Podstawowe Pojęcia Epidemiologiczne Oraz Zasady Profilaktyki Chorób Zakaźnych

Podstawowe Pojęcia

Epidemiologiczne Oraz Zasady

Profilaktyki Chorób Zakaźnych

Wykład - 2

W badaniach epidemiologicznych często stosuje się

następujące określenie obrazujące i opisujące

poszczególne zjawiska, choroby i stany kliniczne:

Choroby zakaźne ( infekcyjne )

Są to stany kliniczne i objawy wywołane przez

biologiczny zakaźny czynnik etiologiczny. Stany te

dzielą się na:

- zaraźliwe np.: grypa, odra, czerwonka itp..

- niezaraźliwe np.: tężec

Etiologiczny podział chorób zakaźnych

bakteryjne np.: błonica, płonica, czerwonka, dur

brzuszny, krztusiec, tężec, dżuma, salmonellozy

itp.

krętkowice: kiła, borelioza

riketsjozy: dur plamisty, gorączka okopowa

wirusowe: grypa, odra, ospa wietrzna, ospa

prawdziwa, półpasiec, opryszczka, AIDS, świnka,

WZW typ A,B,C, itp..

wywołane przez pierwotniaki i tkankowce. np.:

świerzb

W przebiegu każdej choroby zakaźnej występują

następujące okresy:

a/ zakażenia

b/ wylęgania

c/ zwiastunów

d/ rozwoju lub trwania choroby

wyróżniamy następujące podokresy rozwoju i trwania

choroby:

a/ narastania

b/ szczytu

c/ wygasania objawów

d/ zdrowienia

Postępowanie lecznicze i profilaktyczne

dzieli się na:

A. swoiste:

- czynne stosowanie szczepionek z odpowiednimi antygenami

- bierne stosowanie surowic odpornościowych

B. nieswoiste:

- ogólnie wzmacniające organizm

- hartujące

C. Leczenie farmakologiczne:

- antybiotykoterapia

- łagodzenie i hamowanie odczynów zapalnych

- immunomodulacyjne itp..

D. Leczenie niefarmakologiczne:

- stosowanie odpowiedniej diety np.. antyoksydacyjnej

- stosowanie fizykoterapii

Choroby zakaźne transmisyjne

Jest to zespół objawów klinicznych przenoszonych

przez stawonogi ssące i kłujące ( muchy, komary,

kleszcze, wszy, pchły i inne ) ze zwierząt na ludzi

lub z człowieka na człowieka ( np.. Zimnica czyli

malaria, żółta gorączka inaczej żółta febra, dur

plamisty, kleszczowe zapalenie mózgu czy

dżuma).

Postępowanie leczniczo-profilaktyczne jest

zindywidualizowane dla poszczególnych

jednostek chorobowych.

Choroby zakaźne inwazyjne



Są to choroby wywołane inwazją pasożytów np.:

owsica, glistnica, włośnica, lamblioza,

rzęsistkowica, tasiemczyca.



Objawy chorobowe zależą od:

- mechanicznego oddziaływania pasożyta na ażne

dla życia i zdrowia narządy i układy.

- wtórna alergizacja ustroju

- niedoborów białkowych, witaminowych i

energetycznych

- niedokrwistości u osoby zakażonej

Choroby zakaźne kwarantannowe



Choroby zakaźne – kwarantannowe to szczególnie

niebezpieczne, epidemiczne i zaraźliwe choroby

infekcyjne wywołane przez bakterie, riketsje lub wirusy.



Należą do nich:

- ospa prawdziwa

- gorączka żółta

- dżuma

- cholera

- afrykańskie gorączki krwotoczne: Ebola, Lassa, Marburg

- dur plamisty ( niektórzy autorzy )



Choroby zakaźne kwarantannowe są

szczególnie niebezpieczne i powinny być

natychmiast zgłaszane do WHO poprzez

regionalną służbę sanitarno-

epidemiologiczną.

Choroby zakaźne – odzwierzęce

(anatropozoonozy, zoonozy )

to choroby zakaźne lub pasożytnicze przenoszone z

chorego zwierzęcia na człowieka drogą:

bezpośrednią np.: toksoplazmoza, wścieklizna,

papuzica, krętkowica, włośnica, tasiemczyca

przez nosicieli, głównie stawonogi, kleszcze,

dżuma, leiszmaniozy, filariozy, choroba z Lyme

itp.

Choroby zakaźne – tropikalne

Występują w krajach tropikalnych w związku ze

sprzyjającą sytuacją geoepidemiologiczną.

Pojęcia epidemiologiczne stosowane w

określaniu różnych zjawisk

medycznych

Endemia

Jest to stałe występowanie zachorowań na określoną

chorobę zakaźną na danym terenie w liczbie

przypadków utrzymujących się od lat na tym samym

poziomie.

Epidemia

Jest to pojawienie się w zbiorowisku ludzkim na

określonym terenie jednoczasowych zachorowań

zakaźnych w liczbie przypadków większej niż w latach

poprzednich i odbiegającej od ilości przewidywanej

na podstawie wieloletnich obserwacji.

Pandemia

Jest to epidemia rozprzestrzeniająca się na

ogromne tereny np.. kontynent czy

międzykontynentalna.

Ognisko epidemiczne

Jest to miejsce przebywania zakażonych ludzi lub

zwierząt ( epizootyczne ), w którym istnieją

warunki do namnażania i rozprzestrzeniania się

zakażonego czynnika chorobotwórczego.

Nadzór epidemiologiczny

Jest to ścisła obserwacja połączona z kontrolą

zdrowotną tzw. Kontaktów w celu wczesnego

rozpoznania zakażenia lub wykrycia choroby

zakaźnej.

nie ma ograniczeń w zakresie swobody poruszania

się osób obserwowanych

obowiązkowe zgłoszenia na badania kontrolne w

przewidzianych terminach.

Dochodzenie epidemiologiczne

Jest to działalność mająca na celu: wykrycie przyczyn,

rezerwuarów, źródeł, dróg szerzenia się chorób

zakaźnych

Wywiad epidemiologiczny

Polega na zbieraniu informacji o czynnikach i zjawiskach

mających wpływ na występowanie i szerzenie się

choroby zakaźnej u poszczególnych osobników.

Proces epidemiczny

Jest to szerzenie się choroby zakaźnej w populacji

ludzkiej, uzależnione od trzech zasadniczych czynników:

Obecność zarazka

Czynnika, który ułatwia zetknięcie się mikroorganizmu z

makroorganizmem

Obecność organizmów ludzkich wrażliwych na

osiedlenie i rozmnażanie się w nich zarazka

Źródło zakażenia

Przez źródło zakażenia rozumiemy miejsce pobytu i

rozmnażania się zarazków, z którego przenoszą się one na

osoby wrażliwe.

może być źródłem zakażenia człowiek, zwierzę

człowiek nosiciel lub ozdrowieniec

Rodzaje nosicielstwa

Nosicielstwo śródchorobowe/ jawne/

Nosicielstwo śródzakaźne/ ukryte/

Nosicielstwo pochorobowe

Nosicielstwo przewlekłe tkankowe

Ze względu na okres trwania rozróżnia się:

a/ nosicielstwo ostre / do 3 miesięcy/

b/ przewlekłe- stałe lub okresowe

Drogi szerzenia chorób zakaźnych

aerozolowa / kropelkowa/

pokarmowa / alimentorna/

kontaktowa

transmisyjna

Rezerwuar zarazka

Czyli zbiornik zarazka choroby zakaźnej

nazywamy

środowisko,

którym

zarazki

nazywamy

środowisko,

którym

zarazki

przebywają stale, gdzie mnożą się i przechowują i

skąd rozpowszechniają się dalej.

Przerwanie procesu epidemicznego na poziomie

źródła zakażenia odbywa się przez:

a/ hospitalizację osób z objawami klinicznymi

choroby

b/ izolację osób zakażonych w okresie istniejącego z

ich strony zagrożenia dla populacji

c/ kwarantannę osób zdrowych, mających kontakt z

chorobą zakaźną, która trwa przez podwójny,

najdłuższy okres wylęgania danej choroby licząc

od momentu hospitalizacji ostatniego przypadku i

wykonaniu dezynfekcji końcowej.

Wrażliwość populacji na zakażenie i rozwój

epidemii chorób zakaźnych wywiera wpływ

wrażliwość zbiorowa tj. taka, która składa się z

wrażliwości jednostek tworzących daną populację.

Pod pojęciem wrażliwości rozumiemy zdolność

organizmu do odpowiadania na wtargnięcie

zarazka procesem infekcyjnym w różnych

formach.

Pojęcie zakażenia

Pojęcie zakażenia jest różne. Termin ten może być

stosowany w języku potocznym do określania

stanów

zanieczyszczenia

drobnoustrojami

stanów

zanieczyszczenia

drobnoustrojami

powierzchni ciała, produktów żywnościowych, wody i

powietrza. Natomiast nieco inne jest określenie tego

stanu w pojęciu klinicznym.

Kontaminacja jest określeniem stanu

zanieczyszczenia lub zakażenia środowiska, osób i

zwierząt substancjami chemicznymi, fizycznymi oraz

biologicznymi.

Do wybuchu epidemii potrzebne jest pewne

minimum populacji wrażliwej, które może narastać

stopniowo drogą przepustu naturalnego, albo

zwiększać się nagle przez dopływ nieodpornych

osób z zewnątrz.

Warunki społeczne odgrywają tutaj bardzo ważną

rolę. Należy pamiętać, że złe warunki społeczne

mogą stać się przyczyną zwiększania wrażliwości

populacji na zakażenia, zwłaszcza w czasie wojen czy

klęsk żywiołowych typu np.. Ekologicznego czy

przemysłowego.

Niedożywienie, wyczerpanie fizyczne i psychiczne,

zły stan higieniczny otoczenia i niemożliwość

utrzymania higieny osobistej i migracja ludności to

potencjalne przyczyny zwiększenia wrażliwości na

zakażenie.

Również choroba popromienna spowodowana

wybuchem nuklearnym obniża odporność organizmu,

co prowadzi do powstawania epidemii wraz z jej

skutkami społeczno-gospodarczymi i politycznymi.

Document Outline