KLASYFIKACJE
WSPÓŁCZESNYCH
TEORII DORADZTWA
ZAWODOWEGO

Klasyfikacja Edwina L. Herra i Stanley’a H.
Cramera (1984)

Koncepcje cechy i czynnika (trait and factor)

- kojarzenie jednostki o określonych atrybutach z

pracą, która odpowiada jej uzdolnieniom:



inteligencja i zdolności (Elton, Winer, Cesari, Haas,

Bodden),



potrzeby i zainteresowania (Thornike, Weiss,

Dawis, Kuder, Cambell, Holland),



stereotypy i oczekiwania (Rosenthal, Chapman),



osoby znaczące (Day),



wartości (Super, Thompson),



rola miejsca zamieszkania (Sewell),



rodzina (Levine, Roe),



zjawisko przystosowania (Crites, Osipow),



podejmowanie ryzyka (Witmer),



poziom aspiracji (Gottfredson, Becker).

Klasyfikacja Edwina L. Herra i Stanley’a H.

Cramera (1984)

Koncepcje

psychologiczno-rozwojowe (psychological

and developmental)

-

podkreślają rolę wewnętrznej motywacji do
pracy oraz analizują proces przemian i
dynamikę rozwoju jednostki poprzez
poszczególne stadia:



teorie psychodynamiczne (Freud, Bordin,
Nachman, Segal),



indywidualna psychologa (Adler),



koncepcje osobowości (Roe, Holland, Hoppock),



koncepcje rozwojowe (Ginzberg, Ginzburg,
Axelrad i Herma, Super, Knefelkamp i Sleipitz,
Gribbons i Lohnes, Levinson).

Klasyfikacja Edwina L. Herra i Stanley’a H.
Cramera (1984)
-

koncepcje skoncentrowane na procesie

podejmowania decyzji, (decision)

-

wykorzystują modele decyzyjne dla celów
doradztwa zawodowego, czerpiąc wiedzę z
zakresu psychologii poznawczej oraz teorii
społecznego uczenia się, ekonomii i
matematyki:



teoria oczekiwań (Vroom, Lawrer, Porter),



teoria własnej skuteczności (Bandura),



teoria rozwiązywania problemów (Pitz i Harren,
Clark, Gellat i Levin),



teoria uczenia się (Krumboltz, Mitchell i Gelatt).

Klasyfikacja Edwina L. Herra i Stanley’a H.
Cramera (1984)

Koncepcje sytuacyjno-socjologiczne

(situational or sociological)

-

biorą przede wszystkim pod
uwagę relacje „człowiek-
środowisko”:



badania Holingsheada nad klasami
społecznymi



koncepcję szansy Bandury

Klasyfikacja Donalda E. Supera
(1981)



dopasowanie ludzi do zawodów
(matching)



koncepcje opisujące proces rozwoju
(developmental), którego końcowym
efektem jest owo dopasowanie



koncepcje koncentrujące się na
procesie podejmowania decyzji
(decision-making).

Klasyfikacja Donalda E. Supera
(1981)

Koncepc

ja

Dopasowanie

Rozwój

Podejmowanie

decyzji

Różnice

indywidualne:



zdolności



osobowość

Identyfikacja

stadiów

rozwoju

Proces

podejmowania

decyzji

Sytuacyjne:



struktura



kontekst



socjalizacja

Rozwój przez całe

życie (life-

span),

konstrukty
personalne

Styl decyzyjny

Fenomenologiczn

e:



zrozumienia

„ja’ (self)



odpowiedniość

(kongruencja)

Determinanty

stadiów

rozwoju:



analiza

regresyjna



analiza

ścieżkowa

Związki pomiędzy

procesem i

stylem

decyzyjnym a
sytuacją

podejmowania

decyzji

P

o

d

e

jś

c

ie

Klasyfikacja Duane’a Browna i
Lindy Brooks (1984)



Teorie wyboru zawodowego (Theories of

Occupational Choice - próbują wyjaśnić powody

podejmowania przez ludzi określonych ról

zawodowych (Holland, Roe, Bordin)



Teorie rozwoju kariery (Theories of Career

Development) - służą do opisu procesu dojrzewania

do dokonywania wyborów (Ginzberg, Super)



Teorie podejmowania decyzji w odniesieniu do

kariery (Theories of Career Decision Making -

analizują warunki, które sprzyjają bądź blokują

rozwój preferencji zawodowych (Krumboltz,

Tideman, O’Hara i Miller-Tiedeman)

Klasyfikacja Samuela H.
Osipowa (1983)



Cechy i czynnika (Trait-factor Theories) – Parsons, narzędzia
diagnozy zainteresowań Stronga-Campbella, Kudera, testy zdolności
Guilforda-Zimmermana, teoria przystosowania zawodowego Dawisa i
Lofquista , typologia osobowości Hollanda oraz teoria społecznego
uczenia się Mitchell, Jonesa i Krumboltza



Teorie rozwojowe/rozwoju znaczenia własnej osoby
(Developmental/Self-concept Theory - Bühler (lata 30 XX w, Supera,
Samler, Ginzberg (lata 50 XX), Dudley, Tiedeman, Knefelkampf i
Sleipitz (lta 70 XX w)



Teorie wyboru i osobowości zawodowej (Vocational Choice and
Personality Theories - teoria Hollanda z 1959 roku, Bordina z 1963 i
Roe z 1975 roku



Socjologiczne teorie kariery (Sociology and Career Choice Theories
- „teorie przypadku” Hollingsheada, Millera i Sweeta (1949 – 1975)



V Teorie behawioralne (Behavioral Theories) - Thoresena i Ewarta
oraz Mitchell, Jonesa i Krumboltza (lata 70 XX w)

Klasyfikacja Samuela T. Gladdinga
(1984)



Teorie cechy i czynnika – Frank
Parsons, John L. Holland, Rene
V. Dawis, Lloyd. H. Lofquist,
Dawid. J. Weiss

Klasyfikacja Samuela T. Gladdinga
(1984)



Teorie psychodynamiczne -

Anne

Roe, Edward S. Bordin, Carl
G. Jung

Klasyfikacja Samuela T. Gladdinga
(1984)



Teorie rozwojowe - Eli Ginzberg,
Sol W. Ginzburg, Sidney Axelrad,
John L. Herma, Donald E. Super

Klasyfikacja Samuela T. Gladdinga
(1984)



Teorie poznawczo- społeczne - John
D. Krumboltz, David V.
Tiedeman, Robert O’Hara, Anna
Miller-Tiedeman

Literatura



Gladding S.T.(1994). Poradnictwo zawodowe

zajęcia wszechstronne, Warszawa: Wyd.

Urzędu Pracy, Warszawa 1994.



Herr, E. L. Cramer, S. H. (2001). Planowanie

kariery zawodowej, Część I, W.: Zeszyty

Informacyjno-Metodyczne Doradcy

Zawodowego, Warszawa: CMIiPZ KUP.



Paszkowska-Rogacz A. (2003). Psychologiczne

podstawy wybory zawodu. Przegląd koncepcji

teoretycznych, Warszawa: Krajowy Ośrodek

Wspierania Edukacji Zawodowej i

Ustawicznej.