Wykład 9 – pedagogika behawiorystyczna

(ukryta) H. Muszyńskiego

H. Muszyński, ur. 6.06. 1931 w Rogowie, pow. Żnin, pedagog i

psycholog społeczny, prof. UAM w Poznaniu, od 1974

redaktor „Życia Szkoły”.

Ważniejsze prace:
1. Wychowanie moralne w zespole - 1964,
2. Teoretyczne problemy wychowania moralnego - 1965,
3. Podstawy wychowania społeczno-moralnego - 1967,

(rozdzielenie nauczania od wychowania)

4. Wstęp do metodologii pedagogiki - 1971,
5.

Ideał i cele wychowania - 1972,

•

System wychowawczy H. Muszyńskiego wprowadzano w
latach 1972-74 do szkół.

Podstawy rekonstrukcji: teoria kultury: „obraz” koncepcji i

„metoda”

Definicja pedagogiki- „nauka badająca, w jaki sposób

realizować

określone, z góry założone i pożądane

stany rzeczy”, stąd

konieczność wg H. Muszyńskiego

tzw. teleologii wychowania, czyli „wyodrębniony dział
refleksji dotyczącej wyprowadzania,

uzasadniania oraz

określania celów wychowania” - wchodzi w

skład

filozofii wychowania.

Dwie drogi stanowienia celów wychowania:

• logiczno-językowa, przez wyodrębnione rodzaje sądów;

a) sądy orzekające, mówią o tym co jest i jaki to coś jest pod

względem własności naszych zmysłów, np. ta książka jest
koloru czarnego.

b) sądy wartościujące, wyrażają nasz określony stosunek do

tego co jest

lub może być, np. bardzo dobra książka -

tzw. wartościowanie.

c) sądy prognostyczne, odnoszące się do przyszłości -

zbudowane na sądach orzekających (przykład: dzień-
noc), mające

charakter sądów probabilistycznych.

d) sądy postulatywne, jako odmiana sądów wartościujących,

tzw.

„odnoszenie do tego, czego jeszcze nie ma, a co

być powinno

ze względu na nasze oceny” - cel

wychowania

• droga aksjologiczna - aksjologia filozofii

marksistowskiej (?)

a) najwyższą wartością jest człowiek,

b) jedynym światem człowieka jest materialny, historycznie

ukształtowany świat ludzi,

c) najwyższym dobrem w ziemskiej egzystencji człowieka jest

jego

szczęście i rozwój,

d) liczy się dobro każdego człowieka, a więc powszechne

szczęście rozwój ludzi,

e) szczęście i rozwój ludzi zależą przede wszystkim od całości

warunków życia społecznego,

f) warunki społeczne umożliwiające osiągnięcie tych wartości

zapewnia ustrój socjalistyczny.

wg H. Muszyńskiego - cel wychowania to synteza prognoz (społ.

socjalistyczne) i postulatów (człowiek wartość

najwyższa fil. w

marksistowskiej) - ??? - ujęcie podmiotowe,

psychologizm.

Poprzez krytykę koncepcji:

1. naturalistycznej, J.J. Rousseau,
2. socjologicznej, E. Durkheima,
3. kulturalistycznej,
4. instrumentalistycznej, J. Deweya,
5. futurologicznej.

Analiza ideału wychowania (naczelnego celu

wychowania)

(jako tzw. przejście od „ideału” do celu operacyjnego -

taksonomia celów)

Naczelne cele wychowania - analiza merytoryczna,
Cele kierunkowe - analiza psychologiczna,

(rozdz.

W. od

Cele etapowe - analiza rozwojowa,

Cele operacyjne - analiza praktyczno-

wychowawcza,

Treści wychowania socjalistycznego jako role

społeczne

1. Społeczna rola obywatela,
2. Społeczna rola człowieka pracy,
3. Rola racjonalnego konsumenta,
4. Rola czynnego uczestnika życia ideowo-politycznego,
5. Rola współtwórcy kultury,
6. Rola członka rodziny.

Główne systemy postaw w ramach ról społecznych

1. Stosunek do świata wartości,
2. Stosunek do społeczeństwa,
3. Stosunek do drugiego człowieka,
4. Stosunek do samego siebie,
5. Stosunek do świata kultury,
6. Stosunek do świata przyrody, stąd rejestr postaw w

ramach systemów

postaw, np.:

Ad. 1, postawa demokratyzmu, ale i internacjonalizmu,
Ad. 2, postawa patriotyzmu, ale i kolektywizmu, - przy

wyodrębnieniu

trzech aspektów (komponentów)

postaw:

•

aspekt poznawczy (wiedza),

•

aspekt emocjonalno-uczuciowy,

•

aspekt behawioralny - działaniowy. (b. ważny dla H.
Muszyńskiego)

Sposób oddziaływania - metoda

a) proces wychowania,
b) formy wychowania,
c) metody wychowania:

Ad. a) proces wychowania, def. „ ciąg działań wychowawczych

podejmowanych indywidualnie lub zbiorowo w celu

stopniowego

wywołania określonej przemiany w

osobowości wychowanka, przy czym kolejność tych działań
jest odpowiednio dostosowana do

przebiegu wywołanej

przez nie przemiany”

Ad. b) formy wychowania, sposób realizacji procesu

wychowania,

podział:

1. przedmiotowe, przez działalność: poznawczą, wytwórczą,

gospodarczą,

twórcza, recepcyjną, usługową, zabawową,

sportową, techniczną,

(dziedziny wychowania)

2. organizacyjne, indywidualne, zespołowe, zbiorowe, a w niej:

samorządowe, spółdzielcze, współzawodnictwo…..

Ad. c) metody wychowania, „ stymulowanie wychowanka w

poszczególnych sytuacjach do wyboru tych zachowań… (...)
… przez operowanie systemem kar i nagród”… (…)…
przez:

•

wytrącenie wychowanka ze swoistej równowagi

psychicznej,

• wywołanie u wychowanka stanu napięcia lub
zagrożenia, inaczej stresu psychologicznego,

• manipulację zewnętrzną wymaganiami,
przeszkodami - bodźcami,

• inne metody: wpływu osobistego, wpływu
sytuacyjnego, wpływu społecznego, kierowanie
samowychowaniem,