Wykład 2

Psychoanalityczne teorie 

rozwoju

Teoria rozwoju psychoseksualnego 

Freuda

Freud zwrócił uwagę na znaczenie okresu 

wczesnego dzieciństwa dla rozwoju człowieka. 

Podstawowe założenie: już w najwcześniejszym 

okresie życia ujawnia się libido (czyli popęd 

seksualny). 

W tym okresie kształtują się również 3 

zasadnicze elementy osobowości:

• id – to komponent biologiczny osobowości

• ego – to komponent psychiczny

• superego – to komponent społeczny

Teoria rozwoju psychoseksualnego 

Freuda – podstawowe założenia

Ogólny mechanizm rozwoju: 

• Jednostka od samego początku odczuwa popędy 

zlokalizowane w id. Id kieruje się zasadą 

przyjemności – tzn. dąży do zaspokojenia popędów

• Ego – tworzy się, ponieważ zaspokojenie potrzeb 

organizmu wymaga stosownych działań w 

rzeczywistym świecie

• Popędy nie mogą być również zaspokajane w 

sposób dowolny ponieważ normy społeczne 

(kultura) narzucają pewne ograniczenia

Podsumowując: osobowość działa jako całość (a 

nie odrębne części). 

Teoria rozwoju psychoseksualnego 

Freuda

Wg Freuda kilka pierwszych lat 

życia(a dokładnie 5 pierwszych 
lat) ma decydujące znaczenie dla 
ukształtowania osobowości. 
Podstawą wyodrębnienia faz 
rozwojowych w pierwszych 5 latach 
życia jest funkcjonowanie (jak pisze 
Freud: „kateksja – czyli obłożenie 
energią”) poszczególnych stref ciała 

Etapy rozwoju 

psychoseksualnego wg 

Freuda

1. Okres pregenitalny (między 1 a 5 rokiem życia)

a) stadium oralne (0-1 r.ż) – podstawowa 

aktywność ust i przełyku 

b) stadium analne – (1 – 3 r.ż) trening czystości
c) stadium falliczne (edypalne) - (3 – 5 lat) – 

identyfikacja płciowa 

2. Faza latencji (6 – 12 r.ż) – „względny spokój”, 

utajenie impulsów. 

3. Stadium genitalne (od ok. 13-15 roku życia) 

– dojrzewanie płciowe, wybór obiektu miłości, 

uspołecznienie 

Teoria rozwoju psychoseksualnego 

Freuda – mechanizmy fiksacji i 

regresji

• W niezaburzonym procesie rozwoju osobowość przechodzi 

przez kilka stadiów, po czym osiąga dojrzałość. 

• Przechodzenie na kolejny etap rozwoju wiąże się z pewną 

frustracją i lękiem, a jeśli staną się one zbyt silne, to 

normalny rozwój może zostać zahamowany, a dana osoba 

może zatrzymać się na którymś z etapów rozwoju, 

ponieważ uczynienie kolejnego kroku napawa ją lękiem. 

Jest to mechanizm fiksacji. Przykład: nadmiernie 

zależne dziecko, któremu lęk nie pozwala nauczyć się, jak 

stać się niezależnym i przejść na kolejny poziom rozwoju.

• Zbliżonym typem mechanizmu obronnego jest regresja 

(dana osoba, pod wpływem silnego stresu cofa się do 

wcześniejszego stadium rozwoju). Regresja jest 

najczęściej zdeterminowana przez wcześniejsze fiksacje 

danej osoby. 

Psychoanalityczna 

koncepcja rozwoju Carla 

Gustawa Junga

• Proces rozwoju psychicznego jednostki oznacza 

ciąg zmian prowadzących do wewnętrznej 

integracji struktur osobowości. 

• Od momentu urodzenia do ok. 40 roku życia 

trwa proces budowania struktur osobowości 

– jednostka gromadzi doświadczenia, jest 

skoncentrowana na aktywności na rzecz 

rodziny i społeczeństwa

• Od 40 roku życia rozpoczyna się proces 

integracji osobowości. Proces ten Jung określił 

mianem indywiduacji. Na tym etapie 

jednostka może skoncentrować się na swoim 

indywidualnym rozwoju