KLUCZOWA ROLA

KLUCZOWA ROLA

MIĘDZYNARODOWEG

MIĘDZYNARODOWEG

O FUNDUSZU

O FUNDUSZU

WALUTOWEGO

WALUTOWEGO

WE WSPÓŁCZESNYCH

WE WSPÓŁCZESNYCH

STOSUNKACH FINANSOWYCH

STOSUNKACH FINANSOWYCH

Prezentacja do wykładu z MSG I

Prezentacja do wykładu z MSG I

Dr Mieczysław SZOSTAK - Instytut MSG

Dr Mieczysław SZOSTAK - Instytut MSG

.

2

Główne zagadnienia:

1. Pojęcie i narodziny międzynarodowego

systemu walutowego.

2. Powstanie Międzynarodowego Funduszu

Walutowego (MFW).

3. Cele, funkcje i skład członkowski MFW.
4. Główne organy i proces podejmowania

decyzji
w MFW.

5. Zasoby finansowe Funduszu i rola SDR-ów.
6. Podstawowe formy działalności kredytowej

MFW.

7. Ewolucja roli MFW w światowym systemie

walutowym.

8. Polska w MFW.

3

1. Pojęcie i narodziny
międzynarodowego
systemu walutowego (I)

•

Międzynarodowy system walutowy to

Międzynarodowy system walutowy to

zbiór zasad, procedur, instrumentów i

zbiór zasad, procedur, instrumentów i

instytucji, które są nieodzowne dla

instytucji, które są nieodzowne dla

dokonywania płatności między

dokonywania płatności między

różnymi krajami,

różnymi krajami,

tj, do prowadzenia

tj, do prowadzenia

międzynarodowych rozliczeń

międzynarodowych rozliczeń

walutowych

walutowych

(lub finansowych).

(lub finansowych).

•

Sprawny międzynarodowy system

Sprawny międzynarodowy system

walutowy jest konieczny dla realizacji

walutowy jest konieczny dla realizacji

transakcji handlowych, przepływów

transakcji handlowych, przepływów

kapitałowych i finansowych, jak też

kapitałowych i finansowych, jak też

dla

dla

równoważenia bilansów

równoważenia bilansów

płatniczych

płatniczych

różnych krajów.

różnych krajów.

4

Pojęcie i narodziny
międzynarodowego
systemu walutowego (II)

•

Pierwszym światowym systemem walutowym był -

Pierwszym światowym systemem walutowym był -

działający w okresie od 1870 do 1914 r. -

działający w okresie od 1870 do 1914 r. -

system

system

waluty złotej

waluty złotej

. Opierał się on na

. Opierał się on na

trzech zasadach

trzech zasadach

:

:

a) stałe kursy walut (określane przez relację ich parytetu

a) stałe kursy walut (określane przez relację ich parytetu

do złota),

do złota),

b) uzależnienie ilości pieniądza w obiegu od rezerw

b) uzależnienie ilości pieniądza w obiegu od rezerw

złota;

złota;

c) pokrywanie deficytu BP transferem złota.

c) pokrywanie deficytu BP transferem złota.

•

Wraz z wybuchem I wojny światowej system waluty złotej

Wraz z wybuchem I wojny światowej system waluty złotej

przestał działać. W latach 20. XX wieku z inicjatywy

przestał działać. W latach 20. XX wieku z inicjatywy

Wielkiej Brytanii próbowano bez powodzenia (z racji

Wielkiej Brytanii próbowano bez powodzenia (z racji

kryzysu) wprowadzić

kryzysu) wprowadzić

system waluty sztabowo-

system waluty sztabowo-

złotej

złotej

, zakładający rezygnację z wymiany pieniądza na

, zakładający rezygnację z wymiany pieniądza na

złoto w obiegu krajowym, ale używanie nadal złota do

złoto w obiegu krajowym, ale używanie nadal złota do

bilansowania płatności międzynarodowych.

bilansowania płatności międzynarodowych.

5

2. Powstanie Międzynarodowego
Funduszu Walutowego (MFW)

•

Decyzję o utworzeniu MFW

Decyzję o utworzeniu MFW i Banku Światowego

podjęto na

podjęto na

konferencji Narodów Zjednoczonych w Bretton Woods (w

konferencji Narodów Zjednoczonych w Bretton Woods (w

USA), która odbyła się

USA), która odbyła się

w lipcu 1944 r.

w lipcu 1944 r.

z udziałem 44 państw

z udziałem 44 państw

koalicji antyfaszystowskiej.

koalicji antyfaszystowskiej.

•

Obie

Obie

instytucje finansowe systemu z Bretton Woods

instytucje finansowe systemu z Bretton Woods

zostały

zostały

pomyślane jako

pomyślane jako

filary powojennego światowego ładu

filary powojennego światowego ładu

ekonomicznego

ekonomicznego

, które miały zagwarantować równowagę

, które miały zagwarantować równowagę

rozliczeń walutowych (MFW) oraz

rozliczeń walutowych (MFW) oraz

finansowanie

finansowanie

procesu

procesu

odbudowy krajów członkowskich ze zniszczeń wojennych i

odbudowy krajów członkowskich ze zniszczeń wojennych i

projektów rozwojowych, tj. rozbudowy mocy produkcyjnych

projektów rozwojowych, tj. rozbudowy mocy produkcyjnych

(Bank Światowy).

(Bank Światowy).

•

Statut MFW - po ratyfikacji przez władze 29 państw –

Statut MFW - po ratyfikacji przez władze 29 państw –

wszedł formalnie w życie 27 grudnia 1945 r.

wszedł formalnie w życie 27 grudnia 1945 r.

•

Dopiero jednak

Dopiero jednak

1 marca 1947 r.

1 marca 1947 r.

Fundusz mógł rozpocząć

Fundusz mógł rozpocząć

swoją statutową

swoją statutową

działalność operacyjną

działalność operacyjną

, a w oparciu o

, a w oparciu o

umowę z ONZ stał się jedną z wyspecjalizowanych

umowę z ONZ stał się jedną z wyspecjalizowanych

organizacji systemu NZ.

organizacji systemu NZ.

•

Na mocy decyzji Stalina te europejskie kraje socjalistyczne,

Na mocy decyzji Stalina te europejskie kraje socjalistyczne,

które były założycielami MFW, musiały zrezygnować z

które były założycielami MFW, musiały zrezygnować z

członkostwa.

członkostwa.

Początkowo

Początkowo

Fundusz skupiał więc

Fundusz skupiał więc rozwinięte

kraje Zachodu i tylko nieliczne kraje słabo rozwinięte

.

.

6

3. Cele, funkcje i skład członkowski
MFW (I)

CELE STATUTOWE MFW:

CELE STATUTOWE MFW:

1)

1)

Rozszerzanie międzynarodowej współpracy walutowej

Rozszerzanie międzynarodowej współpracy walutowej

, a

, a

zwłaszcza

zwłaszcza

wspieranie równowagi płatniczej

wspieranie równowagi płatniczej

krajów

krajów

członkowskich poprzez utworzenie

członkowskich poprzez utworzenie

stałej instytucji

stałej instytucji

,

,

dysponującej

dysponującej

odpowiednimi środkami finansowymi

odpowiednimi środkami finansowymi

oraz

oraz

mechanizmem konsultacji i koordynacji

mechanizmem konsultacji i koordynacji

.

.

2)

2)

Udzielanie

Udzielanie

pomocy finansowej

pomocy finansowej

(głównie kredytowej) krajom

(głównie kredytowej) krajom

członkowskim

członkowskim

dla zapobieganiu powstawaniu nierównowagi

dla zapobieganiu powstawaniu nierównowagi

w ich bilansach płatniczych oraz dla skutecznego

w ich bilansach płatniczych oraz dla skutecznego

przywracania równowagi płatniczej,

przywracania równowagi płatniczej,

a tym samym

a tym samym

wzmacnianie zaufania do ich walut.

wzmacnianie zaufania do ich walut.

3)

3)

Działanie na rzecz rozszerzania

Działanie na rzecz rozszerzania

wymienialności walut

wymienialności walut

narodowych, zachowania ich parytetu (w złocie lub USD),

narodowych, zachowania ich parytetu (w złocie lub USD),

stabilizacji kursów

stabilizacji kursów

(ograniczanie skali wahań do 1%),

(ograniczanie skali wahań do 1%),

utrzymania ładu w stosunkach walutowych i zapobiegania

utrzymania ładu w stosunkach walutowych i zapobiegania

deprecjacji walut.

deprecjacji walut.

4)

4)

Pomoc w

Pomoc w

tworzeniu wielostronnego systemu

tworzeniu wielostronnego systemu

międzynarodowych rozliczeń płatniczych

międzynarodowych rozliczeń płatniczych

w zakresie

w zakresie

transakcji bieżących między krajami członkowskimi oraz

transakcji bieżących między krajami członkowskimi oraz

usuwanie istniejących ograniczeń i restrykcji dewizowych.

usuwanie istniejących ograniczeń i restrykcji dewizowych.

5)

5)

Poprzez efektywniejszą współpracę walutową MFW ma

Poprzez efektywniejszą współpracę walutową MFW ma

przyczyniać się do

przyczyniać się do

przyśpieszenia wzrostu gospodarczego

przyśpieszenia wzrostu gospodarczego

,

,

tworzenia miejsc pracy i do

tworzenia miejsc pracy i do

zwiększenia dochodów ludności

zwiększenia dochodów ludności

.

.

7

Cele, funkcje i skład członkowski
MFW (II)

PODSTAWOWE FUNKCJE MFW:

PODSTAWOWE FUNKCJE MFW:

1)

1)

Funkcja regulacyjna

Funkcja regulacyjna

:Tworzenie powszechnie akceptowanych

:Tworzenie powszechnie akceptowanych

zasad norm i regulacji prawnych międzynarodowej

zasad norm i regulacji prawnych międzynarodowej

współpracy walutowej.

współpracy walutowej.

2)

2)

Funkcja pomocowo-kredytowa

Funkcja pomocowo-kredytowa

: Świadczenie pomocy

: Świadczenie pomocy

finansowej (przede wszystkim udzielanie wsparcia

finansowej (przede wszystkim udzielanie wsparcia

kredytowego) krajom członkowskim celem zachowania lub

kredytowego) krajom członkowskim celem zachowania lub

przywrócenia równowagi ich bilansów płatniczych.

przywrócenia równowagi ich bilansów płatniczych.

3)

3)

Funkcja konsultacyjno-doradcza

Funkcja konsultacyjno-doradcza

: Pełnienie roli stałego forum,

: Pełnienie roli stałego forum,

które ułatwia konsultacje i wymianę wzajemnych

które ułatwia konsultacje i wymianę wzajemnych

doświadczeń między krajami członkowskimi; świadczenie

doświadczeń między krajami członkowskimi; świadczenie

przez ekspertów MFW usług doradczych na rzecz rządów w

przez ekspertów MFW usług doradczych na rzecz rządów w

zakresie polityki makroekonomicznej (zwłaszcza walutowej) i

zakresie polityki makroekonomicznej (zwłaszcza walutowej) i

programów dostosowawczych.

programów dostosowawczych.

4)

4)

Funkcja kontrolno-nadzorcza

Funkcja kontrolno-nadzorcza

: Sprawowanie nadzoru nad

: Sprawowanie nadzoru nad

wykorzystaniem przez władze państw członkowskich

wykorzystaniem przez władze państw członkowskich

kredytów otrzymanych z MFW, nad realizacją programów

kredytów otrzymanych z MFW, nad realizacją programów

dostosowań strukturalnych (uzgodnionych z Funduszem) i

dostosowań strukturalnych (uzgodnionych z Funduszem) i

nad przestrzeganiem zasad polityki kursu walutowego.

nad przestrzeganiem zasad polityki kursu walutowego.

-

-

Wzrost liczby krajów członkowskich MFW

Wzrost liczby krajów członkowskich MFW

: do 69 - w 1960r.,

: do 69 - w 1960r.,

126 - w 1974r., 152 – w 1990r., 178 – w 1995r., aż

126 - w 1974r., 152 – w 1990r., 178 – w 1995r., aż

do 185

do 185

państw w 2008 r.

państw w 2008 r.

8

4. Główne organy i proces
podejmowania
decyzji w MFW (I)

GŁÓWNE ORGANY MFW:

GŁÓWNE ORGANY MFW:

1)

1)

Rada Gubernatorów

Rada Gubernatorów

(złożona z ministrów finansów lub

(złożona z ministrów finansów lub

prezesów banków centralnych krajów członkowskich).

prezesów banków centralnych krajów członkowskich).

2)

2)

Rada Wykonawcza

Rada Wykonawcza

(zwana też Radą Administracyjną;

(zwana też Radą Administracyjną;

złożona z 24 Dyrektorów Wykonawczych i ich

złożona z 24 Dyrektorów Wykonawczych i ich

Zastępców; funkcje wykonawcze).

Zastępców; funkcje wykonawcze).

3)

3)

Dyrektor Zarządzający

Dyrektor Zarządzający

kieruje pracami MFW

kieruje pracami MFW

(Europejczyk - obecnie D. Strauss-Kahn z Francji; jego

(Europejczyk - obecnie D. Strauss-Kahn z Francji; jego

Zastępcami: Amerykanin, Japończyk i drugi

Zastępcami: Amerykanin, Japończyk i drugi

przedstawiciel Europy; mankamentem brak

przedstawiciel Europy; mankamentem brak

przedstawiciela KSR) .

przedstawiciela KSR) .

ORGANY DORADCZO-KONSULTACYJNE MFW

ORGANY DORADCZO-KONSULTACYJNE MFW

:

:

4)

4)

Komitet Rozwoju;

Komitet Rozwoju;

5)

5)

Komitet Tymczasowy.

Komitet Tymczasowy.

9

Główne organy i proces
podejmowania
decyzji w MFW (II)

PODSTAWOWE KOMPETENCJE RADY

PODSTAWOWE KOMPETENCJE RADY

GUBERNATORÓW:

GUBERNATORÓW:

1. Przyjmowanie, zawieszanie i wykluczanie państw

1. Przyjmowanie, zawieszanie i wykluczanie państw

członkowskich.

członkowskich.

2. Ustalanie wysokości kwot udziałowych członków w kapitale

2. Ustalanie wysokości kwot udziałowych członków w kapitale

MFW.

MFW.

3. Decydowanie o rozdzieleniu SDR między kraje członkowskie.

3. Decydowanie o rozdzieleniu SDR między kraje członkowskie.

4. Określanie zasad podziału zysków i jego rozdysponowania.

4. Określanie zasad podziału zysków i jego rozdysponowania.

5. Mianowanie członków Rady Wykonawczej i ustalanie ich

5. Mianowanie członków Rady Wykonawczej i ustalanie ich

płac.

płac.

6. Zatwierdzanie rocznych sprawozdań z działalności

6. Zatwierdzanie rocznych sprawozdań z działalności

Funduszu.

Funduszu.

7. Zawieranie umów z innymi organizacjami

7. Zawieranie umów z innymi organizacjami

międzynarodowymi.

międzynarodowymi.

10

Główne organy i proces
podejmowania
decyzji w MFW (III)

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNĄ MFW prowadzą DEPARTAMENTY:

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNĄ MFW prowadzą DEPARTAMENTY:

1)

1)

Departamenty regionalne

Departamenty regionalne

analizują na bieżąco sytuację

analizują na bieżąco sytuację

gospodarczą i politykę ekonomiczną w poszczególnych

gospodarczą i politykę ekonomiczną w poszczególnych

regionach świata.

regionach świata.

2)

2)

Departamenty funkcjonalne

Departamenty funkcjonalne

opracowują procedury udzielania

opracowują procedury udzielania

pomocy kredytowej konkretnym państwom członkowskim,

pomocy kredytowej konkretnym państwom członkowskim,

przygotowują zarysy programów dostosowawczych i

przygotowują zarysy programów dostosowawczych i

wspierają wysiłki władz krajowych na rzecz realizacji tych

wspierają wysiłki władz krajowych na rzecz realizacji tych

programów; zajmują się też doradztwem i pomocą w

programów; zajmują się też doradztwem i pomocą w

dokształcaniu kadr krajów członkowskich.

dokształcaniu kadr krajów członkowskich.

3)

3)

Departamenty specjalistyczne

Departamenty specjalistyczne

: departament statystyki

: departament statystyki

(gromadzenie danych statystycznych i faktograficznych, ich

(gromadzenie danych statystycznych i faktograficznych, ich

publikowanie i upowszechnianie), departament informatyki,

publikowanie i upowszechnianie), departament informatyki,

departament współpracy (kontakty z innymi organizacjami

departament współpracy (kontakty z innymi organizacjami

powszechnymi oraz regionalnymi).

powszechnymi oraz regionalnymi).

4)

4)

Departamenty usług pomocniczych

Departamenty usług pomocniczych

świadczą usługi

świadczą usługi

lingwistyczne, administracyjno-biurowe, rozliczeniowo-

lingwistyczne, administracyjno-biurowe, rozliczeniowo-

finansowe, organizacyjne, socjalne i inne na rzecz personelu

finansowe, organizacyjne, socjalne i inne na rzecz personelu

Funduszu.

Funduszu.

11

5. Zasoby finansowe Funduszu
i rola SDR-ów (I)

WŁASNE ZASOBY FINANSOWE MFW :

WŁASNE ZASOBY FINANSOWE MFW :

1)

1)

Kwoty udziałowe

Kwoty udziałowe

: łącznie

: łącznie

w 2000 r.=207,3

w 2000 r.=207,3

mld SDR

mld SDR

(207 283 mln), natomiast

(207 283 mln), natomiast

w sierpniu

w sierpniu

2007 r.

2007 r.

wynosiły

wynosiły

217,3 mld SDR

217,3 mld SDR

(tj. 338,3

(tj. 338,3

mld USD).

mld USD).

2)

2)

Dochody z lokat finansowych

Dochody z lokat finansowych

.

.

3)

3)

Środki finansowe z odkupu walut

Środki finansowe z odkupu walut

.

.

4)

4)

Środki finansowe z operacji wspomagających

Środki finansowe z operacji wspomagających

budżety

budżety

państw członkowskich.

państw członkowskich.

5)

5)

Special Drawing Rights

Special Drawing Rights

(znane jako SDR)

(znane jako SDR)

,

,

czyli Specjalne Prawa Ciągnienia.

czyli Specjalne Prawa Ciągnienia.

12

Zasoby finansowe Funduszu

i rola SDR-ów (II)

KWOTY UDZIAŁOWE WYBRANYCH PAŃSTW

KWOTY UDZIAŁOWE WYBRANYCH PAŃSTW

CZŁONKOWSKICH MFW

CZŁONKOWSKICH MFW

(według stanu na koniec sierpnia 2007 r.):

(według stanu na koniec sierpnia 2007 r.):

---

---

Najwięksi udziałowcy

Najwięksi udziałowcy

:

:

USA=37 149 mln

USA=37 149 mln

SDR

SDR

(co zapewnia Amerykanom

(co zapewnia Amerykanom

16,79%

16,79%

ogółu głosów

ogółu głosów

), Japonia=13 3213 mln SDR,

), Japonia=13 3213 mln SDR,

Niemcy=13 008 mln SDR.

Niemcy=13 008 mln SDR.

---

---

Przykładowe europejskie kraje w trakcie

Przykładowe europejskie kraje w trakcie

transformacji:

transformacji:

Polska=1 369 mln SDR

Polska=1 369 mln SDR

,

,

Estonia=46,5 mln SDR.

Estonia=46,5 mln SDR.

---

---

Najmniejsi udziałowcy

Najmniejsi udziałowcy

: Grenada=8,5 mln,

: Grenada=8,5 mln,

Palau=3,1 mln (co daje temu krajowi

Palau=3,1 mln (co daje temu krajowi

0,01% ogółu głosów).

0,01% ogółu głosów).

13

Zasoby finansowe Funduszu

i rola SDR-ów (III)

PROPOZYCJA ZWIĘKSZENIA KWOT UDZIAŁOWYCH CHIN,

PROPOZYCJA ZWIĘKSZENIA KWOT UDZIAŁOWYCH CHIN,

MEKSYKU,KOREI PŁD I TURCJI

MEKSYKU,KOREI PŁD I TURCJI

(wniosek Rady Wykonawczej MFW z września 2007 r.):

(wniosek Rady Wykonawczej MFW z września 2007 r.):

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

--

--

Kraj

Kraj

Dotychczasowa

Dotychczasowa

Nowa kwota

Nowa kwota

kwota (w mln SDR)

kwota (w mln SDR)

(w mln SDR)

(w mln SDR)

(wzrost w %)

(wzrost w %)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

-

-

Chiny

Chiny

6 369

6 369

8 090

8 090

26,9

26,9

Meksyk

Meksyk

2 586

2 586

3 153

3 153

21,9

21,9

Korea Płd

Korea Płd

1 634

1 634

2 927

2 927

79,1

79,1

Turcja

Turcja

964

964

1 191

1 191

23,5

23,5

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Łącznie

Łącznie

11 553

11 553

15 369

15 369

33,0

33,0

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--- Proponowany wzrost kwot 4 wymienionych krajów (łącznie o 3 816 mln SDR)

--- Proponowany wzrost kwot 4 wymienionych krajów (łącznie o 3 816 mln SDR)

pozwoliłby

pozwoliłby

zwiększyć całą pulę kwot udziałowych MFW o 1,8%

zwiększyć całą pulę kwot udziałowych MFW o 1,8%

.

.

14

Charakterystyka i rola SDR-ów

•

To

To

specyficzny międzynarodowy pieniądz (waluta)

specyficzny międzynarodowy pieniądz (waluta)

, który

, który

okresowo jest kreowany przez MFW na mocy decyzji jego Rady

okresowo jest kreowany przez MFW na mocy decyzji jego Rady

Gubernatorów i

Gubernatorów i

zdolny pełnić funkcje pieniądza

zdolny pełnić funkcje pieniądza

.

.

•

Jest to

Jest to

pieniądz fiducjarny

pieniądz fiducjarny

, który nie wymaga pokrycia w złocie,

, który nie wymaga pokrycia w złocie,

ani w walutach wymienialnych, lecz

ani w walutach wymienialnych, lecz

jego emisja opiera się na

jego emisja opiera się na

zaufaniu

zaufaniu

ze strony państw członkowskich MFW.

ze strony państw członkowskich MFW.

•

Pierwsza emisja SDR-ów

Pierwsza emisja SDR-ów

w 1969 r.

w 1969 r.

(na mocy 1-szej poprawki do

(na mocy 1-szej poprawki do

statutu Funduszu) celem zaspokojenia zwiększonego popytu na

statutu Funduszu) celem zaspokojenia zwiększonego popytu na

oficjalne rezerwy walutowe.

oficjalne rezerwy walutowe.

•

Początkowo wartość

Początkowo wartość

1SDR=1 USD=1/35 uncji (0,888671 grama)

1SDR=1 USD=1/35 uncji (0,888671 grama)

złota

złota

.

.

•

W okresie 1974-1980 r. wartość SDR oparta była na koszyku 16

W okresie 1974-1980 r. wartość SDR oparta była na koszyku 16

najważniejszych walut światowych.

najważniejszych walut światowych.

•

Od 1981r. SDR na koszyku 5 walut, a

Od 1981r. SDR na koszyku 5 walut, a

od 1.01.1999r. koszyk

od 1.01.1999r. koszyk

złożony z USD (39%), EUR (32%), jena (18%) i funta (11%)

złożony z USD (39%), EUR (32%), jena (18%) i funta (11%)

.

.

•

SDR-y przydzielane nieodpłatnie

SDR-y przydzielane nieodpłatnie

, proporcjonalnie do kwot

, proporcjonalnie do kwot

udziałowych członków; wykorzystywane

udziałowych członków; wykorzystywane

w obrocie

w obrocie

bezgotówkowym

bezgotówkowym

między państwami członkowskimi

między państwami członkowskimi

i w transakcjach z 16 organizacjami.

i w transakcjach z 16 organizacjami.

15

Zewnętrzne (obce) zasoby
finansowe MFW

•

Są to

Są to

zasoby pożyczone

zasoby pożyczone

przez Fundusz na międzynarodowym

przez Fundusz na międzynarodowym

rynku walutowym, od rządów krajów członkowskich i innych

rynku walutowym, od rządów krajów członkowskich i innych

instytucji publicznych, a także ze źródeł prywatnych.

instytucji publicznych, a także ze źródeł prywatnych.

•

Jednym z najwcześniejszych przykładów korzystania z obcych

Jednym z najwcześniejszych przykładów korzystania z obcych

zasobów były

zasobów były

Ogólne Porozumienia Pożyczkowe (GAB

Ogólne Porozumienia Pożyczkowe (GAB

-

-

General

General

Arrangements to Borrow

Arrangements to Borrow

)

)

z 1962 r.

z 1962 r.

, zawarte 10 najbogatszymi

, zawarte 10 najbogatszymi

państwami członkowskimi, które zobowiązały się do

państwami członkowskimi, które zobowiązały się do

uruchomienia - w razie potrzeby - stosownych linii

uruchomienia - w razie potrzeby - stosownych linii

kredytowych w ich walutach narodowych. W ramach GAB po

kredytowych w ich walutach narodowych. W ramach GAB po

pierwszym szoku naftowym MFW zaciągnął szereg pożyczek na

pierwszym szoku naftowym MFW zaciągnął szereg pożyczek na

ratowanie równowagi płatniczej krajów nienaftowych.

ratowanie równowagi płatniczej krajów nienaftowych.

•

W 1981 r. Fundusz podpisał

W 1981 r. Fundusz podpisał

ramowe porozumienia

ramowe porozumienia

o zaciąganiu

o zaciąganiu

pożyczek z bazylejskim

pożyczek z bazylejskim

Bankiem Rozliczeń Międzynarodowych

Bankiem Rozliczeń Międzynarodowych

z oraz z

z oraz z

Saudyjską Agencją Walutową

Saudyjską Agencją Walutową

(SAMA) na pomoc na cele

(SAMA) na pomoc na cele

równoważenia BP po drugim szoku naftowym.

równoważenia BP po drugim szoku naftowym.

•

Nowe Porozumienia Pożyczkowe (

Nowe Porozumienia Pożyczkowe (

NAB

NAB

- New Arrangements to

- New Arrangements to

Borrow

Borrow

), zawarte w listopadzie 1998 r. z 25 bogatymi krajami,

), zawarte w listopadzie 1998 r. z 25 bogatymi krajami,

obecnie stanowi dla MFW podstawowe źródło pożyczek.

obecnie stanowi dla MFW podstawowe źródło pożyczek.

•

Fundusz zawarł ponadto

Fundusz zawarł ponadto

serię bilateralnych umów

serię bilateralnych umów

pożyczkowych

pożyczkowych

z rządami wszystkich czołowych krajów Zachodu.

z rządami wszystkich czołowych krajów Zachodu.

16

6. Podstawowe formy działalności
kredytowej MFW (I)

---

---

Trzy główne formy pomocy kredytowej MFW dla

Trzy główne formy pomocy kredytowej MFW dla

krajów członkowskich

krajów członkowskich

(ze względu na różnice

(ze względu na różnice

zakresu wsparcia i warunków kredytów):

zakresu wsparcia i warunków kredytów):

1)

1)

Podstawowe udogodnienia kredytowe.

Podstawowe udogodnienia kredytowe.

2)

2)

Stałe udogodnienia kredytowe.

Stałe udogodnienia kredytowe.

3)

3)

Czasowe udogodnienia kredytowe.

Czasowe udogodnienia kredytowe.

Ad. 1) a)

Ad. 1) a)

Podstawowe udogodnienia kredytowe

Podstawowe udogodnienia kredytowe

mogą

mogą

osiągnąć najwyżej

osiągnąć najwyżej

125% równowartości kwoty udziałowej

125% równowartości kwoty udziałowej

kraju członkowskiego. Obejmują tzw. transzę rezerwową i

kraju członkowskiego. Obejmują tzw. transzę rezerwową i

4 transze kredytowe (po 25% kwoty). Dla uzyskania

4 transze kredytowe (po 25% kwoty). Dla uzyskania

kredytu równego 100% kwoty trzeba

kredytu równego 100% kwoty trzeba

przedłożyć program

przedłożyć program

reform ekonomicznych

reform ekonomicznych

. Okres spłaty kredytów: 3-5 lat.

. Okres spłaty kredytów: 3-5 lat.

b)

b)

Rodzaje ułatwień podstawowych

Rodzaje ułatwień podstawowych

: zwyczajna promesa

: zwyczajna promesa

kredytowa (

kredytowa (

SBA - Stand by Arrangement

SBA - Stand by Arrangement

), promesa ze

), promesa ze

zwiększonym dostępem do kredytów (

zwiększonym dostępem do kredytów (

SBA EAP

SBA EAP

), promesa

), promesa

wydłużona (

wydłużona (

EA - Extended Arrangement

EA - Extended Arrangement

) oraz promesa

) oraz promesa

wydłużona ze zwiększonym dostępem (

wydłużona ze zwiększonym dostępem (

EA EAP

EA EAP

).

).

17

Podstawowe formy działalności

kredytowej MFW (II)

Ad. 2)

Ad. 2)

Stałe udogodnienia kredytowe

Stałe udogodnienia kredytowe

mogą przybierać poniższe

mogą przybierać poniższe

formy

formy

:

:

a) ułatwienia

a) ułatwienia

finansowania zapasów buforowych surowców

finansowania zapasów buforowych surowców

(

(

BSFF

BSFF

) o limicie kredytu= 25% kwoty (utworzone w 1969 r.);

) o limicie kredytu= 25% kwoty (utworzone w 1969 r.);

b) ułatwienia

b) ułatwienia

wydłużone

wydłużone

(

(

EFF

EFF

) z 1974 r. o górnym pułapie

) z 1974 r. o górnym pułapie

kredytu=300% kwoty kraju członkowskiego;

kredytu=300% kwoty kraju członkowskiego;

c) ułatwienia

c) ułatwienia

kompensacyjne i awaryjne

kompensacyjne i awaryjne

(

(

CCFF

CCFF

) o limicie

) o limicie

kredytowym=65%;

kredytowym=65%;

d) ułatwienia

d) ułatwienia

dostosowań strukturalnych

dostosowań strukturalnych

(

(

SAF - Structural

SAF - Structural

Adjustment Facility

Adjustment Facility

) w krajach słabo rozwiniętych, utworzone w

) w krajach słabo rozwiniętych, utworzone w

1986 r., b. nisko oprocentowane trzy transze kredytu do 50%

1986 r., b. nisko oprocentowane trzy transze kredytu do 50%

kwoty;

kwoty;

e) ułatwienia

e) ułatwienia

wzmocnione dostosowań strukturalnych

wzmocnione dostosowań strukturalnych

(

(

ESAF

ESAF

-Enhanced Structural Adjustment Facility

-Enhanced Structural Adjustment Facility

) z 1987 r.; trzyletnie

) z 1987 r.; trzyletnie

kredyty o limicie 180% kwoty udziałowej kraju słabo

kredyty o limicie 180% kwoty udziałowej kraju słabo

rozwiniętego.

rozwiniętego.

Ad.3)

Ad.3)

Czasowe udogodnienia kredytowe

Czasowe udogodnienia kredytowe

– formy i przykłady:

– formy i przykłady:

a)

a)

ułatwienia naftowe

ułatwienia naftowe

– tylko w okresie od maja 1974r. do

– tylko w okresie od maja 1974r. do

czerwca 1975r. dla krajów słabo rozwiniętych importujących

czerwca 1975r. dla krajów słabo rozwiniętych importujących

ropę;

ropę;

b)

b)

ułatwienia systemowej transformacji

ułatwienia systemowej transformacji

– w okresie 1993-1996r.

– w okresie 1993-1996r.

dla krajów byłego ZSRR.

dla krajów byłego ZSRR.

18

7. Ewolucja roli MFW w światowym
systemie walutowym

•

W okresie działania

W okresie działania

systemu walutowego z Bretton Woods

systemu walutowego z Bretton Woods

,

,

tzn. od jego powstania

tzn. od jego powstania

do upadku w dniu 15 sierpnia 1971r.

do upadku w dniu 15 sierpnia 1971r.

,

,

kiedy

kiedy

rząd USA

rząd USA

na mocy jednostronnej decyzji

na mocy jednostronnej decyzji

zaprzestał

zaprzestał

wymieniać na złoto dolary sprzedawane przez banki centralne

wymieniać na złoto dolary sprzedawane przez banki centralne

innych krajów

innych krajów

, MFW aktywnie uczestniczył w

, MFW aktywnie uczestniczył w

stabilizacji kursów

stabilizacji kursów

walutowych i rozszerzaniu wymienialności

walutowych i rozszerzaniu wymienialności

walut oraz w

walut oraz w

ograniczaniu deficytów

ograniczaniu deficytów

bilansów płatniczych krajów

bilansów płatniczych krajów

członkowskich. Ale borykał się z brakiem wystarczających

członkowskich. Ale borykał się z brakiem wystarczających

środków finansowych, co doprowadziło do

środków finansowych, co doprowadziło do

narodzin SDR-ów

narodzin SDR-ów

.

.

•

Od sierpnia 1971r.

Od sierpnia 1971r.

, działając jako kluczowy element

, działając jako kluczowy element

nowego

nowego

światowego systemu

światowego systemu

walutowego

walutowego

,

,

MFW koncentrował się

MFW koncentrował się

na łagodzeniu skutków zakłóceń płatniczych,

na łagodzeniu skutków zakłóceń płatniczych,

jakie zostały

jakie zostały

wywołane przez

wywołane przez

dwu kolejne szoki naftowe

dwu kolejne szoki naftowe

, na udzielaniu

, na udzielaniu

pomocy kredytowej i doradczej rządom krajów przeżywających

pomocy kredytowej i doradczej rządom krajów przeżywających

kryzys zadłużenia

kryzys zadłużenia

zagranicznego (szczególnie w latach 80. XX

zagranicznego (szczególnie w latach 80. XX

w.) lub

w.) lub

kryzysy finansowe

kryzysy finansowe

, jak też

, jak też

krajom w trakcie

krajom w trakcie

transformacji rynkowej

transformacji rynkowej

(od początku lat 90.)

(od początku lat 90.)

•

Obecnie dużą wagę MFW przypisuje zwłaszcza

Obecnie dużą wagę MFW przypisuje zwłaszcza

kwestii

kwestii

rozwiązania kryzysu zadłużenia w krajach najbiedniejszych i

rozwiązania kryzysu zadłużenia w krajach najbiedniejszych i

relatywnie najbardziej zadłużonych

relatywnie najbardziej zadłużonych

(

(

HIPC - Heavy Indebted

HIPC - Heavy Indebted

Poor Countries

Poor Countries

) .

) .

19

8. Polska w MFW (I)

•

Polska należała do założycieli MFW

Polska należała do założycieli MFW

i systemu

i systemu

walutowego z Bretton Woods

walutowego z Bretton Woods

, ale – tak samo jak

, ale – tak samo jak

Czechosłowacja – wskutek decyzji władz „sowieckiej

Czechosłowacja – wskutek decyzji władz „sowieckiej

metropolii kolonialnej”

metropolii kolonialnej”

w marcu 1950 r. wystąpiła z

w marcu 1950 r. wystąpiła z

Funduszu

Funduszu

.

.

•

Wniosek o ponowne przyjęcie

Wniosek o ponowne przyjęcie

do MFW rząd PRL

do MFW rząd PRL

złożył w niefortunnym momencie historycznym, bo

złożył w niefortunnym momencie historycznym, bo

10

10

listopada 1981 r.

listopada 1981 r.

, tzn. na miesiąc przed

, tzn. na miesiąc przed

wprowadzeniem stanu wojennego.

wprowadzeniem stanu wojennego.

•

Wskutek restrykcji politycznych i sankcji gospodarczych

Wskutek restrykcji politycznych i sankcji gospodarczych

ze strony administracji USA i rządów niektórych innych

ze strony administracji USA i rządów niektórych innych

krajów Zachodu wobec polskiej „junty wojskowej”,

krajów Zachodu wobec polskiej „junty wojskowej”,

kierowanej przez gen. W. Jaruzelskiego, wniosek został

kierowanej przez gen. W. Jaruzelskiego, wniosek został

rozpatrzony pozytywnie dopiero po ponad 4-letniej

rozpatrzony pozytywnie dopiero po ponad 4-letniej

przerwie. W efekcie

przerwie. W efekcie

PRL została znowu członkiem

PRL została znowu członkiem

MFW 12 czerwca 1986 r.

MFW 12 czerwca 1986 r.

20

8. Polska w MFW (II)

•

MFW odegrał

MFW odegrał

kluczową rolę we wspieraniu

kluczową rolę we wspieraniu

transformacji rynkowej naszej gospodarki,

transformacji rynkowej naszej gospodarki,

wnosząc szczególnie istotny wkład w zmiany

wnosząc szczególnie istotny wkład w zmiany

polityki walutowej (dewizowej) Polski

polityki walutowej (dewizowej) Polski

,

,

wprowadzonych od dnia 1 stycznia 1990 r.

wprowadzonych od dnia 1 stycznia 1990 r.

w

w

ramach realizacji „Planu Balcerowicza”

ramach realizacji „Planu Balcerowicza”

.

.

•

MFW udzielił Polsce pomocy w utworzeniu

MFW udzielił Polsce pomocy w utworzeniu

Funduszu Stabilizacji Złotego (1 mld USD), w

Funduszu Stabilizacji Złotego (1 mld USD), w

częściowym oddłużeniu

częściowym oddłużeniu

Polski, w przeobrażeniu

Polski, w przeobrażeniu

złotego w walutę wymienialną

złotego w walutę wymienialną

i w stopniowym

i w stopniowym

znoszenie restrykcji dewizowych.

znoszenie restrykcji dewizowych.

•

W okresie 1990-1994 r. MFW obiecał Polsce

W okresie 1990-1994 r. MFW obiecał Polsce

kredyty rzędu 3,2 mld USD, a faktycznie

kredyty rzędu 3,2 mld USD, a faktycznie

postawił do dyspozycji

postawił do dyspozycji

kredyty w wysokości 1

kredyty w wysokości 1

237 mln USD

237 mln USD

.

.

•

W ostatnich latach RP

W ostatnich latach RP

nie miała trudności

nie miała trudności

płatniczych.

płatniczych.

Nie musiała

Nie musiała

więc

więc

korzystać z

korzystać z

żadnych kredytów MFW

żadnych kredytów MFW

.

.