Wykłady z wirusologii weterynaryjnej ułożone 
zostały tematycznie i zawierają minimum informacji 
jaką powinni przyswoić przyszli lekarze weterynarii. 
Przykłady ostatnich lat – wybuchy pryszczycy na 
Wyspach Brytyjskich, SARS, ptasia grypa, świńska 
grypa, gorączki krwotoczne, Nipah, przesunięcie 
granicy występowania choroby niebieskiego języka 
oraz wiele innych zjawisk zmuszają do zapoznania 
się podstawowymi właściwościami wirusowych 
czynników zakaźnych. Zwłaszcza, że służby 
weterynaryjne odpowiedzialne są nie tylko za 
zdrowie i dobrostan zwierząt, ale również stoją na 
straży  zdrowia publicznego.
Poniższe  e-wykłady zawierają tę podstawową 
wiedzę, ale z oczywistych względów nie zastępują 
wykładów prowadzonych  na żywo i należy 
traktować je jako materiały pomocnicze w 
wygodnej, dostępnej w każdej wolnej chwili, formie. 
Dlatego zapraszam wszystkich do uczestniczenia w 
cotygodniowych spotkaniach w każdy piątek o godz. 
8.15 w Auli IV w budynku 23

Marcin Bańbura   

pryszczyca

pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej

choroba pęcherzykowa świń

pomór bydła

pomór małych przeżuwaczy

choroba niebieskiego języka

choroba Aujeszky

TGE

wścieklizna

zakaźne zapalenie nosa i tchawicy

pomór świń

rzekomy pomór drobiu

niedokrwistość zakaźna koni

wirusowe zapalenie tętnic koni

wirusowe ronienie klaczy

białaczka bydła

choroba Gumboro

ospa owiec i kóz

wiosenna wiremia karpi

wirusowa posocznica krwotoczna 

łososiowatych

na 61 chorób zakaźnych zwalczanych 

z urzędu - 36 wirusowych

influenza

SARS

choroba Zachodniego Nilu

Orthomyxoviridae

Coronaviridae

Flaviviridae

Nipah

Paramyxoviridae

DN
A

RNA

BIAŁK
O

REPRODUKC
JA

Podstawowy dogmat 
biologii

Animal
ia

Planta
e

Fungi
*

Protist
a

Monera
**

Eukariotyczna, 
wielokomórkowa

Eukarioty
cz-na 
wielo- lub 
jednokom
ór-kowa

Eukariotyc
z-na wielo-
komórkow
a lub 
formy 
kolonii

Prokario-
tyczna 
jedno-
komórkowa

Ś c i a n a  k o m ó r k o w a

Brak 
ściany 
komórko
wej

Zwierzęta 
człowiek

Rośliny

Grzyby 
pleśnie 
drożdże

Algi 
pierwotni
aki

Bakterie, 
sinice 
archebakter
ie

K  R  Ó  L  E  S  T  W  O

P o d z i a ł

Subkomórk
owa

Brak 
ściany 
komórko
wej

de novo

Virales?

Autotrof
y

fot
o

chem
o

Heterotr
ofy

foto chem

o

Produce
nci

reducenci i konsumenci

Hypotrofy

(pasożyty 

wewnątrzkom.)

Pasożytnictwo i 
patogenność

K

S

Pasożyty 
energi

Ścisłe pasożyty 
układu Lipmanna

Podział mikroorganizmów i struktur 

subkomórkowych na podstawie różnic 

funkcji

Podział mikroorganizmów i struktur 

subkomórkowych na podstawie różnic 

struktury

Struktury jednokomórkowe lub 
zespoły komórek samoistne w 
środowisku (mikroorganizmy)

Struktury subkomórkowe 
niesamoistne - komórkowo-
zależne (wirusy i czynniki 
subwirusowe)

Eucaryotae

glony, 

śluzowce, 

pleśnie, 

grzyby 

niższe i 

wyższe

Prokaryotae

Sinice, 
eubakterie
, 
mykoplaz
my 
archebakt
erie

Riketsje 
i 
chlamyd
ie

Wirusy 

klasycz

ne

Wiroidy

Satelity

Priony-

subkom

órkowe 

czynniki 
pasażow

alne

Prokaryo

tae

Eukaryot

ae

Archaebacte
ria

Eubacteri

a

Photocyta

Plantae

Chromista

Archaezoa

Eocyta

Animalia

dsDN
A

Wirusy

RNA

DNA

dsDN

A

ssDN

A

dsDNA 

RT

ssRNA(

+)

ssRNA(

-)

dsRNA

ssRNA(

+)RT

Astroviridae
Caliciviridae
Picornavirida

e
Coronaviridae
Arteriviridae
Flaviviridae
Togaviridae

Filoviridae
Paramyxoviri

dae
Rhabdovirida

e
Bornaviridae

Arenaviridae
Bunyaviridae
Orthomyxoviri

dae
Birnaviridae
Reoviridae

Retrovirid
ae

Asfaviridae
Herpesviridae
Iridoviridae
Poxviridae
Adenoviridae
Papillomavirida

e
Polyomaviridae

Circoviridae

Parvoviridae

Hepadnavirida
e

Rząd:

Mononegavir

ales

Rząd:

Nidovirales

Kryteria klasyfikacji 
wirusów

Typ kwasu 
nukleinowego

Klasa kwasu

 

nukleinowego

Występowanie odwrotnej 
transkryptazy

 

Występowanie 
otoczki

Segmentacja 
genomu

DNA lub 

RNA

ss, ds, 

(+), (-)

RT

Grupa I: dsDNA virusy 

Grupa II: ssDNA virusy 

Grupa III: ds RNA virusy 

Grupa IV: ssRNA”+” virusy 

Grupa V: ssRNA”-”virusy

Grupa VI: RT-RNA virusy

Grupa VII: RT-DNA virusy 

Definicja 
wirusa

1. Wirion zawiera tylko DNA lub RNA

2. Reprodukcja zachodzi w procesie syntezy 
de novo
3. Wirion nie wykazuje wzrostu i 
bezpośredniego podziału
4. Wirion nie ma w genomie informacji dla 
syntezy systemu umożliwiającego 
wytwarzanie energii (układu Lipmanna)

5. Wirion wykorzystuje rybosomy komórki 
gospodarza co przesądza o jego 
bezwzględnym pasożytnictwie

geno
m

kapsy
d

otocz
ka

Ogólna budowa 
wirionu

geno
m

otoczkowe
go

nagie
go

Liczba podjednostek (kapsomerów) 

w dwudziestościennym kapsydzie

10x(n-

1)

2

+2

n= 6 
adeno      5 
herpes

 

4 reo

10xT+2

T= 25 
adeno 16 
herpes

 9 

reo