Wodociągi i kanalizacje

Projektowanie i budowa

kanałów kanalizacyjnych

Projektowanie sieci

kanalizacyjnych

Przebieg projektowania sieci ma na celu ustalenie:

• układu sieci w planie,
• układu wysokościowego sieci (zagłębień i rzędnych
kanałów w węzłach oraz spadków między węzłami),

• zlewni i odpływów ze zlewni,
• przepływów w sieci,
• wymiarów kanałów,
• uzbrojenia sieci i specjalnych obiektów na sieci,
• ogólnego zestawienia wskaźników techniczno-
ekonomicznych,

• kosztorysu sieci.

Do projektowania sieci kanalizacyjnej niezbędne są
następujące ogólne materiały:

• plan sytuacyjno-wysokościowy terenów
kanalizowanych,

• plan zagospodarowania przestrzennego miasta w
jego najszerszych granicach,

• projekt wodociągu publicznego lub co najmniej dane
z projektu określającego zapotrzebowanie wody,

• dane hydrologiczne i hydrogeologiczne dotyczące
obszaru miejskiego oraz dane hydrograficzne
odbiornika.

Projekty kanalizacyjne opracowywane są w różnych
stadiach: poczynając od opracowań najogólniejszych
— perspektywicznych, kończąc na opracowaniach
bardzo szczegółowych — roboczych.

Zakres opracowań w różnych stadiach podają ogólne
zarządzenia państwowe oraz szczegółowe instrukcje
resortowe o zasadach sporządzania dokumentacji
technicznej.

W zależności od poziomu opracowania szczegółów
należy

rozróżniać

następujące

projekty

kanalizacyjne:

• projekt ogólny sieci całego miasta, wykonany jako
projekt koncepcyjny lub projekt wstępny,

• projekt techniczny sieci dla całego miasta,
podzielony według zlewni poszczególnych
kolektorów oraz projekty typowe uzbrojenia sieci,

•

projekty

techniczno-robocze

kanałów

w

poszczególnych ulicach oraz rysunki konstrukcyjno-
budowlane specjalnych obiektów na tych kanałach.

Budowa sieci

kanalizacyjnych

Wykopy dla przewodów kanalizacyjnych
przygotowuje się podobnie jak dla wodociągowych,
lecz wykonanie ich jest trudniejsze, gdyż głębokość
wykopów jest znacznie większa, często sięga 4 - 5, a
nawet więcej metrów; konieczne jest również
dokładne przestrzeganie zaprojektowanego spadku.

Oś kanału wytycza się przez wbicie kołków w
odstępach co
20 - 30 m oraz w osi studzienek rewizyjnych.

Szerokość wykopu w dnie równa się średnicy
zewnętrznej przewodu d

z

plus 30—50 cm z każdej

strony, zależnie od średnicy przewodu i kategorii
gruntu.

Przewód umieszcza się zazwyczaj na środku ulicy.
Wówczas połączeń domowych (przykanalików) jest
jednakowa z obydwu stron.

Po wytyczeniu osi przewodu oznacza się palikami
brzegi wykopu. Wzdłuż brzegów pozostawia się pas o
szerokości 0,5—0,7 m służący do przejścia wykopów,
do ustawienia kozłów, kładek, transportu materiałów
itp.

Dno wykopu powinno ściśle odpowiadać
zaprojektowanej niwelecie dna kanału.

Projektowanie nadmiernie dużej głębokości ułożenia
przewodów kanalizacyjnych wiąże się ze wzrostem
kosztów w postępie geometrycznym oraz większym
ryzykiem zgniecenia przewodu.

Wykop wykonuje się o 3 - 6 cm płytszy, pogłębiając
go bezpośrednio przed ułożeniem przewodów, w
celu ułożenia ich w gruncie nie naruszonym.

W gruntach słabych o małej miąższości należy po
usunięciu warstwy słabej zastosować podłoże o
grubości 5 - 20 cm z piasku, tłucznia lub żwiru.

W kurzawce i w gruntach słabych, np. mułach lub
murszach, zakłada się pod rury fundament
betonowy,

niekiedy

na

ruszcie

drewnianym

wykonanym na palach.

Jeżeli spodziewane obciążenie jest znaczne, np. pod
nasypem drogowym, fundament betonowy powinien
obejmować całą rurę.

W pierwszej kolejności buduje się studzienki, a
następnie układa przewody po dokładnym wyrównaniu
dna i pogłębieniu wykopu pod kielichami.

Dno powinno być tak wyrobione, aby każda rura
opierała się na gruncie; kąt podparcia powinien
wynosić 90—120°.

Układanie rur na dnie wykopu

Układanie i łączenie rur musi być staranne, aby
kierunek, spadek i poziom każdej rury były zgodne z
zaprojektowanymi i aby była zapewniona szczelność
styków.

Mogą jednak występować drobne różnice w
fabrycznych wymiarach średnicy i grubości ścianek
poszczególnych rur, dlatego należy zniwelować nie
wierzch rury, lecz jej spód. Do tego celu używa się łat
oraz krzyży niwelacyjnych.

Układanie rur rozpoczyna się od dolnej studzienki
włazowej lub od wylotu, kierując kielichy ku górze.

Wykopy

Zależnie od rodzaju gruntu i głębokości, ściany
wykopów zabezpiecza się za pomocą odeskowania, przy
czym są stosowane różnego rodzaju obudowy: lekka
pionowa, ścisła pionowa, skrzynkowa, szkieletowa itp.
Najczęściej stosuje się obudowę skrzynkową składającą
się z poziomych desek, pionowych podkładek oraz
rozpór poziomych.

Obudowa pozioma wykopu

1 - rozpory, 2 - deski poziome, 3 - brusy pionowe,
4 - miejsca do składania materiałów, 5 - ziemia z wykopu

Obudowa pionowa z desek jest kosztowna i stosuje się
ją wyłącznie przy napływie wód gruntowych do
wykopu.

W przypadku dużego napływu lepiej jednak stosować
stalowe ścianki szczelne, które po zakończeniu budowy
przewodu można wyciągnąć i użyć ponownie.

Obudowa skrzynkowa składa się z desek o grubości 40-
75 mm i długość 4-5m, podkładek (zazwyczaj 5 x 10
cm) i rozpór średnicy
13-16 cm. Zamiast desek stosuje się ostatnio coraz
częściej dyle (wypraski) stalowe o dlugości 4 m.
Podkładki przenoszą obciążenie z desek obudowy na
rozpory drewniane lub stalowe.

.

Rozpory śrubowe:
a) stalowa dwustronna, b)
drewniana ze śrubą stalową

Ziemia z wykopu może być wyrzucana ręcznie na
wysokość do 2 m.

Przy większych głębokościach stosuje się pośredni
stół, z którego drugi robotnik odrzuca ziemię na
zewnątrz wykopu, lub specjalne kubły stalowe
wyciągane ręcznie lub mechanicznie.

Jeżeli głębokość założenia kanału wynosi powyżej 8 m,
budowa przewodów w sposób tunelowy jest zazwyczaj
tańsza.

W tym celu buduje się szyby pionowe, które następnie
łączy się z tunelami obudowanymi.

Bardzo często przewody kanalizacyjne są zakładane
poniżej poziomu wody gruntowej.

Zwierciadło wody gruntowej należy wówczas obniżyć
przez wykonanienie rowka w środku wykopu i
odprowadzenie wody do zagłębień, skąd jest
wypompowywana lub (jeżeli jest jej mało) spływa do
szeregu studzienek, skąd jest wypompowywana.

Gdy konieczne jest stosowanie poziomego drenażu
terenu, szczególnie systematycznego, wówczas zaleca
się krytą kanalizację deszczowo-drenażową.

Najskuteczniej osusza się wykop za pomocą
próżniowego filtru szpilkowego, obniżając poziom
wody gruntowej zwykle o 5 m.

Przy wykopach dla przewodów kanalizacyjnych lub
wodociągowych o głębokości 4 – 4,5m filtry szpilkowe
mogą być osadzone tylko po jednej stronie.

Odległości między filtrami zależy od rodzaju gruntu i
od ilości przepompowywała Odległości te mogą być
ustalone na podstawie nomogramów.

Schemat odwodnienia wykopu za
pomocą filtrów szpilkowych

Filtry szpilkowe wykonuje się z rur o średnicy 50 mm i
długości do
7 m.

Zagłębia się je w grunt przez wypłukiwanie, po czym
otwór na zewnątrz filtru należy starannie uszczelnić
iłem.

Filtry podłącza się do przewodu zbiorczego (kolektora)
zazwyczaj za pomocą węży gumowych.

Kolektor odprowadza mieszaninę wody i powietrza do
szczelnego zbiornika o pojemności kilku m

3

, na którego

pokrywie jest zainstalowana pompa próżniowa.

W gruntach pylastych o współczynniku k poniżej 7 - 10
cm/s należy stosować inne metody, m.in.
elektroosmozę.

Dużą zaletą filtrów szpilkowych jest łatwość montażu i
demontażu całego urządzenia.