WYBRANE PROBLEMY
WALUTOWE I PŁATNICZE
W GOSPODARCE
SWIATOWEJ

Dr Renata Orłowska
SS1 Ek 2013/2014



a/ Pojecie i podstawowe rodzaje

kursów walutowych



b/ czynniki określające

kształtowanie się kursu
walutowego



c/ Współczesny międzynarodowy

system walutowy - ewolucja,
główne cechy

Kurs walutowy

Kurs walutowy

Jest to cena jednej waluty

wyrażona w drugiej walucie.

Kurs walutowy

Kurs walutowy



Kwotowanie bezpośrednie – cena
waluty obcej wyrażona w walucie
krajowej



Kwotowanie pośrednie- cena waluty
krajowej wyrażona w walucie obcej

Funkcje kursu walutowego

Funkcje kursu walutowego



Funkcja informacyjna – kurs informuje

osoby fizyczne i prawne w danym kraju o

cenie walut obcych.



Funkcja cenotwórcza – dzięki

możliwościom wzajemnych porównań kurs

przenosi zagraniczne układy cen na układ

krajowy wraz ze wszystkimi wynikającymi

stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla

gospodarki światowej.

Czynniki oddziałujące na

Czynniki oddziałujące na

wysokość oraz fluktuacje kursu

wysokość oraz fluktuacje kursu



ekonomiczne



polityczne



psychologiczne

Czynniki ekonomiczne

Czynniki ekonomiczne



podaż walut obcych na krajowym rynku

walutowym i popyt na nie



stan bilansu handlowego i płatniczego



różnice stóp procentowych i stóp inflacji

między danym krajem a innymi krajami



poziom cen w kraju i za granicą



przepływy kapitałów



stopień reglamentacji waluty



polityka walutowa i pieniężno-kredytowa

(restrykcyjna lub ekspansywna)



koniunktura i stan gospodarki w kraju, a

także w krajach, z którymi otrzymuje on

stosunki ekonomiczne i finansowe

Czynniki polityczne

Czynniki polityczne

Wpływ czynników politycznych na
poziom kursu waluty uwidacznia
się w czasie napięć politycznych,
zaostrzenia sytuacji
międzynarodowej, występowania
konfliktów regionalnych, itp.

Czynniki psychologiczne

Czynniki psychologiczne

To głównie optymistyczne lub
pesymistyczne przewidywania
zmian koniunktury i rozwoju
gospodarki w danym kraju przez
międzynarodowe koła
gospodarcze i finansowe

Rodzaje kursów walutowych

Rodzaje kursów walutowych

Kryterium amplitudy wahań

Kryterium amplitudy wahań



Kurs sztywny – kurs ustalony przez

oficjalny organ państwa, nie podlega

żadnym wahaniom, stale utrzymuje się na

takim samym poziomie



Kurs stały – kurs ulega zmianom wskutek

fluktuacji podaży i popytu, jednak granice

jego wahań są ściśle określone



Kurs płynny (zmienny, floating) – kurs

kształtuje się jedynie pod wpływem

podaży i popytu, wahań jego nie

ograniczają przepisy

Zmiany kursów

Zmiany kursów

Kursy sztywne



dewaluacja – urzędowe zmniejszenie

kursu danej waluty względem innych



rewaluacja – urzędowe zwiększenie

kursu

Kursy płynne



aprecjacja – zwiększenie wartości

waluty względem innych



deprecjacja - zmniejszenie wartości

waluty względem innych

Rodzaje kursów walutowych

Rodzaje kursów walutowych

Kryterium liczebności

Kryterium liczebności



Kurs jednolity – całość obrotów z

zagranicą odbywa się po jednolitym

kursie



Kurs dualny (podwójny) – istnieją dwa

odmienne kursy: np. jeden reguluje

przepływy towarowe, drugi kapitałowe



Kurs zróżnicowany – rozwinięta

forma kursu dualnego; polega na

istnieniu większej liczby różnych

kursów walutowych w różnych

przekrojach (geograficznym,

podmiotowym, przedmiotowym)

Eurowaluty

Eurowaluty

to waluty narodowe
przechowywane w instytucjach
bankowych poza ojczystym krajem
(np. eurodolar może być to dolar na
rachunku w banku w Niemczech).

Międzynarodowy system

Międzynarodowy system

walutowy

walutowy

Jest zbiorem zasad, przepisów
prawnych i norm zwyczajowych,
regulujących sposoby i warunki
dokonywania płatności
międzynarodowych

System waluty złotej

System waluty złotej

(gold standard)

(gold standard)

–

–



Wykształcił się on pod koniec XIX

w. i funkcjonował do wybuchu I

wojny światowej (1914 r.). pierwszy

międzynarodowy system walutowy,

w którym standardowa jednostka

pieniądza jest odpowiednikiem

wartości określonej wagi złota

oraz, w którym emitenci pieniądza

gwarantują, pod określonymi

warunkami, wykupienie wydanych

pieniędzy za złoto o tej wadze.

System walutowy

System walutowy



System funkcjonował w latach 1870
– 1914



zasady wymienialności walut
narodowych, dokonywania
płatności i utrzymywania
równowagi płatniczej.



równowaga BP: bilans obrotów
bieżących + rachunek finansowy i
kapitałowy z wyjątkiem salda
rezerw walutowych jest
zrównoważony.

System Waluty złotej

System Waluty złotej



Zasada parytetu złota (wagowo

określona ilość złota zawarta w

jednostce pieniężnej)



Swoboda transferu złota w skali

międzynarodowej;



Bank centralny utrzymywał rezerwy

złota i walut wymienialnych na złoto

w określonej stałej proporcji do

zasobu wyemitowanego pieniądza

◦

P

z

Au =



M

◦

P

z

– cena złota; Au – zasób złota w BC ;



- stopa pokrycia obiegu pieniężnego

złotem i walutami wymienialnymi

System waluty złotej

System waluty złotej



W obiegu pieniężnym znajdowały się

zarówno złote monety, jak i papierowe

banknoty, w pełni wymienialne na złoto

według ustalonego parytetu



Parytety złote:

◦

1 $ - 1,5045 g złota; (1 uncja – $20,67)

◦

1£ - 7, 3349 g złota (1 uncja – 4,25)

◦

kursy: 4,87$ = 1£ ;



Automatyczny mechanizm

zachowania równowagi płatniczej:

dostosowania cen i przepływy

kruszcu

System waluty złotej – cechy

System waluty złotej – cechy

charakterystyczne

charakterystyczne



Banki centralne zmuszone były do

utrzymywania odpowiedniego

zabezpieczenia obiegu pieniężnego w

formie rezerw złota.



W stosunkach z zagranicą istniała

swoboda przywozu i wywozu złota.



Kursy walutowe - stałe

Załamanie systemu waluty

Załamanie systemu waluty

złotej

złotej



I wojna światowa i wielki

kryzys



Przyczyny: brak mechanizmu

utrzymywania względnie
pełnego zatrudnienia; brak
możliwości stosowania
aktywnej polityki pieniężnej;
zmiana roli państwa w
gospodarce i powstanie
interwencjonizmu
państwowego

System walutowy w okresie

System walutowy w okresie

międzywojennym

międzywojennym



Szybki wzrost poziomu cen zaraz po I wojnie

światowej.



Konferencja gospodarcza i walutowa

zorganizowana w Genui w 1922 r. wezwała

do ogólnego powrotu do złota.



Kraje powracające do złota akceptowały

reguły gry jednego z dwóch systemów, jakie

ostatecznie wykształciły się w latach 20.

ubiegłego stulecia.



System sztabowo-złoty stwarzał możliwość

wymiany waluty na złoto, ale od pewnej

wartości (równowartość sztaby złota).

System sztabowo- złoty

System sztabowo- złoty

(gold bullion standard)

(gold bullion standard)

Został zaproponowany w drugiej

połowie lat dwudziestych XX wieku z

inicjatywy Wielkiej Brytanii jako próba

powrotu do systemu waluty złotej na

nieco odmiennych zasadach.

W porównaniu z systemem walutowo-

złotym najistotniejszą różnicą było to,

że w obiegu krajowym pieniądz

przestał być praktycznie wymienialny

na złoto, było ono natomiast nadal

używane do bilansowania obrotów

gospodarczych.

System waluty dewizowo – złotej (gold

System waluty dewizowo – złotej (gold

exchange standard)

exchange standard)



System dewizowo-złoty stwarzał możliwość
pośredniej wymiany waluty narodowej na złoto
(wymiana pieniądza krajowego wpierw na
walutę krajów systemu sztabowo-złotego, a
następnie wymiana pozyskanej waluty obcej
na sztaby złota).



Wybuch wielkiego kryzysu gospodarczego
doprowadził do upadku systemu
zmodyfikowanej waluty złotej i powstania
systemu waluty papierowej.

Konsekwencje stosowania 2

Konsekwencje stosowania 2

systemów

systemów



Spadek znaczenia złota jako pieniądza

międzynarodowego (demonetaryzacja złota);



Zwiększenie wahań bieżącego kursu

rynkowego walut oraz dewiz;



Zwiększenie swobody władz państwowych w

kształtowaniu polityki fiskalnej i pieniężnej;



Zwiększenie wpływu efektów polityki

makroekonomicznej na kształtowanie

sytuacji gospodarczej i politycznej w

poszczególnych krajach i na świecie;



Zwiększanie się różnic pomiędzy siłą

nabywczą różnych walut.

System z Bretton Woods

System z Bretton Woods



Pierwszy system powołany poprzez

umowę międzynarodową;

Zasady:



wymienialność międzywalutowa

minimum w zakresie obrotów

bieżących;



kursy walutowe względnie stałe

(margines wahań; możliwość

dewaluacji lub rewaluacji kursów);



odpowiedzialność banków

centralnych za utrzymanie stałych

kursów (mechanizm interwencji

BC)

System z Bretton Woods – cechy

System z Bretton Woods – cechy

charakterystyczne

charakterystyczne



System stałych kursów walutowych.



Dopuszczalne odchylenie kursu od parytetu

+-1%.



Parytet określony w złocie lub dolarach USA.



Zmiana parytetu (dewaluacja lub rewaluacja)
możliwa wyłącznie w warunkach
fundamentalnej nierównowagi bilansu
płatniczego.



Zmiana parytetu o więcej niż 10% (w
stosunku do pierwotnego parytetu) możliwa
wyłącznie za zgodą MFW.

System z Bretton Woods – cechy

System z Bretton Woods – cechy

charakterystyczne

charakterystyczne



Władze monetarne USA kupowały i

sprzedawały złoto bankom centralnym

innych krajów według oficjalnego kursu 35

USD za uncję trojańską złota.



Dolar USA, złoto (również funt sterling)

najważniejszymi składnikami oficjalnych

aktywów międzynarodowych.



W przypadku trudności płatniczych

możliwość skorzystania z kredytów MFW.



Przywrócenie wymienialności walut

(wymienialność zewnętrzna większości

krajów Europy Zachodniej od 1958 r.).

Kryzys systemu systemu i jego

Kryzys systemu systemu i jego

upadek

upadek



zmiany w podejściu do równowagi
zewnętrznej: narastanie przepływów
finansowych (kapitałowych);
stopniowa liberalizacja przepływów
na rachunku finansowym



spekulacyjne przepływy kapitału i
kryzysy bilansu płatniczego;



inflacja i stałe kursy;



problem równowagi zewnętrznej
USA

Kryzys systemu systemu i jego

Kryzys systemu systemu i jego

upadek cd.

upadek cd.



W systemie z BW stosowano

głównie politykę fiskalną.



Z politycznych względów

powstrzymywano się od zmian

kursów walutowych, co

prowadziło do narastania

nierównowag płatniczych

(zewnętrznych).



Narastający deficyt NX w USA

i ataki spekulacyjne; podobnie

we Francji i W. Brytanii;

nadwyżki w RFN i JAponii

Funkcjonowanie systemu i jego

Funkcjonowanie systemu i jego

upadek cd.

upadek cd.



1968: podwójna cena złota i

zawieszenie de facto wymienialności

USD;



1971 masowy napływ USD do RFN;

tzw. Smithsonian Agreement ( 8%

dewaluacja USD,; 10% podatek

importowy w USA; wzrost ceny złota z

35 USD do 38 USD za iucję);



1973: ponowne ataki spekulacyjne i

wprowadzenie kursów płynnych

(Japonia i EWG);



1974 kryzys naftowy i jego skutki.



Światowa inflacja i ostateczne

załamanie systemu z Bretton Woods

Korzyści systemu kursów

Korzyści systemu kursów

płynnych

płynnych



Autonomia polityki pieniężnej.



Symetria mechanizmów

dostosowawczych.



Płynne kursy jako jako

automatyczny stabilizator
gospodarki pozwalający
osiągać jednocześnie
równowagę wewnętrzną i
zewnętrzną.

Negatywne strony systemu

Negatywne strony systemu

kursów płynnych

kursów płynnych



Brak hamulców dla prowadzenia
inflacyjnej polityki przez BC.



Destabilizująca spekulacja mająca
negatywny wpływ na równowagę
wewnętrzną i zewnętrzną



Niepewność związana z kursami
płynnymi może negatywnie wpływać
na handel światowy i inwestycje.



Brak koordynacji polityki
gospodarczej (możliwość prowadzenia
polityki szkodliwej dla innych krajów)

Doświadczenia kursów

Doświadczenia kursów

płynnych.

płynnych.



Autonomia polityki pieniężnej

◦

znaczny wzrost niezależności w
prowadzeniu polityki pieniężnej;

◦

utrzymanie dyskrecjonalnych
interwencji BC.

System wielodewizowy

System wielodewizowy

Zasady:



zakaz odnoszenia walut do złota
(złotego parytetu) – złoto przestało
pełnić rolę pieniądza światowego



głównym składnikiem rezerw - SDR



kraj może stosować dowolne reguły
kursowe



kraj może zmienić reżim kursowy, ale
musi notyfikować w MFW