FARMAKOTERAPIA

FARMAKOTERAPIA

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

Wprowadzenie

Wprowadzenie

1) Charakterystyka kliniczna chorób

afektywnych

-

kryteria diagnostyczne

-

jakościowe i ilościowe zaburzenia
nastroju

-

zaburzenia wegetatywne

-

zaburzenia kognitywne

-

zaburzenia behawioralne somatyczne

Epidemiologia:

Epidemiologia:

- około 5% populacji dotkniętych jest

depresją

- około 1% populacji choruje na

chorobę dwubiegunowa afektywną

-rozpoznanie i ewentualne leczenie

dotyczy około jednej trzeciej chorych

Efektywność leczenia

Efektywność leczenia

p/depresyjnego

p/depresyjnego

-reguła 5 R
1) response
2) remission
3) recovery

4) relapse
5) reccurence

Około 68% chorych

odpowiada na leczenie

Około 33% chorych

odpowiada na placebo

Około 90 % uzyskuje

poprawę przy użyciu

różnych schematów

postępowania

Około 25 % zmniejszenie

ilości zaostrzeń

Około 10 % pacjentów

leczonych wykazuje

nawrót

Etiopatogeneza depresji

Etiopatogeneza depresji

koncepcja monoaminowa

a) niedobór przekaźnictwa monoaminergicznego
b) dysfunkcja układu receptorowego
c) hipoteza ekspresji genów

inne koncepcje

a)

dysfunkcja układu cholinergicznego

b)

dysfunkcja układu GABA-ergicznego

c)

hipoteza neurokininowa

Hipoteza monoaminowa

Hipoteza monoaminowa

- niedobór jednej lub więcej amin

biogennych

a) Serotoniny (5-HT)
b) Noradrenaliny (NE)
c) Dopaminy (DA)
- działanie leków p/depresyjnych

wywołuje wzrost monoamin w

szczelinie synaptycznej

Układy 5HT, NA, DA

Układy 5HT, NA, DA

COOH

COOH

OH

N

C NH

2

5-Hydroksytryptamina

5-HT

Aldehyd 5-hydroksy-
idolooctowy

Kwas 5-
hydroksy-
Idolooctowy
(5-HIAA)

M

AO

Deh

ydr

oge

naz

a

ald

ehy

dow

a

N

C

N

C NH

2

NH

2

OH

H

Tryptofan

5-Hydroksytryptofan

N

C COOH

HYDROKSYLAZA
TRYPTOFANU

Dekarboksylaza
tryptofanu

Receptor

Receptor

y dla

y dla

serotoniny

serotoniny

•

Istnieje co najmniej 15 podtypów 5-HT rec.

•

5-HT rec. posiadają zróżnicowany mechanizm transdukcji sygnału (tabela)

•

5HT-1A: odgrywają rolę w depresji/lęku

•

5HT-1D: odgrywają rolę w migrenie

•

5HT-2: biorą udział w kontroli różnych reakcji behawioralnych, dodatkowo pełnią istotna

funkcje w układzie krążenia, antagoniści wykazują nieznaczne dz. anksjolityczne i

p/depresyjne

•

5-HT3: istotne z punktu widzenia nudności i wymiotów.

5HT

5HT

5HT

PRE

POST

WYCHWYT

ZWROTNY

5HT

5HT

5HT

5HT

5-HT

5-HT

1D/B;

1D/B;

alfa 2

alfa 2

5-HT

5-HT

1A;

1A;

Auto/heterorecpto

Auto/heterorecpto

ry hamujące

ry hamujące

Trochę historii

Trochę historii

-Lata „50” XX wieku
a)

inhibitory monoaminooksydazy

b)

trójpierścieniowe leki p/depresyjne

-Lata „80”
a)

selektywne inhibitory wychwytu

serotoniny

-Lata „90”
a)

atypowe leki p/depresyjne

LEKI p/DEPRESYJNE;

LEKI p/DEPRESYJNE;

zastosowanie w leczeniu:

zastosowanie w leczeniu:

• Depresji
• Zaburzeń lękowych
• Zespole napięcia przedmiesiączkowego
• Zaburzeniach nastroju
• Zespołach bólowych
• Zaburzeniach snu
• ADHD
• Zaburzeniach odżywiania
• Zaburzeniach osobowości
• W zależności nikotynowej
• Autyźmie

Różnicowanie depresji:

Różnicowanie depresji:

• Choroby tarczycy
• Choroby przytarczyc
• niedokrwistość
• hipoksja
• Choroby nowotworowe
• farmakoterapia
• Otępienie
• Choroba Parkinsona
• Choroby wątroby
• terapia steroidowa
• SLE, choroby tkanki łącznej

leki mogące powodować

leki mogące powodować

objawy depresji

objawy depresji

• Leki p/nadciśnieniowe

– Propanolol, Metyldopa, Rezerpina, Klonidyna, Hydralazyna, Guantydyna

• Inne leki układu krążenia

– glikozydy, leki moczopędne, Lidokaina, Procaina

• Leki sterydowe

– kortykosteroidy, Progestageny, (Estrogen)

• Leki p/bólowe

– Narkotyczne, Indometacyna

• Benzodiazepiny
• Inne: leki p/bakteryjne, neuroleptyki,

chemoterapia, alkohol,

LEKI p/DEPRESYJNE

LEKI p/DEPRESYJNE

• Wszystkie grupy są stosunkowo

skuteczne

• 50 –80%-odpowiada na leczenie
• Duże indywidualne zróżnicowanie

w odpowiedzi na leczenie

• Efekt placebo na poziomie 25-40%

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

Klasyczne leki p/depresyjne

• trójpierścieniowe leki p/depresyjne (TLPD)
• inhibitory monoaminooksydazy (MAOI)
• selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

(SSRI)

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego

noradrenaliny (NRI)

• blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny
i dopaminy NDRI

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

Nowe leki p/depresyjne

• podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i

noradrenaliny (SNRI)

• antydepresanty noradrenergiczne i swoiście

serotoninergiczne (NaSSA)

• antagoniści receptorów 5HT

2A

oraz wychwytu

zwrotnego serotoniny (SARI)

Inne leki stosowane w leczeniu depresji:
• Neuroleptyki o działaniu p/depresyjnym

(chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna)

• węglan litu

Trójcykliczne leki p/depresyjne

Trójcykliczne leki p/depresyjne

(„TLPD”)

(„TLPD”)

TLPD-należą do nieselektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego NA i 5-

HT.Działają także na inne układy neurooprzekaźnikowe (układy: cholinergiczny,

dopaminergiczny, histaminowy)

powodują:
• wzrost stężenia serotoniny
• wzrost stężenia noradrenaliny
• blokowanie receptora muskarynowego M1 –

efekt cholinolityczny (suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia widzenia,

senność)

• blokowanie receptora adrenergicznego alfa 1 –zawroty głowy, hipotonia

ortostatyczna, senność

• blokowanie receptora histaminowego H1

efekt antyhistaminowy  wzrost masy ciała, senność

• blokowanie kanałów wapniowych (serce, mózg)
• antagonizowanie receptorów 5HTA2

Trójcykliczne leki p/depresyjne

Trójcykliczne leki p/depresyjne

(„TLPD”)

(„TLPD”)

• przedawkowanie TLPD może być przyczyna śmierci

• wykazują silne powinowactwo do białek osocza

• metabolizowane są przy udziale izoenzymów CYP450

• hamują aktywność np. CYP2-D6 -niekorzystna

interakcja z lekami metabolizowanymi przez ten

izoenzym)

• Istotna jest osobnicza aktywność np.CYP2D6 na

szybkość metabolizmu TLPD

• są wydalane z pokarmem matki

• w wieku podeszłym metabolizm TLPD ulega

osłabieniu

• Depresje o różnej etiologii
• Dystymia
• Lęk napadowy
• Moczenie nocne
• Zespoły natręctw
• Zespoły bólowe (gł. ból psychogenny)
• Zespoły hiperkinetyczne u dzieci
• Nerwice pourazowe

Trójcykliczne leki p/depresyjne

Trójcykliczne leki p/depresyjne

(„TLPD”)

(„TLPD”)

zastosowanie

zastosowanie

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

działania niepożądane

działania niepożądane

•

Wpływ na receptor
M1:Działanie cholinolitczne

:

-

suchość w ustach, zaparcia,

zaburzenia widzenia, senność,
napad jaskry, tachyjardia, zab.
świadomości

• Wpływ na receptory H1i

H2:działanie
przeciwhistaminowe

-

zwiększenie masy ciała

-sedacja, senność, wpływ

hipotensyjny

• Wpływ na receptory

alfa1:działanie
adrenolityczne

-

wpływ hipotensyjny,

sedacja,

senność,

• Hamowanie wychwytu

Na

-

tachykardia, drżenia

mięśniowe, zaburzenia
erekcji i ejakulacji

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”)

działania niepożądane

działania niepożądane

• Hamowanie wychwytu

Da

.

-pobudzenie psychoruchowe
-zaostrzenie objawów

psychotycznych

• Hamowanie wychwytu 5-HT

-

osłabienie łaknienia

-biegunka , nudności, objawy

dyspeptyczne,

-Osłabienie ejakulacji, erekcji
-Zespół serotoninowy

• Działanie na

mechanizmy błonowe:

-

wpływ kardiotoksyczny

(zaburzenia przewodnictwa)

-Odczyny alergiczne
- obniżenie progu

drgawkowego

• Jaskra
• Zaburzenia rytmu serca
• Choroba niedokrwienna serca (okres pozawałowy)
• Znaczne nadciśnienie lub niedociśnienie
• Nadczynność tarczycy znacznego stopnia
• Choroba Addisona
• Ciężkie uszkodzenie narządów miąższowych (wątroba, nerki) oraz układu

krwiotwórczego

• Zatrucie lekami psychotropowymi, alkoholem, lekami działającymi

cholinolitycznie lub adrenergicznie

• Zespoły depresyjne przebiegające z zaburzeniami świadomości
• Równoczesne stosowanie leków wchodzących w niekorzystne interakcje z

TLPD

• Nadwrażliwość na poszczególne leki

Trójcykliczne leki p/depresyjne

Trójcykliczne leki p/depresyjne

(„TLPD”)

(„TLPD”)

przeciwwskazania

przeciwwskazania

Trójcykliczne leki p/depresyjne

Trójcykliczne leki p/depresyjne

(„TLPD”)

(„TLPD”)

• klomipramina (Anafranil)
• Nortryptylina (Pamelor)
• Imipramina (Tofranil)
• Amitryptylina (Elavil)
• Desipramina (Norpramin)
• Doksepina (Sinequan)
• Protryptylina (Vivactil)
• Maprotylina (Ludiomil)
• Amoksapina (Ascendin),
• Trimipramina (Surmontil)

Dawkowanie

Dawkowanie

TLPD

Amitriptylina

75

75-300

Imipramina

75

75-300

Nortriptylina

10-50

50-200

Klomipramin
a

75

75-300

Klasa

Nazwa

początkow

a

Okno

tera-

peutyczn

e

selektywne inhibitory wychwytu

selektywne inhibitory wychwytu

serotoniny

serotoniny

(SSRI)

(SSRI)

• Selektywne inhibitory wychwytu

zwrotnego serotoniny (SSRIs):

Citalopram
Sertralina
Paroksetyna
Fluwoksamina
Fluoksetyna

selektywne inhibitory wychwytu

selektywne inhibitory wychwytu

serotoniny

serotoniny

(SSRI)

(SSRI)

Powodują wzrost stężenia 5HT

(hamowanie wychwytu zwrotnego 5-HT)

-mechanizm wspólny ale leki tej grupy

różnią się między sobą

-

najczęściej przepisywana

-

stosunkowo bezpieczna grupa

-

stosunkowo mała częstość występowania
działań niepożądanych

SSRI’s - wspólne cechy

SSRI’s - wspólne cechy



Szeroki indeks
terapeutyczny



minimalny efekt
cholinolityczny i
antyhistaminowy



minimalny wpływ
na układ krążenia



nie obniżają
progu
drgawkowego



Niewielkie ryzyko
zmiany fazy



dobra tolerancja



dobra współpraca
pacjentów



małe ryzyko
teratogenności



możliwy
negatywny wpływ
na funkcje
psychoseksualne

selektywne inhibitory

selektywne inhibitory

wychwytu serotoniny

wychwytu serotoniny

(SSRI)

(SSRI)

-

możliwe działania niepożądane (większość

przejściowych i na początku terapii):

• Dysfunkcje seksualne (30-50%) -5HT2A

(wydłużenie ejakulacji, anorgazmia)

• Niepokój, akatyzja, lęk
• Bezsenność -5HT2
• Męczliwość
• Lęk-5 HT2A i C
• Bóle głowy, migreny (naczyniowe)
• Obniżony apetyt, nudności, biegunka, suchość w

ustach- 5HT3 i 5 HT4

T1/2 SSRI (h)

T1/2 SSRI (h)

Osoby

młodsze

Osoby

starsze

Citalopram

33

59

Fluoksetyna

48

43

Norfluoksetyna

254

185

Fluwoksamina

19

25

Paroksetyna

17

30

Sertralina

27

37

FLUWOKSAMINA

FLUWOKSAMINA

SSRI

SSRI

SRI

SRI

sigma

sigma

CYP 3A3,4

CYP 3A3,4

CYP 1A2

CYP 1A2

Stahl - 2000

Stahl - 2000

FLUOKSETYNA

FLUOKSETYNA

SSRI

SSRI

SRI

SRI

NRI

NRI

5-HT2c

5-HT2c

CYP 2D6

CYP 2D6

CYP 3A3,4

CYP 3A3,4

Stahl - 2000

Stahl - 2000

CITALOPRAM

CITALOPRAM

SRI

SRI

CITALOPRAM

Stahl - 2000

Stahl - 2000

SSRIs

SSRIs

• fluoksetyna

– 20-40mg/d

– blokuje P4502D6, długi t ½, aktywujące,

zmniejsząjące apetyt

• paroksetyna

– 20-40mg/day

– blokuje P4502D6, może dawać sedacje, często

zaparcia

• sertralina

50-100mg/day (200mg)

– Słabiej wpływa na P450 , dobrze tolerowana,

nudności, biegunka

• citalopram

– 20-40mg/day

– Minimalny wpływ na P450 , dobrze tolerowany

Selektywnośc inhibitorów 5HT / NA
in vitro

citalopram

sertalina

paroksetyna

fluwoksamina

fluoksetyna

wenlafaksyna

klomipramina

amitryptylina

imipramina

nortryptylina

dezipramina

reboksetyna

maprotylina

Bech 1999

5HT

NA

Interakcje SSRI z innymi

Interakcje SSRI z innymi

lekami

lekami

• Przekaźnictwo serotoninergicznego wzrasta włącznie z

możliwością wystąpienia Zespołu serotoninowego,

podczas jednoczesnego stosowania SSRI razem z :

– IMAO

• Fenylezyna, tranylcypromina
• MAOI (selektywne)
• Selegilina (MAO-A), moklobemid (odwracalny)

– Tryptofan (prekursor serotoniny)
– Zespól serotoninowy opisano także po przyjęciu:
– Klomipraminy, litu, wenlafaksyny, buspironu, mirtazapiny,

trazodonu, opiatach

Interakcje SSRI z innymi

Interakcje SSRI z innymi

lekami

lekami



ZNACZĄCE INTERAKCJE NA POZIOMIE CYP450- leki będące
substratami dla cytochromu P450 mogą powodować wzrost
ryzyka konkurencyjnego hamowania metabolizmu przez leki
angażujące te same izoenzymy

Wg. M. Rzewuskiej

Wg. M. Rzewuskiej

Zespół serotoninowy

Zespół serotoninowy

• Zaburzenia świadomości
• Mioklonie
• Niepokój
• Drżenie mięśniowe
• Wzmożenie odruchów
• Zaburzenia koordynacji
• Dreszcze, poty
• Hipertermię
• drgawki

Ponownie trochę historii

Ponownie trochę historii

- 1937/38 (Zeller)- wprowadzenie terminu monoaminoksydaza

dla enzymu deaminującego adrenaline; stwierdzenie obecności

tego enzymu w mózgu

- 1951 (Bloch)- okrycie tuberkulostatycznego działania

iproniazydu i izoniazydu

- 1952 (Zeller)- odkrycie hamujacego wpływu iproniazydu na

MAO

- 1958 (Kline)- odkrycie efektu odwracania sedacji po

rezerpinowej przez iproniazyd

- 1957 pierwsze doniesienia o licznych działaniach

niepożądanych (euforia, uszkodzenia wątroby, interakcje

lekowe i pokarmowe, wzrosty ciśnienia)

- 1958 wprowadzenie Marsylidu na rynek
- 1968-Johnstona- odkrycie przez dwóch odrębnych form enzymu

MAO-A i MAO-B

Formy MAO

Formy MAO

MAO-A< MAO-B

MAO-A (miejsce

sinawe,

prążkowie,

istota czarna)

MAO-B (prążkowie,

istota

czarna,

móżdżek,

jj.szwu

)

Trzy generacje inhibitorów

Trzy generacje inhibitorów

MAO

MAO

Generacja I

-iproniazyd
-fenelzyna
-izokarbamid
-pargylina
-

tranylcypromi
na

-

Nieselektywne blokowanie

MAO-A i MAO-B

-

Nieodwracalnie

*

-skuteczność podobna do TLPD
-wiele, groźnych działań

niepożądanych:
(uszkodzenia wątroby, „cheese
efeffect”, drżenia
mięśniowe,zmiany fazy choroby,
bezsenność, psychozy

Trzy generacje inhibitorów

Trzy generacje inhibitorów

MAO

MAO

II Generacja

-Klorgilina
Selektywna wobec

MAO-A

-Selegilina
Selektywna wobec

MAO-B

-Selektywne
-Nieodwracalne

*

Selegilina

stosowana jest w
leczeniu ch.
Parkinsona

Trzy generacje inhibitorów

Trzy generacje inhibitorów

MAO

MAO

-Generacja III

Selektywne wobec MAO-A

(RIMA)

-

Moklobemid

-toloksaton

-befloksaton

-amiflamina

-cimoksaton

-bazinaprina

-minapryna

Selektywne wobec MAO-B
-lazabemid
-karoksazon

-

Selektywne

-Odwracalne

*

-

Leki tej grupy powodują

selektywną blokadę

MAO, w sposób

nietrwały i odwracalny

-Posiadają znacznie mniej

działań niepożądanych

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

-kompetytywny, selektywny, odwracalny

inhibitor MAO-A

-nie posiada powinowactwa do układów

receptorowych

-nie hamuje wychwytu zwrotnego monoamin
-słaba interakcja z tyraminą
-w 50% wiąże się z albuminami krwi
-w 99% wydalany jest z moczem
-silny efekt pierwszego przejścia

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

• skutecznością moklobemid przewyższały

jedynie klasyczne I-MAO (głównie w w

atypowych, niezbyt nasilonych depresjach, w

których moklobemid działa słabiej)     

• wykazano podobną skuteczność moklobemidu i

trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych

• nie wykazano różnic skuteczności moklobemidu

i selektywnych inhibitorów wychwytu

serotoniny (SSRI).

Za Mulrow i wsp.
(1998),

RIMA-Moklobemid

RIMA-Moklobemid

Przeciwskazania:

-nadwrażliwość na lek
-uszkodzenia wątroby
-ciąża i okres karmienia
-zaburzenia świadomości
-równoczesne

przyjmowanie leków
hamujących wychwyt
serotoniny (IMAO, SRI,
TLPD)

główne działania

niepożądane:

-zaburzenia snu

(senność, bezsenność)

-pobudzenie

psychoruchowe

-drżenia
-zaburzenia widzenia
-bóle i zawroty głowy
-suchość w ustach
Zwyżki ciśnienia (rzadko)

Moklobemid-interakcje

Moklobemid-interakcje

lekowe

lekowe

-

nie jest konieczne zachowanie rygorystycznej diety (w zakresie dawek

terapeutycznych)

- bezpiecznie podawać większość innych leków w połączeniu z

moklobemidem.

- należy ostrożnie łączyć z innymi lekami p/depresyjnymi (nie łączyć z

klomipraminą, lit z uwagą)

- zalecana jest przerwa 24 h przy zmianie moklobemidu na inny lek

przeciwdepresyjny

- nie należy stosować moklobemidu w połączeniu z petydyną,

dekstrometorfanem i selegiliną.

- Należy ostrożnie stosować moklobemid w połączeniu z cimetydyną,

lekami sympatykomimetycznymi, metoprololem, lekami

przeciwmigrenowymi, ibuprofenem

     

I

I

MAO

MAO

• Potencjalne interakcje mogą być o charakterze farmakodynamicznym i

farmakokinetycznym (zmiana metabolizmu moklobemidu lub zmiana

metabolizmu innych leków przez moklobemid)

•

W przypadku interakcji farmakodynamicznych można się liczyć ze skutkami

wzmożenia przekaźnictwa serotoninergicznego, noradrenergicznego ew.

dopaminergicznego w przypadku łącznego stosowania moklobemidu i leków o

takim mechanizmie działania.

•   Interakcje o charakterze farmakokinetycznym moklobemidu wynikać mogą z

faktu, iż jest on metabolizowany w wątrobie przy udziale izoenzymu CYP 2C19

cytochromu P450, a także z jego hamującego wpływu na aktywność

izoenzymów CYP 1A2 i 2D6. Stwarza to sytuacje, w której może dochodzić do

wzrostu stężenia moklobemidu we krwi poprzez zahamowanie jego

metabolizmu przez inne leki lub podniesienia stężenia innych leków

metabolizowanych przez te izoenzymy przy jednoczasowym ich stosowaniu z

moklobemidem

Nieselektywne IMAO-Interakcje

Nieselektywne IMAO-Interakcje

-leki działające symaptykomimetycznie (L-DOPA, amfetamina, dopamina, efedryna,

izoproterenol, metaraminol, oksymetazolina, norepinefryna)-ryzyko przełomów

nadciśnieniowych 

-leki hamujace wychwyt zwrotny 5-HT-możliwość wystąpienia zespołu

serotoninowego

-TLPD-ryzyko niebezpiecznych powikłań (śmiertelnych)-zab. Świadomości, drgawki,

pobudzenie psychoruchowe

-Neuroleptyki-potencjalizacja działania cholinolitycznego i objawów

pozapiramidowych

-leki antycholinergiczne- potencjalizacja działania cholinolitycznego
-Sukcynylocholina- spadek aktywności cholinesterazy (wydłużenie bezdechu)
-buspiron-wzrost ciśnienia tętniczego
-Leki hipotensyjne-osłabienie działania hipotensyjnego; rezerpina-reakcje toksyczne
-Leki p/cukrzycowe-wzrost działania hipoglikemizującego
-Alkohol, barbiturany-potencjalizacja działania

IMAO

IMAO

Ograniczenia dietetyczne:

W czasie stosowania IMAO zachodzi konieczność unikania

spożywania pokarmów zawierających aminy presyjne i ich

prekursory –tyramina, oktopamina

-sery
niektóre pokarmy mięsne (salami, peperoni)
-niektóre ryby (wędzone śledzie , kawior)
-niektóre warzywa i owoce (bób, niektóre fasole, awokado,

banany

-Niektóre napoje alkoholowe (Chianti i inne wina czerwone,

niektóre piwa, sherry)

-Czekolada, kawa

Selektywne inhibitory

Selektywne inhibitory

wychwytu zwrotnego

wychwytu zwrotnego

noradrenaliny (NARI)

noradrenaliny (NARI)

- wiloksazyna
- Reboksetyna

- tamoksetyna

Zespół niedoboru noradrenaliny
- depresje z zaburzeniami kognitywnymi, męczliwością, deficytami

koncentracji, osłabieniem pamięci

- Apatyczny zespół odpowiedzi na SSRI
- -interakcje na poziomie CYP3A4 (fluoksetyna, antybiotyki makrolidowe)
- działania niepożądane (niespecyficzne pobudzenie receptorów

noradrenergicznych alfa1, 2, beta 1-nasilenie aktywności układu

współczulnego)

P.w.: nadwrażliwość, padaczka, ciąża, okres karmienia. Ostrożnie w

jaskrze i przeroście gruczołu krokowego

Blokery wychwytu zwrotnego

Blokery wychwytu zwrotnego

noradrenaliny i dopaminy

noradrenaliny i dopaminy

NDRI

NDRI

- Bupropion

(słabo hamuje także wychwyt 5-HT)

- w Polsce zarejestrowany jako lek w leczeniu uzależnienia

od nikotyny, działa pobudzająco

- T1/2=14 h
P.w.: zaburzenia odżywiania, padaczka (wzrasta ryzyko

wystąpienia napadów padaczkowych-mniejsze ryzyko przy

stosowaniu formy SR), uszkodzenia narządów

miąższowych,niewydolność krążenia, nadwrażliwość, ciąża,

okres karmienia

-nie stosować jednocześnie z IMAO (leczenie można

rozpocząć 2 tyg. Po odstawieniu IMAO)

- (amineptyna, brazofenzyna, modafanil)

Podwójne inhibitory wychwytu

Podwójne inhibitory wychwytu

zwrotnego serotoniny i

zwrotnego serotoniny i

noradrenaliny

noradrenaliny

(SNRI)

(SNRI)

Wenlafaksyna (milnacipram, duloksetyna)

- „czyste TLPD” (nie blokują M1, alfa 1, H1 -brak działań

niepożądanych charakterystycznych dla TLPD)

- dawkozależność efektu (blokowanie wychwytu 5HT, NA i DA)
- wyższy odsetek remisji w porównaniu do SSRI
- wykazuje działanie p/lękowe
DZ.N.: nudności, zaparcia, zaburzenia snu, suchość w ustach,

potliwość,

-nie jest kardioyoksyczna
P.W. Nadwrażliwość, okres ciąży i karmienia, wiek poniżej 18

lat, nie stosować razem z IMAO

Leki działające głównie receptorowo na

Leki działające głównie receptorowo na

układ noradrenergiczny i

układ noradrenergiczny i

serotoninergiczny (NaSSA)

serotoninergiczny (NaSSA)

-

Mirtazapina

–silny lek p/depresyjny

(działanie

antagonistyczne wobec alfa2, 5HT2a, 5HT2c, 5HT3, H1 i 5HT1a )

a) efekt p/depresyjny (5HT2a)
b) brak działań niepożądanych związanych
z pobudzeniem (5HT2a, 5HT2c i 5HT3)-

lęk (5HT1a), bezsenność, dysfunkcje seksualne (5HT2a),

zaburzenia gastryczne (5HT3)

DZ.N.
Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia,

trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów, zmiany

skórne, zaburzenia czynności wątroby

P.W. okres ciąży i karmienia

Leki działające głównie receptorowo na

Leki działające głównie receptorowo na

układ noradrenergiczny i

układ noradrenergiczny i

serotoninergiczny (NaSSA) c.d.

serotoninergiczny (NaSSA) c.d.

Mianseryna

(czteropierścieniowy lek p/depresyjny)

działanie antagonistyczne wobec alfa2, alfa1,

5HT2A, H1, H2 i 5HT1a)

-metabolity
-lek drugiego rzutu, o charakterze sedatywnym
-potencjalne zastosowanie w leczeniu przewlekłego bólu

idiopatycznego

DZ.N.
Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia,

trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów,

zmiany skórne, zaburzenia czynności wątroby

P.W. Leukopenia, granulocytopenia, padaczkę, okres ciąży i

karmienia

Antagoniści receptorów

Antagoniści receptorów

5HT

5HT

2A

2A

oraz wychwytu zwrotnego

oraz wychwytu zwrotnego

serotoniny (SARI)

serotoniny (SARI)

- Nefazodon,

(Trazodon)

a) hamowanie wychwytu zwrotnego 5HT
b) blokada receptorów 5HT2a
c) wzrost transmisji 5HT przez receptor 5HT1a

(działanie p/depresyjne)

d) brak działań niepożądanych wynikających z

pobudzenia 5HT2a, 2c (w rdzeniu i korze
limbicznej)

Leki o dzialaaniu działaniu

Leki o dzialaaniu działaniu

normotymicznym

normotymicznym

Lit
-wybrane neuroleptyki

(np.olanzapina, klozapina)

-wybrane leki p/ padaczkowe (np.

kw.. walproinowy, karbamazepina)

-”elektrowstrząsy”

Sole litu

Sole litu

• Mechanizm działania ?
• Lit modyfikuje przekaźnictwo

wewnątrzkomórkowe. Modyfikacja efektów
wywoływanych przez (5HT, Ach, Na, GABA)

• Wąskie okno terapeutyczne
DZ.N.
-zaburzenia ruchowe (drżenia, niezborność

ruchowa)

-zaburzenia gruczołu tarczowego

(niedoczynność)

-uszkodzenie nerek i szpiku

BUSPIRON

BUSPIRON

-agonista 5HT1a
-wywiera działanie p/lękowe
-nie działa p/drgawkowo
-nie powoduje zwiotczenia mięśni
-nie powoduje upośledzenia funkcji

poznawczych

- nie zaburza pamięci
- Nie potencjalizuje efektu sedatywnego

innych środków działających depresyjnie

na o.u.n.

Lek z wyboru w lęku uogólnionym

-efekt p/lękowy pojawia się po około 1- 2 tyg.
Dz.n.:
Zawroty i bóle głowy, bezsenność, osłabienie

, objawy dyspeptyczne

(po wysokich dawkach)- hiperprolaktynemia,

objawy pozapiramidowe

P.w.:
nie łączyć z IMAO; ostrożnie u chorych

przyjmujących SRI

BUSPIRON c.d.

BUSPIRON c.d.