Geografia Transportu

Geografia Transportu

Temat: Kanał Augustowski

Temat: Kanał Augustowski

Informacje ogólne

Informacje ogólne

Kanał Augustowski

Kanał Augustowski

– droga wodna łącząca drogą okrężną

– droga wodna łącząca drogą okrężną

dopływy Wisły z Bałtykiem poprzez dopływy Niemna, z

dopływy Wisły z Bałtykiem poprzez dopływy Niemna, z

pominięciem dolnego biegu Wisły.

pominięciem dolnego biegu Wisły.

Kanał Augustowski jest częścią Szlaku Batorego i wraz z

Kanał Augustowski jest częścią Szlaku Batorego i wraz z

zespołem budowli i urządzeń został ujęty w rejestrze

zespołem budowli i urządzeń został ujęty w rejestrze

zabytków nieruchomych, nr rej.:324 z 23.10.1968 (środkowa

zabytków nieruchomych, nr rej.:324 z 23.10.1968 (środkowa

część) i 5 z 902.1979 (cały kanał) . Rozporządzeniem

część) i 5 z 902.1979 (cały kanał) . Rozporządzeniem

Prezydenta RP z 25 kwietnia 2007 roku (Dz.U. nr 86 z 2007

Prezydenta RP z 25 kwietnia 2007 roku (Dz.U. nr 86 z 2007

r., poz. 572) został uznany za pomnik historii . Od roku 2008

r., poz. 572) został uznany za pomnik historii . Od roku 2008

kanał był wspólnym polsko-białoruskim kandydatem do

kanał był wspólnym polsko-białoruskim kandydatem do

wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO (wniosek

wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO (wniosek

wycofano w 2010 w celu poprawienia). Kanał Augustowski

wycofano w 2010 w celu poprawienia). Kanał Augustowski

włączony został w Europejski Szlak Tematyczny Transport i

włączony został w Europejski Szlak Tematyczny Transport i

Komunikacja, będący częścią Europejskiego Szlaku

Komunikacja, będący częścią Europejskiego Szlaku

Dziedzictwa Przemysłowego

Dziedzictwa Przemysłowego

Długość kanału: 101 km, w tym 82 km w granicach Polski.

Długość kanału: 101 km, w tym 82 km w granicach Polski.

Kanał, oprócz śluz, których jest 18, tworzą:

Kanał, oprócz śluz, których jest 18, tworzą:

rzeka Netta (w górnym biegu od źródła do jeziora Necko

rzeka Netta (w górnym biegu od źródła do jeziora Necko

— Rospuda) — rzeka w północno-wschodniej Polsce,

— Rospuda) — rzeka w północno-wschodniej Polsce,

prawy dopływ Biebrzy, dł. 102 km, dorzecze 1336 km²;

prawy dopływ Biebrzy, dł. 102 km, dorzecze 1336 km²;

częściowo skanalizowana (Kanał Augustowski). Źródła w

częściowo skanalizowana (Kanał Augustowski). Źródła w

pobliżu jez. Rospuda, przepływa przez jez. Garbaś,

pobliżu jez. Rospuda, przepływa przez jez. Garbaś,

Sumowo, Bolesty, Necko

Sumowo, Bolesty, Necko

rzeka Czarna Hańcza - jest największą rzeką Wigierskiego

rzeka Czarna Hańcza - jest największą rzeką Wigierskiego

Parku Narodowego oraz jedną z ważniejszych rzek

Parku Narodowego oraz jedną z ważniejszych rzek

Suwalszczyzny.

Suwalszczyzny.

Jeziora augustowskie - posiadają sporą ilość piaszczystych

Jeziora augustowskie - posiadają sporą ilość piaszczystych

plaż i kąpielisk, co spowodowało umiejscowienie wielu

plaż i kąpielisk, co spowodowało umiejscowienie wielu

ośrodków wypoczynkowych.

ośrodków wypoczynkowych.

Bogaty jest świat wodnych ptaków: łabędzie, kaczki, gęsi.

Bogaty jest świat wodnych ptaków: łabędzie, kaczki, gęsi.

Ryby występujące w Kanale Augustowskim to lin,

Ryby występujące w Kanale Augustowskim to lin,

leszcz, okoń, szczupak, węgorz, karaś, miętus, płoć i

leszcz, okoń, szczupak, węgorz, karaś, miętus, płoć i

ukleja.

ukleja.

Z powodu braku regulacji Biebrzy i Narwi obecnie kanał nie

Z powodu braku regulacji Biebrzy i Narwi obecnie kanał nie

jest skomunikowany z innymi drogami wodnymi w Polsce.

jest skomunikowany z innymi drogami wodnymi w Polsce.

Od roku 2008, po odbudowaniu stopni wodnych od

Od roku 2008, po odbudowaniu stopni wodnych od

Kurzyńca do Niemnowa, kanał stał się ponownie żeglowny

Kurzyńca do Niemnowa, kanał stał się ponownie żeglowny

na całej swojej długości i odzyskał połączenie z rzeką

na całej swojej długości i odzyskał połączenie z rzeką

Niemen.

Niemen.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws.

klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych kanał ma klasę Ia

klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych kanał ma klasę Ia

(droga wodna o znaczeniu regionalnym, maks. długość

(droga wodna o znaczeniu regionalnym, maks. długość

statków z napędem i barek - 24 m, maks. szerokość - 3,5 m,

statków z napędem i barek - 24 m, maks. szerokość - 3,5 m,

maks. zanurzenie - 1 m).

maks. zanurzenie - 1 m).

Po kanale pływają statki Żeglugi Augustowskiej, które

Po kanale pływają statki Żeglugi Augustowskiej, które

przewożą rocznie ok. 100 tys. pasażerów na kilku trasach

przewożą rocznie ok. 100 tys. pasażerów na kilku trasach

(w tym najbardziej popularnej "Papieskiej": port w

(w tym najbardziej popularnej "Papieskiej": port w

Augustowie - rzeka Netta - jezioro Necko - rzeka Klonownica

Augustowie - rzeka Netta - jezioro Necko - rzeka Klonownica

- Jezioro Białe - śluza w Przewięzi - Jezioro Studzieniczne i

- Jezioro Białe - śluza w Przewięzi - Jezioro Studzieniczne i

powrót, którą na odcinku od Augustowa do Studzienicznej 9

powrót, którą na odcinku od Augustowa do Studzienicznej 9

czerwca 1999 r. w czasie 7 godzin płynął flagowym statkiem

czerwca 1999 r. w czasie 7 godzin płynął flagowym statkiem

"Serwy" papież Jan Paweł II). "Serwy" zwodowano w 1962 r.

"Serwy" papież Jan Paweł II). "Serwy" zwodowano w 1962 r.

w Gdańsku; kolejny statek - "Sajno" - w 1960 r. (pływał on

w Gdańsku; kolejny statek - "Sajno" - w 1960 r. (pływał on

kiedyś po Wiśle jako "Świtezianka"), natomiast

kiedyś po Wiśle jako "Świtezianka"), natomiast

najmłodszego "Perkoza" w 1971r. Dwa pierwsze statki

najmłodszego "Perkoza" w 1971r. Dwa pierwsze statki

mieszczą 203 pasażerów, natomiast trzeci mieści na

mieszczą 203 pasażerów, natomiast trzeci mieści na

pokładzie 74 osoby

pokładzie 74 osoby

Przebieg kanału

Przebieg kanału

Kanał Augustowski dzieli się na 2 odcinki:

Kanał Augustowski dzieli się na 2 odcinki:



zachodni - od połączenia z Biebrzą do

zachodni - od połączenia z Biebrzą do

śluzy Augustów (0,0 - 32,50 km)

śluzy Augustów (0,0 - 32,50 km)



wschodni - od śluzy Augustów do śluzy

wschodni - od śluzy Augustów do śluzy

Niemnowo na Białorusi (32,50 - 101,20

Niemnowo na Białorusi (32,50 - 101,20

km)

km)

Kilometraż kanału liczony jest od

Kilometraż kanału liczony jest od

połączenia z Biebrzą.

połączenia z Biebrzą.

Śluzy

Śluzy

W ramach Kanału Augustowskiego wybudowano 18 śluz. Obecnie w granicach Polski znajduje się 14 z

W ramach Kanału Augustowskiego wybudowano 18 śluz. Obecnie w granicach Polski znajduje się 14 z

nich, 3 na terenie Białorusi (Wołkuszek, Dąbrówka, Niemnowo), a przez śluzę Kurzyniec przebiega

nich, 3 na terenie Białorusi (Wołkuszek, Dąbrówka, Niemnowo), a przez śluzę Kurzyniec przebiega

granica polsko-białoruska.

granica polsko-białoruska.

Śluzy wg liczby komór:

Śluzy wg liczby komór:

jednokomorowe: 16

jednokomorowe: 16

dwukomorowe: 1 - Paniewo

dwukomorowe: 1 - Paniewo

czterokomorowe: 1 - Niemnowo (pierwotnie trzykomorowa, czwartą komorę dobudowano latach 2004-

czterokomorowe: 1 - Niemnowo (pierwotnie trzykomorowa, czwartą komorę dobudowano latach 2004-

2006)

2006)

Śluzy pozwalają przenieść statki o:

Śluzy pozwalają przenieść statki o:

15 m na odcinku od Biebrzy do Augustowa

15 m na odcinku od Biebrzy do Augustowa

41 m na odcinku od Augustowa do Niemna

41 m na odcinku od Augustowa do Niemna

Śluzy od rzeki Biebrzy:

Śluzy od rzeki Biebrzy:



Dębowo

Dębowo



Sosnowo

Sosnowo



Borki

Borki



Białobrzegi

Białobrzegi



Augustów

Augustów



Przewięź

Przewięź



Swoboda

Swoboda



Gorczyca

Gorczyca



Paniewo

Paniewo



Perkuć

Perkuć



Mikaszówka

Mikaszówka



Sosnówek

Sosnówek



Tartak

Tartak



Kudrynki

Kudrynki



Kurzyniec

Kurzyniec



Wołkuszek

Wołkuszek



Dąbrówka

Dąbrówka



Niemnowo

Niemnowo

Historia

Historia

Powstanie

Powstanie

Drogi wodne były kluczowe dla gospodarki wielu krajów przed

Drogi wodne były kluczowe dla gospodarki wielu krajów przed

rozwojem kolei w XIX wieku. W dobie rewolucji przemysłowej

rozwojem kolei w XIX wieku. W dobie rewolucji przemysłowej

we wczesnych latach XIX wieku powstała konieczność szukania

we wczesnych latach XIX wieku powstała konieczność szukania

połączeń śródlądowych. Rozwój techniki inżynieryjnej na

połączeń śródlądowych. Rozwój techniki inżynieryjnej na

świecie spowodował budowanie kanałów, czyli sztucznych

świecie spowodował budowanie kanałów, czyli sztucznych

połączeń wodnych wykorzystujących istniejące naturalne cieki

połączeń wodnych wykorzystujących istniejące naturalne cieki

wodne.

wodne.

W Królestwie Polskim po uzyskaniu dużej autonomii (rząd,

W Królestwie Polskim po uzyskaniu dużej autonomii (rząd,

parlament, wojsko), w latach 1815-1830 nastąpił intensywny

parlament, wojsko), w latach 1815-1830 nastąpił intensywny

rozwój przemysłu i ekspansja gospodarcza. Najpoważniejszym

rozwój przemysłu i ekspansja gospodarcza. Najpoważniejszym

problemem stał się eksport towarów, spławianych Wisłą do

problemem stał się eksport towarów, spławianych Wisłą do

Gdańska. Po wprowadzeniu przez Prusy w 1823 represyjnych

Gdańska. Po wprowadzeniu przez Prusy w 1823 represyjnych

ceł (opłaty na niektóre towary, np. żyto i jęczmień wzrosły

ceł (opłaty na niektóre towary, np. żyto i jęczmień wzrosły

sześciokrotnie, na owies trzynastokrotnie) minister skarbu

sześciokrotnie, na owies trzynastokrotnie) minister skarbu

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki postanowił wybudować

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki postanowił wybudować

kanał żeglowny z pominięciem Pomorza. Roboty miały być

kanał żeglowny z pominięciem Pomorza. Roboty miały być

wykonywane przez Polaków (dorzecza Wisły i Niemna) i Rosjan

wykonywane przez Polaków (dorzecza Wisły i Niemna) i Rosjan

(dorzecza Niemna i Windawy) tzw. Kanał Windawski).

(dorzecza Niemna i Windawy) tzw. Kanał Windawski).

Historia

Historia

Budowa

Budowa

Kanał został zaprojektowany w 1824 przez gen. Ignacego

Kanał został zaprojektowany w 1824 przez gen. Ignacego

Prądzyńskiego. Budowa rozpoczęła się w 1825 i prowadzona

Prądzyńskiego. Budowa rozpoczęła się w 1825 i prowadzona

była przez Wojskowy Korpus Inżynierów. Pracami kierował

była przez Wojskowy Korpus Inżynierów. Pracami kierował

początkowo Prądzyński (do 1826), później gen. Jan Chrzciciel

początkowo Prądzyński (do 1826), później gen. Jan Chrzciciel

de Grandville Malletski, Jan Paweł Lelewel (do 1830). Prace

de Grandville Malletski, Jan Paweł Lelewel (do 1830). Prace

zostały przerwane z powodu wybuchu powstania

zostały przerwane z powodu wybuchu powstania

listopadowego, a wojska rosyjskie budujące Kanał Windawski

listopadowego, a wojska rosyjskie budujące Kanał Windawski

skierowano do walki z powstańcami.

skierowano do walki z powstańcami.

Po klęsce powstania listopadowego Rosja zlikwidowała autonomię

Po klęsce powstania listopadowego Rosja zlikwidowała autonomię

Królestwa Polskiego i w związku z tym zmieniła się koncepcja

Królestwa Polskiego i w związku z tym zmieniła się koncepcja

budowy kanału. W latach 1833-1839 zrealizowano go tylko na

budowy kanału. W latach 1833-1839 zrealizowano go tylko na

odcinku od Biebrzy do Niemna; budowę prowadził wówczas

odcinku od Biebrzy do Niemna; budowę prowadził wówczas

hydrotechnik Teodor Urbański. Wśród budowniczych Kanału

hydrotechnik Teodor Urbański. Wśród budowniczych Kanału

byli m.in. Jerzy Arnold, Tadeusz Edward Bieliński, Michał

byli m.in. Jerzy Arnold, Tadeusz Edward Bieliński, Michał

Horain, Wojciech Korczakowski, Jan Paweł Lelewel, Feliks

Horain, Wojciech Korczakowski, Jan Paweł Lelewel, Feliks

Pancer, August Szulz (Jussuf-aga).

Pancer, August Szulz (Jussuf-aga).

Galeria

Galeria