PROCESY GRUPOWE

GRUPA

DOSTRZEGANIE POWIĄZAŃ MIĘDZY

SOBĄ, A CZŁONKAMI TEJ GRUPY

GRZELAK, JARYMOWICZ, 2003

Autokategoryzacja - paradygmat grupy

minimalnej wystarczy rzut
moneta(Tajfel, 1981)

KRYTERIA DEFINICYJNE

Wspólny los (np. Lewin) ,
Struktura społeczna (status, role)

•Kiedy dwie lub więcej osób określa siebie

jako członków grupy

•a jej istnienie jest rozpoznawane przez

jakąś inną jednostkę (nie obejmuje
tajnych stowarzyszeń)

• współdziałanie
• poczucie odrębności od innych
• zaspakajanie własnych potrzeb
• jednolity system norm

Potrzeby zaspakajane przez

grupy

• Potrzeby afiliacji
• Akceptacja, szacunek - samoocena
• Status - samoocena
• Władza

wpływ grupy na

spostrzeganie

• My – oni – procesy atrybucji,

postrzeganie winy

• Stronniczość– lepsi, gorsi
• Jednorodne spostrzegane grupy obcej

 

MODEL ROZWOJU GRUPY

• Orientacja
• Konfrontacja i konflikt
• Konsensus, kompromis
• Integracja
• Rozpad więzi

 

MODEL ROZWOJU GRUPY

1. ORIENTACJA
• zbieranie informacji - potwierdzanie

schematów

• niepewność, kontrolowanie grupy, większość

zachowuje się defensywnie

• Przypinanie etykiet – jako próba strukturyzacji

sytuacji

• poszukiwanie wskazówek o oczekiwaniach

innych (nonwerbal, plotkowanie)

cd…

• Ingracjacja – przypodobywanie się

prowadzącemu (liderowi, kierownikowi) w
celu zdobycia wsparcia i akceptacji

• roztopienie lodów

• 2. KONFRONTACJA I KONFLIKT

– eksperymentowanie ze swoim zachowaniem

– bezpośredniość, pokazywanie swojego bardziej

autentycznego zachowania

– konfrontacja z władzą i prowadzącym grupę- pewność

zdobyta w fazie orientacji

– uczestnicy dążą do wpływu, pokazują swoje

kompetencje

– krytyka jest teraz dozwolona szczególnie w stronę

prowadzącego

– zamiast koncentracji na zadaniu dyskusja jest metodą

zdobywania wpływu czy prestiżu

3. KONSENSUS WSPÓŁPRACA KOMPROMIS

• Wyrażanie pozytywnych emocji i szacunek

• więcej akceptacji, przynależność -przyjemność

• otwarta komunikacja, więcej autentyzmu,

• zachowania odbiegające częściej tolerowane
• rywalizacja ustępuje współpracy
• grupa częściej wyraża pozytywne emocje a

nawet negatywne są tłumione,

• Napięcie – TŁUMIENIE KONFLIKTU - DYSTANS

4. INTEGRACJA potrzeb z wymaganiami

zadania

• Ustalenie równowagi

• ustalanie ról i standardów pracy (role

lidera, metody pracy)

• aktywność raczej nastawiona na zadanie

• pojawia się dylemat władzy i autonomii,

zależności i niezależności

cd…

• Kreatywność
• Dzielenie się wiedzą
• przeformułowanie rozwoju z

linearnego na cyrkularny

• uświadomienie, że grupa nie będzie

nigdy pozbawiona konfliktów

ZESPÓŁ

• zespół zadaniowy to grupa osób,

którym przyświeca wspólny cel i
którzy chcą pracować wspólnie, żeby
ten cel osiągnąć

(Oaks, 2000)

Struktury

• Formalne/nieformalne
• Hierarchiczne
• Płaskie
• sieciowe

Rodzaje zadań a wydajność

• Addytywne
• Konjunktywne - najsilniejszy
• Dyskjunktywne - najsłabszy

Efektywność zespołu - mity

• Burza mózgów ??
• Zespoły wirtualne
• Introwersja/ekstrawersja
• Open space

Co można
z tym
zrobić?

Lęk

• Lęk społeczny
• Osobowość autorytarna –

konserwatywne, autorytety, respekt dla
władzy, nieszanowanie inności,
idealizacja grupy własnej, kary i
dyscyplina w domu, miłość warunkowa,
strach, skłonność do podporządkowania
się, przemieszczenie krzywdy

• Opór przed zmianą

Syndrom myślenia

grupowego

• sytuacja, w której na podjęcie

działania wpływa błędna ocena
spowodowana chęcią utrzymania
zgodności w grupie, a nie adekwatna
ocena sytuacji

Syndrom cd…

• Złudzenie bezpieczeństwa – powoduje, że jednostki

nie myślą o negatywnych skutkach swoich działań

• Stereotypizacja jednostek spoza grupy- powoduje

jednolite spostrzeganie innych, przypisanie im cech

usprawiedliwiających określone w stosunku do nich

zachowanie

• Cenzura wewnątrz grupowa- zakaz wypowiadania

sądów niezgodnych z przyjętym w grupie – niby dla

zyskania czasu, ze strachu przed odrzuceniem czy

złym potraktowaniem

• Złudzenie jednomyślności -pogląd, że daną opinie

podzielna nie tylko większość, ale wszyscy członkowie

grupy. Milczenie jest zgodą

• Presja na osoby wyrażające opinie niezgodną z

większością

Co sprzyja myśleniu

grupowemu?

• Spoistość grupy – chęć utrzymania

zgody, dobra znajomość członków

• Izolacja grupy – tajemnica, niemożność

znalezienia informacji sprzecznych – lub

niechęć do ich znalezienia, niemożność

przedyskutowania z kimś z zewn.

• Dzianie pod wpływem stresu – decyzje

dużej wagi, złożoność decyzji, presja

czasu

• Silne dyrektywne kierownictwo

Konsekwencje

syndromu

• brak szukania alternatyw
• niekompletna analiza celów – sensu

działania

• selektywne poszukiwanie i

przyjmowanie informacji

• pomijanie ryzyka

jak ustrzec się ryzyka myślenia

grupowego?

• Jak unikać nacisku?

– Dać poczucie bezpieczeństwa osobie

wyrażającej inne zdanie

– Uwolnienie od wpływu poprzez

anonimowość (głosowanie)

rola

• Zbiór zachowań oczekiwany przez

członków grupy dotyczący różnych
pozycji i funkcji

• Percepcja roli – co i jak
• Oczekiwania społeczne

powinny być

komplementarne

• Wpływ na zachowania

Cechy roli

• Klarowność vs ambiwalencja
• Złożoność – ilość oczekiwanych

zachowań

– Role –osiągnięte, przypisane
– Płci – uległość, podporządkowanie,

oczekiwania co do zawodów

– Role – emocjonalne, zadaniowe,

indywidualne (notatki papierowe…)

– Konflikty roli

ROLE GRUPOWE

•

Dominator

(lider zadaniowy)–próbuje przejąć przywództwo, ustala

ramy formalne interakcjom, wyznacza cele lub reguły (źle czują się w
niejasnych relacjach, zależy im na produktywności własnej)

•

Lider emocjonalny–opiekun,

daje oparcie, zrozumienie,

wczuwa się w nastroje

•

błazen grupowy

–sprzyja rozładowaniu napięcia przez humor

(sama źle toleruje napięcie), „śmieszek” – osoba do obśmiewania

•

kozioł ofiarny –

kanalizuje napięcie grupowe, grupa rozładowuje

agresję na tej osobie, często osoba mniej uspołeczniona

•

outsider –

budzą niepokój grupy – pozostaje na uboczu; grupa

może chcieć zintegrować, jeśli to nie skutkuje jest izolowany,
odrzucany przez grupę;

•

dobry uczeń –

pragnie podporządkować zaleceniom i

oczekiwaniom, stara się być uległy, by zasłużyć na akceptację,
uniknąć odtrącenia, w dłuższej perspektywie obniża samoocenę

role

• wyraziciel nastrojów– odbiera emocje, wyraża je

• stabilizator emocji– potrafi interpretować

wydarzenia w grupie, nadaje im znaczenie;

• sumienie grupy – pilnuje przestrzegania norm

moralnych, wzbudza poczucie winy;

• dziecko– pod ochroną pozostałych, może

występować pod dwiema postaciami:

– biedne dziecko – okazuje bezradność, niezdecydowanie,

– szalone dziecko –ujawnia nieaprobowane przez innych

pragnienia;

• dobra mama (wujek) – inni oczekują wsparcia od

tej osoby, może mieć kłopoty z ustanawianiem

granic;

• filozof grupowy – osoba wrażliwa na nastrój grupy,

metafory, nadawanie sensu egzystencjalnego;

• opozycjonista – kwestionuje decyzje, krytyczne

myślenie na temat reguł i norm

Władza

• Def.: możliwość wywierania wpływu
• Prestiż przypisywany pozycji
• Formalny element – stanowisko w

strukturze

• Przywództwo prototypowe
• Status – oczekiwania dotyczące statusu

lidera – różnica pomiędzy tym jak jest a
jak powinno być

• Władza a płeć