Nowe Publiczne Zarządzanie

Nowe Publiczne Zarządzanie

vs

vs

Administracja Weberowska

Administracja Weberowska

Pojęcie zarządzania

Pojęcie zarządzania

Definicji zarządzania jest chyba tyle, ile

Definicji zarządzania jest chyba tyle, ile

jest książek na ten temat. Jedna ze

jest książek na ten temat. Jedna ze

starszych wersji podaje, że zarządzanie

starszych wersji podaje, że zarządzanie

to „dokładne poznanie tego, czego

to „dokładne poznanie tego, czego

oczekuje się od ludzi, a następnie

oczekuje się od ludzi, a następnie

dopilnowanie, by wykonali to w najlepszy

dopilnowanie, by wykonali to w najlepszy

i najtańszy sposób”. Podstawowym

i najtańszy sposób”. Podstawowym

zadaniem zarządzania jest zapewnienie

zadaniem zarządzania jest zapewnienie

realizacji celów organizacji zgodnie z

realizacji celów organizacji zgodnie z

zasadą racjonalnego gospodarowania.

zasadą racjonalnego gospodarowania.

J.Penc podał następującą

J.Penc podał następującą

definicję:

definicję:

„

„

zarządzanie jest działalnością

zarządzanie jest działalnością

kierowniczą, polegającą na ustaleniu

kierowniczą, polegającą na ustaleniu

celów i powodowaniu ich realizacji,

celów i powodowaniu ich realizacji,

dzięki wykorzystaniu przez organizację

dzięki wykorzystaniu przez organizację

zasobów, procesów i informacji w

zasobów, procesów i informacji w

istniejących warunkach zewnętrznych jej

istniejących warunkach zewnętrznych jej

działania (prawnych, społecznych,

działania (prawnych, społecznych,

ekonomicznych, itp.) w sposób sprawny

ekonomicznych, itp.) w sposób sprawny

i skuteczny oraz zgodny ze społeczną

i skuteczny oraz zgodny ze społeczną

racjonalnością działań gospodarczych”.

racjonalnością działań gospodarczych”.

Zarządzanie jest procesem

Zarządzanie jest procesem

złożonym, obejmującym

złożonym, obejmującym

cztery podstawowe funkcje:

cztery podstawowe funkcje:



Planowanie

Planowanie



Organizowanie

Organizowanie



Pobudzanie

Pobudzanie



Kontrolowanie

Kontrolowanie

Zarządzanie ma miejsce w

Zarządzanie ma miejsce w

otoczeniu, które ze

otoczeniu, które ze

względu na złożoność i

względu na złożoność i

niepewność czyni je

niepewność czyni je

jeszcze bardziej

jeszcze bardziej

skomplikowanym.

skomplikowanym.

Administracja

Administracja

Weberowska

Weberowska

Do lat 80. XX wieku w administracji

Do lat 80. XX wieku w administracji

publicznej królowało podejście

publicznej królowało podejście

tradycyjne, opisane przez niemieckiego

tradycyjne, opisane przez niemieckiego

socjologa Maxa Webera.

socjologa Maxa Webera.

W 1920 roku Weber scharakteryzował

W 1920 roku Weber scharakteryzował

państwo biurokratyczne jako strukturę

państwo biurokratyczne jako strukturę

w której:

w której:



administracja powinna być

administracja powinna być

przewidywalna, funkcjonująca na

przewidywalna, funkcjonująca na

podstawie pisanych,

podstawie pisanych,

niedwuznacznych zasad

niedwuznacznych zasad



urzędnicy powinni być zatrudniani

urzędnicy powinni być zatrudniani

na podstawie kwalifikacji, a co za

na podstawie kwalifikacji, a co za

tym idzie powinni być

tym idzie powinni być

profesjonalistami

profesjonalistami



zasoby, którymi zarządzają

zasoby, którymi zarządzają

urzędnicy, powinny należeć do

urzędnicy, powinny należeć do

organizacji, w której ci urzędnicy

organizacji, w której ci urzędnicy

pracują, a nie do nich samych

pracują, a nie do nich samych



główną motywacją urzędników

główną motywacją urzędników

powinno być poczucie obowiązku

powinno być poczucie obowiązku

oraz interes publiczny, a nie interes

oraz interes publiczny, a nie interes

prywatny

prywatny

Krytycy podejścia weberowskiego

wskazują jego wady przede wszystkim

poprzez porównanie istniejącego

stanu rzeczy, z założeniami

modelowymi, które to zostały

przedstawione wcześniej.

Najważniejsze wady to:



fakt, że w wielu systemach nie ma

fakt, że w wielu systemach nie ma

wyraźnego oddzielenia polityki od

wyraźnego oddzielenia polityki od

administracji publicznej i to zarówno

administracji publicznej i to zarówno

jeśli chodzi o proces podejmowania

jeśli chodzi o proces podejmowania

decyzji, jak i role, które powinni

decyzji, jak i role, które powinni

pełnić politycy i urzędnicy

pełnić politycy i urzędnicy



w procesie podejmowania decyzji nie

w procesie podejmowania decyzji nie

znajdują zastosowanie zasady ekonomii

znajdują zastosowanie zasady ekonomii

– decyzje są często wynikiem negocjacji

– decyzje są często wynikiem negocjacji

i wzajemnych ustępstw kilku stron

i wzajemnych ustępstw kilku stron



centralizacja i hierarchizacja połączone

centralizacja i hierarchizacja połączone

z ślepym podporządkowaniem

z ślepym podporządkowaniem

przepisom prowadzi do wielu

przepisom prowadzi do wielu

„biurokratycznych patologii” np.:

„biurokratycznych patologii” np.:

opóźnienia, brak elastyczności, nie

opóźnienia, brak elastyczności, nie

liczenie się z interesem obywateli, itd.

liczenie się z interesem obywateli, itd.



centralne zarządzanie powoduje

centralne zarządzanie powoduje

niejednokrotnie, że efekty są

niejednokrotnie, że efekty są

zupełnie różne od zamierzeń

zupełnie różne od zamierzeń



wielość operacji wewnątrz systemu

wielość operacji wewnątrz systemu

powoduje duży stopień komplikacji,

powoduje duży stopień komplikacji,

jeśli chodzi o efektywne zarządzanie

jeśli chodzi o efektywne zarządzanie

Nowe zarządzanie

Nowe zarządzanie

publiczne

publiczne

(NPM – New Public

(NPM – New Public

Management)

Management)

Wprowadzenie tego modelu w

Wprowadzenie tego modelu w

życie jest związane z

życie jest związane z

następującymi czynnikami:

następującymi czynnikami:



restrukturyzacją oraz zmniejszeniem

restrukturyzacją oraz zmniejszeniem

rozmiarów sektora publicznego,

rozmiarów sektora publicznego,

w szczególności poprzez prywatyzację

w szczególności poprzez prywatyzację



reorganizację i „odchudzenie” szczebla

reorganizację i „odchudzenie” szczebla

centralnego

centralnego



wprowadzenie wolnej konkurencji do

wprowadzenie wolnej konkurencji do

usług publicznych

usług publicznych



poprawienie efektywności przez

poprawienie efektywności przez

usprawnienie zarządzania oraz kontrole

usprawnienie zarządzania oraz kontrole

Cechy nowego modelu:

Cechy nowego modelu:



główny nacisk położony jest na osiąganie

główny nacisk położony jest na osiąganie

celów, a nie na sam proces i procedury

celów, a nie na sam proces i procedury

postępowania

postępowania



najważniejsze stają się potrzeby obywateli,

najważniejsze stają się potrzeby obywateli,

a nie organizacji samej w sobie

a nie organizacji samej w sobie



Administracja koncentruje się na tworzeniu

Administracja koncentruje się na tworzeniu

bodźców oraz umożliwianiu innym

bodźców oraz umożliwianiu innym

podmiotom zaspokajania jak największej

podmiotom zaspokajania jak największej

ilości potrzeb, które do tej pory spoczywały

ilości potrzeb, które do tej pory spoczywały

na barkach jednostek samorządowych

na barkach jednostek samorządowych

Ważnym czynnikiem NPM jest

Ważnym czynnikiem NPM jest

również wyraźny podział pomiędzy

również wyraźny podział pomiędzy

polityką, a administracją:

polityką, a administracją:

Politycy powinni skoncentrować się na

Politycy powinni skoncentrować się na

tworzeniu długookresowych koncepcji,

tworzeniu długookresowych koncepcji,

planów strategicznych, natomiast

planów strategicznych, natomiast

pracownicy szczebla regionalnego

pracownicy szczebla regionalnego

powinni mieć wolną rękę w doborze

powinni mieć wolną rękę w doborze

środków, służących osiągnięciu celów,

środków, służących osiągnięciu celów,

które zostały określone przez organy

które zostały określone przez organy

polityczne.

polityczne.

W późnych latach 80. oraz na początku 90.

W późnych latach 80. oraz na początku 90.

NPM było postrzegane jako najlepsza

NPM było postrzegane jako najlepsza

metoda

zarządzania

w

sektorze

metoda

zarządzania

w

sektorze

publicznym. Jednakże nie stało się ono

publicznym. Jednakże nie stało się ono

przeważającym

stylem

w krajach

przeważającym

stylem

w krajach

rozwijających się. Wszelkie analizy metod

rozwijających się. Wszelkie analizy metod

zarządzania

sektorem

publicznym

zarządzania

sektorem

publicznym

w krajach słabo rozwiniętych wskazują na

w krajach słabo rozwiniętych wskazują na

to,

że

hierarchiczne

struktury

to,

że

hierarchiczne

struktury

biurokratyczne nie zostały zastąpione przez

biurokratyczne nie zostały zastąpione przez

system kontraktowy. Większość funkcji

system kontraktowy. Większość funkcji

rządowych jest wciąż działa na zasadach

rządowych jest wciąż działa na zasadach

biurokracji, jakie przedstawił Weber.

biurokracji, jakie przedstawił Weber.