BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

ZWYKŁA PRAKTYKA MORSKA

UWZGLĘDNIENIE

SZCZEGÓLNYCH

OKOLICZNOŚCI PRZY

STOSOWANIU MPDM

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

PRAWIDŁO 2 - ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Żadne z postanowień niniejszych prawideł nie

zwalnia statku lub jego armatora, kapitana

bądź załogi od następstw jakiegokolwiek

zaniedbania

przestrzegania

niniejszych

zaniedbania

przestrzegania

niniejszych

prawideł lub zaniedbania zachowania środków

ostrożności, których może wymagać zarówno

zwykła praktyka morska, jak i szczególne

okoliczności danego wypadku.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

•

Dobra Praktyka Morska

- w skrócie

DPM

pojęcie w którym mieszczą się skodyfikowane

przepisy np. MPDM, jak i zdrowy rozsądek,

doświadczenie, zdolność przewidywania,

rzetelność wykonywania swoich obowiązków.

•

Terminem tym posługują się marynarze, żeglarze,

stoczniowcy i portowcy. Jest stosowana we

wszystkich nieoczekiwanych i nieprzewidzianych

sytuacjach a przede wszystkim w codziennych

rutynowych działaniach, czynnościach na

jednostkach pływających. Na ten termin powołuje

się również Izba Morska w swoich orzeczeniach.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

•

Jest to zwykły sposób starannego postępowania,

sprawnego i przezornego marynarza utrwalony

przez stałe, powszechnie znane marynarzom

skuteczne stosowanie oparte na wiedzy,

doświadczeniu i zdrowym rozsądku.

•

„

Zwykła praktyka morska” to tylko dobra praktyka,

a nie złe nawyki (często dość powszechne), które

też mogą być traktowane jako praktyka.

•

Samo m.p.d.m. to zbiór (kwintesencja) zasad

„dobrej praktyki morskiej”.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

•

Wzajemną relację pomiędzy obowiązującymi

przepisami prawa morskiego a znanymi zasadami

dobrej praktyki morskiej można chyba porównać do

relacji pomiędzy rodzajami (definicjami) manewrów

statkiem a sposobami (technikami) ich wykonywania.

•

Jeden manewr - wiele sposobów wykonania.

•

Ten sam manewr może być wykonany skutecznie,

bezpiecznie i elegancko różnymi technikami i na

różne sposoby w zależności od panujących

warunków hydrometeorologicznych i innych

uwarunkowań.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

•

Zasady dobrej praktyki morskiej przewidują realizację

tych wszystkich przedsięwzięć i tylko tych, które są

rzeczywiście nieodzowne dla zapewnienia

bezpieczeństwa żeglugi.

•

Zbiór tych zasad nie jest zamknięty, lecz

systematycznie uzupełnia się o nowe marynarskie

doświadczenia.

•

Nasze działanie w ramach tych zasad musi być

przeprowadzone w odpowiednim momencie (nie za

wcześnie i nie za późno) oraz tylko w takim zakresie,

jaki jest naprawdę niezbędny w konkretnych

warunkach.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska - różne

określenia

•

"... Zasady praktyki morskiej są uzupełnieniem

przepisów prawnych. Znajomość zasad praktyki

każdy oficer nabywa przez studiowanie miarodajnej

literatury oraz korzystanie z wiedzy i doświadczenia

starszych nawigatorów."

[Łopuski, 1974]

•

"... Kapitan i oficerowie wachtowi powinni przede

wszystkim przestrzegać wszelkich przepisów i

prawideł

normujących

zasady

zapewnienia

prawideł

normujących

zasady

zapewnienia

bezpieczeństwa żeglugi, natomiast w każdej sytuacji

nie objętej tymi przepisami uzupełniać je swoim

prawidłowym postępowaniem, opartym na dobrej

praktyce morskiej usankcjonowanej orzecznictwem

Izb i Sądów Morskich, na wiedzy, doświadczeniu."

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska - różne

określenia

Dobra praktyka morska jest sprawnością działania, w

połączeniu z ostrożnością i poczuciem pełnej

odpowiedzialności za bezpieczeństwo statku.

Oficerowie pokładowi muszą pamiętać o tym, że:

- zasady dobrej praktyki morskiej nie mają

pierwszeństwa nad przepisami, a więc wszelkie

przepisy, a zwłaszcza prawidła międzynarodowego

prawa drogi morskiej, należy stosować w pierwszym

rzędzie ,

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska - różne

określenia

- przepisów, a zwłaszcza prawideł nie można

stosować w sposób mechaniczny i formalistyczny; w

tym właśnie zakresie zasady dobrej praktyki morskiej

mogą zaostrzyć obowiązki wynikające z przepisów i

prawideł, bądź - niekiedy - upoważnić do odstępstw

od nich, w celu uniknięcia bezpośredniego

niebezpieczeństwa."

[Wróbel, 1978].

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska - różne

określenia

•

"Zwykła praktyka morska jest to zwykły sposób

zachowania

się,

reagowania,

postępowania

zachowania

się,

reagowania,

postępowania

określonych

warunkach

okolicznościach

określonych

warunkach

okolicznościach

doświadczonego, sprawnego i starannego marynarza.

Jest to sposób postępowania utrwalony przez stałe

stosowanie, powszechnie marynarzom znany, rozsądny,

skuteczny i sprawdzony w zapobieganiu wypadkom na

morzu.

•

Zasady praktyki morskiej ukształtowane na podstawie

doświadczeń wielu pokoleń marynarzy stają się z czasem

zwyczajami usankcjonowanymi przez orzecznictwo Izb i

Sądów Morskich. Wiele z nich z czasem przekształca się

w przepisy prawa drogi morskiej.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska - różne

określenia

•

Zwykła praktyka morska to tylko taka praktyka, która

jest

dobra

. Praktyka będąca wyrazem rozsądku,

staranności i przezorności marynarza ...

•

Podstawą do oceny każdego zwyczaju i zaliczenia go

do zwykłej, a więc dobrej praktyki morskiej, jest

wiedza, doświadczenie, poczucie odpowiedzialności

za bezpieczeństwo statku, uzasadniona pewność, że

określone postępowanie nie stwarza zagrożenia dla

bezpieczeństwa żeglugi ..."

[Rymarz, 1985]

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

Można więc powiedzieć, że dobra praktyka morska to:

- całokształt pisanych i - przede wszystkim -

niepisanych generalnych zaleceń postępowania,

które można uważać za uosobienie zdrowego

rozsądku marynarza,

- suma doświadczeń wielu pokoleń marynarzy

podpowiadająca właściwe, czyli bezpieczne dla ludzi

i statków sposoby prowadzenia żeglugi,

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

- wiedza umożliwiająca żeglowanie z wykorzystaniem

rozwiązań niosących jak najmniejsze ryzyko i

możliwych do zrealizowania z najmniejszymi

stratami; to właśnie ta wiedza pozwala nam

efektywnie żeglować "na granicy bezpieczeństwa",

ale bez jej przekraczania.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska –

orzecznictwo Izb Morskich

•

Źródłem zasad i wytycznych dotyczących

interpretacji i praktycznej i realizacji zasad zwykłej

praktyki morskiej może być m.in. orzecznictwo Izb

Morskich.

•

Orzeczenia Izb Morskich, rozpatrujących konkretne,

zaistniałe wypadki morskie są w dużej mierze

gotowymi i pełnymi sformułowaniami kolejnych

zasad dobrej praktyki morskiej.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska –

orzecznictwo Izb Morskich

•

W przeciwieństwie do kapitana jednostki,

podejmującego swoje decyzje często w dość

trudnych okolicznościach, w niekorzystnych

warunkach pogodowych, w warunkach zaskoczenia,

krótkiego czasu na podjęcie ostatecznej decyzji, a

czasami też znużenia psychicznego i fizycznego

kapitanowie - sędziowie mają czas na potrzebną

analizę, rozpatrzenie wszystkich ważących

okoliczności i na wybór najkorzystniejszego wariantu.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Zwykła praktyka morska

Pojęcie

dobra praktyka morska

nie ma swojego

przeciwstawienia; nigdy nie powiemy, że statek

został osadzony na mieliźnie z powodu "złej

praktyki morskiej". Prawidłowym sformułowaniem

będzie stwierdzenie, że "statek został osadzony

na mieliźnie z powodu zaniedbania zasad "dobrej

praktyki morskiej".

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Statek w drodze

•

Statek w drodze powinien trzymać się z dala od

statku na kotwicy, pomimo tego, że statek w

drodze może być nawet uprzywilejowany (postój

na kotwicy nie daje żadnego uprzywilejowania).

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Statek w drodze

•

Statek w drodze nie posuwający się po

wodzie nie powinien oczekiwać, że inne

statki będą się trzymały z dala od niego

lub ustępowały mu z drogi (statek

posuwający i nie posuwający się po wodzie

nosi takie same światła)– musi stosować

się do odpowiednich prawideł MPZZM,

chyba, że niesie światła statku NUC .

•

Statek ten powinien podejmować działanie,

gdy z sytuacji spotkaniowej wynika, że

powinien ustąpić z drugiemu statkowi,

pomimo chwilowego unieruchomie- nia,

lub nawet wyłączenia maszyny.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Kotwiczenie

Statek kotwiczący powinien:

•

Podchodzić do kotwicowiska w taki sposób, aby nie

stwarzać zagrożenia kolizji z innymi statkami.

•

Kotwiczyć w odpowiedniej odległości od innych statków.

•

Wyluzować odpowiednią ilość łańcucha kotwicznego.

Mieć w gotowości do użycia drugą kotwicę.

•

W odpowiednim momencie gasić i zapalać odpowiednie

światła.

•

Prowadzić właściwą obserwację, wykrywać sytuacje

niebezpieczne, zwracać uwagę innym statkom lub

samemu, w miarę możliwości podejmować działanie

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Ograniczona widzialność

•

Gdy statek nawigujący w rejonie dużego ruchu

statków nie może (z jakiegokolwiek powodu)

prowadzić obserwacji radarowej, w niektórych

sytuacjach nie powinien pozostawać w drodze,

pomimo, że nie ma zakazu pozostawania w drodze w

takiej sytuacji.

•

Powinien nie wychodzić z portu lub podnosić kotwicy.

•

Powinien stanąć na kotwicy (gdy jest to bezpieczne i

wykonalne).

•

Powinien ewentualnie stanąć w dryfie w bezpiecznym

miejscu.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Podchodzenie do zakrętu na

rzece

Jeżeli dwa statki podchodzą do trudnego zakrętu na

rzece, to przyjmuje się, że obowiązkiem statku

płynącego pod prąd jest przeczekanie, aż drugi

statek pokona zakręt.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Efekty płytkowodzia

•

Statek poruszający się wytwarza wokół siebie pola ciśnień, których

oddziaływanie potęguje się , gdy przepływ wody wokół statku jest ograniczony.

•

Zmniejszenie ciśnienia pod kadłubem powoduje zjawisko osiadania (

squat) –

zwiększenie zanurzenia średniego.

•

Zmniejszeniu zanurzenia średniego towarzyszy zwykle zmiana trymu – na

dziób lub rufę w zależności od okoliczności.

•

Zjawisko osiadania występuje silniej, gdy zapas wody pod stępką nie

przekracza 1,5 razy zanurzenia statku.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Efekty płytkowodzia

•

Gdy płytka woda jest tylko z jednej burty, pola ciśnień

powodują przysysanie rufy w stronę płytkiej wody, a

odrzucenie dziobu w stronę głębszej. Może to

spowodować ryzyko kolizji ze statkiem idącym z

naprzeciwka.

•

Płytkowodzie zwiększa też wzajemne oddziaływanie

między statkami przy mijaniu się na kursach przeciwnych

lub wyprzedzaniu na niewielkich odległościach.

•

Płytkowodzie wpływa też ujemnie na parametry

sterowania – statek jest mniej zwrotny, wolniej wykonuje

zwroty.

BEZPIECZEŃSTWO NAWIGACJI

Systemy rozgraniczenia ruchu

•

Prawidło 10 dotyczy TSS przyjętych przez IMO.

•

Przed przyjęciem przez IMO TSS musi być

zatwierdzony przez MSC.

•

Rządy państw mogą jednak w pilnych przypadkach

wprowadzać nowe TSS lub zmiany do przyjętych

przez IMO TSS przed zatwierdzeniem.

•

Jeśli taki TSS dotyczy wód międzynarodowych

stosowanie się do prawidła 10 nie jest

obowiązkowe dla statków, ale jest zasadą zwykłej

praktyki morskiej stosowanie się do niego.

Document Outline