STRUKTURY

STRUKTURY

RYNKU

RYNKU

Struktury rynku, w których działają

Struktury rynku, w których działają

przedsiębiorstwa

przedsiębiorstwa

(wg rosnącej siły rynkowej):

(wg rosnącej siły rynkowej):



konkurencja doskonała



konkurencja monopolistyczna



oligopol



monopol

Struktura rynku, na którym funkcjonuje
przedsiębiorstwo, wpływa na jego postępowanie i
uzyskiwane zyski.

Konkurencja doskonała

Konkurencja doskonała

Struktura rynku, na którym jest wiele
przedsiębiorstw, istnieje swoboda
wejścia do gałęzi, wszystkie
przedsiębiorstwa wytwarzają
identyczny produkt i są cenobiorcami.

Założenia konkurencji

Założenia konkurencji

doskonałej

doskonałej



Bardzo duża liczba

przedsiębiorstw.



Swoboda wejścia nowych

przedsiębiorstw do gałęzi.



Produkt jednorodny. Nie ma

różnych marek czy reklamy.



Doskonała znajomość rynku

przez producentów i
konsumentów.

Monopol

Monopol

Struktura rynku na którym
istnieje tylko jedno
przedsiębiorstwo w gałęzi.

Bariery wejścia

Bariery wejścia



Korzyści skali.



Zróżnicowanie produktu i lojalność wobec

marki.



Niższe koszty ustabilizowanego

przedsiębiorstwa.



Posiadanie lub kontrola kluczowych czynników

produkcji.



Posiadanie lub kontrola sieci sprzedaży

hurtowej lub detalicznej.



Ochrona prawna.



Fuzje i przejęcia.



Taktyki agresywne.



Odstraszanie.

Monopol a konkurencja

Monopol a konkurencja

doskonała

doskonała



Cena i wielkość produkcji w

krótkim i długim okresie.



Koszty w warunkach monopolu.



Innowacje i nowe produkty.

Teoria rynków spornych

Teoria rynków spornych

Rynek całkowicie otwarty na

konkurencję –rynek, na którym
istnieje pełna swoboda wejścia i
wyjścia bez żadnych kosztów.

Koszty utopione – koszty, których

nie można odzyskać.

Konkurencja

Konkurencja

monopolistyczna

monopolistyczna

Struktura rynku, na którym -

podobnie jak w konkurencji
doskonałej – istnieje wiele
przedsiębiorstw i swoboda
wejścia do gałęzi, ale każde z
przedsiębiorstw wytwarza
zróżnicowany produkt, a zatem
ma pewną kontrolę nad ceną.

Założenia konkurencji

Założenia konkurencji

monopolistycznej.

monopolistycznej.



Dość duża liczba przedsiębiorstw.



Swoboda wejścia.

Konkurencja pozacenowa

Konkurencja pozacenowa

Konkurecja przez promocję
produktu (reklama, opakowanie
itp.) lub rozwój produktu.

Porównanie konkurencji

Porównanie konkurencji

monopolistycznej z konkurencją

monopolistycznej z konkurencją

doskonałą i monopolem

doskonałą i monopolem



Nadwyżka zdolności produkcyjnej (w
konkurencji monopolistycznej) –
przedsiębiorstwa produkują poniżej punktu
kosztów minimalnych.



Przedsiębiorstwa monopolistyczne
prawdopodobnie osiągną większe korzyści
skali i będą mieć większe fundusze na
inwestycje oraz badania i prace rozwojowe.

OLIGOPOL

OLIGOPOL

Oligopol jest to sytuacja gdy kilka

przedsiębiorstw dominuje w danej gałęzi.

Kluczowe cechy oligopolu

Kluczowe cechy oligopolu



Bariery wejścia – są one podobne do
barier występujących w przypadku
monopolu. Rozmiary barier zależą od gałęzi.



Współzależność przedsiębiorstw –
ponieważ w oligopolu występuje kilka
przedsiębiorstw, więc każde z nich musi
uwzględniać zachowania pozostałych. Żadne
przedsiębiorstwo nie może zignorować
działań i reakcji innych firm istniejących w
danej gałęzi.

Konkurencja a porozumienia

Konkurencja a porozumienia

Oligopoliści są pod wpływem dwóch

przeciwstawnych bodźców:



Współzależność przedsiębiorstw może sprawić
że zechcą porozumieć się ze sobą i działając
jak monopol wspólnie zmaksymalizować zyski
całej gałęzi.



Z drugiej strony będą one ulegały pokusie
konkurowania ze swoimi rywalami aby
uzyskać dla siebie większy udział w zyskach
gałęzi.

Obydwa te cele są nie do pogodzenia, dlatego też

rozróżniamy oligopol z porozumieniem i oligopol
bez porozumienia.

Równowaga gałęzi w oligopolu

Równowaga gałęzi w oligopolu

z porozumieniem

z porozumieniem

Kartel i limit

Kartel i limit

Kartel – formalne porozumienie przedsiębiorstw.

Uczestnicy kartelu mogą uzgodnić miedzy sobą

podział rynku. Każdy z uczestników dostaje
limit czyli wielkość produkcji która dany
uczestnik kartelu może wytwarzać (limit
produkcyjny) lub sprzedawać (limit sprzedaży).

W wielu krajach tworzenie karteli jest prawnie

zakazane gdyż są one postrzegane jako
czynnik wzrostu cen i zysków a więc jako
sprzeczne z interesem publicznym.

Ciche porozumienie

Ciche porozumienie

Występuje gdy oligopoliści starają się nie

angażować w podcinanie cen, nadmierną

reklamę lub inne formy konkurencji.



Przywództwo cenowe firmy dominującej –

przedsiębiorstwa ustalają taką samą cenę jak

uznany lider dominujący w gałęzi.



Przywództwo cenowe firmy

barometrycznej - przedsiębiorstwa ustalają

taką samą cenę jak uznany lider który okazał

się najlepszym wzorem do naśladowania tj.

okazał się być najlepszym barometrem

warunków rynkowych.

Inne formy cichych

Inne formy cichych

porozumień

porozumień



Ustalanie cen na podstawie kosztów
przeciętnych.



Przyjęcie pewnych cen bazowych (9.99 zł,
14.99 zł, 89.99 zł)

Czynniki sprzyjające

Czynniki sprzyjające

porozumieniom

porozumieniom



Jest tylko kilka firm, a więc dobrze się one znają.



Nie ukrywają przed sobą kosztów i metod produkcji .



Mają podobne metody i produkcji i koszty przeciętne
(będą więc prawdopodobnie zmieniać ceny w tym
samym momencie i o taki sam procent).



Wytwarzają podobne produkty ( a więc mogą łatwiej
osiągnąć porozumienie co do cen).



Istnieje przedsiębiorstwo dominujące.



Istnieją znaczne bariery wejścia (nie ma dużych obaw
o wejście innych firm).



Rynek jest stabilny.



Nie istnieją przepisy zakazujące zawierania tego typu
porozumień.

Oligopol bez porozumienia

Oligopol bez porozumienia

– teoria gier

– teoria gier

Teoria gier bada różne strategie przedsiębiorstw,

których wynik jest niepewny.

Mogą one przyjąć strategię małego ryzyka

(maksimin) polegającą na wyborze który daje

najmniej szkodliwy wynik, lub strategię

dużego ryzyka (maksimaks) polegająca na

wyborze, który daje najlepszy z możliwych do

osiągnięcia wyników albo strategię

pośrednią.

Ponieważ w tej grze oba podejścia (maksimin i

maksimaks) prowadzą do wyboru tej samej

strategii mówi się że jest to gra ze strategia

dominującą.

Dylemat więźnia

Dylemat więźnia

Dochodzi do niego wówczas, gdy dwie lub

więcej firm (lub osób) próbując niezależnie
wybrać najlepszą strategię postępowania
dochodzą do sytuacji gorszej niż w wypadku,
gdyby ze sobą współpracowały.

W złożonych i zmieniających się sytuacjach

przedsiębiorstwa mogą zmieniać swoje
taktyki w zależności od okoliczności.

Oligopol bez porozumienia –

Oligopol bez porozumienia –

złamana krzywa popytu

złamana krzywa popytu



Oligopolista obniży cenę a jego rywale
podążą za nim i obniżą swoje ceny aby nie
dopuścić do utraty klientów na rzecz
pierwszej firmy.



Oligopolista podniesie cenę a jego rywale nie
podążą za nim i pozostawią swoje ceny bez
zmian co pozwoli im pozyskać klientów od
pierwszej firmy.

Oligopol a konsumenci

Oligopol a konsumenci



Niedogodności dla konsumenta:



Oligopoliści działając w porozumieniu chcą
zmaksymalizować łączne zyski gałęzi i
zachowują się jak monopolista



W przypadku dużych oligopolistów może nie
być miejsca na łagodzący wpływ siły
rynkowej



Oligopoliści prawdopodobnie zaangażują się
w większą reklamę niż monopolista

Oligopol a konsumenci

Oligopol a konsumenci



Korzyści dla konsumenta:



Oligopoliści mogą przeznaczyć część swoich
zysków nadzwyczajnych na badania i rozwój



Konkurencja pozacenowa przez różnicowanie
produktu zwiększa możliwości wyboru dla
konsumenta

Różnicowanie cen

Różnicowanie cen

Różnicowanie cen zachodzi gdy firma sprzedaje

ten sam produkt po różnych cenach.

Przykłady:



Różne ceny biletów dla dorosłych i dzieci,



Różne ceny za te same miejsca w samolocie
(w zależności od tego kiedy zostały
zarezerwowane),



Różne ceny za ten sam produkt w różnych
krajach lub różnych częściach tego samego
kraju.

Warunki niezbędne do

Warunki niezbędne do

różnicowania cen

różnicowania cen



Przedsiębiorstwo musi być w stanie ustalać swoje
ceny.



Rynki muszą być oddzielone tak, by konsumenci
na rynkach o niskiej cenie nie mogli odsprzedać
produktu na rynku z wysoką ceną.



Elastyczność popytu na każdym z rynków musi
być inna. Przedsiębiorstwo ustala wyższą cenę na
rynku, na którym popyt jest mniej elastyczny a
więc mniej wrażliwy na wzrost ceny.

Korzyści dla

Korzyści dla

przedsiębiorstwa

przedsiębiorstwa



Różnicowanie cen pozwala uzyskać większy utarg
przy każdym poziomie sprzedaży.



Może doprowadzić do pozbycia się konkurencji
(ceny niszczące konkurencję – sprzedaż po cenie
poniżej przeciętnych kosztów zmiennych w celu
wyparcia konkurentów z rynku).

Różnicowanie cen a

Różnicowanie cen a

konsument

konsument

Niektóre osoby korzystają na różnicowaniu

cen, a inne tracą.

Różnicowanie cen zwiększa zyski

przedsiębiorstwa co może być widziane jako
sprzeczne z interesem klienta (zwłaszcza gdy
rośnie cena produktu). Wyższe zyski mogą
jednak zostać reinwestowane co prowadzi do
niższych kosztów w przyszłości.

Cechy struktur rynku

Cechy struktur rynku

Lider cenowy

Lider cenowy