergiczne
- obniżenie progu 

drgawkowego

background image

 

 

• Jaskra
• Zaburzenia rytmu serca
• Choroba niedokrwienna serca (okres pozawałowy)
• Znaczne nadciśnienie lub niedociśnienie
• Nadczynność tarczycy znacznego stopnia
• Choroba Addisona
• Ciężkie uszkodzenie narządów miąższowych (wątroba, nerki) oraz układu 

krwiotwórczego

• Zatrucie lekami psychotropowymi, alkoholem, lekami działającymi 

cholinolitycznie lub adrenergicznie

• Zespoły depresyjne przebiegające z zaburzeniami świadomości
• Równoczesne stosowanie leków wchodzących w niekorzystne interakcje z 

TLPD

• Nadwrażliwość na poszczególne leki

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

(„TLPD”)

(„TLPD”)

przeciwwskazania

przeciwwskazania

background image

 

 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

Trójcykliczne leki p/depresyjne 

(„TLPD”)

(„TLPD”)

• klomipramina (Anafranil) 
• Nortryptylina (Pamelor) 
• Imipramina (Tofranil)
• Amitryptylina (Elavil)
• Desipramina (Norpramin)
• Doksepina (Sinequan)
• Protryptylina (Vivactil)
• Maprotylina (Ludiomil)
• Amoksapina (Ascendin), 
• Trimipramina (Surmontil)

background image

 

 

Dawkowanie

Dawkowanie

TLPD

Amitriptylina

75

75-300

Imipramina

75

75-300

Nortriptylina

10-50

50-200

Klomipramin
a

75

75-300

Klasa

Nazwa

początkow

a

Okno 

tera-

peutyczn

e

background image

 

 

selektywne inhibitory wychwytu 

selektywne inhibitory wychwytu 

serotoniny

serotoniny

 (SSRI)

 (SSRI)

• Selektywne inhibitory wychwytu 

zwrotnego serotoniny (SSRIs):

Citalopram
Sertralina 
Paroksetyna
Fluwoksamina
Fluoksetyna

background image

 

 

selektywne inhibitory wychwytu 

selektywne inhibitory wychwytu 

serotoniny

serotoniny

 (SSRI)

 (SSRI)

Powodują wzrost stężenia 5HT  

(hamowanie wychwytu zwrotnego 5-HT)

-mechanizm wspólny ale leki tej grupy 

różnią się między sobą 

-

najczęściej przepisywana 

-

stosunkowo bezpieczna grupa 

-

stosunkowo mała częstość występowania 
działań niepożądanych

background image

 

 

SSRI’s - wspólne cechy

SSRI’s - wspólne cechy

Szeroki indeks 
terapeutyczny

minimalny efekt 
cholinolityczny i 
antyhistaminowy

minimalny wpływ 
na układ krążenia

nie obniżają 
progu 
drgawkowego

Niewielkie ryzyko 
zmiany fazy

dobra tolerancja

dobra współpraca 
pacjentów 

małe ryzyko 
teratogenności

możliwy 
negatywny wpływ 
na funkcje 
psychoseksualne

background image

 

 

selektywne inhibitory 

selektywne inhibitory 

wychwytu serotoniny

wychwytu serotoniny

 (SSRI)

 (SSRI)

-

możliwe działania niepożądane (większość 

przejściowych i na początku terapii):

• Dysfunkcje seksualne (30-50%) -5HT2A 

(wydłużenie ejakulacji, anorgazmia)

• Niepokój, akatyzja, lęk
• Bezsenność -5HT2
• Męczliwość
• Lęk-5 HT2A i C
• Bóle głowy, migreny (naczyniowe)
• Obniżony apetyt, nudności, biegunka, suchość w 

ustach- 5HT3 i 5 HT4

background image

 

 

T1/2 SSRI (h)

T1/2 SSRI (h)

Osoby 

młodsze

Osoby 

starsze

Citalopram 

33

59

Fluoksetyna

48

43

Norfluoksetyna

254

185

Fluwoksamina

19

25

Paroksetyna

17

30

Sertralina

27

37

background image

 

 

FLUWOKSAMINA 

FLUWOKSAMINA 

SSRI

SSRI

SRI

SRI

sigma

sigma

CYP 3A3,4

CYP 3A3,4

CYP 1A2

CYP 1A2

Stahl - 2000

Stahl - 2000

background image

 

 

FLUOKSETYNA 

FLUOKSETYNA 

SSRI

SSRI

SRI

SRI

NRI

NRI

5-HT2c

5-HT2c

CYP 2D6

CYP 2D6

CYP 3A3,4

CYP 3A3,4

Stahl - 2000

Stahl - 2000

background image

 

 

CITALOPRAM  

CITALOPRAM  

SRI

SRI

CITALOPRAM

Stahl - 2000

Stahl - 2000

background image

 

 

SSRIs

SSRIs

• fluoksetyna

 – 20-40mg/d

– blokuje P4502D6, długi t ½, aktywujące, 

zmniejsząjące apetyt

• paroksetyna

 – 20-40mg/day

– blokuje P4502D6, może dawać sedacje, często 

zaparcia

• sertralina 

 50-100mg/day (200mg) 

– Słabiej wpływa na P450 , dobrze tolerowana, 

nudności, biegunka

• citalopram

 – 20-40mg/day

– Minimalny wpływ na P450 , dobrze tolerowany

background image

 

 

Selektywnośc inhibitorów 5HT / NA 
in vitro

citalopram

    sertalina 

        paroksetyna

            fluwoksamina

               fluoksetyna

                   

wenlafaksyna

                         klomipramina

                              

amitryptylina

                                   imipramina

                                        nortryptylina

                                              dezipramina

                                                   

reboksetyna

                                                        

maprotylina

Bech 1999

5HT

NA

background image

 

 

Interakcje SSRI z innymi 

Interakcje SSRI z innymi 

lekami

lekami

• Przekaźnictwo serotoninergicznego wzrasta włącznie z 

możliwością wystąpienia Zespołu serotoninowego

podczas jednoczesnego stosowania SSRI razem z :

– IMAO

• Fenylezyna, tranylcypromina 
• MAOI (selektywne) 
• Selegilina (MAO-A), moklobemid (odwracalny)

– Tryptofan (prekursor serotoniny)
– Zespól serotoninowy opisano także po przyjęciu:
– Klomipraminy, litu, wenlafaksyny, buspironu, mirtazapiny, 

trazodonu, opiatach

background image

 

 

Interakcje SSRI z innymi 

Interakcje SSRI z innymi 

lekami

lekami

ZNACZĄCE INTERAKCJE NA POZIOMIE CYP450- leki będące 
substratami dla cytochromu P450 mogą powodować wzrost 
ryzyka konkurencyjnego hamowania metabolizmu przez leki 
angażujące te same izoenzymy

Wg. M. Rzewuskiej

Wg. M. Rzewuskiej

background image

 

 

Zespół serotoninowy

Zespół serotoninowy

• Zaburzenia świadomości
• Mioklonie
• Niepokój
• Drżenie mięśniowe 
• Wzmożenie odruchów
• Zaburzenia koordynacji
• Dreszcze, poty
• Hipertermię
• drgawki

background image

 

 

Ponownie trochę historii

Ponownie trochę historii

- 1937/38 (Zeller)- wprowadzenie terminu monoaminoksydaza 

dla enzymu deaminującego adrenaline; stwierdzenie obecności 

tego enzymu w mózgu

- 1951 (Bloch)- okrycie tuberkulostatycznego działania 

iproniazydu i izoniazydu

- 1952 (Zeller)- odkrycie hamujacego wpływu iproniazydu na 

MAO

- 1958 (Kline)- odkrycie efektu odwracania sedacji po 

rezerpinowej przez  iproniazyd

- 1957 pierwsze doniesienia o licznych działaniach 

niepożądanych (euforia, uszkodzenia wątroby, interakcje 

lekowe i pokarmowe, wzrosty ciśnienia)

- 1958 wprowadzenie Marsylidu na rynek
- 1968-Johnstona- odkrycie przez dwóch odrębnych form enzymu 

MAO-A i MAO-B

background image

 

 

Formy MAO

Formy MAO

MAO-A< MAO-B

MAO-A (miejsce 

sinawe, 

prążkowie, 

istota czarna)

MAO-B (prążkowie, 

istota 

czarna,

móżdżek, 

jj.szwu

)

background image

 

 

Trzy generacje inhibitorów 

Trzy generacje inhibitorów 

MAO

MAO

Generacja I

-iproniazyd
-fenelzyna
-izokarbamid
-pargylina
-

tranylcypromi
na

-

Nieselektywne blokowanie

MAO-A i MAO-B

-

Nieodwracalnie

-skuteczność podobna do TLPD
-wiele, groźnych działań 

niepożądanych:
(uszkodzenia wątroby, „cheese 
efeffect”, drżenia 
mięśniowe,zmiany fazy choroby, 
bezsenność, psychozy

background image

 

 

Trzy generacje inhibitorów 

Trzy generacje inhibitorów 

MAO

MAO

II Generacja

-Klorgilina
Selektywna wobec 

MAO-A

-Selegilina
Selektywna wobec 

MAO-B

-Selektywne
-Nieodwracalne

*

Selegilina 

stosowana jest w 
leczeniu ch. 
Parkinsona

background image

 

 

Trzy generacje inhibitorów 

Trzy generacje inhibitorów 

MAO

MAO

-Generacja III

Selektywne wobec MAO-A  

(RIMA)

-

Moklobemid

-toloksaton

-befloksaton

-amiflamina

-cimoksaton

-bazinaprina

-minapryna

Selektywne wobec MAO-B
-lazabemid
-karoksazon

-

Selektywne 

-Odwracalne

*

-

Leki tej grupy powodują 

selektywną blokadę 

MAO, w sposób 

nietrwały i odwracalny

-Posiadają znacznie mniej 

działań niepożądanych

background image

 

 

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

-kompetytywny, selektywny, odwracalny 

inhibitor MAO-A 

-nie posiada powinowactwa do układów 

receptorowych

-nie hamuje wychwytu zwrotnego monoamin
-słaba interakcja z tyraminą 
-w 50% wiąże się z albuminami krwi
-w 99% wydalany jest z moczem
-silny efekt pierwszego przejścia

background image

 

 

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

• skutecznością moklobemid przewyższały 

jedynie klasyczne I-MAO (głównie w w 

atypowych, niezbyt nasilonych depresjach, w 

których moklobemid działa słabiej)     

• wykazano podobną skuteczność moklobemidu i 

trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych 

• nie wykazano różnic skuteczności moklobemidu 

i selektywnych inhibitorów wychwytu 

serotoniny (SSRI).

Za Mulrow i wsp. 
(1998),

  

background image

 

 

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

Przeciwskazania:

-nadwrażliwość na lek
-uszkodzenia wątroby
-ciąża i okres karmienia
-zaburzenia świadomości
-równoczesne 

przyjmowanie leków 
hamujących wychwyt 
serotoniny (IMAO, SRI, 
TLPD)

 

główne działania 

niepożądane:

-zaburzenia snu 

(senność, bezsenność)

-pobudzenie 

psychoruchowe

-drżenia
-zaburzenia widzenia
-bóle i zawroty głowy
-suchość w ustach
Zwyżki ciśnienia (rzadko)

background image

 

 

Moklobemid-interakcje 

Moklobemid-interakcje 

lekowe

lekowe

-

nie jest konieczne zachowanie rygorystycznej diety (w zakresie dawek 

terapeutycznych)

- bezpiecznie podawać większość innych leków w połączeniu z 

moklobemidem.

- należy ostrożnie łączyć z innymi lekami p/depresyjnymi (nie łączyć z 

klomipraminą, lit z uwagą)

- zalecana jest przerwa 24 h przy zmianie moklobemidu na inny lek 

przeciwdepresyjny

- nie należy stosować moklobemidu w połączeniu z petydyną, 

dekstrometorfanem i selegiliną. 

- Należy ostrożnie stosować moklobemid w połączeniu z cimetydyną, 

lekami sympatykomimetycznymi, metoprololem, lekami 

przeciwmigrenowymi, ibuprofenem 

 

      

background image

 

 

I

I

MAO

MAO

• Potencjalne interakcje mogą być o charakterze farmakodynamicznym i 

farmakokinetycznym (zmiana metabolizmu moklobemidu lub zmiana 

metabolizmu innych leków przez moklobemid)

•  

W przypadku interakcji farmakodynamicznych można się liczyć ze skutkami 

wzmożenia przekaźnictwa serotoninergicznego, noradrenergicznego ew. 

dopaminergicznego w przypadku łącznego stosowania moklobemidu i leków o 

takim mechanizmie działania.

•   Interakcje o charakterze farmakokinetycznym moklobemidu wynikać mogą z 

faktu, iż jest on metabolizowany w wątrobie przy udziale izoenzymu CYP 2C19 

cytochromu P450, a także  z jego hamującego wpływu na aktywność 

izoenzymów CYP 1A2 i 2D6. Stwarza to sytuacje, w której może dochodzić do 

wzrostu stężenia moklobemidu we krwi poprzez zahamowanie jego 

metabolizmu przez inne leki lub podniesienia stężenia innych leków 

metabolizowanych przez te izoenzymy przy jednoczasowym ich stosowaniu z 

moklobemidem 

background image

 

 

Nieselektywne IMAO-Interakcje

Nieselektywne IMAO-Interakcje

-leki działające symaptykomimetycznie (L-DOPA, amfetamina, dopamina, efedryna, 

izoproterenol, metaraminol, oksymetazolina, norepinefryna)-ryzyko przełomów 

nadciśnieniowych 

-leki hamujace wychwyt zwrotny 5-HT-możliwość wystąpienia zespołu 

serotoninowego

-TLPD-ryzyko niebezpiecznych powikłań (śmiertelnych)-zab. Świadomości, drgawki, 

pobudzenie psychoruchowe

-Neuroleptyki-potencjalizacja działania cholinolitycznego i objawów 

pozapiramidowych

-leki antycholinergiczne- potencjalizacja działania cholinolitycznego 
-Sukcynylocholina- spadek aktywności cholinesterazy (wydłużenie bezdechu)
-buspiron-wzrost ciśnienia tętniczego
-Leki hipotensyjne-osłabienie działania hipotensyjnego; rezerpina-reakcje toksyczne
-Leki p/cukrzycowe-wzrost działania hipoglikemizującego
-Alkohol, barbiturany-potencjalizacja działania

background image

 

 

IMAO

IMAO

Ograniczenia dietetyczne:

W czasie stosowania IMAO zachodzi konieczność unikania 

spożywania pokarmów zawierających aminy presyjne i ich 

prekursory –tyramina, oktopamina

-sery
niektóre pokarmy mięsne (salami, peperoni)
-niektóre ryby (wędzone śledzie , kawior)
-niektóre warzywa i owoce (bób, niektóre fasole, awokado, 

banany

-Niektóre napoje alkoholowe (Chianti i inne wina czerwone, 

niektóre piwa, sherry)

-Czekolada, kawa 

background image

 

 

Selektywne inhibitory 

Selektywne inhibitory 

wychwytu zwrotnego 

wychwytu zwrotnego 

noradrenaliny (NARI)

noradrenaliny (NARI)

- wiloksazyna 
- Reboksetyna 

- tamoksetyna

Zespół niedoboru noradrenaliny
- depresje z zaburzeniami kognitywnymi, męczliwością, deficytami 

koncentracji, osłabieniem pamięci

- Apatyczny zespół odpowiedzi na SSRI
- -interakcje na poziomie CYP3A4 (fluoksetyna, antybiotyki makrolidowe)
- działania niepożądane (niespecyficzne pobudzenie receptorów 

noradrenergicznych alfa1, 2, beta 1-nasilenie aktywności układu 

współczulnego) 

P.w.: nadwrażliwość, padaczka, ciąża, okres karmienia. Ostrożnie w 

jaskrze i przeroście gruczołu krokowego

background image

 

 

Blokery wychwytu zwrotnego 

Blokery wychwytu zwrotnego 

noradrenaliny i dopaminy 

noradrenaliny i dopaminy 

NDRI

NDRI

- Bupropion

 (słabo hamuje także wychwyt 5-HT)

- w Polsce zarejestrowany jako lek w leczeniu uzależnienia 

od nikotyny, działa pobudzająco

- T1/2=14 h
P.w.: zaburzenia odżywiania, padaczka (wzrasta ryzyko 

wystąpienia napadów padaczkowych-mniejsze ryzyko przy 

stosowaniu formy SR), uszkodzenia narządów 

miąższowych,niewydolność krążenia, nadwrażliwość, ciąża, 

okres karmienia

-nie stosować jednocześnie z IMAO (leczenie można 

rozpocząć 2 tyg. Po odstawieniu IMAO)

- (amineptyna, brazofenzyna, modafanil)

background image

 

 

Podwójne inhibitory wychwytu 

Podwójne inhibitory wychwytu 

zwrotnego serotoniny i 

zwrotnego serotoniny i 

noradrenaliny

noradrenaliny

 (SNRI)

 (SNRI)

Wenlafaksyna (milnacipram, duloksetyna)

- „czyste TLPD” (nie blokują M1, alfa 1, H1 -brak działań 

niepożądanych charakterystycznych dla TLPD)

- dawkozależność efektu (blokowanie wychwytu 5HT, NA i DA)
- wyższy odsetek remisji w porównaniu do SSRI
- wykazuje działanie p/lękowe
DZ.N.: nudności, zaparcia, zaburzenia snu, suchość w ustach, 

potliwość, 

-nie jest kardioyoksyczna
P.W. Nadwrażliwość,  okres ciąży i karmienia, wiek poniżej 18 

lat, nie stosować razem z IMAO

background image

 

 

Leki działające głównie receptorowo na 

Leki działające głównie receptorowo na 

układ noradrenergiczny i 

układ noradrenergiczny i 

serotoninergiczny (NaSSA)

serotoninergiczny (NaSSA)

-

Mirtazapina 

–silny lek p/depresyjny

 

(działanie 

antagonistyczne wobec alfa2, 5HT2a, 5HT2c, 5HT3, H1 i 5HT1a )

a) efekt p/depresyjny (5HT2a) 
b) brak działań niepożądanych związanych
       z pobudzeniem (5HT2a, 5HT2c i 5HT3)- 

lęk (5HT1a), bezsenność, dysfunkcje seksualne (5HT2a), 

zaburzenia gastryczne (5HT3) 

DZ.N.
Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia, 

trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów, zmiany 

skórne, zaburzenia czynności wątroby

P.W. okres ciąży i karmienia

background image

 

 

Leki działające głównie receptorowo na 

Leki działające głównie receptorowo na 

układ noradrenergiczny i 

układ noradrenergiczny i 

serotoninergiczny (NaSSA) c.d.

serotoninergiczny (NaSSA) c.d.

Mianseryna 

(czteropierścieniowy lek p/depresyjny)

 

działanie antagonistyczne wobec alfa2, alfa1, 

5HT2A, H1, H2 i 5HT1a)

-metabolity 
-lek drugiego rzutu, o charakterze sedatywnym 
-potencjalne zastosowanie w leczeniu przewlekłego bólu 

idiopatycznego

DZ.N.
Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia, 

trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów, 

zmiany skórne, zaburzenia czynności wątroby

P.W. Leukopenia, granulocytopenia, padaczkę, okres ciąży i 

karmienia 

background image

 

 

Antagoniści receptorów 

Antagoniści receptorów 

5HT

5HT

2A

2A

 

 

 

 

oraz wychwytu zwrotnego 

oraz wychwytu zwrotnego 

serotoniny (SARI)

serotoniny (SARI)

- Nefazodon, 

(Trazodon)

a)  hamowanie wychwytu zwrotnego 5HT 
b)  blokada receptorów 5HT2a
c) wzrost transmisji 5HT przez receptor 5HT1a 

(działanie p/depresyjne)

d) brak działań niepożądanych wynikających z 

pobudzenia 5HT2a, 2c (w rdzeniu i korze 
limbicznej) 

background image

 

 

background image

 

 

Leki o dzialaaniu działaniu 

Leki o dzialaaniu działaniu 

normotymicznym

normotymicznym

 Lit
-wybrane neuroleptyki 

(np.olanzapina, klozapina)

-wybrane leki p/ padaczkowe (np. 

kw.. walproinowy, karbamazepina)

-”elektrowstrząsy”

background image

 

 

Sole litu

Sole litu

• Mechanizm działania ?
• Lit modyfikuje przekaźnictwo 

wewnątrzkomórkowe. Modyfikacja efektów 
wywoływanych przez (5HT, Ach, Na, GABA)

• Wąskie okno terapeutyczne
DZ.N. 
-zaburzenia ruchowe (drżenia, niezborność 

ruchowa)

-zaburzenia gruczołu tarczowego 

(niedoczynność)

-uszkodzenie nerek i szpiku

background image

 

 

BUSPIRON

BUSPIRON

-agonista 5HT1a
-wywiera działanie p/lękowe
-nie działa p/drgawkowo
-nie powoduje zwiotczenia mięśni
-nie powoduje upośledzenia funkcji 

poznawczych

- nie zaburza pamięci
- Nie potencjalizuje efektu sedatywnego 

innych środków działających depresyjnie 

na o.u.n.

Lek z wyboru w lęku uogólnionym

background image

 

 

-efekt p/lękowy pojawia się po około 1- 2 tyg.
Dz.n.:
Zawroty i bóle głowy, bezsenność, osłabienie 

, objawy dyspeptyczne

(po wysokich dawkach)- hiperprolaktynemia, 

objawy pozapiramidowe

P.w.: 
nie łączyć z IMAO; ostrożnie u chorych 

przyjmujących SRI

BUSPIRON c.d.

BUSPIRON c.d.


Document Outline