Pieniądz – jego funkcje

Pieniądz – jego funkcje

i rodzaje. Definicje

i rodzaje. Definicje

pieniądza.

pieniądza.

Zadania banku

Zadania banku

centralnego.

centralnego.

Pieniądz

Pieniądz

jest to pewien powszechnie

jest to pewien powszechnie

akceptowany towar, za pomocą

akceptowany towar, za pomocą

którego dokonujemy płatności za

którego dokonujemy płatności za

dostarczone dobra lub wywiązujemy

dostarczone dobra lub wywiązujemy

się z zobowiązań (np. spłata długu).

się z zobowiązań (np. spłata długu).

Inaczej mówiąc, jest to środek

Inaczej mówiąc, jest to środek

wymiany.

wymiany.

Najistotniejszą cechą pieniądza jest to, że jest on

Najistotniejszą cechą pieniądza jest to, że jest on

powszechnie akceptowany jako środek

powszechnie akceptowany jako środek

płatniczy albo inaczej środek wymiany.

płatniczy albo inaczej środek wymiany.

Pieniądz spełnia jednak także trzy inne funkcje.

Pieniądz spełnia jednak także trzy inne funkcje.

Czyli mamy

Czyli mamy

4 podstawowe funkcje pieniądza

4 podstawowe funkcje pieniądza

:

:



jest środkiem wymiany

jest środkiem wymiany



jest jednostką rozrachunkową

jest jednostką rozrachunkową



jest środkiem przechowywania wartości

jest środkiem przechowywania wartości

(środkiem tezauryzacji)

(środkiem tezauryzacji)



jest miernikiem odroczonych płatności.

jest miernikiem odroczonych płatności.

Rodzaje pieniądza

Rodzaje pieniądza

1.

1.

Pieniądz symboliczny

Pieniądz symboliczny

jest to środek

jest to środek

płatniczy, którego wartość, czyli siła

płatniczy, którego wartość, czyli siła

nabywcza, znacznie przewyższa koszt

nabywcza, znacznie przewyższa koszt

jego wytworzenia lub wartość towaru w

jego wytworzenia lub wartość towaru w

innym niż pieniądz zastosowaniach.

innym niż pieniądz zastosowaniach.

2.

2.

Pieniądz bezgotówkowy

Pieniądz bezgotówkowy

(IOU) jest to

(IOU) jest to

środek wymiany, którego podstawą jest

środek wymiany, którego podstawą jest

wierzytelność przedsiębiorstwa

wierzytelność przedsiębiorstwa

prywatnego lub osoby fizycznej.

prywatnego lub osoby fizycznej.

Rezerwy

Rezerwy

jest to ilość gotówki

jest to ilość gotówki

pozwalająca dokonać

pozwalająca dokonać

natychmiastowych wypłat na żądanie

natychmiastowych wypłat na żądanie

właścicieli wkładów. Stopa rezerw jest to

właścicieli wkładów. Stopa rezerw jest to

stosunek rezerw do wkładów.

stosunek rezerw do wkładów.

Baza monetarna

Baza monetarna

lub inaczej zasób

lub inaczej zasób

pieniądza wielkiej mocy jest to łączna

pieniądza wielkiej mocy jest to łączna

ilość banknotów i bilonu w obiegu

ilość banknotów i bilonu w obiegu

pozabankowym oraz znajdujących się w

pozabankowym oraz znajdujących się w

systemie bankowym.

systemie bankowym.

Pojęcie płynności

Pojęcie płynności

dotyczy szybkości i

dotyczy szybkości i

pewności, z jaką dana pozycja

pewności, z jaką dana pozycja

aktywów może być z powrotem

aktywów może być z powrotem

zamieniona na gotówkę w dowolnym

zamieniona na gotówkę w dowolnym

momencie. Składnikiem aktywów o

momencie. Składnikiem aktywów o

najwyższej płynności jest sam

najwyższej płynności jest sam

pieniądz (gotówka).

pieniądz (gotówka).

Podaż pieniądza

Podaż pieniądza

jest to całkowita

jest to całkowita

wartość znajdujących się w obiegu

wartość znajdujących się w obiegu

zasobów pieniądza występującego w

zasobów pieniądza występującego w

roli środka wymiany.

roli środka wymiany.

Z punktu widzenia stopnia płynności pieniądza

Z punktu widzenia stopnia płynności pieniądza

bank centralny w swojej polityce dzieli

bank centralny w swojej polityce dzieli

środki płatnicze na trzy zasadnicze grupy.

środki płatnicze na trzy zasadnicze grupy.

M0

M0

określana jako baza monetarna

określana jako baza monetarna

M1

M1

M1 = C + D

M1 = C + D

, obejmuje:

, obejmuje:

C

C

– pieniądz gotówkowy (monety i banknoty

– pieniądz gotówkowy (monety i banknoty

w obiegu poza sektorem bankowym)

w obiegu poza sektorem bankowym)

D

D

– wkłady w bankach i podobnych

– wkłady w bankach i podobnych

instytucjach (konta oszczędnościowe,),

instytucjach (konta oszczędnościowe,),

których właściciele mogą posługiwać się

których właściciele mogą posługiwać się

czekami (depozyty płatne na żądanie).

czekami (depozyty płatne na żądanie).

M2

M2

obejmuje

obejmuje

M1

M1

, a dodatkowo wysoce

, a dodatkowo wysoce

płynne wkłady finansowe takie, jak: wkłady

płynne wkłady finansowe takie, jak: wkłady

oszczędnościowe

oszczędnościowe

i niewielkie wkłady

i niewielkie wkłady

terminowe.

terminowe.

M3

M3

jest to suma podaży

jest to suma podaży

M2

M2

oraz

oraz

pozostałych, czyli

pozostałych, czyli

dużych wkładów

dużych wkładów

terminowych

terminowych

sektora prywatnego. W

sektora prywatnego. W

zależności od interpretacji w skład M3

zależności od interpretacji w skład M3

wchodzą tylko wkłady denominowane w

wchodzą tylko wkłady denominowane w

walucie krajowej lub dodatkowo wkłady w

walucie krajowej lub dodatkowo wkłady w

wymienialnych walutach obcych.

wymienialnych walutach obcych.

Stosunek mk=M1/ M0 nazywamy

Stosunek mk=M1/ M0 nazywamy

mnożnikiem kreacji pieniądza.

mnożnikiem kreacji pieniądza.

Mnożnik kreacji pieniądza obrazuje

Mnożnik kreacji pieniądza obrazuje

wielkość zmiany zasobu pieniądza,

wielkość zmiany zasobu pieniądza,

wywołanej zmianą bazy monetarnej o

wywołanej zmianą bazy monetarnej o

jednostkę.

jednostkę.

Podaż pieniądza = mnożnik kreacji

Podaż pieniądza = mnożnik kreacji

pieniądza

pieniądza

x

x

baza monetarna.

baza monetarna.

M1 =mk x Bm

M1 =mk x Bm

Baza monetarna

Baza monetarna

Bm= C+R

Bm= C+R

gdzie:

gdzie:

C – jest to suma gotówki w obiegu

C – jest to suma gotówki w obiegu

znajdująca się poza obiegiem

znajdująca się poza obiegiem

bankowym

bankowym

R – to suma rezerw gotówkowych

R – to suma rezerw gotówkowych

systemu bankowego.

systemu bankowego.

Mnożnik kreacji pieniądza można

Mnożnik kreacji pieniądza można

wyprowadzić w następujący sposób:

wyprowadzić w następujący sposób:

M1=C+D (depozyty bankowe)

M1=C+D (depozyty bankowe)

Bm=C+R

Bm=C+R

Stąd dzieląc M1 przez Bm oraz wszystkie

Stąd dzieląc M1 przez Bm oraz wszystkie

składniki formuły przez D, uzyskujemy

składniki formuły przez D, uzyskujemy

ostateczną postać formuły mnożnika

ostateczną postać formuły mnożnika

kreacji pieniądza:

kreacji pieniądza:

C/D+1

C/D+1

mk=--------------

mk=--------------

(C/D)+(R/D)

(C/D)+(R/D)

Wynika stąd, że im jest niższa obowiązkowa

Wynika stąd, że im jest niższa obowiązkowa

stopa rezerwy gotówkowej R/D, tym wyższy

stopa rezerwy gotówkowej R/D, tym wyższy

mnożnik kreacji pieniądza mk i tym będzie

mnożnik kreacji pieniądza mk i tym będzie

większa podaż pieniądza M1 i odwrotnie.

większa podaż pieniądza M1 i odwrotnie.

Z kolei wzrost relacji gotówki ludności w

Z kolei wzrost relacji gotówki ludności w

ogólnej sumie wkładów bankowych C/D

ogólnej sumie wkładów bankowych C/D

spowoduje spadek wartości mnożnika

spowoduje spadek wartości mnożnika

kreacji pieniądza i tym samym

kreacji pieniądza i tym samym

zmniejszenie podaży pieniądza przez banki.

zmniejszenie podaży pieniądza przez banki.

Banki komercyjne

Banki komercyjne

są to pośrednicy

są to pośrednicy

finansowi, którym państwo udzieliło

finansowi, którym państwo udzieliło

licencji na działalność polegającą na

licencji na działalność polegającą na

udzielaniu kredytów i przyjmowaniu

udzielaniu kredytów i przyjmowaniu

depozytów, włączając w to wkłady, w

depozytów, włączając w to wkłady, w

których ciężar mogą być wystawiane

których ciężar mogą być wystawiane

czeki.

czeki.

Bank centralny

Bank centralny

spełnia funkcję

spełnia funkcję

bankiera w stosunku do banków

bankiera w stosunku do banków

komercyjnych oraz odpowiada za

komercyjnych oraz odpowiada za

ustalanie poziomu stóp procentowych.

ustalanie poziomu stóp procentowych.

Zadania banku centralnego:

Zadania banku centralnego:



zachowanie wartości pieniądza krajowego

zachowanie wartości pieniądza krajowego



ochrona stabilności systemu finansowego

ochrona stabilności systemu finansowego



zwiększenie efektywności polityki pieniężnej.

zwiększenie efektywności polityki pieniężnej.

W dążeniu do realizacji tych zadań bank

W dążeniu do realizacji tych zadań bank

centralny spełnia następujące funkcje:

centralny spełnia następujące funkcje:



banku emisyjnego

banku emisyjnego



centralnego banku państwa

centralnego banku państwa



funkcję banku banków

funkcję banku banków

Narzędzia za pomocą których, bank

Narzędzia za pomocą których, bank

centralny może próbować wpływać

centralny może próbować wpływać

na podaż pieniądza:

na podaż pieniądza:

- rezerwy obowiązkowe

- rezerwy obowiązkowe

- stopa dyskontowa

- stopa dyskontowa

- operacje otwartego rynku

- operacje otwartego rynku

Stopa rezerw obowiązkowych

Stopa rezerw obowiązkowych

jest to

jest to

minimalna relacja rezerw gotówkowych do

minimalna relacja rezerw gotówkowych do

wkładów, jaką koniecznie muszą utrzymywać

wkładów, jaką koniecznie muszą utrzymywać

banki komercyjne na mocy decyzji banku

banki komercyjne na mocy decyzji banku

centralnego.

centralnego.

Stopa dyskontowa

Stopa dyskontowa

jest to stopa procentowa

jest to stopa procentowa

stosowana przez bank centralny przy

stosowana przez bank centralny przy

udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.

udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku

występują wtedy,

występują wtedy,

kiedy bank centralny zmienia wielkość bazy

kiedy bank centralny zmienia wielkość bazy

monetarnej, kupując lub sprzedając papiery

monetarnej, kupując lub sprzedając papiery

wartościowe na otwartym rynku.

wartościowe na otwartym rynku.