PRZEOBRAŻENIA POLITYCZNE II RP

INFORMACJE OGÓLNE



Do 1917 – koncepcja monarchistyczna –

proklamowanie Królestwa Polskiego z Radą
Regencyjną.



Wybór drogi demokratycznej – republika

parlamentarna.

STRONNICTWA POLITYCZNE W

ODRODZONYM PAŃSTWIE



PRAWICA: poszanowanie własności prywatnej,
ograniczony interwencjonizm, tradycje i
wartości katolickie, krytyka mniejszości –
rodzinny nacjonalizm.

Związek Ludowo-

Narodowy S. Grabski, Chrześcijańska
Demokracja (chadecja) W. Korfanty.



CENTRUM: umiarkowane żądania reform,
interesy środowisk wiejskich i miejskich, interes
narodowy jak u prawicy.

PSL „Piast” W. Witos,

Narodowa Partia Robotnicza (NPR)

STRONNICTWA POLITYCZNE W

ODRODZONYM PAŃSTWIE



LEWICA NIEPODLEGŁOŚCIOWA: zaplecze J.

Piłsudskiego. Głębokie reformy społeczne,
nacjonalizacja, laickie państwo.

Polska partia

Socjalistyczna, PSL „Wyzwolenie”, PSL
„Lewica”



LEWICA REWOLUCYJNA: przeciwnicy

niepodległości i demokracji. Chęć
wprowadzenia komunizmu i wcielenia Polski
do ZSRR.

Komunistyczna Partia Polski

SEJM USTAWODAWCZY



Wybory w styczniu 1919.

- bezpośrednie, tajne, równe, powszechne,

proporcjonalne.



Naczelnikiem zostaje Józef Piłsudski.



Obowiązuje „Mała Konstytucja”

Władza Sejmu,

Naczelnik i rząd podlegają Sejmowi,

Równe rozłożenie głosów – trudność

utworzenia rządu, ( 2,5 roku – 7 gabinetów),

Brak przedstawicieli mniejszości w Sejmie.

KONSTYTUCJA MARCOWA



17.03.1921 r.



Trójpodział władz:

Władza ustawodawcza ( Sejm – prawo budżet

podatki, Senat – poprawki).

Władza wykonawcza ( Prezydent - powołuje i

odwołuje rząd ma zwierzchnictwo nad armią, Rząd

– kierowanie i odpowiedzialność parlamentarna).

Władza sądownicza.

Konstytucja zapowiadała reformę rolną i parcelację

z odszkodowaniami. Gwarantowała swobody

polityczne. Wynosiła kościół katolicki.

KRYZYS PARLAMENTARNY



Grudzień 1922 – wybór prezydenta Gabriela

Narutowicza.



16.12.1922 – zamach na prezydenta.



Wybór Stanisława Wojciechowskiego.



Powstanie rządu Chjeno-Piast - Chrześcijański

Związek Jedności Narodowej. Premierem

zostaje W. Witos.



Sytuacja rządu: kryzys, hiperinflacja, krytyka J.

Piłsudskiego.



Rządy W. Grabskiego do 1925. Liczne reformy.

Wojna celna z Niemcami.



1926 przejęcie władzy przez Chjeno-Piast i W.

Witosa.

PRZEWRÓT MAJOWY



12.05.1926.



Przyczyny:

Kryzys polityczny (konflikty, liczne gabinety),

Kryzys gospodarczy,

Kryzys społeczny (strajki, demonstracje).



Przebieg:

Próba zajęcia Warszawy przez Piłsudskiego 12.05.

Opór wojsk rządowych.

15.05. prezydent S. Wojciechowski i premier W. Witos podają

się do dymisji.



Skutki:

400 zabitych, 1000 rannych

Prezydentem zostaje Ignacy Mościcki a premierem Kazimierz

Bartel.

RZĄDY SANACJI



System autorytarny: nieograniczona władza

naczelnika, obsadzanie urzędów.



2.08.1926 – nowela sierpniowa: wzmacnianie roli

prezydenta, rozwiązanie Sejm i Senatu.



Osłabianie roli kolejnych parlamentów.



1928 powstanie Stronnictwa Narodowego.



1929 powstanie CENTROLEW-u.



Wybory brzeskie 1930:

Aresztowanie W. Witosa i W. Korfantego.

Skutki wyborów: unieważnianie głosów na opozycję,

ograniczanie swobód .

Procesy brzeskie 1931-1932 – rozbicie opozycji.

Bereza Kartuska 1934.

KONSTYTUCJA KWIETNIOWA



23.04.1935.



Odejście od trójpodziału władzy:

Prezydent: kadencja 7 lat, odpowiedzialny przed „Bogiem i
historią”, wybierany przez Zgromadzenie Elektorów lub obywateli,
wydaje ustawy, ma zwierzchnictwo nad armią, sejmem, senatem,
rządem, sądami.

Władza ustawodawcza (Sejm i Senat): ograniczone uprawnienia,
pod kontrolą rządu.

Władza wykonawcza (Rząd): powoływany przez prezydenta i
odpowiedzialny przed nim.

Władza sądownicza: niezawisła, z immunitetem, z powołania
prezydenta

Konstytucja kwietniowa odrzucała wybory pięcioprzymiotnikowe.

Zrezygnowano z zasady proporcjonalności.

SYTUACJA II RP W LATACH

TRZYDZIESTYCH



12.05.1935. śmierć marszałka.



Walki o władzę ( Edward Rydz- Śmigły)



Odrodzenie opozycji (Władysław Sikorski)



Rozwój organizacji o charakterze

faszystowskim – Obóz Narodowo-Radykalny
„Falanga”

ZADANIE DOMOWE

Porównaj system władzy autorytarnej z
systemem totalitarnym.

Scharakteryzuj program polityczny sanacji i
metody walki sanacji z opozycją.

Scharakteryzuj czynniki utrudniające
sprawne funkcjonowanie systemu
parlamentarnego w latach 1919-1936.

Document Outline