Polityka pieniężna (monetarna)

Pieniądz

• powszechnie akceptowany środek wymiany. Towar, za pomocą którego 

dokonujemy płatności za dobra i usługi lub spłacamy zobowiązania

• cechy pieniądza (trwałość, zastępowalność, podzielność, uznaną 

wartość, rzadkość)

• funkcje pieniądza (pośrednik wymiany, środek płatniczy, środek 

tezauryzacji, miernik wartości)

• agregaty pieniężne

Ile mamy pieniądza w gospodarce

Najczęściej przyjmuje się taki podział:

1.M0 = 

baza monetarna 

– gotówka i rezerwy w banku centralnym (BC nigdy nie zabraknie 

gotówki bo może ją dodrukować) – agregat w 100% płynny.  

2.M1 – gotówka w obiegu i to, czego można od razu użyć do rozliczeń– RORy czy inne 

rachunki z których możemy zapłacić kartą lub wstawić czek – agregat płynny o ile bank jest 

wypłacalny.

3.M2 – M1 powiększone o bardziej płynne (niewielkie, należące do osób prywatnych itp.) 

wkłady terminowe. M2 jest mniej płynny gdyż wymaga czasu na odblokowanie gotówki.

4.M3 – wszystko to, co znajduje się w M2 powiększone o mniej płynne wkłady terminowe (np. 

jednoroczne obligacje emitowane przez banki, depozyty hurtowe, itp.). -

 podaż pieniądza w 

gospodarce.

Agregat

Wartość w mld zł

M0

113,5 w obiegu + 9,7 w bankach)

(

89 w obiegu + 8 w bankach)

M1

546,5 

(341)

M2

947,4 

(663)

M3

962,4 

(669)

Agregaty pieniężne w styczniu 2014 roku 

(2009 roku)

Polityka pieniężna (monetarna)

• polityka pieniężna – zespół działań regulujących obieg pieniądza, 

zwłaszcza jego podaż oraz wpływająca na poziom stóp procentowych i 

kursów walutowych

• za realizacje polityki pieniężnej odpowiedzialny jest z reguły bank 

centralny

System bankowy

Obejmuje ogół jednostek organizacyjnych, zajmujących się działalnością 

bankową na terytorium danego kraju oraz cele, procedury i reguły ich 

funkcjonowania wzajemne więzi występujące pomiędzy nimi

Funkcje systemu bankowego:

• kredytowa

• lokacyjna

• emisyjna 

Bank centralny - cele

• Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej – dąży do 

stabilizacji cen lub utrzymania odpowiedniej relacji 

kursu waluty krajowej do innych walut

• Tworzenie warunków dla zapewnienia niezbędnego 

poziomu bezpieczeństwa finansowego i stabilności 

sektora bankowego

• Określenie zasad i mechanizmów mających na celu 

zapewnienie płynności rozliczeń pieniężnych

Bank komercyjny - cel

• Maksymalizacja wartości rynkowej

CEL NBP

Utrzymanie stabilnego 

poziomu cen, przy 

jednoczesnym 

wspieraniu polityki 

gospodarczej Rządu

Zadania NBP

• organizowanie rozliczeń pieniężnych

• prowadzenie działalności dewizowej oraz gospodarki rezerwami 

dewizowymi

• bankowa obsługa budżetu państwa

• refinansowanie oraz regulowanie płynności banków

• kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• opracowanie bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań 

zagranicznych państwa

Organy NBP

• Prezes NPB (kadencja 6 lat, powoływany przez Sejm na wniosek 

Prezydenta)

• Rada Polityki Pieniężnej 

• Zarząd NBP

RPP

ORGANIZACJA

• Przewodniczącym Rady jest Prezes NBP

• 9 członków powoływanych na 6 letnia kadencję przez Prezydenta, Sejm i 

Senat

• posiedzenia RPP odbywają się co najmniej raz w miesiącu

• decyzje – w formie uchwał podejmuje się większością głosów 

(w przypadku równej liczby głosów rozstrzygający jest głos Przewodniczącego)

ZADANIA

• rada ustala założenia polityki pieniężnej

• składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania tych założeń w ciągu 5 miesięcy 

od zakończenia roku budżetowego

Zakres kompetencji RPP

• ustalanie wysokości stóp procentowych NBP

• określa wysokość rezerw obowiązkowych banków

• ustala zasady operacji otwartego rynku

• zatwierdza plan finansowy i sprawozdanie z działalności NBP

• określa górną granicę zobowiązań NBP wynikających z kredytów i 

pożyczek w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

Instrumenty polityki pieniężnej

• stopy procentowe 

(lombardowa, redyskontowa, referencyjna depozytowa)

• operacje otwartego rynku

• rezerwy obowiązkowe

Stopy procentowe

•

lombardowa – określa maksymalny koszt pozyskania pieniądza w banku 

centralnym (określa górny poziom wahań stóp rynkowych o najkrótszych terminach 

zapadalności zwłaszcza O/N) (4,00%)

•

redyskontowa (redyskonto weksli) - wyznacza cenę (oprocentowanie) po jakiej 

bank centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym odkupując od nich weksle 

(2,75%)

•

referencyjna – określa minimalną rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych NBP 

(2,50%)

•

depozytowa – określa minimalny poziom oprocentowania dla depozytów, które 

przyjmuje NBP od banków (1,00%)

działania banku centralnego, polegające na kupowaniu lub sprzedawaniu rządowych 

papierów wartościowych, głównie weksli skarbowych, w celu regulowania podaży 

pieniądza kredytowego w gospodarce, poprzez ograniczanie lub rozszerzanie zdolności 

kredytowej banków komercyjnych.

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

SPRZEDAŻ BANKOM KOMERCYJNYM 

RZĄDOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

WARTOŚĆ KREDYTÓW ZBYT DUŻA

ZACHĘTA  CENA NIŻSZA OD WARTOŚCI RYNKOWEJ

SKUPOWANIE OD BANKÓW KOMERCYJNYCH 

RZĄDOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

NIEDOSTATECZNA PODAŻ PIENIADZA

ZACHĘTA  CENA WYŻSZA OD WARTOŚCI RYNKOWEJ

Rezerwa obowiązkowa

•

rezerwa to określony procent środków pieniężnych zgromadzonych na 

rachunkach banków komercyjnych, jakie musza one zdeponować na rachunkach 

w NBP (3,5%).

•

wyznacza zdolność banków do kreowania kredytów.