BADANIA CZYNNOŚCIOWE 
UKŁADU ODDECHOWEGO

PODSTAWY INTERPRETACJI

Łukasz Minarowski

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania 

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie (FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

36-letni  pacjent,  niepalący,  zgłosił  się  do  lekarza  skarżąc  się 

na  nawracające  zapalenia  oskrzeli.  Podejrzewasz  astmę. 

Zaleceasz  wykonanie  badań  czynnościowych.  Które  z 

poniższych  badań  powinny  zostać  wykonane  oprócz 

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności 

obturacji 

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test prowokacyjny z 

metacholiną 

d.

Badanie krzywej przepływ objętość 

e.

Prawidłowe b i c

Pulmonary Function Testing

68-letnia  kobieta  została  przyjęta  na  SOR  z  objawami 

ostrej  niewydolności  oddechowej.  W  rtg  p-a  klatki 

piersiowej 

wykazano 

obecność 

obustronnych 

zagęszczeń 

gruboplamistych. 

W 

badaniu 

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy.  Jakie 

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? 

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

Cel

Powtarzalna ocena ilościowa 

objętości i pojemności układu 

oddechowego

Składowe badań 
czynnościowych



Spirometria



Krzywa przepływ-objętość



Test odwracalności obturacji



Badanie objętości płuc (pletyzmografia)



Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)



Testy prowokacyjne



Ocena maksymalnego wysiłku 
oddechowego i oporów



Proste i złożone testy wysiłkowe

Wskazania 



Ocena objawów
- 

duszność wysiłkowa i spoczynkowa, przewlekły kaszel

 



Badania przesiewowe i skrinigowe w grupach 

ryzyka



Monitorowanie zaawansowania chorób i 

toksyczności leków na układ oddechowy



Nieprawidłowe wyniki badań:
- 

RTG KLP, EKG, RKZ, hemoglobina



Ocena ryzyka okołoperacyjnego

Wskazania 



Ocena objawów
- 

duszność wysiłkowa i spoczynkowa, przewlekły kaszel

 



Badania przesiewowe i skrinigowe w grupach 

ryzyka



Monitorowanie zaawansowania chorób i 

toksyczności leków na układ oddechowy



Nieprawidłowe wyniki badań:
- 

RTG KLP, EKG, RKZ, hemoglobina



Ocena ryzyka okołoperacyjnego

Palacze >45 r.ż.
(byli i aktywni)

Wskazania

■

  Ocena ciężkości choroby

■

  Ocena odpowiedzi na leczenie

■

  Wskazania do wykonania zabiegu redukcji 
objętości płuc 

■

  Wskazania przecznicze

Spirometria i krzywa przepływ 
objętość



Proste i tanie badanie



Mierzymy niektóre objętości

i przepływy (V vs. t)



Oceniamy:
- natężoną objętość w pierwszej

 sekundzie 

(FEV

1

)

-  natężoną objętość życiową (FVC)
-  FEV

1

/FVC

-  Przepływy śródwydechowe 25%-75% (FEF

25-75

)

Objętości płuc

Prawidłowa krzywa 
wydechowa

Obturcja

 

■

  obniżenie FEV

1

■

  obniżenie FVC

■

  obniżenie FEV

1

/FVC  

- 

<70% wart. nal.

■

  FEV

1

 używane do oceny ciężkości POChP 

i astmy

Choroby obturacyjne



Astma



POChP
   - przewlekłe zapalenie oskrzeli

      - 

rozedma



Rozstrzenia oskrzeli



Zapalenie oskrzelików



Obturacja górnych dróg oddechowych 

Restrykcja



Obniżenie FEV

1



Obniżenie FVC



FEV

1

/FVC  prawidłowy lub podwyższony 

Choroby restrykcyjne



Choroby opłucnej



Choroby śródmiąższowe płuc



Choroby ścian klatki piersiowej



Choroby nerwowo-mięśniowe

Przykłady krzywych 
spirometrycznych

Test odwracalności 
obturacji



Określenie zmiany FEV

1

 po inhalacji SABA 



Określenie  odwracalności przepływu 
wydechowego



Próba dodatnia w przypadku:

- 

FEV

1

 i/lub FVC wzrasta o 12% i >200ml



Próba obowiązkowa w przypadku obturacji 
w spirometrii 

Krzywa przepływ-objętość

Pomiary objętości płuc



Sposoby pomiaru:

- metoda helowa
-

 pletyzmografia całego ciała



Wskazania:

   

- 

ocena zmian restrykcyjnych

-

 różnicowanie przewlekłego zapalenia 

oskrzeli i rozedmy płuc 

Objętości płuc



Obturacja

 

- 

TLC > 120% wartości należnych

- 

RV > 120% wartości należnych



Restrykcja

- 

TLC < 80% wartości należnych

- 

RV < 80% wartości należnych

Pojemność dyfuzyjna



Pojemność dyfuzyjna dla CO



Pomiar zdolności wolnej dyfuzji gazów 
oddechowych w poprzek bariery 
pęcherzykowo-włośniczkowej 



Na DLCO ma wpływ:

- grubość bariery

- stężenie Hgb
- rzut serca

Pojemność dyfuzyjna



 Obniżone DLCO          
                        

(<80% 

normy)



Choroby obturacyjne



Choroby śródmiąższowe



Choroby naczyń 
płucnych



Niedokrwistość



Podwyższone 
DLCO 

    (>120-140% normy)



Astma 

(może być norma)



Krwawienie 
pęcherzykowe



Policytemia



Przeciek lewo-prawo

DLCO — wskazania



Różnicowanie astmy i rozedmy płuc



Ocena zaawansowania chorób 

śródmiąższowych płuc



Ocena wczesnych postaci nadciśnienia 

płucnego



Badanie drogie (koszt gazów znacznikowych)!

Przypadek kliniczny 

1

36-letni mężczyzna,  niepalący, zgłasza 

sporadyczny kaszel w ciągu ostatnich 6 

miesięcy. Poza tym w trakcie intensywnego 

wysiłku pojawiają się świsty i duszność 

wysiłkową. 

  

Badanie:  HR 72/min, RR 120/70 mmHg, 

brak szmerów; bez duszności 

Zlecasz spirometrię podejrzewając astmę 

oskrzelową 

FEV

1

86% wartości należnych

FEV

1

/FVC 82% 

Krzywa przepływ–objętość:

kształt 

krzywej i wartości liczbowe w normie

Nadal podejrzewasz astmę. Jakie badanie 

należałoby zlecić aby potwierdzić 
nadreaktywność oskrzeli?

Testy prowokacyjne



Przydatne w diagnostyce astmy 
oskrzelowej w przypadku prawidłowych 
wyników innych badań czynnościowych



Badanie wykonywane z lekiem lub 
antygenem swoistym:
- 

metacholina, histamina,



Dodatni gdy:  spadek FEV1 o 

≥20% 

↓

Objawy

Badania czynnościowe

Obturacja?

TAK

NIE

Leczenie

Bronchoprowokacja

Obturacja?

Leczenie

 Brak obturacji?

 Inna diagnoza

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Interpretacja wyników badań 
czynnościowych 



Jakie jest pytanie kliniczne?



Jakie są wartości prawidłowe?



Czy badanie zostało wykonane zgodnie z 
kryteriami American Thoracic 
Society/European Respiratory Society 
(ATS/ERS)?

Obstructive Pattern — 
Evaluation



Spirometry



FEV

1

, FVC:

decreased



FEV

1

/FVC:

decreased  

(<70% predicted)



FV Loop

 

“scooped”



Lung Volumes



TLC, RV:

increased



Bronchodilator responsiveness

Restrictive Pattern – 
Evaluation



Spirometry



FVC, FEV

1

:

decreased



FEV

1

/FVC: 

normal or increased



FV Loop

“witch’s hat”



DLCO

decreased



Lung Volumes



TLC, RV:  

decreased



Muscle pressures may be important

PFT Patterns



Emphysema



FEV

1

/FVC  <70%



“Scooped” FV curve



TLC increased



Increased 

compliance



DLCO decreased



Chronic Bronchitis



FEV

1

/FVC <70%



“Scooped” FV curve



TLC normal



Normal compliance



DLCO usually normal

PFT Patterns



Asthma



FEV

1

/FVC

normal or decreased



DLCO

normal or increased

But PFTs may be normal 



 bronchoprovocation

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania 

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie (FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

Które z badań jest używane do monitorowania 

ciężkości POChP

a.

Total lung capacity (TLC)

b.

Próba odwracalności obturacji

c.

Forced vital capacity (FVC)

d.

Forced expiratory volume w 1 sekundzie 
(FEV1)

e.

Pojemność dyfuzyjna dla CO (DLCO)

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

36-letni  pacjent,  niepalący,  zgłosił  się  do  lekarza  skarżąc  się 

na  nawracające  zapalenia  oskrzeli.  Podejrzewasz  astmę. 

Zaleceasz  wykonanie  badań  czynnościowych.  Które  z 

poniższych  badań  powinny  zostać  wykonane  oprócz 

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności 

obturacji 

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test prowokacyjny z 

metacholiną 

d.

Badanie krzywej przepływ objętość 

e.

Prawidłowe b i c

Badania czynnościowe 
układu oddechowego

36-letni  pacjent,  niepalący,  zgłosił  się  do  lekarza  skarżąc  się 

na  nawracające  zapalenia  oskrzeli.  Podejrzewasz  astmę. 

Zaleceasz  wykonanie  badań  czynnościowych.  Które  z 

poniższych  badań  powinny  zostać  wykonane  oprócz 

spirometrii?

a.

Badanie pojemności dyfuzyjnej dla CO (DLCO)

b.

W przypadku braku obturacji, należy wykonać próbę odwracalności 

obturacji 

c.

W przypadku braku obturacji należy wykonać test 

prowokacyjny z metacholiną 

d.

Badanie krzywej przepływ objętość 

e.

Prawidłowe b i c

Pulmonary Function Testing

68-letnia  kobieta  została  przyjęta  na  SOR  z  objawami 

ostrej  niewydolności  oddechowej.  W  rtg  p-a  klatki 

piersiowej 

wykazano 

obecność 

obustronnych 

zagęszczeń 

gruboplamistych. 

W 

badaniu 

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy.  Jakie 

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? 

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

Pulmonary Function Testing

68-letnia  kobieta  została  przyjęta  na  SOR  z  objawami 

ostrej  niewydolności  oddechowej.  W  rtg  p-a  klatki 

piersiowej 

wykazano 

obecność 

obustronnych 

zagęszczeń 

gruboplamistych. 

W 

badaniu 

czynnościowym płuc DLCO jest powyżej normy.  Jakie 

będzie najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? 

a.

Obrzęk płuc

b.

Zachłystowe zapalenie płuc

c.

Zatorowość płucna

d.

Krwawienie pęcherzykowe

e.

Choroba śródmiąższowa płuc

QUESTIONS?