BOJOWE ŚRODKI

CHEMICZNE

20 marca 1995 roku po raz

pierwszy terroryści wykorzystali

bojowe środki chemiczne

przeciwko populacji ludzkiej

• Terroryści z sekty Najwyższa

Prawda ( Aum Shinrikyo) w
tunelach tokijskiego metra
rozproszyli gaz bojowy sarin,
działający na OUN powodując
narażenie 5,5 tys. ludzi na
działanie śmiertelnych oparów

Większość substancji

wykorzystywanych w wojnie

chemicznej charakteryzuje się

stanem ciekłym

• W celu uzyskania największej siły

rażenia muszą one zostać
rozproszone

Metody rozpylania:

• Rozpylanie z wykorzystaniem

rozpylacza aerozolowego

• Rozpylanie poprzez wywołanie

eksplozji

• Ulatnianie i rozpraszanie pary

Rodzaje bojowych środków

trujących

• Substancje działające na układ

nerwowy

• Substancje parzące ( powodują

powstawanie pęcherzy)

• Cyjanek
• Substancje działające na układ

oddechowy

• Środki policyjne

Charakterystyka bojowych

środków chemicznych

• Fosgen i cyjanek należą do substancji najbardziej lotnych

(największa zdolność parowania i tworzą najwięcej trujących

oparów)

• Gaz musztardowy oraz vx-gaz są najmniej lotne

• Postać ciekła wszystkich substancji ma gęstość większą niż wody

i może być rozpuszczona w wodzie w trakcie odkażania terenów

i budynków

• Postać gazowa wszystkich substancji ( z wyjątkiem

cyjanowodoru) ma gęstość większą niż powietrza i opada do

rowów, okopów. W sytuacji zagrożenia bezpieczniej jest zatem

stać aniżeli leżeć

• Istotny czynnik prędkość i kierunek wiatru( lepsza pozycja

przeciwna do kierunku wiatru)

• Trwałość jest główną cechą środków trujących ( okres

pozostawania substancji na obiekcie, jak szybko paruje). Zależy

od temperatury otoczenia oraz chemicznych i fizycznych

właściwości substancji. Jeżeli pozostaje na ziemi w

umiarkowanych warunkach pogodowych i nie podlega

parowaniu, uważany jest za trwały. Środki nietrwałe nie

przenikają przez skórę i nie powodują efektów biologicznych ( bo

szybko parują z powierzchni skóry)

Odpowiedź na atak

chemiczny

• Ustalenie obszaru działania
1.Ustalenie czystej strefy = strefa

chłodna ( miejsce leczenia
poszkodowanych). Powinna znajdować
się pod wiatr od terenu skażonego i co
najmniej 45,7metra od strefy ciepłej

Strefa ciepła położona setki metrów od

miejsca skażonego = strefy gorącej,
tam odbywa się dekontaminacja

Odpowiedź na atak

chemiczny

2. W przypadku opieki nad licznymi

ciężko rannymi 2 ratowników pracuje
w terenie skażonym, 1 zajmuje się
segregacją medyczną, 1 zapewniać
pierwszą pomoc

Wymienieni ratownicy

muszą

mieć w

pełni wyposażony ubiór ochronny
( maska, rękawiczki, kombinezon i
t.d.)

Substancje działające na układ

nerwowy

• GA – tabun, GB- sarin, GD-soman, GF,Vx-

gaz

• Wnikają przez skórę i inhalacyjnie
• Hamują enzym acetylocholinesterazę,

który staje się niezdolny do rozkładu
acetylocholiny

• Acetylocholina powoduje nadmierną

stymulację mięśni, gruczołów i komórek
nerwowych

Substancje działające na

układ nerwowy

• Działania kliniczne
SUBSTANCJE LOTNE – jedno – lub

dwustronne zwężenie źrenicy, wyciek
wodnisty z nosa, duszność, drgawki,
utrata przytomności

SUBSTANCJE CIEKŁE – poty, drgania

pęczkowe mięśni, zaburzenia żołądkowo
– jelitowe, duszność, drgawki, utrata
przytomności

Substancje działające na

układ nerwowy

Leczenie
• Atropina ( ciężkim pacjentom i.m.) 2 –

6 mg, powtarzana co 5 min

• Pralidoksym – 1g i.v.; 600mg-1,8g i.m.
• Diazepam
• Wentylacja ofiar z bezdechem
• Odsysanie wydzieliny

Substancje parzące

• Gaz musztardowy - środek trwały, ciecz oleista,

kolor żółtobrązowy, zapach cebuli, czosnku,

musztardy. Wnika do komórek skóry i błon

śluzowych, i powoduje ich zniszczenie w ciągu

sekund, lecz objawy kliniczne pojawiają się dopiero

po wielu godzinach

• Objawy – zaczerwienienie skóry, powstawanie

pęcherzy, uszkodzenie oczu – bliznowacenie

rogówki, uszkodzenie dróg oddechowych z

obrzękiem krtani, zaburzenia żołądkowo – jelitowe

• Osoby narażone na gaz nie wymagają

natychmiastowej pomocy medycznej, poza

odkażaniem!!!

• Leczenie – obserwacja co najmniej 8 godz, maści na

skórę, przemywanie oczu, Atropina 04, - 0,6 mg ( p-

wymiotnie)

Substancje parzące

• Luizyt – gaz bojowy, oleista, bardziej lotna

od gazu musztardowego, bezbarwna

substancja, o zapachu bodziszka.

Natychmiast wywołuje ból

• Objawy – uszkodzenie skóry, pęcherze,

podrażnienie gałki ocznej, obrzęk powieki,

uszkodzenie dróg oddechowych, obrzęk

krtani, toksyczny obrzęk płuc

• Leczenie – jak w gazie musztardowym, poza

tym preparat chelatujący – BAL ( britisz –

anti – lewsite) i.m.

Substancje parzące

• Oksym fosforu – wywołuje

pokrzywkę i bąble pokrzywkowe,
obrzęk płuc

• Leczenie = gaz musztardowy

Cyjanek

• W atakach terrorystycznych najczęściej

wykorzystywany w formie cyjanowodoru
lub chlorowodorku cyjanku

• Hamuje jeden z enzymów

cytochromowych w komórkach, co
powoduje zmianę metabolizmu komórki
na anaerobowy, kwasicę, zahamowanie
wytwarzania energii i śmierć komórki

• Najbardziej wrażliwe komórki OUN

Cyjanek

• Objawy – pojawiają się bardzo szybko, są to

szybkie i głębokie oddechy po 15 s, drgawki i

utrata przytomności po 30 s, zatrzymanie

oddechu po 3 – 5 min, NZK po 5 – 8 min

• Mniejsza ilość substancji – niepokój, pobudzenie,

zawroty głowy, nudności, drżenia mięśniowe

• Charakterystyczne są – wiśniowo-czerwona

skóra i oddech o zapachu gorzkich migdałów

• Podanie antagonistów jest bardzo skuteczne

• Leczenie – odkażenie w strefie cieplnej,

antidotum : 2 amp azotanu amylu – podawane

przez maskę twarzową do momentu założenia

drogi i.v., 300mg azotanu sodu i.v. w ciągu kilku

minut, tiosiarczan sodu ( 12,5 g w 50 ml) i.v.,

tlenoterapia , pozycja leżąca