NIEPRAWID

NIEPRAWID

ŁOWA

ŁOWA

GOSPODARKA

GOSPODARKA

WĘGLOWODANOWA

WĘGLOWODANOWA

Oddział Kardiochirurgii Szpital im J Strusia, Poznań

Oddział Kardiochirurgii Szpital im J Strusia, Poznań

Kierownik: Prof. dr hab. Ryszard Kalawski

Kierownik: Prof. dr hab. Ryszard Kalawski

Zakład Profilaktyki Chorób Układu Krążenia

Zakład Profilaktyki Chorób Układu Krążenia

Kierownik: Prof. dr hab. Tomasz Siminiak

Kierownik: Prof. dr hab. Tomasz Siminiak

Dr Krzysztof Greberski

Dr Krzysztof Greberski

Cukrzyca

Cukrzyca



Cukrzyca

Cukrzyca

(

(

łac.

łac.

diabetes mellitus

diabetes mellitus

) to,

) to,

zgodnie z definicją Światowej Organizacji

zgodnie z definicją Światowej Organizacji

Zdrowia, grupa chorób metabolicznych

Zdrowia, grupa chorób metabolicznych

charakteryzująca się hiperglikemią

charakteryzująca się hiperglikemią

wynikającą z defektu wydzielania lub

wynikającą z defektu wydzielania lub

działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia

działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia

wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem

wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem

czynności i niewydolnością różnych

czynności i niewydolnością różnych

narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów,

narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów,

serca i naczyń krwionośnych.

serca i naczyń krwionośnych.



Najczęstsze postacie cukrzycy wynikają ze

Najczęstsze postacie cukrzycy wynikają ze

zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę

zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę

(insulinooporność) oraz upośledzenia

(insulinooporność) oraz upośledzenia

wydzielania insuliny (w cukrzycy typu 2),

wydzielania insuliny (w cukrzycy typu 2),

niedoboru insuliny związanego z niszczeniem

niedoboru insuliny związanego z niszczeniem

komórek β

komórek β

wysp trzustki

wysp trzustki

(w cukrzycy typu 1)

(w cukrzycy typu 1)

bądź zmian hormonalnych związanych z

bądź zmian hormonalnych związanych z

okresem ciąży (cukrzyca ciężarnych).

okresem ciąży (cukrzyca ciężarnych).

Ostatecznie wszystkie postacie cukrzycy

Ostatecznie wszystkie postacie cukrzycy

wynikają z niezdolności komórek beta do

wynikają z niezdolności komórek beta do

produkcji wystarczającej ilości insuliny, która

produkcji wystarczającej ilości insuliny, która

mogłaby zapobiec hiperglikemii

mogłaby zapobiec hiperglikemii



Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1

(dawniej nazywana

(dawniej nazywana

insulinozależną, IDDM (Insulin Dependent

insulinozależną, IDDM (Insulin Dependent

Diabetes Mellitus) lub typu dziecięcego) – jest

Diabetes Mellitus) lub typu dziecięcego) – jest

spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny

spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny

na skutek uszkodzenia komórek Beta

na skutek uszkodzenia komórek Beta

wysp

wysp

Langerhansa

Langerhansa

trzustki

trzustki

. Jedynie te komórki

. Jedynie te komórki

mogą wytwarzać insulinę. Choroba pojawia

mogą wytwarzać insulinę. Choroba pojawia

się najczęściej u dzieci i osób młodych, choć

się najczęściej u dzieci i osób młodych, choć

może się rozpocząć nawet po 80. roku życia.

może się rozpocząć nawet po 80. roku życia.

Leczenie wymaga stałego podawania

Leczenie wymaga stałego podawania

insuliny

insuliny



Przyczyna: uszkodzenie komórek β przez

Przyczyna: uszkodzenie komórek β przez

własny układ odpornościowy

własny układ odpornościowy

(autoagresja, cukrzyca

(autoagresja, cukrzyca

autoimmunologiczna).

autoimmunologiczna).



Ostatecznie przeżycie jest uzależnione od

Ostatecznie przeżycie jest uzależnione od

zewnętrznego podawania insuliny

zewnętrznego podawania insuliny



U osób z tą postacią choroby istnieje

U osób z tą postacią choroby istnieje

większe ryzyko wystąpienia kwasicy

większe ryzyko wystąpienia kwasicy

ketonowej.

ketonowej.



Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2

(dawniej nazywana

(dawniej nazywana

insulinoniezależną, NIDDM (Non-Insulin

insulinoniezależną, NIDDM (Non-Insulin

Dependent Diabetes Mellitus) – to

Dependent Diabetes Mellitus) – to

najczęstsza postać cukrzycy. U chorych

najczęstsza postać cukrzycy. U chorych

zaburzone jest zarówno działanie, jak i

zaburzone jest zarówno działanie, jak i

wydzielanie insuliny, przy czym

wydzielanie insuliny, przy czym

dominującą rolę może odgrywać jedna

dominującą rolę może odgrywać jedna

lub druga nieprawidłowość.

lub druga nieprawidłowość.



Leczenie: redukcja masy ciała, stosowanie

Leczenie: redukcja masy ciała, stosowanie

diety cukrzycowej, wysiłek fizyczny, doustne

diety cukrzycowej, wysiłek fizyczny, doustne

leki przeciwcukrzycowe,

leki przeciwcukrzycowe,



U części chorych po pewnym czasie trwania

U części chorych po pewnym czasie trwania

choroby konieczna jest insulinoterapia.

choroby konieczna jest insulinoterapia.



Niejednokrotnie umyka przez wiele lat

Niejednokrotnie umyka przez wiele lat

rozpoznaniu (hiperglikemia nie jest na tyle

rozpoznaniu (hiperglikemia nie jest na tyle

wysoka, by wywołać klasyczne objawy

wysoka, by wywołać klasyczne objawy

cukrzycy.

cukrzycy.



Mogą już powstawać powikłania cukrzycy.

Mogą już powstawać powikłania cukrzycy.



Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej u osób

Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej u osób

starszych, z otyłością lub innymi zaburzeniami

starszych, z otyłością lub innymi zaburzeniami

metabolicznymi.

metabolicznymi.



Otyłość powoduje oporność na insulinę.

Otyłość powoduje oporność na insulinę.

Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych



przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie

przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie

podwyższonego stężenia glukozy we krwi,

podwyższonego stężenia glukozy we krwi,

pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet i ustępujące

pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet i ustępujące

całkowicie po zakończeniu ciąży.

całkowicie po zakończeniu ciąży.



przyczyną są zmiany fizjologiczne związane z ciążą:

przyczyną są zmiany fizjologiczne związane z ciążą:

insulinooporność wywołana przez hormony łożyskowe

insulinooporność wywołana przez hormony łożyskowe

(laktogen, hormon wzrostu), zaburzenia wydzielania

(laktogen, hormon wzrostu), zaburzenia wydzielania

insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez

insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez

wątrobę

wątrobę



Zagrożenia dla kobiety: Zagrożenie przedwczesnym

Zagrożenia dla kobiety: Zagrożenie przedwczesnym

porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone

porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone

prawdopodobieństwo cięcia cesarskiego.

prawdopodobieństwo cięcia cesarskiego.



Zagrożenia dla płodu: Makrosomia płodu – glukoza i

Zagrożenia dla płodu: Makrosomia płodu – glukoza i

aminokwasy przenikając przez barierę łożyskową

aminokwasy przenikając przez barierę łożyskową

pobudzają przerost wysp trzustkowych płodu, co

pobudzają przerost wysp trzustkowych płodu, co

prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania

prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania

działającej anabolicznie insuliny

działającej anabolicznie insuliny



zaburzenia działania komórek β warunkowane genetycznie

zaburzenia działania komórek β warunkowane genetycznie

(cukrzyca typu MODY opisano mutacje 8 różnych genów

(cukrzyca typu MODY opisano mutacje 8 różnych genów

(MODY1-8), mutacje genów mitochondrialnych)

(MODY1-8), mutacje genów mitochondrialnych)



warunkowane genetycznie defekty działania insuliny

warunkowane genetycznie defekty działania insuliny



LADA - autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do

LADA - autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do

cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym

cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym



choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w przebiegu

choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w przebiegu

mukowiscydozy)

mukowiscydozy)



endokrynopatie (np. choroba Cushinga, nadczynność tarczycy)

endokrynopatie (np. choroba Cushinga, nadczynność tarczycy)



cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje chemiczne

cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje chemiczne

(np. glukokortykoidy, hormony tarczycy, dilantyna, α-interferon)

(np. glukokortykoidy, hormony tarczycy, dilantyna, α-interferon)



cukrzyca wywołana przez zakażenia (np. różyczka wrodzona,

cukrzyca wywołana przez zakażenia (np. różyczka wrodzona,

wirus cytomegalii)

wirus cytomegalii)



inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać z

inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać z

cukrzycą (zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół Turnera,

cukrzycą (zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół Turnera,

zespół Pradera-Williego, ataksja Friedreicha, pląsawica

zespół Pradera-Williego, ataksja Friedreicha, pląsawica

Huntingtona, porfiria)

Huntingtona, porfiria)



rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym

rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym



cukrzyca noworodkowa

cukrzyca noworodkowa

Rozpoznanie

Rozpoznanie



podwyższenie stężenia glukozy we krwi

podwyższenie stężenia glukozy we krwi



Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje

Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje

się w miligramach na 100 ml krwi (mg%) lub

się w miligramach na 100 ml krwi (mg%) lub

w milimolach na litr (mmol/l)

w milimolach na litr (mmol/l)



prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl

prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl

(3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie testu

(3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie testu

doustnego obciążenia glukozą glikemia

doustnego obciążenia glukozą glikemia

poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za

poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za

normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u

normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u

zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział

zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział

80 - 120 mg%

80 - 120 mg%

cukrzyc

cukrzyc

a

a



stężenie glukozy zmierzone o dowolnej

stężenie glukozy zmierzone o dowolnej

porze doby przekracza 200 mg/dl i

porze doby przekracza 200 mg/dl i

występują objawy hiperglikemii

występują objawy hiperglikemii

(polidypsja, poliuria),

(polidypsja, poliuria),



dwukrotnie poziom glukozy na czczo

dwukrotnie poziom glukozy na czczo

przekracza 126 mg/dl (7,0 mmol/l),

przekracza 126 mg/dl (7,0 mmol/l),



w 2 godzinie testu doustnego

w 2 godzinie testu doustnego

obciążenia glukozą poziom glukozy

obciążenia glukozą poziom glukozy

przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

hemoglobina glikowana

hemoglobina glikowana

(HbA1c)

(HbA1c)



odzwierciedla średnie stężenie glukozy

odzwierciedla średnie stężenie glukozy

w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy

w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy



za nieprawidłową uważa się HbA1c

za nieprawidłową uważa się HbA1c

powyżej 6%

powyżej 6%



wskaźnik skuteczności terapii

wskaźnik skuteczności terapii



Chorzy utrzymujący niską HbA1c mają

Chorzy utrzymujący niską HbA1c mają

rzadziej powikłania cukrzycy

rzadziej powikłania cukrzycy

Inne objawy

Inne objawy



poliuria (wielomocz)- Jeżeli stężenie glukozy we krwi

poliuria (wielomocz)- Jeżeli stężenie glukozy we krwi

przekroczy próg nerkowy (160-180 mg%), nerki

przekroczy próg nerkowy (160-180 mg%), nerki

przestają odfiltrowywać go z produkowanego moczu

przestają odfiltrowywać go z produkowanego moczu

i nadmiar cukru jest wydalany. Pojawia się

i nadmiar cukru jest wydalany. Pojawia się

glukozuria (cukromocz), czyli wydalanie glukozy z

glukozuria (cukromocz), czyli wydalanie glukozy z

moczem oraz wielomocz – powyżej 3 l na dobę.

moczem oraz wielomocz – powyżej 3 l na dobę.



polidypsja (zwiększone pragnienie)- Zwiększona

polidypsja (zwiększone pragnienie)- Zwiększona

utrata wody z moczem powoduje olbrzymie

utrata wody z moczem powoduje olbrzymie

pragnienie i wysychanie błon śluzowych i skóry.

pragnienie i wysychanie błon śluzowych i skóry.



polifagia (żarłoczność)– Z powodu braku insuliny,

polifagia (żarłoczność)– Z powodu braku insuliny,

glukoza znajdująca się we krwi nie może dostać się

glukoza znajdująca się we krwi nie może dostać się

do tkanek, w których mogłaby być zużyta. W

do tkanek, w których mogłaby być zużyta. W

związku z tym organizm, mimo normalnej podaży

związku z tym organizm, mimo normalnej podaży

Przewlekłe powikłania

Przewlekłe powikłania

DM

DM



Mikroangiopatia-uszkodzenia:

Mikroangiopatia-uszkodzenia:

–

narządu wzroku – zmiany naczyń siatkówki- retinopatia

narządu wzroku – zmiany naczyń siatkówki- retinopatia

cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki.

cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki.

–

nerek – nefropatia cukrzycowa- uszkodzenie funkcji nerek

nerek – nefropatia cukrzycowa- uszkodzenie funkcji nerek

prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia

prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia

dializami lub przeszczepem nerki)

dializami lub przeszczepem nerki)

–

włókien nerwowych – neuropatie: polineuropatia

włókien nerwowych – neuropatie: polineuropatia

cukrzycowa o charakterystycznych objawach

cukrzycowa o charakterystycznych objawach

"rękawiczkowych" i "skarpetkowych" (zaburzenia czucia,

"rękawiczkowych" i "skarpetkowych" (zaburzenia czucia,

uczucie drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp) oraz

uczucie drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp) oraz

cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu

cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu

nerwowego –mogą obejmować na przykład: zaburzenia

nerwowego –mogą obejmować na przykład: zaburzenia

pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego,

pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego,

zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie

zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie

uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu,

uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu,

impotencja.

impotencja.

Makroangiopatia prowadzi do zwiększonej zapadalności

Makroangiopatia prowadzi do zwiększonej zapadalności

na

na

choroby układu sercowo-naczyniowego, które

choroby układu sercowo-naczyniowego, które

stanowią w ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie

stanowią w ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie

chorych. Najważniejsze powikłania naczyniowe

chorych. Najważniejsze powikłania naczyniowe

występujące u diabetyków to:

występujące u diabetyków to:



choroba niedokrwienna serca

choroba niedokrwienna serca

i

i

zawał mięśnia sercowego

zawał mięśnia sercowego



zespół

zespół

stopy cukrzycowej

stopy cukrzycowej

– zaburzeń ukrwienia i

– zaburzeń ukrwienia i

unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i

unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i

deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy

deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy

i konieczności mniejszych lub większych amputacji

i konieczności mniejszych lub większych amputacji



udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia

udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia

uszkodzenia mózgu

uszkodzenia mózgu

Leczenie

Leczenie



Preparaty insuliny

Preparaty insuliny

–

Od lat 80. XX w. większość dostępnych preparatów

Od lat 80. XX w. większość dostępnych preparatów

insuliny jest pochodzenia biotechnologicznego –

insuliny jest pochodzenia biotechnologicznego –

insulinę wytwarzają genetycznie modyfikowane

insulinę wytwarzają genetycznie modyfikowane

bakterie Escherichia coli lub drożdże Saccharomyces

bakterie Escherichia coli lub drożdże Saccharomyces

cerevisiae

cerevisiae

–

Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart (np.

Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart (np.

NovoRapid) podane podskórnie działają dużo szybciej

NovoRapid) podane podskórnie działają dużo szybciej

niż insulina ludzka, z wyraźniejszym szczytem

niż insulina ludzka, z wyraźniejszym szczytem

działania

działania

–

analogi długodziałające, jak glargina (np. Lantus) i

analogi długodziałające, jak glargina (np. Lantus) i

detemir (np. Levemir), powoli się uwalniające

detemir (np. Levemir), powoli się uwalniające



Doustne leki przeciwcukrzycowe

Doustne leki przeciwcukrzycowe

–

zwiększają wydzielanie insuliny (pochodne

zwiększają wydzielanie insuliny (pochodne

sulfonylomocznika i meglitynidy, np.

sulfonylomocznika i meglitynidy, np.

repaglinid),

repaglinid),

–

hamują uwalnianie glukozy z wątroby

hamują uwalnianie glukozy z wątroby

(metformina),

(metformina),

–

hamują uwalnianie glukozy z węglowodanów

hamują uwalnianie glukozy z węglowodanów

złożonych w jelicie (inhibitory alfa-glukozydazy),

złożonych w jelicie (inhibitory alfa-glukozydazy),

–

zmniejszają insulinooporność tkanek

zmniejszają insulinooporność tkanek

(tiazolidynediony i pokrewne leki z grupy

(tiazolidynediony i pokrewne leki z grupy

agonistów receptorów PPAR-γ).

agonistów receptorów PPAR-γ).

Wysiłek fizyczny, dieta i tryb

Wysiłek fizyczny, dieta i tryb

życia

życia



utrata wagi zwiększa wrażliwość na

utrata wagi zwiększa wrażliwość na

insulinę

insulinę



Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza

Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza

tym pomaga zapobiegać powikłaniom

tym pomaga zapobiegać powikłaniom

cukrzycy

cukrzycy



Odpowiednia dieta zmniejsza

Odpowiednia dieta zmniejsza

hiperglikemie poposiłkowe

hiperglikemie poposiłkowe

OSTRE POWIKŁANIA CUKRZYCY

OSTRE POWIKŁANIA CUKRZYCY

PRZEBIEGAJĄCE Z HIPERGLIKEMIĄ

PRZEBIEGAJĄCE Z HIPERGLIKEMIĄ



Główną przyczyną ostrych powikłań

Główną przyczyną ostrych powikłań

cukrzycy przebiegających z

cukrzycy przebiegających z

hiperglikemią są dodatkowe zakażenia

hiperglikemią są dodatkowe zakażenia



Inne przyczyny to nadużycie alkoholu,

Inne przyczyny to nadużycie alkoholu,

urazy, odstawienie leków przez

urazy, odstawienie leków przez

chorego bądź zastosowanie zbyt małej

chorego bądź zastosowanie zbyt małej

dawki leków, zawał serca czy stres

dawki leków, zawał serca czy stres

emocjonalny.

emocjonalny.

Przebiegające z

Przebiegające z

hiperglikemią

hiperglikemią

Niedobór insuliny ->

Niedobór insuliny ->

-> wzrost poziomu cukru w surowicy

-> wzrost poziomu cukru w surowicy

krwi ->

krwi ->

-> postępujące ogólnoustrojowe

-> postępujące ogólnoustrojowe

zaburzenia metaboliczne +

zaburzenia metaboliczne +

odwodnienie organizmu + narastające

odwodnienie organizmu + narastające

stężeniem we krwi kwaśnych

stężeniem we krwi kwaśnych

produktów przemiany materii

produktów przemiany materii

Kwasica ketonowa

Kwasica ketonowa



dotyczy zwykle pacjentów chorujących na cukrzycę

dotyczy zwykle pacjentów chorujących na cukrzycę

typu 1.

typu 1.



Główną przyczyną jest niedobór insuliny (zaprzestanie

Główną przyczyną jest niedobór insuliny (zaprzestanie

podawania insuliny), insulinoopornością rozwijającą się

podawania insuliny), insulinoopornością rozwijającą się

w przebiegu infekcji lub u osób z nierozpoznaną do tej

w przebiegu infekcji lub u osób z nierozpoznaną do tej

pory cukrzycą typu 1.

pory cukrzycą typu 1.



Klinicznie kwasica ketonowa rozwija się w ciągu godzin

Klinicznie kwasica ketonowa rozwija się w ciągu godzin

lub dni.

lub dni.



Prawie wszystkim przypadkom można zapobiec,

Prawie wszystkim przypadkom można zapobiec,

dlatego też każdy chory

dlatego też każdy chory



powinien być wyszkolony w kierunku szybkiego

powinien być wyszkolony w kierunku szybkiego

rozpoznania początkowych stadiów kwasicy ketonowej

rozpoznania początkowych stadiów kwasicy ketonowej

(badanie poziomu cukru we krwi na glukometrze oraz

(badanie poziomu cukru we krwi na glukometrze oraz

badanie moczu na obecność acetonu).

badanie moczu na obecność acetonu).



Śmiertelność wynosi około 10% i rokowanie znacznie

Śmiertelność wynosi około 10% i rokowanie znacznie

się pogarsza w razie późnego rozpoczęcia leczenia.

się pogarsza w razie późnego rozpoczęcia leczenia.

Kwasica hiperosmotyczna

Kwasica hiperosmotyczna



występuje stosunkowo rzadko,

występuje stosunkowo rzadko,



dotyczy zwykle starszych pacjentów

dotyczy zwykle starszych pacjentów

chorujących na cukrzycę typu 2.

chorujących na cukrzycę typu 2.



Dominującym objawem jest skrajne

Dominującym objawem jest skrajne

odwodnienie oraz postępujące zaburzenia

odwodnienie oraz postępujące zaburzenia

świadomości. We krwi chorych stwierdza się

świadomości. We krwi chorych stwierdza się

bardzo wysokie poziomy cukru bez rozwoju

bardzo wysokie poziomy cukru bez rozwoju

kwasicy ketonowej.

kwasicy ketonowej.



Rokowanie jest bardo poważne, śmiertelność

Rokowanie jest bardo poważne, śmiertelność

wynosi około 40%.

wynosi około 40%.

Kwasica mleczanowa

Kwasica mleczanowa



występująca bardzo rzadko, zwykle u starszych ludzi.

występująca bardzo rzadko, zwykle u starszych ludzi.



Najczęstszymi przyczynami prowadzącymi do

Najczęstszymi przyczynami prowadzącymi do

rozwoju tego powikłania są : ciężkie krwotoki, zapaść,

rozwoju tego powikłania są : ciężkie krwotoki, zapaść,

ostry zawał serca, ostra i przewlekła niewydolność

ostry zawał serca, ostra i przewlekła niewydolność

oddechowa a także choroby wątroby, nerek czy

oddechowa a także choroby wątroby, nerek czy

spożycie alkoholu.

spożycie alkoholu.



Szczególne miejsce wśród czynników etiologicznych

Szczególne miejsce wśród czynników etiologicznych

kwasicy mleczanowej znajdują doustne leki

kwasicy mleczanowej znajdują doustne leki

przeciwcukrzycowe pochodne biguanidu

przeciwcukrzycowe pochodne biguanidu

(Phenformin).

(Phenformin).



Rokowanie zwykle jest złe i choroba często kończy się

Rokowanie zwykle jest złe i choroba często kończy się

śmiercią pacjenta

śmiercią pacjenta

Przebiegające z hipoglikemią

Przebiegające z hipoglikemią



W odróżnieniu od cukrzycowej kwasicy

W odróżnieniu od cukrzycowej kwasicy

ketonowej hipoglikemia występuje

ketonowej hipoglikemia występuje

najczęściej nagle

najczęściej nagle

Hipoglikemia- o

Hipoglikemia- o

bjaw

bjaw

y,

y,

postepowanie

postepowanie



P

P

ot

ot

y

y

, niepok

, niepok

ój

ój

, pobudzenie, dreszcz

, pobudzenie, dreszcz

e

e

, gł

, gł

ód

ód

. W

. W

krańcowych przypadkach może dojść do utraty

krańcowych przypadkach może dojść do utraty

świadomości, śpiączki lub drgawek – wtedy

świadomości, śpiączki lub drgawek – wtedy

niezbędna jest hospitalizacja.

niezbędna jest hospitalizacja.



Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają

Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają

wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej skutecznie

wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej skutecznie

zapobiegać zjadając lub wypijając odpowiednik

zapobiegać zjadając lub wypijając odpowiednik

przynajmniej 10-20 g glukozy (cukierki, cukier, słodki

przynajmniej 10-20 g glukozy (cukierki, cukier, słodki

napój).

napój).



Jeśli chory nie jest w stanie przyjąć glukozy doustnie,

Jeśli chory nie jest w stanie przyjąć glukozy doustnie,

można mu podać domięśniowo

można mu podać domięśniowo

glukagon

glukagon

, który

, który

powoduje uwolnienie glukozy z zapasów

powoduje uwolnienie glukozy z zapasów

glikogenu

glikogenu

w

w

wątrobie

wątrobie

. Ten sposób nie jest skuteczny, gdy

. Ten sposób nie jest skuteczny, gdy

glikogen został już wcześniej zużyty (np.

glikogen został już wcześniej zużyty (np.

wcześniejszym zastosowaniem glukagonu).

wcześniejszym zastosowaniem glukagonu).

Hipoglikemia

Hipoglikemia



grozi chorym leczącym się insuliną lub

grozi chorym leczącym się insuliną lub

doustnymi środkami zwiększającymi

doustnymi środkami zwiększającymi

wydzielanie insuliny.

wydzielanie insuliny.



Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej

Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej

dawki leku, nieprzyjmowaniu pokarmów lub

dawki leku, nieprzyjmowaniu pokarmów lub

niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był

niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był

przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym,

przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym,

którego nie zrekompensowano odpowiednią

którego nie zrekompensowano odpowiednią

dawką glukozy w jedzeniu lub

dawką glukozy w jedzeniu lub

zmniejszeniem dawki leku.

zmniejszeniem dawki leku.

podział

podział



Zależnie od stężenia glukozy we krwi może

Zależnie od stężenia glukozy we krwi może

być:

być:



lekka - kiedy objawy kliniczne są wywołane

lekka - kiedy objawy kliniczne są wywołane

zwiększonym wydzielaniem katecholamin;

zwiększonym wydzielaniem katecholamin;



średniociężka - współistnieją wówczas objawy

średniociężka - współistnieją wówczas objawy

zaburzenia czynności ośrodkowego układu

zaburzenia czynności ośrodkowego układu

nerwowego (zaburzenia zachowania,

nerwowego (zaburzenia zachowania,

utrudniony kontakt z dzieckiem, zaburzenia

utrudniony kontakt z dzieckiem, zaburzenia

widzenia, ból głowy, dezorientacja);

widzenia, ból głowy, dezorientacja);



ciężka - z utratą przytomności i drgawkami

ciężka - z utratą przytomności i drgawkami

(neuroglikopenia). Do najczęstszych przyczyn

(neuroglikopenia). Do najczęstszych przyczyn

hipoglikemii należą

hipoglikemii należą

przyczyny

przyczyny



zbyt duża dawka insuliny,

zbyt duża dawka insuliny,



opuszczony lub opóźniony posiłek,

opuszczony lub opóźniony posiłek,



nieplanowana aktywność fizyczna -

nieplanowana aktywność fizyczna -

zwłaszcza bez dodatkowej porcji

zwłaszcza bez dodatkowej porcji

węglowodanów.

węglowodanów.

leczenie

leczenie



Jeżeli wystąpią zaburzenia przytomności, a nie

Jeżeli wystąpią zaburzenia przytomności, a nie

ma możliwości zbadania glikemii, należy

ma możliwości zbadania glikemii, należy

postępować zawsze, tak jak w ciężkiej

postępować zawsze, tak jak w ciężkiej

hipoglikemii.

hipoglikemii.



Leczeniem z wyboru jest podanie 20% roztworu

Leczeniem z wyboru jest podanie 20% roztworu

glukozy dożylnie.

glukozy dożylnie.



Jeżeli iniekcja dożylna jest niemożliwa - a tak jest

Jeżeli iniekcja dożylna jest niemożliwa - a tak jest

najczęściej - należy natychmiast wstrzyknąć

najczęściej - należy natychmiast wstrzyknąć

glukagon (

glukagon (

i.m., s.c.

i.m., s.c.

), a jeśli nie ma poprawy -

), a jeśli nie ma poprawy -

powtórzyć zastrzyk po 15-20 minutach.

powtórzyć zastrzyk po 15-20 minutach.