PRZYDATKI SKÓRY

PRZYDATKI SKÓRY

Do przydatków

Do przydatków

zalicza się:

zalicza się:



gruczoły skóry,

gruczoły skóry,



włosy,

włosy,



paznokcie

paznokcie

Gruczoły skóry

Gruczoły skóry

Biorąc pod uwagę sposób w jaki dochodzi

Biorąc pod uwagę sposób w jaki dochodzi

do powstania wydzieliny gruczołowej

do powstania wydzieliny gruczołowej

wyróżniamy:

wyróżniamy:



gruczoły holokrynowe

gruczoły holokrynowe

- łojowe

- łojowe

(produkcja wydzieliny poprzez całkowity

(produkcja wydzieliny poprzez całkowity

rozpad komórek guczołowych)

rozpad komórek guczołowych)



gruczoły merokrynowe

gruczoły merokrynowe

(produkcja

(produkcja

wydzieliny poprzez uwalnianie substancji

wydzieliny poprzez uwalnianie substancji

do przewodów wyprowadzających lub przez

do przewodów wyprowadzających lub przez

częściowy rozpad komórek gruczołowych)

częściowy rozpad komórek gruczołowych)



ektynowe - gruczoł potowe

ektynowe - gruczoł potowe



apokrynowe - gruczoły kłębkowate

apokrynowe - gruczoły kłębkowate



mlekowe

mlekowe

Gruczoły potowe

Gruczoły potowe

Gruczoły te zbudowane są z :

Gruczoły te zbudowane są z :

-

Części wydzielniczej

Części wydzielniczej

- ciało gruczołu

- ciało gruczołu

potowego znajduje się przeważnie w

potowego znajduje się przeważnie w

warstwie gruczołowej tkanki

warstwie gruczołowej tkanki

podskórnej, nieraz w najgłębszej

podskórnej, nieraz w najgłębszej

części skóry właściwej

części skóry właściwej

-

Przewodu wyprowadzającego

Przewodu wyprowadzającego

Rozmieszczenie i liczba

Rozmieszczenie i liczba

gruczołów

gruczołów

potowych

potowych



Z małymi wyjątkami gruczoły potowe

Z małymi wyjątkami gruczoły potowe

są rozsiane po całej skórze. Nie ma

są rozsiane po całej skórze. Nie ma

ich macierz paznokci, wargi sromowe

ich macierz paznokci, wargi sromowe

mniejsze, dolna warg sromowych

mniejsze, dolna warg sromowych

większych, wewnętrzna powierzchnia

większych, wewnętrzna powierzchnia

napletka i żołądź.

napletka i żołądź.



U przedstawicieli rasy czarnej

U przedstawicieli rasy czarnej

gruczoły te są bardzo rozwinięte.

gruczoły te są bardzo rozwinięte.

Gruczoły apokrynowe

Gruczoły apokrynowe

Są specyficznymi gruczołami potowymi,

Są specyficznymi gruczołami potowymi,

pojawiającymi się w skórze dopiero po okresie

pojawiającymi się w skórze dopiero po okresie

pokwitania. Obecność ich stwierdza się tylko

pokwitania. Obecność ich stwierdza się tylko

w pewnych okolicach skóry : pachy, otoczka

w pewnych okolicach skóry : pachy, otoczka

sutkowa , linia pośrodkowa brzucha oraz

sutkowa , linia pośrodkowa brzucha oraz

krocze.

krocze.

Do gruczołów o podobnym sposobie

Do gruczołów o podobnym sposobie

wydzielania zalicza się ponadto gruczoły:

wydzielania zalicza się ponadto gruczoły:



g.okołoodbytowy

g.okołoodbytowy



g.rzęskowe

g.rzęskowe



woskowinowe

woskowinowe



przedsionkowe nosa

przedsionkowe nosa

Gruczoły apokrynowe -

Gruczoły apokrynowe -

czynność

czynność



Gruczoły apokrynowe nie wydzielają

Gruczoły apokrynowe nie wydzielają

zwykłego potu lecz wydzielinę, która

zwykłego potu lecz wydzielinę, która

określa zapach poszczególnego

określa zapach poszczególnego

osobnika. U kobiet są one silniej

osobnika. U kobiet są one silniej

rozwinięte. Najsilniej rozwiniętym

rozwinięte. Najsilniej rozwiniętym

gruczołem tego rodzaju u kobiet jest

gruczołem tego rodzaju u kobiet jest

gruczoł sutkowy.

gruczoł sutkowy.

Gruczoły łojowe

Gruczoły łojowe

Gruczoły łojowe można podzielić na dwie grupy:

Gruczoły łojowe można podzielić na dwie grupy:



związane rozwojowo mieszkiem włosa i

związane rozwojowo mieszkiem włosa i

uchodzące w lejku włosa

uchodzące w lejku włosa



gruczoły rozwojowo całkowicie niezależne od

gruczoły rozwojowo całkowicie niezależne od

włosów.

włosów.

Wolne gruczoły łojowe nie związane z włosem są

Wolne gruczoły łojowe nie związane z włosem są

szczególnie liczne w obrębie czerwieni warg,

szczególnie liczne w obrębie czerwieni warg,

brodawki sutkowej , pępka , żołędzi , prącia ,

brodawki sutkowej , pępka , żołędzi , prącia ,

warg sromowych oraz odbytu. Do tej grupy

warg sromowych oraz odbytu. Do tej grupy

należy zaliczyć gruczoły tarczkowe , które

należy zaliczyć gruczoły tarczkowe , które

znajdują się w powiekach.

znajdują się w powiekach.

Znaczna część gruczołów łojowych osiąga pełną

Znaczna część gruczołów łojowych osiąga pełną

swą czynność w okresie dojrzewania płciowego -

swą czynność w okresie dojrzewania płciowego -

następuje aktywność tych gruczołów powoli

następuje aktywność tych gruczołów powoli

spada.

spada.

Gruczoły łojowe

Gruczoły łojowe



Gruczoły łojowe

Gruczoły łojowe

powstają z nabłonka

powstają z nabłonka

mieszka włosowego lub bezpośrednio z

mieszka włosowego lub bezpośrednio z

naskórka. Mają budowę pęcherzykowatą o

naskórka. Mają budowę pęcherzykowatą o

postaci pojedynczej lub rozgałęzionej. Liczba

postaci pojedynczej lub rozgałęzionej. Liczba

ich wynosi od 0,5 do 1 miliona. Mogą one być

ich wynosi od 0,5 do 1 miliona. Mogą one być

bądź gruczołami łojowymi włosa(90%), bądź

bądź gruczołami łojowymi włosa(90%), bądź

gruczołami łojowymi samodzielnymi(10%).

gruczołami łojowymi samodzielnymi(10%).

Nie ma ich na skórze dłoni i powierzchni

Nie ma ich na skórze dłoni i powierzchni

stóp.

stóp.

Wydzielany przez gruczoły łój zawiera

Wydzielany przez gruczoły łój zawiera

tłuszcze właściwe(43%),wolne kwasy

tłuszcze właściwe(43%),wolne kwasy

tłuszczowe(10%), cholesterol(2,5%) i jego

tłuszczowe(10%), cholesterol(2,5%) i jego

estry(2,5%), woski(25%), skwalen(12%).

estry(2,5%), woski(25%), skwalen(12%).

Gruczoły

Gruczoły

Włosy

Włosy



Włosy są to gładkie włókna

Włosy są to gładkie włókna

zrogowaciałe, które powstają

zrogowaciałe, które powstają

z komórek naskórka.

z komórek naskórka.

Rodzaje włosów

Rodzaje włosów



meszek

meszek



meszek stały

meszek stały



łonowe

łonowe



włosy pachy

włosy pachy



nozdrzy przednich

nozdrzy przednich



w otworze słuchowym i w okolicach odbytu

w otworze słuchowym i w okolicach odbytu



brwi

brwi



rzęsy

rzęsy



włosy głowy

włosy głowy

Włosy

Włosy



Okres wzrastania 5 - 6 lat, długość 50 -

Okres wzrastania 5 - 6 lat, długość 50 -

60cm, choć mogą być nieraz dłuższe, w

60cm, choć mogą być nieraz dłuższe, w

obrębie głowy występuje również

obrębie głowy występuje również

owłosienie typu meszkowego.

owłosienie typu meszkowego.



Czynnikiem sterującym wykształcenie

Czynnikiem sterującym wykształcenie

różnych typów owłosienia jest różna

różnych typów owłosienia jest różna

wrażliwość mieszków włosowych na

wrażliwość mieszków włosowych na

hormony.

hormony.



Włosy nie ustawiają się do powierzchni

Włosy nie ustawiają się do powierzchni

skóry prostopadle lecz

skóry prostopadle lecz

skośnie

skośnie

i

i

dlatego też mogą się układać w pasma.

dlatego też mogą się układać w pasma.



Najcieńsze włosy to meszek, najgrubsze

Najcieńsze włosy to meszek, najgrubsze

brody.

brody.

 

 

Włos

Włos

W skład

W skład

narządu włosowego

narządu włosowego

wchodzi

wchodzi



mieszek włosowy

mieszek włosowy



gruczoł łojowy

gruczoł łojowy



gruczoł apokrynowy (tylko w

gruczoł apokrynowy (tylko w

pewnych okolicach ciała)

pewnych okolicach ciała)



oraz mięśnie przywłosowe

oraz mięśnie przywłosowe

Budowa włosa

Budowa włosa

W przekroju podłużnym wyróżniamy:

W przekroju podłużnym wyróżniamy:



łodygę

łodygę



korzeń włosa

korzeń włosa



cebulkę (opuszkę)

cebulkę (opuszkę)



brodawkę włosową

brodawkę włosową

Włosy

Włosy

Włosy na przekroju poprzecznym

Włosy na przekroju poprzecznym

składają się z :

składają się z :



rdzenia - występuje w włosach

rdzenia - występuje w włosach

grubszych jest stałym ich składnikiem

grubszych jest stałym ich składnikiem



kory

kory



powłoczki włosa

powłoczki włosa



tkanek otaczających włos (przekrój na

tkanek otaczających włos (przekrój na

wysokości mieszka

wysokości mieszka

Cykl włosowy

Cykl włosowy

W każdym mieszku włosowym

W każdym mieszku włosowym

następują po sobie w

następują po sobie w

rytmicznej kolejności trzy fazy:

rytmicznej kolejności trzy fazy:



wzrostu i pełnej czynności

wzrostu i pełnej czynności



inwolucji

inwolucji



spoczynkowa

spoczynkowa

.

.

Wzrost włosa

Wzrost włosa

W każdej z tych faz mieszek podlega

W każdej z tych faz mieszek podlega

zmianom.

zmianom.

- fazę wzrostu włosa określa się jako

- fazę wzrostu włosa określa się jako

anagen

anagen

;

;

- fazę inwolucji jako

- fazę inwolucji jako

katagen

katagen

;

;

-

fazę spoczynkową jako

fazę spoczynkową jako

telogen

telogen

.

.

Trójfazowa kolejność cyklu włosowego

Trójfazowa kolejność cyklu włosowego

jest stała, a cykl włosowy powtarza się

jest stała, a cykl włosowy powtarza się

wielokrotnie za życia np.; w obrębie

wielokrotnie za życia np.; w obrębie

owłosienia skory głowy w fazie

owłosienia skory głowy w fazie

anagenu znajduje się ok. 90% włosów.

anagenu znajduje się ok. 90% włosów.

Uszkodzenia włosa

Uszkodzenia włosa

Paznokcie

Paznokcie

Podobnie jak włosy stanowią

Podobnie jak włosy stanowią

przydatek naskórka, w skład

przydatek naskórka, w skład

jednostki paznokciowej wchodzą :

jednostki paznokciowej wchodzą :



macierz,

macierz,



blaszka

blaszka



łoże paznokcia oraz zrośnięta z nim

łoże paznokcia oraz zrośnięta z nim

tkanka okołopaznokciowa .

tkanka okołopaznokciowa .

Paznokieć

Paznokieć



Paznokieć jest zrogowaciałą giętką

Paznokieć jest zrogowaciałą giętką

blaszką która pokrywa powierzchnię

blaszką która pokrywa powierzchnię

grzbietową większej części dalszych

grzbietową większej części dalszych

paliczków palców rąk i stóp.

paliczków palców rąk i stóp.



Części tylne i boczne ułożone są w

Części tylne i boczne ułożone są w

fałdzie naskórkowym zwanym

fałdzie naskórkowym zwanym

wałem

wałem

.

.

Obrąbek naskórkowy

Obrąbek naskórkowy

, czyli skórka

, czyli skórka

pokrywa płytkę paznokciową od

pokrywa płytkę paznokciową od

strony wału i chroni ją przed urazami

strony wału i chroni ją przed urazami

Wzrost paznokcia

Wzrost paznokcia



Paznokcie rosną w sposób ciągły, szybciej u

Paznokcie rosną w sposób ciągły, szybciej u

rąk niż u stóp. Średni dobowy przyrost płytki

rąk niż u stóp. Średni dobowy przyrost płytki

paznokciowej kciuka wynosi 0,1 mm / dobę,

paznokciowej kciuka wynosi 0,1 mm / dobę,

przy czym tempo wzrostu paznokcia zależy od

przy czym tempo wzrostu paznokcia zależy od

wieku i pory roku. Najszybciej rosną

wieku i pory roku. Najszybciej rosną

paznokcie w 2 i 3 dekadzie życia, później

paznokcie w 2 i 3 dekadzie życia, później

rosną coraz wolniej. Latem obserwuje się

rosną coraz wolniej. Latem obserwuje się

szybszy wzrost płytek niż zimą.

szybszy wzrost płytek niż zimą.

Płytka paznokciowa wytwarzana jest aktywnie

Płytka paznokciowa wytwarzana jest aktywnie

przez macierz. Komórki wytworzone przez

przez macierz. Komórki wytworzone przez

macierz są całkowicie przezroczyste i ściśle do

macierz są całkowicie przezroczyste i ściśle do

siebie przylegające. Powstająca płytka

siebie przylegające. Powstająca płytka

przesuwa się po łożu paznokcia w kierunku

przesuwa się po łożu paznokcia w kierunku

dystalnej części paliczka palca. Po przejściu

dystalnej części paliczka palca. Po przejściu

nad naskórek opuszki palca płytka

nad naskórek opuszki palca płytka

paznokciowa traci kontakt z podłożem tworząc

paznokciowa traci kontakt z podłożem tworząc

wolny koniec paznokcia.

wolny koniec paznokcia.

Budowa paznokcia

Budowa paznokcia

Budowa paznkcia

Budowa paznkcia

Na przekroju poprzecznym

Na przekroju poprzecznym

wyróżniamy:

wyróżniamy:



obrąbek naskórkowy

obrąbek naskórkowy



macierz paznokcia

macierz paznokcia



łoże płytki paznokciowej

łoże płytki paznokciowej



płytkę paznokciową

płytkę paznokciową

Twardość paznokcia

Twardość paznokcia



Twardość paznokcia zależy od

Twardość paznokcia zależy od

dachówkowatego ułożenia

dachówkowatego ułożenia

zrogowaciałych komórek, których

zrogowaciałych komórek, których

głównym składnikiem jest keratyna.

głównym składnikiem jest keratyna.

Płytka paznokciowa wykazuje większą

Płytka paznokciowa wykazuje większą

twarość w górnej (zewnętrznej części). Od

twarość w górnej (zewnętrznej części). Od

strony łoża paznokcia zbudowana jest z

strony łoża paznokcia zbudowana jest z

luźniejszej keratyny (co ma znaczenie w

luźniejszej keratyny (co ma znaczenie w

niektórych chorobach paznokci np. w

niektórych chorobach paznokci np. w

grzybicy płytek paznokciowych). Wielkośc

grzybicy płytek paznokciowych). Wielkośc

płytek, ich kształt i grubość są bardzo

płytek, ich kształt i grubość są bardzo

zmienne osobniczo. U osób pracujących

zmienne osobniczo. U osób pracujących

fizyczni paznokcie są bardziej spłaszczone

fizyczni paznokcie są bardziej spłaszczone

niż w innych zawodach.

niż w innych zawodach.



Paznokcie należą obok włosów do

Paznokcie należą obok włosów do

najważniejszych elementów anatomicznych o

najważniejszych elementów anatomicznych o

znaczeniu estetycznym.

znaczeniu estetycznym.

Są one przydatkiem skóry pełniącym wiele

Są one przydatkiem skóry pełniącym wiele

funkcji, które ułatwiają życie codzienne.

funkcji, które ułatwiają życie codzienne.



ochrona opuszek palców

ochrona opuszek palców



ochrona przed urazami

ochrona przed urazami



zwiększenie zdolności manipulowania drobnymi

zwiększenie zdolności manipulowania drobnymi

przedmiotami i ułatwienie chwytania

przedmiotami i ułatwienie chwytania



umożliwienie bardziej precyzyjnych ruchów

umożliwienie bardziej precyzyjnych ruchów

palców oraz zwiększenie wrażliwości dotykowej.

palców oraz zwiększenie wrażliwości dotykowej.

element diagnostyczny chorób układowych i

element diagnostyczny chorób układowych i

skóry

skóry