Układy kombinacyjne

1

Układy kombinacyjne mogą być
realizowane:

w technice stykowo -
przekaźnikowej

jako tzw. sieci bramkowe - z elementów
logicznych
z wykorzystaniem układów o średniej skali
integracji
(z wykorzystaniem bloków funkcyjnych)

z wykorzystaniem techniki komputerowej
(np. sterowników programowalnych)

Układy stykowo-przekaźnikowe

2

Przekaźnik stykowy jest urządzeniem mającym
zestyk lub kilka zestyków, których stan (zwarcie lub
rozwarcie) zależy od wartości sygnału wejściowego
oddziałującego na przekaźnik oraz zespół
umożliwiający oddziaływanie sygnału wejściowego
na stan zestyków.

Stan, w którym na przekaźnik nie działają sygnały
zewnętrzne nazywa się stanem normalnym
przekaźnika.

Rodzaje zestyków

3

zestyk normalnie otwarty (no), zwany także
zestykiem zwiernym, który tworzą dwa lub
trzy styki w stanie normalnym nie stykające
się ze sobą – a)

zestyk normalnie zwarty (nz), zwany także
zestykiem rozwiernym, tworzą dwa lub trzy
styki stykające się w stanie normalnym – b)

zestyk przełączny tworzą trzy styki
pełniące rolę
zestyków no i nz – c)

Układy stykowo-przekaźnikowe

4

Ze względu na spełnianą funkcję w układzie
przekaźnikowym rozróżnia się:

przekaźniki wejściowe, umożliwiające
przyjmowanie przez układ sygnałów
zewnętrznych, np. przekaźniki sterowane ręcznie
(elementy operatorskie), mechanicznie,
magnetycznie, przekaźniki temperatury,
ciśnienia itp.

przekaźniki pośredniczące, służące do
przetwarzania lub wzmacniania sygnałów
dostarczanych przez przekaźniki wejściowe,

przekaźniki wyjściowe (wykonawcze), zwane
także stycznikami, przystosowane pod względem
mocy do sterowania elementami wykonawczymi,
np. silnikami, hamulcami, grzejnikami itp.

Przekaźniki wejściowe

5

Przyciski i przełączniki nazywane ogólnie
łącznikami.

Przełączni

k

bistabilny

Przełącznik

monostabil

ny

(przycisk)

Przekaźniki wejściowe

6

Przycisk z zestykiem normalnie zwartym i
normalnie otwartym

W tym przycisku zestyki są utworzone z trzech
styków. Styki ruchome zwierają lub rozwierają
obwód prądu w dwóch miejscach, co zmniejsza
możliwość powstawania łuków.

styki

Przekaźniki wejściowe

7

Oznaczenia sposobów ręcznego oddziaływania
na łączniki

Przekaźniki wejściowe

8

Przekaźniki sterowane mechanicznie
(łączniki migowe)

Pneumoelektrycz

ny przekaźnik

ciśnienia

Przekaźniki wejściowe

9

Kontaktronowy czujnik
położenia tłoka siłownika

Sposób

wykorzystania

w układzie

przekaźnika

kontaktronowego

Przekaźniki wejściowe bezstykowe

10

Indukcyjny sensor

zbliżeniowy

Optyczny sensor

zbliżeniowy

Przekaźniki wejściowe

11

Symbole elektronicznych sensorów

zbliżeniowych:

indukcyjn

y

optyczn

y

pojemnościo

wy

Przekaźniki wejściowe PNP i NPN

12

W praktyce przekaźniki wejściowe wykorzystuje się do
sterowania przekaźnikami pośredniczącymi.

Wykonania PNP i NPN czujników indukcyjnych,
pojemnościowych i optycznych

Przekaźniki bezstykowe

13

Obszar przełączania czujnika
indukcyjnego

Obszary przełączania S’ dla równoległych ruchów
obiektu są mniejsze niż obszary S dla ruchów
prostopadłych:

S

S

%)

10

75

,

0

(

'





Przekaźniki bezstykowe

14

Obszar przełączania czujnika wyznacza się dla
wzorcowej stalowej płytki wzbudzającej 1 cm x 1 cm x
1mm.

Współczynniki korekcyjne dla innych materiałów płytki
wzbudzającej:
S

Cr

= 0,9 S

St

S

mos

= 0,55 S

St

S

Al

= 0,45 S

St

S

Cu

= 0,4 S

St

Istnieje wiele wielkości i odmian konstrukcyjnych
czujników indukcyjnych. Oprócz cylindrycznych
wykorzystuje się czujniki pierścieniowe (do
wykrywania małych detali przemieszczanych przez
pierścień), szczelinowe, bistabilne (do wykrywania
kierunku ruchu obiektu) i inne.

Przekaźniki pośredniczące i wykonawcze

15

Przekaźnik

pośredniczący

Przekaźnik

wykonawczy

(stycznik)

Układy stykowo-przekaźnikowe

16

Przekaźnikowe realizacje funkcji
elementarnych

a

y 

a

y 

b

a

y





b

a

y





Układy stykowo-przekaźnikowe

17

Przykłady przekaźnikowej realizacji funkcji
logicznych

b

a

y





b

a

y





Układy stykowo-przekaźnikowe

18

Celowość wykorzystania przekaźników
pośredniczących

Zrealizować funkcję podaną w tablicy
Karnaugha

d

c

b

c

b

a

d

c

b

c

a

b

a

y





























)

(

Wariant
1

Wariant
2

Układy stykowo-przekaźnikowe

19

Przykładem układu mostkowego jest tzw. mostek
elementarny.

Dowolnie złożony układ logiczny można zrealizować
wykorzystując szeregowe lub równoległe połączenia
zestyków.
Takie układy przekaźnikowe nazywają się układami
szeregowo-równoległymi albo układami klasy Π.

Niekiedy możliwe jest uproszczenie układu klasy Π
przez umieszczenie zestyków pomiędzy gałęziami
równoległymi.
Takie układy przekaźnikowe nazywają się układami
mostkowymi albo układami klasy H.

Układy stykowo-przekaźnikowe

20

Mostek elementarny i równoważny układ szeregowo -
równoległy

c

e

b

d

e

a

d

b

c

a

y





















Funkcja realizowana przez mostek
elementarny

Układy stykowo-przekaźnikowe

21

Zaprojektować układ sterowania wentylacją – wariant
2 (wykład 1, przykład1)

3

2

3

2

1

3

2

3

1

2

1

)

(

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

y

























Układy stykowo-przekaźnikowe

22

Układy przekaźnikowe wykorzystywane są jako część sterująca
elektropneumatycznych i elektrohydraulicznych układów sterowania.

Oddziałują one na pneumatyczną lub hydrauliczną część wykonawczą
za pośrednictwem pneumatycznych lub hydraulicznych zaworów
sterowanych elektrycznie.

Monostabilny zawór rozdzielający 3/2 sterowany
elektrycznie

Symbol

zaworu

1

1

1

2

3

3

3

2

2

Układy stykowo-przekaźnikowe

23

Pneumatyczny bistabilny zawór rozdzielający 5/2
sterowany elektrycznie pośrednio (ze
wspomaganiem)

Układy stykowo-przekaźnikowe

24

Schemat poglądowy

elektropneumatycznego

układu sterowania

Właściwy schemat

elektropneumatycznego

układu sterowania

Układy stykowo-przekaźnikowe

25

Układ do realizacji oscylacyjnych ruchów tłoka
siłownika

Sygnał wyjściowy czujnika
steruje cewką przekaźnika
pośredniczącego.

Kontaktronowe czujniki
położenia tłoka

Zajęcia współfinansowane przez Unię Europejską w

Zajęcia współfinansowane przez Unię Europejską w

ramach

ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego

Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę