FARMAKOLOGIA

FARMAKOLOGIA

(

farmakon

- lek;

logos

nauka)

nauka o lekach i ich działaniu na

organizm

LEK - SUBSTANCJA CHEMICZNA

REAGUJĄCA Z ŻYWYM ORGANIZMEM I

ZMIENIAJĄCA JEGO CZYNNOŚĆ

RODZAJE DZIAŁANIA LEKÓW:

- PRZYCZYNOWE- USUNIĘCIE

PRZYCZYNY CHOROBY (antybiotyki

niszczące przyczyny chorób

zakaźnych - drobnoustroje

chorobotwórcze lub hamujące ich

rozwój, witaminy - w awitaminozach,

sole potasowe w hipokaliemii)

ZASTĘPCZE (SUBSTYTUCYJNE), GDY

NIEDOBÓR PEWNYCH SUBSTANCJI

JEST WYNIKIEM USZKODZENIA

PEWNYCH NARZĄDÓW, np.

uzupełniając niedobór sodu w

niedoczynności kory nadnerczy

leczymy następstwa choroby a nie

usuwamy przyczyny choroby)

- OBJAWOWE - USUNIĘCIE OBJAWÓW

CHOROBY LUB NIEDOPUSZCZENIE

DO ICH POWSTANIA: leki

przeciwgorączkowe, leki zapierające,

przeciwkaszlowe, obniżające

ciśnienie krwi;

WYRÓŻNIONO 2 ODMIENNE METODY

LECZENIA OBJAWOWEGO:

1. LECZENIE ALLOPATYCZNE

2. LECZENIE HOMEOPATYCZNE

LECZENIE HOMEOPATYCZNE

- POLEGA

NA STOSOWANIU BARDZO MAŁYCH

DAWEK LEKU, KTÓRY W WIEKSZYCH

DAWKACH WYWOŁUJE OBJAWY

PODOBNE DO OBJAWÓW

CHOROBOWYCH (np. w biegunce w

bardzo małych dawkach podaje się

leki wzmagające perystaltykę jelit, w

zapaleniach - leki drażniące);

OBECNIE RZADKO STOSOWANE

LECZENIE ALLOPATYCZNE

STOSOWANIE LEKÓW

WYWOŁUJĄCYCH ZMIANY CZYNNOŚCI

ORGANIZMU PRZECIWNE DO

OBJAWÓW DANEJ CHOROBY, np. leki

hipotensyjne w nadciśnieniu, leki

przeciwgorączkowe w gorączce, itp.

PODZIAŁ LEKÓW W ZALEŻNOŚCI OD

MIEJSCA DZIAŁANIA:

- OŚRODKOWE,

- OBWODOWE,

- MIEJSCOWE,

ZALEŻNOŚĆ LEKU OD DAWKI

BRAK EFEKTU - PO PODANIU ZBYT

MAŁEJ DAWKI

DAWKA MINIMALNA

DAWKA MAKSYMALNA LECZNICZA

DAWKA TOKSYCZNA

DAWKA ŚMIERTELNA

DZIECI i OSOBY W WIEKU PODESZŁYM

ETAPY LEKU W ORGANIZMIE

1. WCHŁANIANIE

2. DYSTRYBUCJA

3. BIOTRANSFORMACJA (METABOLIZM)

4. WYDALANE LEKÓW

WCHŁANIANIE

PROCES UWARUNKOWANY

WŁAŚCIWOŚCIAMI FIZYCZNYMI I

CHEMICZNYMI LEKU

(ROZPUSZCZALNOŚĆ W LIPIDACH,

STOPIEŃ JONIZACJI, BUDOWA

CHEMICZNA) ORAZ ZALEŻNY OD

RODZAJU I WŁAŚCIWOŚCI BARIER

MIEJSCA WCHŁANIANIA (STRUKTURA

MORFOLOGICZNA, SKŁAD

CHEMICZNY, itp..)

MIEJSCE WCHŁANIANIA:

1. SKÓRA

2. BŁONY ŚLUZOWE

3. JAMA USTNA

4. PŁUCA

5. ŻOŁĄDEK

6. JELITA

7. TKANKA PODSKÓRNA i MIĘŚNIOWA

WCHŁANIANIE PRZEZ SKÓRĘ



INTENSYWNOŚĆ I SZYBKOŚĆ

WCHŁANIANIA ZALEŻNA OD

STĘŻENIA LEKU,



STAN SKÓRY- WILGOTNOŚĆ, STOPIEŃ

UKRWIENIA, STOPIEŃ WYDZIELANIA

ŁOJU, USZKODZENIA

WCHŁANIANIE PRZEZ PŁUCA

OLBRZYMIA WCHŁANIALNOŚĆ ORAZ

PRZYSWAJALNOŚĆ LEKU DZIĘKI

OBECNOŚCI NACZYŃ WŁOSOWATYCH

ZALEŻNA OD WIELKOŚCI

CZĄSTECZEK (IM MNIEJSZE TYM

LEPSZA PENETRACJA)

WCHŁANIANIE PRZEZ BŁONY ŚLUZOWE

JAMA USTNA

•

DOBRA WCHŁANIALNOŚĆ LEKÓW DZIĘKI

SILNEMU UKRWIENIU

•

ZALEŻNOŚĆ OD PODAWANEJ POSTACI

(STAŁA, ROZPUSZCZONA)

ŻOŁĄDEK

•

WCHŁANIALNOŚĆ ZALEŻNA OD STOPNIA

JONIZACJI LEKU W ŚRODOWISKU KWAŚNYM

(SŁABE KWASY, ZJONIZOWANE W

NIEWIELKIM STOPNIU, np. KWAS

ACETYLOSALICYLOWY

STOPIEŃ WYPEŁNIENIA ŻOŁĄDKA TREŚCIĄ

POKARMOWĄ

SZYBKOŚĆ OPRÓŻNIANIA ŻOŁĄDKA

WCHŁANIANIE W JELITACH

PODSTAWOWE MIEJSCE WCHŁANIANIA

LEKÓW PODAWANYCH DOUSTNIE

SZYBKOŚĆ I INTENSYWNOŚĆ

WCHŁANIANIA ZALEŻNA OD POSTACI

LEKU, MIEJSCA PODANIA (DOUSTNE,

DOODBYTNICZE)

SKŁAD TREŚCI JELITOWEJ

PODSTAWOWE PRAWA RZĄDZACE

WCHŁANIANIEM JELITOWYM:

1. BŁONA ŚLUZOWA PRZEWODU

POKARMOWEGO DZIAŁA JAKO BŁONA

LIPIDOWOSITOWA - POZWALA NA PASAŻ

NIEZJONIZOWANEJ ROZPUSZCZALNEJ W

LIPIDACH POSTACI KWASÓW I ZASAD

2. WIĘKSZOŚĆ LEKÓW WCHŁANIA SIĘ NA

DRODZE DYFUZJI BIERNEJ. ZALEŻNOŚĆ

WCHŁANIANIA UWARUNKOWANA

ROZPUSZCZALNOŚCIĄ W TŁUSZCZACH

3. ZALEŻNOŚĆ WCHŁANIANIA W

GŁÓWNEJ MIERZE OD pH

POWIERZCHNI BŁONY ŚLUZOWEJ

(kwasy - pH 3, zasady pH 8)

DYSTRYBUCJA LEKU

STOPIEŃ ZWIĄZANIA Z BIAŁKAMI

OSOCZA (ALBUMINY, GLOBULINY)

OBECNOŚĆ RECEPTORÓW

KOMÓRKOWYCH

UKRWIENIE TKANKI (KOŚCI TKANKA

TŁUSZCZOWA)

ROZPUSZCZALNOŚĆ W LIPIDACH

PRZENIKALNOŚĆ DO PŁYNU

MÓZGOWO - RDZENIOWEGO

•

TKANKA OUN ODDZIELONA OD KRWI

BARIERĄ krew - mózg i krew - płyn

mózgowo - rdzeniowy ZAPEWNIA

WZGLĘDNA IZOLACJĘ I AUTONOMIĘ

OUN

•

PRZENIKANIE DZIEKI DYFUZJI

PROSTEJ

•

ZALEŻNOŚĆ PRZENIKANIA

UWARUNKOWANA

ROZPUSZCZALNOŚCIĄ W LIPIDACH

BIOTRANSFORMACJA

PRZEMIANY CHEMICZNE, JAKIM LEK

ULEGA W ŻYWYM ORGANIZMIE

PROWADZĄCE DO PRZEKSZTAŁCANIA

ZWIAZKÓW ROZPUSZCZALNYCH W

LIPIDACH I APOLARNYCH NA

ROZPUSZCZALNE W WODZIE I

POLARNE, KTÓRE MOGĄ BYĆ

USUNIĘTE Z MOCZEM.

GŁÓWNE MIEJSCE METABOLIZMU

LEKÓW: WĄTROBA

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA

BIOTRANSFORMACJĘ:

- PŁEĆ (PROCES SZYBSZY U MĘŻCZYZN

Z UWAGI NA WIĘKSZĄ AKTYWNOŚĆ

ENZYMÓW MIKROSOMALNYCH W

KOMÓRKACH WĄTROBY

INDUKOWANY WPŁYWEM MĘSKICH

HORMONÓW PŁCIOWYCH

- HORMONY (ACTH, ADRENALINA,

KORTYKOSTEROIDY- POBUDZAJĄCY

WPŁYW NA ENZYMY MIKROSOMALNE,

SKRACAJĄC CZAS DZIAŁANIA LEKÓW)

- WIEK ORGANIZMU ( IM NIŻSŻY TYM

GORZEJ WYKSZTAŁCONY UKŁAD

MIKROSOMALNY WĄTROBY)

WYDALANIE

DROGA WYDALANIA ZALEŻY OD

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH

I CHEMICZNYCH LEKU

MOŻLIWOŚĆ WYDALANIA LEKU

KILKOMA DROGAMI

WYDALANIE

PRZEZ NERKI Z MOCZEM

PRZEZ WĄTROBĘ Z ŻÓŁCIĄ

PRZEZ BŁONĘ ŚLUZOWĄ JELIT Z

KAŁEM

PRZEZ GRUCZOŁY ŚLINOWE ZE ŚLINĄ

PRZEZ SKÓRĘ Z POTEM

PRZEZ PŁUCA Z POWIETRZEM

WYDYCHANYM

PRZEZ GRUCZOŁY SUTKOWE Z

MLEKIEM

INTERAKCJE LEKÓW

RODZAJE INTERAKCJI

1. FARMACEUTYCZNA

2. FARMAKODYNAMICZNA

3. FARMAKOKINETYCZNA

INTERAKCJE FARMACEUTYCZNE

OBEJMUJĄ CHEMICZNE I

FIZYKOCHEMICZNE NIEZGODNOŚCI

RECEPTUROWE, CZYLI REAGOWANIE

LEKÓW PRZED ICH WCHŁONIĘCIEM

DO ORGANIZMU (np. REAKCJE PO

ZMIESZANIU LEKÓW W

STRZYKAWCE)

INTERAKCJE FARMAKODYNAMICZE -

ZMIANA SIŁY I CZASU DZIAŁANIA

JEDNEGO LEKU POD WPŁYWEM

EFEKTU FARMAKOLOGICZNEGO

DRUGIEGO RÓWNOCZEŚNIE

ZASTOSOWANEGO LEKU

(SYNERGIZM, ANTAGONIZM)

SYNERGIZM -

ZGODNE,

JEDNOKIERUNKOWE DZIAŁANIE

LEKÓW. ROZRÓŻNIA SIĘ:

- SYNERGIZM ADDYCYJNY - DZIAŁANIE

LEKÓW PODANYCH RAZEM JEST

SUMĄ DZIAŁANIA POSZCZEGÓLNYCH

SKŁADNIKÓW

- SYNERGIZM HIPERADDYCYJNY -

DZIAŁANIE LEKÓW PODANYCH

RAZEM JEST WIĘKSZE NIŻ SUMA

DZIAŁANIA POSZCZEGÓLNYCH

SKŁADNIKÓW

ANTAGONIZM -

PRZECIWNE,

RÓŻNOKIERUNKOWE DZIAŁANIE

LEKÓW, KTÓRE MOGĄ HAMOWAĆ LUB

ZNOSIĆ WZAJEMNIE SWOJE

DZIAŁANIE.

TYPY ANTAGONIZMU:

1. KOMPETYCYJNY

2. NIEKOMPETYCYJNY

3. CZYNNOŚCIOWY

4. CHEMICZNY

ANTAGONIZM KOMPETYCYJNY

- 2

LEKI (AGONISTA I ANTAGONISTA)

MAJĄ TEN SAM PUNKT UCHWYTU

DZIAŁANIA, KONKURUJĄ O TO SAMO

MIEJSCE RECEPTOROWE I MOGĄ SIĘ

WZAJEMNIE Z WIĄZANIA Z TYM

RECEPTOREM WYPIERAĆ ( np.

atropina i acetylocholina)

ANTAGONIZM NIEKOMPETYCYJNY -

PUNKTY UCHWYTU DZIAŁANIA

AGONISTY I ANTAGONISTY SĄ RÓŻNE.

ANTAGONIZM CZYNNOŚCIOWY -

LEKI MAJĄ PRZECIWNE DZIAŁANIE NA

RÓŻNE RECEPTORY TEGO SAMEGO

NARZĄDU.

ANTAGONIZM CHEMICZNY -

REAGOWANIE LEKÓW ZE SOBĄ

UNIEMOŻLIWIA REAKCJĘ Z

WŁAŚCIWYM RECEPTOREM

ZESPOŁY CHOROBOWE BĘDĄCE

NASTĘPSTWEM INTERAKCJI LEKÓW:

1. SKAZY KRWOTOCZNE

2. WSTRZĄS HIPOGLIKEMICZNY,

HIPOWOLEMICZNY

3. PRZEŁOMY NADCIŚNIENIOWE

4. NIEMIAROWOŚCI

5. CHOROBA WRZODOWA

6. HEPATOPATIE

7. MIELOPATIE

Document Outline