

„Zdrowie to stan dobrego

samopoczucia



(dobrostanu) fizycznego,

psychicznego



i społecznego a nie tylko brak

choroby lub



niepełnosprawności”



WHO, 1948

Uwarunkowania stanu

zdrowia

populacji

„Zdrowie jest wynikiem działania

czynników związanych z

dziedziczeniem genetycznym,

środowiskiem, stylem życia i opieką

medyczną. Promocja zdrowego stylu

życia może wpłynąć na poprawę stanu

zdrowia i ograniczyć zapotrzebowanie

na opiekę medyczną”

(Wysocki, Miller, 2003 r.)

Wymiary zdrowia



• zdrowie fizyczne

: prawidłowe funkcjonowanie

organizmu, wszystkich jego układów i narządów;



• zdrowie psychiczne

: -umysłowe (zdolność do

jasnego, logicznego myślenia), - emocjonalne

(zdolność do rozpoznawania własnych uczuć i

wyrażania ich w odpowiedni sposób, a także

umiejętność radzenia sobie z takimi stanami, jak

stres, napięcia, depresja, lęk)



• zdrowie społeczne

: zdolność do utrzymywania

prawidłowych relacji z innymi ludźmi i pełnienia

ról społecznych;



• zdrowie duchowe

: związane z wiarą i

praktykami religijnymi, lub też z osobistym

„credo”, zasadami, zachowaniami i sposobami

utrzymania wewnętrznego spokoju.

Rodzaje zachowań zdrowotnych,

a stan zdrowia



Źródło: Heszen I., Sęk H., Psychologia

zdrowia

Kryteria podziału,

porządkowania

Rodzaje zachowań związanych ze zdrowiem

Poziom świadomości

i organizacji

czynności

Nawyki

(nawyki higieny)

Intencjonalne czynności

(celowe praktyki zdrowia)

Stosunek do

zdrowia,

konsekwencje

zdrowia

Zachowania prozdrowotne

(gimnastyka rekreacyjna,

relaks, sen)

Zachowanie antyzdrowotne

(palenie tytoniu,

nadużywanie alkoholu)

Sytuacja zdrowotna

Zachowania w sytuacji

zdrowia

(kontrolne badania

stomatologiczne)

Zachowania w sytuacji

choroby

(spełnianie zaleceń

lekarskich)

Zachowania

zdrowotne

wynikające z roli

nieprofesjonalnej i

profesjonalnej

Rodzicielskie zachowania

pro- i antyzdrowotne

(karmienie piersią, palenie

tytoniu)

Medyczne zachowania

pro- i antyzdrowotne

(prozdrowotne diagnozy,

jatrogenia)

Treść zachowań

zdrowotnych

Zachowania promocyjne

(strategiczne planowanie

zdrowia)

Zachowania prewencyjne

(bezpieczne zachowania

seksualne)



Dr hab. Grażyna Dolińska-Zygmunt badając

podmiotowe uwarunkowania zachowań
promujących zdrowie, skonstruowała zbiór
ZZ i wyodrębniła 6 czynników, wśród nich:
zachowania żywieniowe, aktywność fizyczna,
badania kontrolne, aktywny wypoczynek

Raport Lalonde’a

Raport Lalonde’a



Największy wpływ (53%) na zdrowie
człowieka ma styl życia, na który
składają się między innymi takie
elementy: aktywność fizyczna, sposób
odżywiania się, umiejętności radzenia
sobie ze stresem, stosowanie używek
(nikotyna, alkohol, środki
psychoaktywne) czy zachowania
seksualne.

Raport Lalonde’a



Środowisko fizyczne warunkuje stan
zdrowia człowieka w około 21%. Korzystny
wpływ na zdrowie mają czyste powietrze i
woda, zdrowa i bezpieczna szkoła oraz
zakład pracy. Negatywne oddziaływanie
środowiska na zdrowie wynika w znacznym
stopniu z degradacji środowiska
naturalnego, promieniowania jonizującego,
hałasu, szkodliwych substancji
chemicznych oraz czynników
biologicznych.

Raport Lalonde’a



Zdrowie człowieka w 16% uwarunkowane
jest przez czynniki genetyczne, które mogą
powodować dziedziczne predyspozycje do
wystąpienia określonych chorób czy
problemów zdrowotnych.



Jedynie 10%, czyli najmniejszy wpływ na
zdrowie ma opieka zdrowotna, jej
struktura, organizacja, funkcjonowanie czy
też dostępność do świadczeń medycznych i
ich jakość.

Zakłady opieki zdrowotnej

2005

2011

miasta

9090

14619

wieś

3183

4532

Źródło: GUS

12 czynników warunkujących zdrowie:



Stan odżywienia i zaopatrzenia w żywność,



Warunki mieszkaniowe



Stan zdrowotny społeczeństwa w kontekście jego sytuacji

demograficznej,



Zaopatrzenie w odzież



Poziom wykształcenia



Sytuacja na rynku pracy,



Warunki pracy,



Możliwość korzystania ze środków łączności i komunikacji,



Czas wolny oraz możliwości rekreacji i wypoczynku,



Zbiorowe spożycie i możliwości oszczędzania,



System zabezpieczenia społecznego,



Prawa i swobody obywatelskie.

Źródło:

WHO

American Medical

Association zaleca:



1. Jeśli palisz to wyjdź z nałogu



2. Jeśli pijesz alkohol, to pij go w sposób umiarkowany, nie
pij jeśli jesteś w ciąży albo kierujesz samochodem lub
obsługujesz maszyny,



3. Znajdź sobie ćwiczenia, które sprawiają radość
(spacerowanie, pływanie, tenis itp.) i wykonuj je
przynajmniej 5 razy w tygodniu przez 30 min



4. Jedz różnorodne produkty naturalne (ziarna, świeże
owoce, świeże warzywa) stosuj umiar w konsumpcji tłuszczu



5. Bądź szczupły, nie dopuszczaj do nadwagi, jeśli masz
nadwagę to z uporem stosuj dietę odchudzającą i wykonuj
ćwiczenia fizyczne,



6. Poddawaj się regularnym badaniom profilaktycznym

Czynniki

determinujące

zdrowie

społeczeństwa



sytuacja demograficzna



styl życia członków danego

społeczeństwa



poziom warunków zdrowotnych

(sanitarnych) społeczeństwa



sprawność systemu ochrony

zdrowia

Human Development

Index



Jest jedną z metod pomiaru

wyników działań na rzecz

poprawy uwarunkowań zdrowia.

Opiera się na ocenie podziału

dochodów, pomiarze długości

ludzkiego życia oraz na poziomie

osiągnięć edukacyjnych.

Czynniki

wykorzystywane do

obliczenia HDI:



produkt krajowy brutto przypadający
na jednego mieszkańca;



przeciętna dalsza długość trwania
życia;



ogólny wskaźnik skolaryzacji;



wskaźnik umiejętności czytania i
pisania.

Elementy stylu życia

zmniejszające ryzyko

chorób

 

Zmniejszające ryzyko

Zwiększające

ryzyko

Bezsporne

Owoce i warzywa

Ryby i oleje rybne

Oleje roślinne , oliwa

Potas

Sterole i stanole

Małe dawki alkoholu

Regularna aktywność

fizyczna

Tłuszcze

zwierzęce

Kwasy Trans

Wysoka podaż

sodu

Otyłość

Nadużywanie

alkoholu

Prawdopodob

ne

Kwas alfa-linolenowy

Błonnik pokarmowy

Ziarna i orzechy

Foliany

Flawonoidy

Soja

Cholesterol

pokarmowy

Niefiltrowana

gotowana kawa

Suplementacja

beta-karotenem

Źródło: Raport WHO/FAO -2002

Czynniki środowiskowe

wpływające na zdrowie

Fizyczne

Biologiczno-

chemiczne

Społeczne

Zasoby

naturalne

Geografia

Klimat

Warunki

terenowe

Zwierzęta

Substancje

toksyczne

Zaopatrzeni

e w żywność

Flora

Przemysł/ekonom

ia

Komunikacja

Transport

Rekreacja

Technologia

Polityka

Wyznania

religijne

Źródło: Raport WHO/FAO -2002

Początki promocji

zdrowia



Promocja zdrowia w początkowym okresie

skupiała się głównie na „samym zdrowiu”, tzn.

na jego pozyskiwaniu, odzyskiwaniu,

utrzymywaniu i wartościowaniu. Działania te

doprowadziły szybko do wniosku, że trzeba

sięgać głębiej, do źródeł, a więc do warunków w

jakich zdrowie się pozyskuje, utrzymuje lub traci.

Dzisiaj jest to zasadnicza problematyka jaką

zajmuje się promocja zdrowia realizując swoje

zadania w zakresie edukacji zdrowotnej,

zapobieganiu chorobom i lokalnej polityce

zdrowotnej.



W ostatnim dziesięcioleciu wiedza na temat

uwarunkowań zdrowia rozwinęła sie dość

gwałtownie. Wyraźnie rozszerzyło się zrozumienie

znaczenia zasobów społeczno-ekonomicznych dla

zdrowia i w związku z tym powstała konieczność

zwracania większej uwagi na rolę zasobów

społecznych i kulturowych np. kapitału społecznego,

sieci społecznych, integracji i spójności społecznej

oraz korzystania z psychologicznych osiągnięć w

zakresie radzenia sobie z zachodzącymi zmianami.

Niestety, działania naukowe są nadal zwrócone

raczej ku chorobie, a mniej uwagi zwraca się na

tworzenie potencjału zdrowotnego.

Programy profilaktyczne

w województwie

kujawsko-pomorskim



Regionalny Program Profilaktyki

Chorób Płuc



Regionalny Program Edukacyjny

w Zakresie Profilaktyki Raka Jelita

Grubego i Prostaty



Regionalny Program Aktywności

Fizycznej Seniorów



Regionalny Program Zwalczania

Otyłości

u Dzieci i Młodzieży



Regionalny Program Profilaktyki

Zdrowotnej dla Społeczności Romskiej

Podsumowanie



Podstawowymi czynnikami decydującymi
o stanie zdrowia społeczeństw jest styl
życia. Palenie tytoniu, nadmierne
spożycie alkoholu, nieprawidłowe
odżywianie, otyłość i brak aktywności
fizycznej mają negatywny wpływ na stan
zdrowia każdego społeczeństwa.
Czynniki geograficzne odgrywają jedynie
pośrednią rolę w kształtowaniu się
poziomu zdrowia ludności świata.



Można posiadać wiedzę o korzystnych i

niekorzystnych zachowaniach,
jednocześnie tej wiedzy nie
wykorzystując.



Zachowania związane ze zdrowiem

mogą sprzyjać równoważeniu obciążeń i
działania czynników patogennych, mogą
też ten proces zakłócać i powodować
naruszenie zasobów zdrowotnych.