KOLIBAKTERIOZY PROSIĄT

(colibacteriosis)

KOLIBAKTERIOZY 

PROSIĄT

• Zakaźna i zaraźliwa choroba 

przewodu pokarmowego świń, 
przebiegająca z objawami biegunki. 

• Najczęściej występująca infekcja u 

prosiąt  

• Jedna z głównych przyczyn strat 

ekonomicznych w hodowli trzody 
chlewnej.

Etiologia

• Czynnikiem etiologicznym kolibakteriozy 

są patogenne szczepy Escherichia coli.

• Biorąc pod uwagę mechanizmy ich 

chorobotworczego działania możemy 

podzielić je na kilka grup:

1. enterotoksyczne (ETEC) 
2. enteroinwazyjne (EIEC)
3. enteropatogenne (EPEC)
4. enterokrwotoczne/werotoksyczne 

(EHEC/VTEC)

5. enteroagregacyjne (EAEC)

U prosiąt prawie wszystkie przypadki 

kolibakteriozy są wynikiem infekcji 
szczepami ETEC, sporadycznie 
izoluje się szczepy EPEC lub EHEC.

Czynniki predysponujące do 

zachorowania

• Złe warunki zoohigieniczne
• Zbyt niska temperatura, poniżej 25C- zwolnienie 

lub ustanie perystaltyki jelitowej 

(zatrzymanie treści 

jelit powoduje namnażanie się bakterii patogennych, 
upośledzenie usuwania bakterii z jelit, pasażu przeciwciał 
siary przez jelita)

• Duża amplituda temperatur na prodówkach 

(nasilenie w okresie jesienno-zimowym)

• Czynniki stresowe
• Zaburzenia produkcji siary lub pobierania siary 

przez prosięta

• Zły stan immunologiczny macior: niedobór 

pierwiastków, niedożywienie, choroby, 
bezmleczność

Zakażenie

• u noworodków 

zakażenie od lochy 
w akcie ssania – 
brud

• u odsadzonych – 

gwałtowne 
namnażanie się 
własnych bakterii 
w j. grubym

Patogeneza

• W procesie powstawania kolibakteriozy 

podstawowe znaczenie przypisuje się 
antygenom fimbrialnym (K88, K99, 
987P, F41). Dzięki nim pałeczki okrężnicy 
przyczepiają się do odpowiednich 
receptorów błony śluzowej jelita cienkiego 
oraz są chronione przed mechanicznym 
usunięciem wraz z treścią pokarmową czy 
też ruchy perystaltyczne jelit. Najbardziej 
rozpowszechniony wśród szczepów ETEC 
jest antygen fimbrialny F4 (K88). 

Patogeneza

• Czynnikiem determinującym pojawienie się u 

prosiąt biegunki są enterotoksyny uwalniane 

przez E.coli. Powodują one zaburzenie równowagi 

między procesami sekrecji i resorpcji elektrolitów.

• Dzielimy je na LT (ciepłochwiejne) 

 cAMP  zwiększona  sekrecja elektrolitów i 

ograniczona resorpcja płynów  

• ST (ciepłostałe)  cGMP  hamuje powrotną 

resorpcję płynów ze światła 

• dochodzi do zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej (utraty wody, sodu, chloru, potasu, 

białka)

Objawy kliniczne

• Występują w pierwszych dniach życia i 

okresie odsadzeniowym. 

• Pierwsze objawy można zauważyć już 2-3h 

po porodzie, występuje biegunka.

• Kał jest początkowo papkowaty, żółty.
• Później staje się wodnisty, żółty lub 

szarobiały.

• Dochodzi do szybkiej utraty masy ciała 

(nawet do 40% z powodu odwodnienia)

• Skóra szara, szorstka, bez połysku
• Odczyn zapalny w okolicy odbytu i krocza

• Nie leczone prosięta wędrują 

bezcelowo po kojcu, zanika u nich 

odruch ssania, popadają w śpiączkę i 

giną.

• Straty z powodu kolibakteriozy w 

niektórych przypadkach dotyczą 

całych miotów.

• Najczęściej jednak pada tylko część 

prosiąt z miotu, a pozostałe bardzo 

powoli wracają do zdrowia.

Zmiany AP

• Błona śluzowa żołądka i jelit: ostry nieżyt 

lub krwotoczne zapalenie.

• Jelita cienkie: atoniczne i rozdęte, 

pozostałości niestrawionego ściętego 
mleka (sernik)

• Zawartość jelit grubych: płynna
• Naczynia krezki: przekrwione
• Błony surowicze: mętne
• Skóra: pergaminowa
• Gałki oczne: zapadnięte

Rozpoznanie i diagnostyka

• Wywiad
• Badanie kliniczne zwierząt chorych
• Badanie sekcyjne zwierząt padłych
• Badanie bakteriologiczne- określenie 

antybiotykowrażliwości- do badań: wymazy z 

odbytu, podwiązane jelita cienkie pobrane od nie 

leczonych prosiąt- należy zaznaczyć by określono 

obecność antygenu fimbrialnego lub zdolność do 

wytwarzania enterotoksyn.

• IF
• Immunohistochemia 
• PCR

Szczepienia

• Przy konstruowaniu szczepionek 

wykorzystuje się silne właściwości 
antygenowe enterotoksyny LT. Szczepionki 
dla loch w końcowym okresie ciąży, 
zawierające inaktywowane zawiesiny 
bakteryjne lub izolowane fimbrie, 
stymulują produkcję przeciwciał, które 
pobrane przez prosięta chronią je przed 
rozwojem biegunki, blokując receptory dla 
fimbrii swoistych oraz inaktywując 
enterotoksyny.

Szczepionki

• Colivac S- 

samice prośne 5ml, 
5 i 2 tyg przed 
porodem, 
prosięta od 6 tyg 
życia, 2ml 
dwukrotnie w 
odstępie 2tyg.

• Porcilis Porcoli, Neocolipor, 

Coliporc, Clostriporc coli 
(kolibakterioz i martwicow 
zapalenie jelit prosiąt) – 
uodpornianie bierne prosiąt- 
stosowane u loch ciężarnych, w 
pierwszym cyklu dwukrotnie w 
odstępie 4-6tyg, w kolejnych 
jednokrotnie 2tyg przed 
porodem.

Szczepionki

• W przypadkach uzasadnionych (kiedy 

chorobę powoduje serotyp 
niezawarty w szczepionce) 
zastosować można autoszczepionkę. 
Dla uzyskania zadowalającej 
odporności niezbędne jest ciągłe 
określanie serotypów E.coli 
występujących w chlewni oraz ich 
markerów chorobotwórczości 
(fimbrie, enterotoksyny) 

Leczenie

• Antybiotykoterapia (wg antybiotykogramu) - 

gentamycyna, kolistyna, neomycyna, 

cefalosporyny, enrofloksacyna, norfloksacyna

• Płyny- dootrzewnowo lub doustnie- płyn Ringera, 

Hydrodiar

• Zakwaszanie wody do picia- dodatek kwasu 

mlekowego 0,5% do wody lub kwasu fumarowego 

1kg/100kg paszy

• Immunomodulacja- preparat Lydium 2mg/kg m.c.

• Probiotyki- po pobraniu siary

• Właściwa temperatura otoczenia (30-34C)

• Stały dostęp do czystej, zakwaszonej, odstałej 

wody

• Prosiętom z objawami kolibakteriozy nie należy 

podawać preparatów żelazowych