Nowe Publiczne Zarządzanie
Nowe Publiczne Zarządzanie
vs
vs
Administracja Weberowska
Administracja Weberowska
Nowe Publiczne Zarządzanie
Nowe Publiczne Zarządzanie
vs
vs
Administracja Weberowska
Administracja Weberowska
Pojęcie zarządzania
Pojęcie zarządzania
Definicji zarządzania jest chyba tyle, ile
Definicji zarządzania jest chyba tyle, ile
jest książek na ten temat. Jedna ze
jest książek na ten temat. Jedna ze
starszych wersji podaje, że zarządzanie
starszych wersji podaje, że zarządzanie
to „dokładne poznanie tego, czego
to „dokładne poznanie tego, czego
oczekuje się od ludzi, a następnie
oczekuje się od ludzi, a następnie
dopilnowanie, by wykonali to w najlepszy
dopilnowanie, by wykonali to w najlepszy
i najtańszy sposób”. Podstawowym
i najtańszy sposób”. Podstawowym
zadaniem zarządzania jest zapewnienie
zadaniem zarządzania jest zapewnienie
realizacji celów organizacji zgodnie z
realizacji celów organizacji zgodnie z
zasadą racjonalnego gospodarowania.
zasadą racjonalnego gospodarowania.
J.Penc podał następującą
J.Penc podał następującą
definicję:
definicję:
„
„
zarządzanie jest działalnością
zarządzanie jest działalnością
kierowniczą, polegającą na ustaleniu
kierowniczą, polegającą na ustaleniu
celów i powodowaniu ich realizacji,
celów i powodowaniu ich realizacji,
dzięki wykorzystaniu przez organizację
dzięki wykorzystaniu przez organizację
zasobów, procesów i informacji w
zasobów, procesów i informacji w
istniejących warunkach zewnętrznych jej
istniejących warunkach zewnętrznych jej
działania (prawnych, społecznych,
działania (prawnych, społecznych,
ekonomicznych, itp.) w sposób sprawny
ekonomicznych, itp.) w sposób sprawny
i skuteczny oraz zgodny ze społeczną
i skuteczny oraz zgodny ze społeczną
racjonalnością działań gospodarczych”.
racjonalnością działań gospodarczych”.
Zarządzanie jest procesem
Zarządzanie jest procesem
złożonym, obejmującym
złożonym, obejmującym
cztery podstawowe funkcje:
cztery podstawowe funkcje:
Planowanie
Planowanie
Organizowanie
Organizowanie
Pobudzanie
Pobudzanie
Kontrolowanie
Kontrolowanie
Zarządzanie ma miejsce w
Zarządzanie ma miejsce w
otoczeniu, które ze
otoczeniu, które ze
względu na złożoność i
względu na złożoność i
niepewność czyni je
niepewność czyni je
jeszcze bardziej
jeszcze bardziej
skomplikowanym.
skomplikowanym.
Administracja
Administracja
Weberowska
Weberowska
Do lat 80. XX wieku w administracji
Do lat 80. XX wieku w administracji
publicznej królowało podejście
publicznej królowało podejście
tradycyjne, opisane przez niemieckiego
tradycyjne, opisane przez niemieckiego
socjologa Maxa Webera.
socjologa Maxa Webera.
W 1920 roku Weber scharakteryzował
W 1920 roku Weber scharakteryzował
państwo biurokratyczne jako strukturę
państwo biurokratyczne jako strukturę
w której:
w której:
administracja powinna być
administracja powinna być
przewidywalna, funkcjonująca na
przewidywalna, funkcjonująca na
podstawie pisanych,
podstawie pisanych,
niedwuznacznych zasad
niedwuznacznych zasad
urzędnicy powinni być zatrudniani
urzędnicy powinni być zatrudniani
na podstawie kwalifikacji, a co za
na podstawie kwalifikacji, a co za
tym idzie powinni być
tym idzie powinni być
profesjonalistami
profesjonalistami
zasoby, którymi zarządzają
zasoby, którymi zarządzają
urzędnicy, powinny należeć do
urzędnicy, powinny należeć do
organizacji, w której ci urzędnicy
organizacji, w której ci urzędnicy
pracują, a nie do nich samych
pracują, a nie do nich samych
główną motywacją urzędników
główną motywacją urzędników
powinno być poczucie obowiązku
powinno być poczucie obowiązku
oraz interes publiczny, a nie interes
oraz interes publiczny, a nie interes
prywatny
prywatny
Krytycy podejścia weberowskiego
wskazują jego wady przede wszystkim
poprzez porównanie istniejącego
stanu rzeczy, z założeniami
modelowymi, które to zostały
przedstawione wcześniej.
Najważniejsze wady to:
fakt, że w wielu systemach nie ma
fakt, że w wielu systemach nie ma
wyraźnego oddzielenia polityki od
wyraźnego oddzielenia polityki od
administracji publicznej i to zarówno
administracji publicznej i to zarówno
jeśli chodzi o proces podejmowania
jeśli chodzi o proces podejmowania
decyzji, jak i role, które powinni
decyzji, jak i role, które powinni
pełnić politycy i urzędnicy
pełnić politycy i urzędnicy
w procesie podejmowania decyzji nie
w procesie podejmowania decyzji nie
znajdują zastosowanie zasady ekonomii
znajdują zastosowanie zasady ekonomii
– decyzje są często wynikiem negocjacji
– decyzje są często wynikiem negocjacji
i wzajemnych ustępstw kilku stron
i wzajemnych ustępstw kilku stron
centralizacja i hierarchizacja połączone
centralizacja i hierarchizacja połączone
z ślepym podporządkowaniem
z ślepym podporządkowaniem
przepisom prowadzi do wielu
przepisom prowadzi do wielu
„biurokratycznych patologii” np.:
„biurokratycznych patologii” np.:
opóźnienia, brak elastyczności, nie
opóźnienia, brak elastyczności, nie
liczenie się z interesem obywateli, itd.
liczenie się z interesem obywateli, itd.
centralne zarządzanie powoduje
centralne zarządzanie powoduje
niejednokrotnie, że efekty są
niejednokrotnie, że efekty są
zupełnie różne od zamierzeń
zupełnie różne od zamierzeń
wielość operacji wewnątrz systemu
wielość operacji wewnątrz systemu
powoduje duży stopień komplikacji,
powoduje duży stopień komplikacji,
jeśli chodzi o efektywne zarządzanie
jeśli chodzi o efektywne zarządzanie
Nowe zarządzanie
Nowe zarządzanie
publiczne
publiczne
(NPM – New Public
(NPM – New Public
Management)
Management)
Wprowadzenie tego modelu w
Wprowadzenie tego modelu w
życie jest związane z
życie jest związane z
następującymi czynnikami:
następującymi czynnikami:
restrukturyzacją oraz zmniejszeniem
restrukturyzacją oraz zmniejszeniem
rozmiarów sektora publicznego,
rozmiarów sektora publicznego,
w szczególności poprzez prywatyzację
w szczególności poprzez prywatyzację
reorganizację i „odchudzenie” szczebla
reorganizację i „odchudzenie” szczebla
centralnego
centralnego
wprowadzenie wolnej konkurencji do
wprowadzenie wolnej konkurencji do
usług publicznych
usług publicznych
poprawienie efektywności przez
poprawienie efektywności przez
usprawnienie zarządzania oraz kontrole
usprawnienie zarządzania oraz kontrole
Cechy nowego modelu:
Cechy nowego modelu:
główny nacisk położony jest na osiąganie
główny nacisk położony jest na osiąganie
celów, a nie na sam proces i procedury
celów, a nie na sam proces i procedury
postępowania
postępowania
najważniejsze stają się potrzeby obywateli,
najważniejsze stają się potrzeby obywateli,
a nie organizacji samej w sobie
a nie organizacji samej w sobie
Administracja koncentruje się na tworzeniu
Administracja koncentruje się na tworzeniu
bodźców oraz umożliwianiu innym
bodźców oraz umożliwianiu innym
podmiotom zaspokajania jak największej
podmiotom zaspokajania jak największej
ilości potrzeb, które do tej pory spoczywały
ilości potrzeb, które do tej pory spoczywały
na barkach jednostek samorządowych
na barkach jednostek samorządowych
Ważnym czynnikiem NPM jest
Ważnym czynnikiem NPM jest
również wyraźny podział pomiędzy
również wyraźny podział pomiędzy
polityką, a administracją:
polityką, a administracją:
Politycy powinni skoncentrować się na
Politycy powinni skoncentrować się na
tworzeniu długookresowych koncepcji,
tworzeniu długookresowych koncepcji,
planów strategicznych, natomiast
planów strategicznych, natomiast
pracownicy szczebla regionalnego
pracownicy szczebla regionalnego
powinni mieć wolną rękę w doborze
powinni mieć wolną rękę w doborze
środków, służących osiągnięciu celów,
środków, służących osiągnięciu celów,
które zostały określone przez organy
które zostały określone przez organy
polityczne.
polityczne.
W późnych latach 80. oraz na początku 90.
W późnych latach 80. oraz na początku 90.
NPM było postrzegane jako najlepsza
NPM było postrzegane jako najlepsza
metoda
zarządzania
w
sektorze
metoda
zarządzania
w
sektorze
publicznym. Jednakże nie stało się ono
publicznym. Jednakże nie stało się ono
przeważającym
stylem
w krajach
przeważającym
stylem
w krajach
rozwijających się. Wszelkie analizy metod
rozwijających się. Wszelkie analizy metod
zarządzania
sektorem
publicznym
zarządzania
sektorem
publicznym
w krajach słabo rozwiniętych wskazują na
w krajach słabo rozwiniętych wskazują na
to,
że
hierarchiczne
struktury
to,
że
hierarchiczne
struktury
biurokratyczne nie zostały zastąpione przez
biurokratyczne nie zostały zastąpione przez
system kontraktowy. Większość funkcji
system kontraktowy. Większość funkcji
rządowych jest wciąż działa na zasadach
rządowych jest wciąż działa na zasadach
biurokracji, jakie przedstawił Weber.
biurokracji, jakie przedstawił Weber.