Autorzy:
Szymon Bieniasz-Krzywiec
Adam Kownacki
Przemysław Koziński
Wstęp.
Definicja terroryzmu.
Rodzaje terroryzmu.
Organizacje Terrorystyczne.
Zwalczanie terroryzmu.
System antyterrorystyczny w
Polsce.
Polska w UE – korzyści w walce z
terroryzmem.
Zakończenie.
Bibliografia.
Prawo do życia, wolności i
bezpieczeństwa są jednymi z
najbardziej cenionych – o ile nie
najważniejszymi – praw człowieka.
Terroryzm zagraża im wszystkim.
Zachowanie tych praw jest
podstawowym zadaniem wymagającym
w naszych demokracjach udziału
wszystkich podmiotów społecznych.
Jest kilka sposobów definiowania terroryzmu. Ogólnie tym
mianem określa się użycie siły lub przemocy wobec ludzi,
aby ich zastraszyć i wymusić określone zachowania. Można
go też zdefiniować precyzyjniej jako brutalny atak dokonany
z premedytacją w określonych celach politycznych,
uderzający w bezbronne ofiary-ludność cywilną, żołnierzy
nieuzbrojonych lub niepełniących służby, personel
wojskowy lub ośrodki wojskowe nie będące w stanie
gotowości bojowej. W wypadku terroryzmu
międzynarodowego jest to forma agresji wobec obywateli
lub terytorium więcej niż jednego państwa. Inne definicje
tego pojęcia uwzględniają zakonspirowany charakter grup
terrorystycznych, mocodawcę (w wypadku terroryzmu
państwowego i sponsorowanego), obiekt ataku
terrorystycznego. W każdej sytuacji należy jednak
uwzględnić czynnik psychologiczny – zastraszenie,
wymuszenie lub propagandę, a także rozbicie więzi
społecznych.
Terroryzm polityczny - ma on na
celu zmianę ekipy rządzącej, zmianę
systemu politycznego, wymuszenie
wprowadzenia pewnych rozwiązań
prawnych, bądź oderwanie części
terytorium od danego państwa i
założenie nowego państwa lub
przyłączenie go do już istniejącego.
Terroryzm kryminalny - terrorysta
działa z pobudek "niższych",
najczęściej materialnych. Do
podstawowego zestawu tego typu
działań należą porwania dla okupu,
niszczenie mienia, sabotaż oraz
szantaż.
Terroryzm indywidualny –
przedmiotem ataku terrorystycznego
jest ściśle określona osoba.
Terroryzm zbiorowy –
przedmiotem ataku terrorystycznego
padają najczęściej przypadkowe
osoby.
PODZIAŁ ORGANIZACJJ TERRORYSTYCZNYCH:
1) OGÓLNY:
Grupy separatystyczno-nacjonalistyczne;
Grupy religijne;
Grupy „czystej ideologii”, np. ultraprawicowce, skrajne lewicowce;
Grupy pojedynczych celów-z pogranicza przemocy politycznej;
Grupy popierane lub sponsorowane przez państwo
2) ZE WZGLĘDU NA REALIZOWANE CELE STRATEGICZNE:
Grupy rewolucyjne- zmierzające do obalenia porządku
politycznego;
Grupy subrewolucyjne- zmierzające do uzyskania ustępstw
politycznych od władz państwa lub społeczności
międzynarodowej;
Grupy parapolityczne- ugrupowania z pogranicza przemocy
politycznej
i bandytyzmu, ukierunkowane na wąski zakres wymuszanych
zmian.
Walkę z terroryzmem można podzielić na kilka
rodzajów.
Bezpośrednia walka z terrorystami oraz
organizacjami terrorystycznymi
zarówno w drodze działań ochronnych (wzmacnianie
ochrony fizycznej i technicznej zagrożonych obiektów - np.
budynków rządowych, lotnisk jak również osób), jak
również ofensywnych - operacji policji lub sił militarnych
wymierzonych w terrorystów, mających doprowadzić do
aresztowania osób podejrzewanych o tego rodzaju
przestępstwa, rozbicia ich struktur, udaremnienia
zamachów terrorystycznych (np. odbicia zakładników). Są
to działania bardzo szerokie i zróżnicowane, angażujące
siły policyjne, wojskowe, służby specjalne, ratownicze i
inne struktury państwowe.
Likwidowanie przyczyn terroryzmu
Problemem jest trudność w określeniu przyczyn
występowania zjawiska, gdyż ich wyjaśnienie zależy w
dużej mierze od poglądów osób je tłumaczących -
zwłaszcza że nie zawsze są to obiektywnie istniejące
czynniki (niedemokratyczny system polityczny, kryzys
gospodarczy, agresja zewnętrzna). Nierzadko są to po
prostu radykalne przekonania samych terrorystów,
wyznawane przez nich teorie spiskowe, a w niektórych
przypadkach - zaburzenia psychiczne. Niektóre przyczyny
terroryzmu nie są usuwalne z przyczyn obiektywnych - np.
porwania samolotów ustałyby gdyby zrezygnowano z
komunikacji lotniczej - co jednak jest niewykonalne.
Ograniczanie zdolności terrorystów
do działania
między innymi poprzez ograniczanie możliwości
ich finansowania, zaopatrywania w broń i
materiały wybuchowe, propagandy i rekrutacji
nowych członków. Z uwagi na względnie
niewielkie zapotrzebowanie terrorystów na
zasoby - w porównaniu np. z regularną armią -
ten sposób także nie zawsze jest skuteczny.
Oddziaływanie na intencje terrorystów
tak aby nie podejmowali oni ataków, mimo że są w
stanie ich dokonać. Może się to odbywać poprzez
ustępstwa (co może jednak zostać uznane za
oznakę słabości i zachęcić ich do dalszych działań)
albo zdecydowaną politykę antyterrorystyczną (co
jednak może wywołać większą determinację
terrorystów i sprzeciw opinii publicznej). Dlatego
też nie istnieje jedno ogólnie uznane za skuteczne
rozwiązanie problemu terroryzmu, a każdy
przypadek musi być traktowany indywidualnie.
Art. 146 ust 4 pkt 7 Konstytucji RP mówi o
tym, że w zakresie i na zasadach określonych w
Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w
szczególności: zapewnia bezpieczeństwo
wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny.
Następnie, zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 4
września 1997 r. o działach administracji
rządowej (Dz. U. nr 141, z 1997 r., poz. 943)
kwestie ochrony bezpieczeństwa i porządku
publicznego, jak również przeciwdziałanie
skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych
zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu
powszechnemu są w gestii działu spraw
wewnętrznych.
Minister odpowiedzialny za sprawy
wewnętrzne sprawuje w tej kwestii nadzór
nad działalnością Policji, Straży Granicznej,
Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony
Rządu, Obrony Cywilnej Kraju, Prezesa
Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców,
oraz Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnej[2]. Natomiast osobą właściwą
do nadzorowanie pracy wszystkich służb
specjalnych RP na polu walki z
terroryzmem jest Minister - członek Rady
Ministrów, Koordynator do spraw Służb
Specjalnych.
Rzeczpospolita wypracowała w swych
strukturach system zwalczania terroryzmu
oparty na 4 etapach działania:
rozpoznaniu,
przeciwdziałaniu,
zwalczaniu
likwidacji skutków.
Za każdy z tych aspektów odpowiadają
właściwe służby, co stanowi
odzwierciedlenie istniejących w kraju
podmiotów i mechanizmów działania.
Do najważniejszych podmiotów organizacyjnych
w walce z terroryzmem w Polsce zaliczamy:
Minister - członek Rady Ministrów,
Koordynator do spraw Służb Specjalnych –
do aktywności Ministra należy m.in.
koordynowanie działalności służb specjalnych
oraz ich kooperacji z Policją, Żandarmerią
Wojskową, Strażą Graniczną, Służbą Więzienną,
Służbą Celną, organami: celnymi, skarbowymi,
informacji finansowej, kontroli skarbowej i
służbami rozpoznania Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie ochrony
bezpieczeństwa państwa
Agencja Bezpieczeństwa
Wewnętrznego – (ABW)
jest instytucją administracji rządowej
mającą za zadanie rozpoznawanie,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw
takich jak: szpiegostwo, terroryzm,
naruszenie tajemnicy państwowej i innych
przestępstw godzących w bezpieczeństwo
państwa. ABW wyposażono w tym celu w
kompetencje śledcze na terenie kraju. W
ABW działa również odrębny
Departament Przeciwdziałania
Terroryzmowi.
Agencja Wywiadu – (AW)
Jednym z priorytetów działalności tego
organu administracji państwowej jest:
rozpoznanie międzynarodowego
terroryzmu, ekstremizmu oraz
międzynarodowych grup przestępczości
zorganizowanej. W celu spełnienia swoich
zadań, AW monitoruje poza granicami
naszego kraju np. działalność
zagranicznych organizacji terrorystycznych;
Służba Kontrwywiadu Wojskowego – (SKW)
Do zadań należy m. in. : rozpoznawanie,
zapobieganie oraz wykrywanie popełnianych przez
żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową,
funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników Sił
Zbrojnych RP oraz innych jednostek
organizacyjnych MON, przestępstw związanych z
działalnością terrorystyczną oraz tych godzących
w bezpieczeństwo potencjału obronnego państwa,
Sił Zbrojnych RP i jednostek organizacyjnych MON,
a także państw, które zapewniają wzajemność. W
celu ścigania wymienionych czynów SKW
współdziała z Żandarmerią Wojskową oraz innymi
właściwymi organami
Służba Wywiadu Wojskowego -
(SWW)
stanowi wojskową służbą specjalną,
której jednym z celów
funkcjonowania jest rozpoznawanie i
przeciwdziałanie zagrożeniom, jakie
niesie międzynarodowy terroryzm
Policja
Polska Policja bierze czynny udział w kilku
stałych inicjatywach współpracy w sferze
rozpoznania i zwalczania terroryzmu z :
Interpolem, Europolem, Grupą Roboczą ds.
terroryzmu III filaru Unii Europejskiej - (TWG),
Europejską Policyjną Grupą Roboczą ds.
Zwalczania Terroryzmu – (PWGT). W Komendzie
Głównej Policji funkcjonuje Zarząd Operacji
Antyterrorystycznych – (ZOA liczy 175 osób),
zajmujący się fizyczną likwidacją zagrożeń
związanych z terroryzmem;
Żandarmeria Wojskowa – (ŻW)
Ma ona za zadanie pilnować
porządku publicznego na terenie
obiektów wojskowych oraz w
miejscach publicznych, a przy tym
ochraniać życie i zdrowie ludzi oraz
mienie wojskowe przed zamachami
zakłócającymi te dobra.
Straż Graniczna – (SG)
Zadanie SG polega na zapobieganiu
przedostawania się na teren Polski
jednostek podejrzanych o terrorystyczną
działalność, jak również
przechwytywaniu nielegalnych
transportów szkodliwych substancji
chemicznych, broni, amunicji i
materiałów wybuchowych, jądrowych i
promieniotwórczych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Posiada Wydział Przeciwdziałania Terroryzmowi. Do zadań
wydziału należy m. in. : bieżąca wieloaspektowa analiza i
monitorowanie zjawiska terroryzmu na świecie, ze szczególnym
uwzględnieniem zagrożenia dla Polski; opracowywanie koncepcji
przeciwdziałania zjawiskom oraz opiniowanie programów i
projektów w tej kwestii; przygotowywanie propozycji zmian
legislacyjnych w krajowym porządku prawnego mających na celu
usprawnienie metod i form zwalczania terroryzmu;
przygotowywanie materiałów informacyjnych skorelowanych z
problematyka terroryzmu na potrzeby Ministra – Szefa
Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych ;
organizowanie szkoleń i konferencji oraz przygotowywanie
materiałów edukacyjnych (kampanie społeczne) poświęconych
kwestii przeciwdziałania terroryzmowi; udział w organizowaniu
współpracy zagranicznej z właściwymi organami innych państw.
Wydział Przeciwdziałania Terroryzmowi Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji działał na poziomie strategicznym i
taktycznym,
Ministerstwo Sprawiedliwości (organy: sąd,
prokuratura).
Ma obowiązek sądzić za dokonywanie przestępstw o
charakterze terrorystycznym
Generalny Inspektor Informacji Finansowej – (GIF)
Posiada umocowanie prawne w Ustawie o
przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego
wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub
nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałaniu
finansowania terroryzmu. Instytucja ta nie posiada
specjalnej grupy ds. rozpoznawania źródeł finansowania
terroryzmu. Wykonywać to zadanie może jednak każdy
pracownik GIF w zależności od potrzeb i nakazów ABW
oraz Policji
Poszczególne służby oraz instytucje państwowe wykonując
w obrębie swoich kompetencji ustawowe zadania, z
konieczności działają w obszarze zainteresowań innych
właściwych organów. By ograniczyć tę wadę stworzono
Ciała Kolegialne. Gremia te m.in. koordynują
funkcjonowanie podmiotów systemu zwalczania
terroryzmu, choć ich nadrzędnym obowiązkiem
pozostaje wymiana informacji. W Rzeczypospolitej działa
kilka tego typu organów, są to przede wszystkim:
Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń
Terrorystycznych
Zespół do Spraw Koordynacji Działań Operacyjno -
Rozpoznawczych w Zwalczaniu Terroryzmu
Politycznego
Kolegium do Spraw Służb Specjalnych
Wpływ działań podejmowanych na forum
Unii Europejskiej na kształt polskiego
systemu przeciwdziałania terroryzmowi
jest większy, niż się powszechnie uważa. W
powszechnym społecznym odbiorze Unia
zajmuje się głównie kwestiami rolnictwa,
gospodarki, umożliwia przepływ osób i
kapitału. Jej znaczenie na polu
bezpieczeństwa nie jest powszechnie
znane. Warto to zmienić – w zakresie
sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
Unia robi sporo, a walka z terroryzmem
stanowi jeden z jej priorytetów.
Podejmowane na jej forum decyzje dotyczą
bardzo szerokiego zakresu spraw: rozwiązań
prawnych i organizacyjnych, procedur
działania oraz możliwości przeciwdziałania i
ścigania terrorystów. Rozwiązania
europejskie w sposób istotny wzbogacają i
wzmacniają polski system. Współpraca na
forum UE wobec zjawiska terroryzmu ma
bardzo dynamiczny charakter. Ważnym
impulsem były zamachy w Madrycie w
marcu 2004 r., w następstwie których
przyjęto Deklarację o zwalczaniu terroryzmu
oraz szczegółowy Plan Działania.
Plan zawiera szereg zadań – zarówno dla UE jak i jej
państw członkowskich - odnoszących się do
poniższych celów w zakresie walki z terroryzmem:
wzmocnienia międzynarodowej współpracy;
uderzenia w źródła finansowe terroryzmu;
rozwoju możliwości działania UE i państw
członkowskich;
ochrony transportu międzynarodowego;
rozwoju zdolności reagowania na akty
terrorystyczne;
ograniczenia rekrutacji do ugrupowań
terrorystycznych;
wsparcia państw trzecich, szczególnie istotnych
dla rozwoju zjawiska terroryzmu.
Polska rzetelnie wypełnia unijne postanowienia w
zakresie związania się umowami
międzynarodowymi i zmianami prawa.
Wprowadzono definicję przestępstwa o charakterze
terrorystycznym (art. 115 § 20 kk), bez którego
trudno wyobrazić sobie jakikolwiek spójny system
przeciwdziałania temu zjawisku. To także dzięki
decyzjom podjętym na forum UE w Europie
funkcjonuje Europejski Nakaz Aresztowania,
Europejski Nakaz Dowodowy czy możliwość
powoływania Wspólnych (międzynarodowych)
Zespołów Śledczych. Stanowią one ważne
narzędzie w walce z terroryzmem.
Unia nie ma „złotego pomysłu” na zwalczanie
terroryzmu. Takiego pomysłu nie ma nikt. Jest to
zagadnienie zbyt złożone, dotyka zbyt wielu
płaszczyzn, by było na nie jedno, proste
rozwiązanie. Trzeba natomiast szukać nowych
instrumentów prawnych, które pozwolą
skuteczniej ścigać sprawców, ograniczać ich
propagandę, finansowanie i rekrutację. Istotne
jest wyciągnięcie wniosków z dotychczasowych
ataków terrorystycznych i przełożenie ich na
realne działania. Podjęcie kroków zmierzających
do zwiększenia możliwości państwa w dziedzinie
zapobiegania i zwalczania terroryzmu staje się
nie tylko działaniem pożądanym, ale wręcz
koniecznym.
D. Góralski, K. Liedel, „System
przeciwdziałania terroryzmowi w
Polsce”, (w:) pod red. K. Liedela, J.
Marszałek-Kawa.
Sz. Wudarski, „Polityczne metody
zwalczania terroryzmu”, Toruń 2006 r
www.wikipedia.pl
Dziękujemy za uwagę !!!