Patologia nowotworów jajnika

Nowotwory jajnika

1.Wywodzace się z nabłonka pokrywającego i z podścieliska (rak jajnika)

2.Germinalne

3.Gonadalne

4.Przerzutowe

 

 

Zgony na nowotwory złośliwe narządu rodnego,

 Polska 1996 r

1.szyjka macicy 36,0 %

2.jajnik 34,0%

3.trzon macicy15,0 %

4.srom i pochwa 8,6%

5.inne części macicy 6,3 %

6.łożysko 0,1 %

 

 

Czynniki ryzyka raka jajnika

•Dodatni wywiad rodzinny

•Mutacje w genach BRC1/BRCA2

•Niepłodność, Niska płodność

•Stymulacja owulacji (leczenie niepłodności)

•Endometrioza (raki endometroidalne,jasnokom.)

•Nawracające stany zapalne miednicy małej

•Menarche/ menopauza?

•Lepsze warunki życia i wykształcenie

•Dieta?/ekspozycja na talk i azbest

 

 

Czynniki zmniejszające ryzyko raka jajnika

•Wysoka płodność

•Hormonalna antykoncepcja

•Ciąża nieukończona porodem/ laktacja?

•Wiek menarche/ menopauzy

•Podwiązanie jajowodów

 

 

Obraz kliniczny raka jajnika

•Brak charakterystycznych objawów we wczesnych stopnich zaawansowania

•Średni wiek- 50 lat

•Ból w podbrzuszu

•Ból całego brzucha

•Powiększenie obwodu brzucha

•Zaparcia

•Objawy dyzuryczne

•Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych

•Wyniszczenie (faciem ovarica)

•Duszność

•Wodobrzusze

 

 

Diagnostyka przedoperacyjna

1.Wywiad i badanie fizykalne
2.Badnie ginekologiczne

•   Guz miednicy małej o ograniczonej ruchomości, lity
   (guz zapalny, endometrioza, nowotwór)

3.Ultrasonografia

•   Sonda trans waginalna (TVS)

•   USG- technika kolorowego Dopplera

•   USG 3D

4.Antygen nowotworowy Ca125

 

 

Stopień zaawansowani raka jajnika

1.guz ograniczony do jajnika

a. guz ograniczony do jednego jajnika

b. guzy ograniczone do obu jajników

c. guzy ograniczone do jednego lub obu jajników oraz:

                pękniecie torebki, guz na powierzchni jajnika,

 komórki nowotworowe w płynie w popłuczynach z jamy brzusznej

2.Zajęcie narządów miednicy małej

a. naciek na macicy lub jajowodach

b. naciek innych tkanek miednicy małej

c. IIA/B z dodatnim wynikiem badania na obecność 

komórek nowotworowych w płynie lub w popłuczynach z jamy brzusznej

 

 

Patologia raka jajnika

1.rak surowiczy (60-80%)

2.rak śluzowy (5-15%)

3.rak endometroidalny (10-25%)

4.rak jasnokomórkowy (3%)

5.rak niezróżnicowany

Stopień zróżnicowania komórek nowotworowych

G1-wysokozróżnicowany

G2-średni stopień zróżnicowania

G3-niskozróżnicowany

 

 

Leczenie raka jajnika

1.chirurgia

•pierwotne leczenie operacyjne

•wtórne leczenie operacyjne

2.chemioterapia

•dożylna

•dootrzewnowa

3. radioterapia

 

 

Leczenie raka jajnika

Pierwotny zabieg operacyjny

Maksymalna cytoredukcja

▼

Chemioterapia dożylna

▼

Operacja sprawdzająca

                         ▼                                          ▼

                   Chemioterapia                       obserwacja

                                         i.v./ IPC                                CA125 co 3 msc +USG

 

 

 

Pierwotny zabieg operacyjny

CEL :maksymalna  redukcja masy nowotworu

Pojęcia: cytoredukcja, choroba resztkowa (R)

•wycięcie guzów jajników, jajników obustronnie

•wycięcie macicy

•omentectomia

•appendectpmia

•lymphadenectomia

•cytoredukcja

                       - zabiegi na przewodzie pokarmowym

                       - zabiegi na układzie moczowym

•Stasing= dokładna ocena stopnia zaawansowania

 

 

Leczenie chemiczne raka jajnika

•Po leczeniu operacyjnym

•Można odstąpić od cht: Ia i Ib, G1 i G2

•Cht działa tym skuteczniej im mniejsza masa nowotworu 

•pozostała w jamie brzusznej po zabiegu

•Schematy dwu- i trzy- lekowe

•I linia: 6x Paklitaksel+ Cisplatyna (TP) i.v.

                       6x Cisplatyna+ Cyklofosfamid (PC)

6x Cisplatyna+ Cyklofosfamid+ Farmorubicyna (PAC)

•II linia Cht dożylna lub dootrzewnowa

 

 

Reakcja na Cht I linii

•Pacjentki wrażliwe: całkowita lub częściowa remisja w odpowiedzi
 na pierwszy rzut leczenia oraz okres wolny od choroby
 nie krótszy niż 6 miesięcy

•Pacjentki oporne: progresja lub stabilizacja oraz
 wznowa w ciągu  6 miesięcy

•Inne chemioterapeutyki: ifosfamid, etopozyd, gemcytabina,
 topotekan, liposomalna doksorubicyna, tamoksyfen

•Monitorowanie leczenia Cht: CA125

 

 

Operacja sprawdzająca

SLO

Operacja oraz badanie histologiczne

                  

↓                                                ↓                                   ↓

   

         

Całkowita remisja       częściowa remisja     progresja choroby

↓                                                         ↓

              

Obserwacja                              wtórna chirurgiczna cytoredukcja

                                              

↓                                                  ↓

                                    

Cht dootrzewnowa                      cht dożylna

                                                                                            Zmiana cytostatyku

 

 

 

Chemioterapia dootrzewnowa

Jama otrzewnej                      krążenie duże
Cytostatyk           

    ↔     

    cytostatyk

   

↓

                              

↓

         

       ↓ 

                                                                                                               

↕

               wydalanie

                                                                                                      

Inne tkanki         

                                                                                                      

Cytostatyki

           

 ↑

       Cytostatyk
    Jama otrzewnej

 

 

Chemioterapia dootrzewnowa

•Najlepsze rezultaty leczenia chorych z przetrwała

 minimalną lub mikroskopową chorobą nowotworową

•Stosuje się w leczeniu przetrwałej choroby lub wznowy

•Chemioterapeutyk podaje się bezpośrednio do jamy otrzewnej 

przez cewnik do dializ przewlekłych

 (cewnik Tenckfoffa, port a- cath)

•Bardo wysokie stężenie cytostatyku w jamie otrzewnej-

 30-1000 razy większe niż przy podaniu dożylnym, 

przy zmniejszonej toksyczności ogólnej

•Najczęściej stosowane: Cisplatyna, paklitaksel

 

 

Wznowa raka jajnika

•Diagnostyka

1.objawy kliniczne

2.badanie ginekologiczne

3.USG

4.TK

5.marker CA125

•leczenie

1.wtórne leczenie operacyjne

2.chemioterapia i.v./IPC

3.radioterapia- wybrane przypad