RACHUNEK DOCHODU 

NARODOWEGO

MODEL RUCHU 

OKRĘŻNEGO 

    dobra i usługi    

  usługi czynników 

wytwórczych  

  

 zapłata za usługi 

czynników 

 zapłata za dobra i usługi 



przepływy rzeczowe
przepływy 
finansowe



gospodarstwa 

domowe



przedsiębiorstw

a

MODEL RUCHU 

OKRĘŻNEGO

• model prezentuje dostosowania 

ilościowe

• reprezentuje szkołę keynesowską
• zakłada stały poziom cen

MODEL RUCHU 

OKRĘŻNEGO 

- WNIOSKI

• suma wyprodukowanych dóbr i usług 

jest równa sumie wydatkow na zakup 
dóbr i usług oraz sumie dochodów za 
czynniki wytwórcze

• Σ PRODUKCJI = Σ WYDATKÓW = Σ 

DOCHODÓW

 

ZAGREGOWANY POPYT 

I ZAGREGOWANA PODAŻ

ZAGREGOWANY POPYT – popyt na 
wszystkie dobra i usługi 
wyprodukowane w gospodarce

ZAGREGOWANA PODAŻ – podaż 
wszystkich dóbr i usług 
wyprodukowanych w gospodarce

ZAGREGOWANY POPYT 

I ZAGRGOWANA PODAŻ - 

zależności

Popyt niezależny od podaży (poziom równowagi 
wyznacza cena)

Podaż tworzy własny popyt (prawo Saya) obecnie 
występuje w wyjątkowych przypadkach 
(np. sprzęt elektroniczny)

Popyt wpływa na wielkość podaży (ujęcie 
keynesowskie)

 

ZAGREGOWANY POPYT 

I ZAGRGOWANA PODAŻ - 

zależności

Nadmierna produkcja w stosunku do popytu 
generuje koszty (zabezpieczenie, 
magazynowanie, utrata płynności finansowej) i 
jest nieracjonalna ekonomicznie

Niedostateczna produkcja w stosunku do popytu 
(w sytuacji niewykorzystanych czynników 
wytwórczych) jest nieracjonalna ekonomicznie

 

ZAGREGOWANY POPYT 

I ZAGRGOWANA PODAŻ

Popyt i produkcja w pierwszym roku wynoszą:
1) AD = 60 sztuk

Y=80 sztuk

Pytanie: Ile powinna wynosić produkcja w roku 

następnym jeśli popyt jest stały 

• Odpowiedź:
2a) w przypadku dóbr zachowujących wartość 

AD=60, Y=40

2b) w przypadku dóbr tracących wartość 

AD=60, 

Y=60

Produkt krajowy brutto

• PKB – jest sumą dóbr i usług 

wytworzonych w danej gospodarce w 
ciągu roku

• Uwzględnia te dobra i usługi, które 

są:

– Kwantyfikowalne
– O których GUS posiada informacje

Produkt krajowy brutto

• Suma produkcji (wartości dodanej)
• Suma wydatków (na dobra finalne)
• Suma dochodów (za czynniki wytwórcze)

• Wartość dodana to różnica miedzy ceną sprzedaży 

dobra a kosztami materiałowymi jego 
wytworzenia

• Dobro finalne to takie, które nie zużywa się 

całkowicie w jednym cyklu wytwórczym (jak 
dobra pośrednie)

Produkt krajowy brutto

drożdżów
ka

mąk
a

jajk
a

drożdż
e

mlek
o

pszenic
a

1,50 
zł

1,00 
zł

0,20 
zł

0,10 
zł

0,10 
zł

0,60 
zł

Produkt krajowy brutto

produkt

transakcj

a

wartość

transakc

ji

wartość 

dodana

dochody 

za cw.

wydatk

i na df.

pszenica

R M

0,60 zł

0,60 zł

0,60 zł

0,00 zł

mąka

M PD

1,00 zł

0,40 zł

0,40 zł

0,00 zł

jajka

R PD

0,20 zł

0,20 zł

0,20 zł

0,00 zł

drożdże

Z PD

0,10 zł

0,10 zł

0,10 zł

0,00 zł

mleko

R PD

0,10 zł

0,10 zł

0,10 zł

0,00 zł

drożdżówk
a

PD K

1,50 zł

0,10 zł

0,10 zł

1,50 zł

SUMA

3,50 zł

1,50zł

1,50zł

1,50zł

Produkt krajowy brutto

Zadanie: 

W gospodarce funkcjonuje pięć przedsiębiorstw. 

Wytwarzają one stal, gumę, obrabiarki, opony i 

rowery. Producent rowerów sprzedaje je za 

łączną kwotę 16000 zł. W procesie produkcji 

wykorzystuje opony, które kupuje za 2000 zł, stal 

(za 5000 zł) i obrabiarki (za 3600 zł). Producent 

opon kupuje gumę za 1200 zł, a producent 

obrabiarek nabywa stal za 2000 zł.

a)

Zidentyfikuj dobra pośrednie i finalne

b)

Oblicz wartość dodaną dla każdej transakcji

c)

Ile wynoszą wydatki na dobra finalne

d)

Jaka jest wartość PKB w tej gospodarce

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Produkt krajowy brutto (PKB) – jest 

sumą dóbr i usług wytworzonych na 
terenie kraju

• Produkt narodowy brutto (PNB) – 

jest sumą dóbr i usług 
wytworzonych przez obywateli 
danego państwa

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Produkt krajowy brutto

cr

 (PKB

cr

) + Dochody 

netto z własności za granicą (DNzWZ)= 
Produkt narodowy brutto

cr

 (PNB

cr

)

• Produkt narodowy brutto

cr

 (PNB

cr

) – 

amortyzacja (A)= Produkt narodowy netto

cr

 

(PNN

cr

)

• Produkt narodowy netto

cr

 (PNN

cr

) – podatki 

pośrednie (T

e

) + subsydia = Produkt narodowy 

netto

ccw

 (PNN

ccw

)= Dochód Narodowy (DN)

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Zadanie 1.:

PKBcr = 200
A = 20
DNzWZ = 20
Te = 15
subsydia = 8

• Oblicz:

 a) PKNccw
 b) PNNccw  

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Zadanie 2.:

PNNcr = 300
A = 10
DNzWZ = -20
Te = 20
subsydia = 5

• Oblicz:

 a) PKBccw
 b) PKNccw  

Mierniki działalności 

gospodarczej

Suma wydatków na dobra finalne = PKBcr 

PKBcr = C + I + G + X – Z
C – konsumpcja (wydatki gospodarstw domowych) 
I – inwestycje (wydatki przedsiębiorstw)
G – wydatki rządowe na zakup dóbr i usług
X – eksport
Z – import

(X-Z) – eksport netto

Mierniki działalności 

gospodarczej

Suma dochodów za czynniki wytwórcze = 

PKNccw 

PKNccw = Σ dochodów z ziemi + Σ 

dochodów z kapitału + Σ dochodów z 
pracy + Σ dochodów z technologii

PKNccw + DNzWZ = PNNccw = dochód 

narodowy 

Mierniki działalności 

gospodarczej

Dochód Narodowy
+ płatności transferowe od państwa i 

przedsiębiorstw (emerytury, renty, zasiłki) 
(B)

- nierozdzielone zyski spółek akcyjnych
- podatek od zysków spółek kapitałowych
- składki na ubezpieczenie społeczne (ZUS) =

Dochód osobisty (DO)   

Mierniki działalności 

gospodarczej

Dochód Osobisty (DO)
- podatki bezpośrednie (Td)=
Rozporządzalny Dochód osobisty (RDO) 

=

Konsumpcja (C) + Oszczędności (S)
   

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Zadanie 3.:

Suma dochodów za czynniki wytwórcze = 400
Konsumpcja = 100
Inwestycje = 50
Wydatki rządowe na zakup dóbr i usług = 150

   Amortyzacja = 30

Podatki pośrednie =10
Subsydia = 5
Dochody netto z  własności za granicą = -25

Oblicz: eksport netto

Mierniki działalności 

gospodarczej

• Zadanie 4

Konsumpcja = 200
Oszczędności = 100
Składki na ZUS = 20
Podatek od zysków spółek kapitałowych = 10
Nierozdzielone zyski spółek akcyjnych = 15
Płatności transferowe od państwa i 

przedsiebiorstw =30

Podatki bezpośrednie = 25  

Oblicz: Dochód Narodowy

Mierniki nominalne i realne

• Mierniki nominalne są liczone w cenach 

bieżących

• Mierniki realne są liczone w cenach 

stałych

deflator = nominalny PKB *100 / realny 
PKB

Mierniki nominalne i realne

Produ

kt

Cena

2008

Produk

cja 

2008

Cen

a

2009

Produk

cja 

2009

Cena

2010

Produk

cja 

2010

i

p

0

q

0

p

1

q

1

p

2

q

2

A

3

6

5

4

8

2

B

6

5

8

7

9

5

C

7

3

5

5

6

8

Mierniki nominalne i realne

Nominalny PKB 2008 = Ʃp

0

q

0

Nominalny PKB 2009 = Ʃp

1

q

1

Nominalny PKB 2010 = Ʃp

2

q

2

Realny PKB 2008 = Ʃp

0

q

0

Realny PKB 2009 = Ʃp

0

q

1

Realny  PKB 2010 = Ʃp

0

q

2

Deflator 2008 = 100

Mierniki nominalne i realne

Stopa wzrostu:

a

t

 – wartość bieżąca

a

t-1

 – wartość poprzednia

Stopa wzrostu = (a

t 

/ a

t-1

) * 100% - 100%

Stopa wzrostu gospodarczego = sw realnego 

PKB

Stopa inflacji = sw deflatora

Mierniki nominalne i realne

• Zadanie 5

PKBn w roku 2008 = 330
Deflator 2008 = 110
PKBn w roku 2007 = 200

a) Oblicz wartości realnego PKB w roku 

2008 i 2007

b) Oblicz inflację i stopę wzrostu 

gospodarczego w roku 2008

Mierniki nominalne i realne

• Zadanie 6

Na podstawie poniższej tabeli oblicz:

a) Nominalne PKB w roku 2010 i 2001
b) Realne PKB w roku 2010 i 2011
c) Deflator 2010 i 2011
d) Stopę inflacji 2011
e) Stopę wzrostu gospodarczego 2011

Mierniki nominalne i realne

produkt

Produk

cja 

2010

Cena 

2010

Produk

cja 

2011

Cena 

2011

X

8

5

6

4

Y

7

4

5

4