Zatrzymanie krążenia w sytuacjach 

szczególnych

Małgorzata Malinowska – Zaprzałka

 

 

Zaburzenia gospodarki wodno-

elektrolitowej

 zapobieganie

 leczenie zaburzeń przed wystąpieniem zatrzymania 

krążenia

 usunięcie czynników wywołujących zaburzenia
 stałe monitorowanie stężenia elektrolitów we krwi
 kontrola funkcji nerek
 regularna kontrola zaleceń i parametrów 

dializacyjnych

 

Zaburzenia stężenia jonów potasu

 norma we krwi od 3,5 do 5 mmol/l

 poziom uwarunkowany pH krwi:



spadek pH – ucieczka potasu z komórek do krwi



wzrost pH – przemieszczanie się potasu do komórek

 hiperkaliemia – najczęstsza przyczyna 

zatrzymania krążenia

 definicja hiperkaliemii – płynna, średnio 

podwyższenie stężenia potasu powyżej 5,5 

mmol/l

 

Hiperkaliemia

 przyczyny

 niewydolność nerek

 farmakoterapia – inhibitory ACE, inhibitory 

receptora angiotensyny, diuretyki oszczędzające 

potas, NSAID, beta-blokery

 rozpad tkanek – hemoliza, rabdomioliza

 kwasica metaboliczna

 choroba Addisona

 dieta

 

Rozpoznanie hiperkaliemii

 zawsze podejrzenie przy zaburzeniach 

rytmu i zatrzymaniu krążenia

 postępujące osłabienie

 zmiany w EKG 

 zależne od stężenia jonów potasu i szybkości 

narastania zmian

 zwykle obserwowane przy stężeniu powyżej 6,7 

mmol/l

 

Zmiany w EKG w hiperkaliemii

 blok p-k I stopnia PQ>0,2

 spłaszczenie lub brak załamka P

 spiczasty T większy od R w min. 1 odprowadzeniu

 obniżenie ST

 połączenie S i T

 poszerzenie QRS >0,12 sek

 tachykardia komorowa

 bradykardia

 zatrzymanie krążenia (PEA)

 

Leczenie hiperkaliemii - cele

 ochrona mięśnia sercowego przez 

stosowanie środków antagonistycznych do 

potasu

 wprowadzenie potasu do komórek

 usunięcie potasu z organizmu

 monitorowanie stężenia potasu w celu 

zapobiegania powrotowi hiperkaliemii

 

Leczenie hiperkaliemii łagodnej

 stężenie potasu do 6mmol/l

 ocena nawodnienia i ewentualna podaż 

płynów

 żywice jonowymienne – resonium 15-30 g w 

50-100 ml 20% sorbitolu po lub pr

 diuretyki pętlowe – furosemid 1mg/kg iv 

 dializa – hemodializa skuteczniejsza od 

dializy otrzewnowej

 

Leczenie hiperkaliemii 

średniociężkiej

 stężenie potasu 6-6,5mmol/l

 brak zmian w EKG

 glukoza z insuliną – 10j insuliny krótko 

działającej w 50 mg glukozy iv przez 15-30 

min

 

Hiperkaliemia ciężka

 stężenie potasu powyżej 6,5mmol/l bez zmian w 

EKG

 salbutamol 5 mg w nebulizacji

 wodorowęglan sodu 5, mmol iv przy obecności kwasicy 

metabolicznej

 stężenie potasu powyżej 6,5mmol/l ze zmianami 

w EKG

 chlorek wapnia 10 ml 10% iv przez 2-5 min (ochrona 

mięśnia sercowego przed działaniem jonów potasu)

 metody obniżające stężenie potasu

 

Zatrzymanie krążenia w 

hiperkaliemii

 BLS
 ALS

 chlorek wapnia

 wodorowęglan sodu

 glukoza z insuliną

 hemodializa z szybkością obniżania jonów potasu o 

1 mmol/1 godzinę

 wczesna hemodializa przy niewydolności nerek

 

Hipokaliemia

 obniżenie stężenia jonów potasu poniżej 3,5 mmol/l

 częsta u pacjentów hospitalizowanych, z chorobami 

serca, leczonych digoksyną



przyczyny

 utrata potasu przez przewód pokarmowy – biegunki, leki 

przeczyszczające, sterydy

 utrata potasu przez nerki – leki moczopędne, cukrzyca, dializa

 choroby gruczołów wewnątrzwydzielniczych – zespól Cushinga, 

hiperaldosteronizm



zasadowica metaboliczna



hipomagnezemia



dieta

 

Rozpoznanie hipokaliemii



zawsze podejrzewana w zatrzymaniu krążenia i 

zaburzeniach rytmu



zaburzenia ze strony układu nerwowego



osłabienie



zaparcia



drżenia mięśniowe



zmiany w EKG



załamek U



spłaszczenie T



zmiany odcinka ST



zaburzenia rytmu



zatrzymanie krążenia

 

Leczenie hipokaliemii

 stopniowe zwiększanie stężenia jonów 

potasu do 20 mmol/godzinę

 szybsze podawanie dopuszczalne wyłącznie 

w zagrażających zatrzymaniem krążenia 

zaburzeniach rytmu (2 mmol/min przez 10 

minut, następnie 10 mmol przez 5-10 min)

 ciągłe monitorowanie rytmu serca

 uzupełnienie towarzyszących niedoborów 

magnezu

 

Odrębności w reanimacji w 

zatruciach

 najczęstsza przyczyna zgonu – utrata przytomności i 

zatrzymanie oddechu

 unikanie wentylacji usta-usta przy zatruciu 

cyjankami, siarkowodorem, związkami 

fosforoorganicznymi, substancjami żrącymi

 częste przypadki zachłyśnięcia – wskazana wczesna 

intubacja z manewrem Sellicka

 częsty spadek ciśnienia w zatruciach samobójczych 

– leki inotropowe

 pomiar temperatury

 

Specyficzne procedury w 

zatruciach

 zapobieganie wchłanianiu i przyspieszenie eliminacji 

trucizny

 płukanie żołądka do godziny od przyjęcia trucizny – 

wskazana intubacja

 węgiel medyczny – skuteczny zastosowany wcześnie do 

godziny od przyjęcia trucizny

 brak dowodów na skuteczność środków wymiotnych

 niewskazane stosowanie środków przeczyszczających

 płukanie jelit roztworem glikolu polietylenowego – 

zatrucie lekami o przedłużonym czasie uwalniania, 

żelazem

 

Specyficzne procedury w 

zatruciach

 alkalizacja moczu – salicylany, 3C – 

antydepresanty

 hemodializa – usuwanie trucizn o małej objętości 

dystrybucji i słabo wiążących się z białkami



metanol



glikol etylenowy



salicylany



lit

 hemoperfuzja – barbiturany, fenytoina, teofilina

 stosowanie odtrutek

 

Zatrzymanie krążenia w przebiegu 

ciąży

 zmiany anatomiczne i fizjologiczne

 przyczyny zatrzymania krążenia

 przewlekła choroba serca

 zatorowość

 samobójstwo

 nadciśnienie okołociążowe

 sepsa

 ciąża pozamaciczna

 krwawienie

 zator owodniowy

 

Postępowanie zapobiegające 

zatrzymaniu krążenia

 ułożenie na lewym boku

 100% tlen

 bolus płynów dożylnie

 celowana farmakoterapia

 wezwanie ginekologa

 

Modyfikacja standardów 

postępowania

 ułożenie pod kątem 15 stopni na lewym boku – 

zniesienie ucisku macicy na aortę

 wyższe ułożenie rąk do masażu pośredniego serca

 elektrody samoprzylepne do defibrylacji

 wysokie ryzyko aspiracji – wczesna intubacja z 

manewrem Sellicka

 mniejsza średnica rurki intubacyjnej

