Choroby genetyczne

człowieka

Podział chorób



Mutacje punktowe:

○ uwarunkowane autosomalnie recesywne
○ uwarunkowane autosomalnie dominująco
○ sprzężone z chromosomem X
○ o złożonym podłożu genetycznym
• Mutacje chromosomowe:
○ związane ze zmianą liczby chromosomów
○ związane ze zmianą struktury

chromosomów

Uwarunkowane

autosomalnie recesywnie



Alkaptonurię wywołuje defekt enzymu
oksydazy homogentyzynianowej.
Oksygenaza homogentyzynianu odpowiada
za rozkład produktu ubocznego przemian
tyrozyny - kwasu homogentyzynowego

Objawy



Zabarwianie się moczu i woskowiny pod
wpływem powietrza na czerwono lub czarno
pod wpływem tworzonego kwasu
homogentyzynowego. Przyczyną artretyzmu
jest długotrwałe nagromadzanie kwasu
homogentyzynowego w kościach i
chrząstkach stawowych

Leczenie



Zmniejszenie ilości przyjmowanej tyrozyny i
fenyloalaniny do minimum spowalnia rozwój
choroby. Fenyloalanina jest aminokwasem
egzogennym i jej przyjmowanie w pokarmie
jest niezbędne do przeżycia



Fenyloketonuria –schorzenie polegające na
uszkodzeniu genu kodującego enzym
hydroksylazę fenyloalaninową biorący udział w
metabolizmie fenyloalaniny. Powoduje ona
upośledzenie aktywności enzymatycznej białka.
Chorobę rozpoznaje się u 1 na 15000 dzieci



Objawy

Znaczny stopień upośledzenia rozwoju

umysłowego. Niedobór melaniny jest przyczyną
bardzo jasnej skóry, włosów i tęczówek. Mogą
występować drgawki, zaburzenia chodu,
postawy, zesztywnienie stawów

Leczenie



Fenyloketonurię można z powodzeniem
leczyć za pomocą diety ubogiej w
fenyloalaninę i bogatej w inny aminokwas –
tyrozynę. Aminokwas usuwać można z
pokarmów hydrolizowę białek w niego bogate



Albinizm (bielactwo) - wywołany jest przez
brak enzymu tyrozynazy przekształcającego
prekursor melaniny w barwnik melaninę.
Warunkuje go gen recesywny
homozygotyczny. Cechę tę zaliczamy do
genetycznych anomalii pigmentacji

Objawy



Bardzo jasna cera

przez którą

wyraźnie widać

naczynia

krwionośne.

Owłosienie żółto-

białe lub białe.

Tęczówki oka są

różowe, a źrenice

czerwone

Leczenie



Bielactwo wrodzone jest nieuleczalne.
Pojawia się od urodzenia i utrzymuje przez
całe życie chorego. Nie ma dotychczas
skutecznego leczenia bielactwa nabytego.



Anemia sierpowata, niedokrwistość
sierpowata - wrodzona anemia polegająca
na wadzie budowy hemoglobiny. Pod
wpływem mutacji dochodzi do zmiany
struktury białkowej. Powstaje tzw.
hemoglobina S . Kształt krwinek czerwonych
przypomina kształt sierpowaty. Choroba ta
występuje najczęściej u Mulatów i Murzynów



Objawy

Zmęczenie, skrócenie oddechu, szybkie bicie

serca i opóźnienie wzrostu. Po pewnym czasie
nerki, płuca, serce i stawy ulegają trwałemu
uszkodzeniu

Leczenie



Lekarze zalecają profilaktyczne podawanie
antybiotyków. Oprócz szczepień rutynowych
należy także stosować szczepienia przeciw
zapaleniu płuc, grypie oraz wirusowemu
zapaleniu wątroby. Przetaczanie krwi -
zapobieganie niedokrwistości i powikłaniom



Mukowiscydoza jest najczęściej
występującą chorobą genetyczną u ludzi.
Przyczyną choroby jest mutacja genu
odpowiedzialnego za syntezę błonowego
kanału chlorkowego CFTR. Podstawowe
zaburzenia dotyczą czynności gruczołów
wydzielania zewnętrznego: trzustki,
gruczołów ślinowych, potowych i śluzowych w
przewodzie pokarmowym i układzie
oddechowym

Objawy



Gęsty i lepki śluz, który zatyka oskrzela i jest
podłożem dla rozwoju bakterii, zwłaszcza dla
gronkowca złocistego i pałeczki ropy
błękitnej. Występuje suchy i uciążliwy kaszel,
niekiedy duszność. Nawracające zapalenia
oskrzeli i płuc. Przewlekłe zapalenie zatok
przynosowych bocznych nosa z polipami.
Powiększenie objętości brzucha.
Zaczopowanie przewodów ślinianek gęstą
wydzieliną śluzową

Leczenie



Leczenie jest wyłącznie objawowe.
Leczenie objawów ze strony układu
oddechowego: antybiotykoterapia,
inhalacja, fizykoterapia, sport, mukolityki,
rhDNaza - Dornaza Alfa inhalacje
preparatu enzymatycznego prowadzą do
hydrolizy endogennego DNA, terapia tlenowa



Leczenie
objawów ze
strony układu
pokarmowego:
substytucja
enzymatyczna,
dieta
wysokokaloryczn
a, suplementacja
witaminowa

Uwarunkowane

autosomalnie dominująco



Brachydaktylia – wada wrodzona
polegająca na skróceniu palców dłoni i stóp.
Do obiektywnego pomiaru długości palców
stosuje się najczęściej wskaźnik będący
ilorazem długości 3. palca do długości dłoni.



Pląsawica Huntingtona - choroba
genetyczna, atakująca ośrodkowy układ
nerwowy. Choroba występuje u 1 na 15 000
osób. Objawia się między 35 a 50 rokiem
życia. Od momentu rozpoznania średni czas
przeżycia wynosi 15-20 lat. Przyczyną
choroby jest mutacja w genie HD kodującym
białko huntingtynę, położonym na
chromosomie 4

Objawy



Pojawienie się drżenia rąk i nóg. Zmniejszenie
napięcia mięśni. Zaburzenia umysłowe,
otępienie, postępujące zaburzenia pamięci
oraz zmiany osobowości i depresja. Z czasem
pojawiają się zaburzenia mowy i połykania



Leczenie

Jak na razie nie ma skutecznych metod

leczenia tej choroby. Stosuje się jednak
leczenie objawowe mające na celu złagodzenie
pląsawicy czy depresji

Sprzężone z chromosomem



Daltonizm - najczęściej polega na
nierozróżnianiu koloru zielonego i
czerwonego. Występuje głównie u
chłopców. Daltonizm nabyty może pojawić się
w wyniku uszkodzenia siatkówki lub dróg
wzrokowych



Hemofilia to genetyczne zaburzenie
krzepnięcia krwi związane z brakiem lub
niedoborem czynnika krzepnięcia. Zatem
choroba przenoszona jest przez kobiety i
mężczyzn, ponieważ chromosom X występuje
w genomie u matek jak i ojców

Objawy



Choroba trwa przez całe życie,
charakteryzuje się skłonnością do
nadmiernych krwawień samoistnych, lub
wywołanych niewielkimi urazami. Krwawienie
następuje zwykle do stawu, co wywołuje ból,
obrzęk i skurcze okolicznych mięśni.

O złożonym podłożu

genetycznym



Choroba Alzheimera to choroba
ośrodkowego układu nerwowego,
charakteryzująca się występowaniem
otępienia. Początek choroby występuje
zwykle po 65 roku życia, może występować
też wcześniej. Dochodzi do zaniku kory
mózgowej.

Objawy



Dochodzi do wystąpienia następujących
objawów:



zaburzenia pamięci



zmiany nastroju



zaburzenia funkcji poznawczych



zaburzenia osobowości i zachowania

Leczenie



Dotychczas nie znaleziono leku, cofającego
lub chociaż zatrzymującego postęp choroby.
Leczenie farmakologiczne koncentruje się na
objawowym leczeniu zaburzeń pamięci i
funkcji poznawczych

Związane ze zmianą liczby

chromosomów



Zespół Klinefeltera występuje tylko u osób
płci męskiej i jest skutkiem nieprawidłowości
dotyczącej jednego z chromosomów
płciowych. Chorobę tę charakteryzuje
obecność dodatkowego chromosomu X.
Szacuje się, iż zespół Klinefeltera występuje
raz na około 1000 żywych narodzin chłopców

Objawy



Mężczyźni są osobami wysokiego wzrostu,
słabiej umięśnionymi oraz o bardziej kobiecej
sylwetce, wynikającej z charakterystycznej
budowy klatki piersiowej i miednicy. Dłuższe
niż przeciętnie są kończyny górne i dolne



Leczenie polega na dożywotniej substytucji
testosteronu w postaci enantatu testosteronu
lub cypionatu testosteronu. Nie jest możliwe
pobudzenie czynności kanalików
plemnikotwórczych



Zespól Turnera związany jest z
zaburzeniami chromosomalnymi, głównie
jako jeden chromosom X. Istotą choroby jest
dysgenezja gonad z niedoborem wzrostu i
licznymi, drobnymi wadami w budowie ciała i
narządów wewnętrznych

Objawy



Niski wzrost (poniżej 150 cm), koślawość

łokci, szpotawość kolan, wady nadgarstka,

puklerzowata klatka piersiowa. Oprócz tego

płetwistość szyi, nisko osadzone uszy, wady

układu moczowego, krążenia i serca.

Uszkodzenie gonad prowadzi do: braku

rozwoju gruczołów sutkowych, owłosienia

łonowego i pachowego, braku miesiączki,

niedorozwoju zewnętrznych narządów

płciowych

Leczenie



Leczenie polega na
poprawie wzrastania –
hormonem wzrostu oraz
na wywołaniu feminizacji
– estrogenami. Niska
mineralizacja kości
wymaga suplementacji
wapnia, witaminy D,
witaminy C



Zespół Downa zwany też trisomią 21,
ponieważ charakteryzuje się dodatkowym
chromosomem w 21 parze alleli. Występuje w
około jednym przypadku na 600 urodzeń.
Częstość występowania zespołu Downa
zwiększa się z wiekiem matki

Objawy



Niemowlęta zachowują się spokojnie, mało

płaczą a napięcie ich mięśni jest obniżone.

Ich rozwój psychiczny i fizyczny jest

opóźniony. Głowę mają małą, część

potyliczną spłaszczoną, kończyny górne

krótkie, oczy skośne, uszy małe i nisko

osadzone, nos spłaszczony, a w kącie

powiekowym przy nosie skóra tworzy fałdy.

Język jest duży i z trudem mieści się w jamie

ustnej. Ręce są krótkie i szerokie



Zespół Edwardsa jest to trisomia
chromosomu 18. Częstość występowania
zespołu szacowana jest na 1:8.000 urodzeń.
30% żywo urodzonych dzieci umiera w
pierwszym miesiącu życia, tylko 10%
przeżywa 1 rok. Częstość zespołu Edwardsa
wzrasta z wiekiem matki, częściej występuje
u dziewczynek

Objawy



Występuje wzmożone napięcie mięśni,
przykurcz kończyn, nisko osadzone uszy,
pojawiają się wady stóp. Często występują
wady serca lub ośrodkowego układu
nerwowego. Zniekształcone małżowiny
uszne, mała bródka i wypukła potylica



Zespół Pataua – trisomia chromosomu 13.
Częstość występowania u żywo urodzonych
dzieci szacowana jest na 1:5,000 - 1:15,000.
Trisomia 13 spowodowana jest nierozejściem
się chromosomów podczas I lub II podziału
mejotycznego u któregoś z rodziców. Około
70% dzieci umiera w ciągu pierwszego roku
życia

Objawy



Ubytki owłosienia, szczególnie na głowie,
oraz bardzo blisko siebie osadzone oczy.
Czasami może dość nawet do ich
"połączenia". Stosunkowo często
obserwowany jest także rozszczep wargi i
podniebienia, występowanie dodatkowego
palca najczęściej po stronie małego palca.
Występują też wrodzone wady serca

Związane ze zmianą

struktury chromosomów



Zespół Pradera-Williego spowodowany jest
nieobecnością regionu chromosomu 15,
powstałą na skutek jednego z mechanizmów:
delecji fragmentu ojcowskiego chromosomu



Objawy

Niski wzrost, bardzo małe dłonie i stopy,

wąska twarz, niewielkie usta, oczy w kształcie
migdałów i niedorozwinięte organy płciowe.
Stwierdzono też, że dzieci te mają jasne
włosy oraz niebieskie lub szare oczy



Zespół Angelmana - mikrodelecja odcinka
15 chromosomu pochodzącego od ojca.
Brakujący odcinek chromosomu
odpowiedzialny jest m.in za regulację białka
zwanego ubikwityną. Nie jest zazwyczaj
rozpoznawany w okresie noworodkowym i
niemowlęcym, dopiero gdy pojawiają się
problemy rozwojowe