Dychawica

Dychawica

oskrzelowa

oskrzelowa

Autor: Anna Urban IIFN

Dychawica oskrzelowa, czyli astma oskrzelowa

jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg

oddechowych przebiegającym z okresową,

odwracalną niedrożnością oskrzeli

spowodowaną czynnościowym zmniejszeniem

światła oskrzeli, ustępującym samoistnie lub

pod wpływem leków. Astmie oskrzelowej

towarzyszy nadwrażliwość na różne bodźce

fizyczne, chemiczne lub farmakologiczne.

Etiologia i patogeneza

Etiologia i patogeneza

Charakteryzują ją trzy podstawowe cechy:

1. Skurcz oskrzeli, odwracalny spontanicznie lub na skutek leczenia,

2. Zapalenie błony śluzowej oskrzeli,

3. Nadreaktywność oskrzeli w odpowiedzi na różne czynniki.

Astma występuje u około 10-15% dzieci oraz u 5-10% dorosłych. Do

większości zachorowań dochodzi przed piątym rokiem ( 80 %

zachorowań), a u około połowy objawy mijają przed 20 rokiem

życia. Częściej pojawia się w krajach wysoko uprzemysłowionych,

a wzrost liczby przypadków zachorowań na astmę jest

problemem ogólnoświatowym. Astma jest chorobą, która w

znacznym stopniu wpływa na jakość życia chorych i wymaga

dość dużych nakładów finansowych na diagnostykę i leczenie.

Przewlekły charakter choroby powoduje znaczne obciążenie dla

chorych, ich rodzin i społeczeństwa.

Pierwotne przyczyny astmy nie są znane. Pojawienie się astmy jest

wynikiem współdziałania czynników środowiskowych oraz

warunków genetycznych usposabiających do rozwoju choroby.

Zmiany anatomopatologiczne

Zmiany anatomopatologiczne

U zmarłych w napadzie astmy oskrzelowej (rzadkie

przypadki) obserwuje się rozdęcie płuc, niskie ustawienie

przepony, przekrwienie oskrzeli, wypełnienie ich światła

gęsta wydzielina śluzową. Badaniem mikroskopowym

stwierdza się zmiany zapalne i zanikowe w oskrzelach oraz

typowy przerost ich warstwy mięśniowej jako następstwo

powtarzających skurczów oskrzeli.

Objawy i przebieg choroby

Objawy i przebieg choroby

Głównymi objawami astmy są: duszność, kaszel, świszczący oddech. Duszność, czyli

uczucie braku tchu, cechuje napadowość, to znaczy pojawia się ona w

określonych sytuacjach i dość szybko ustępuje. Napad duszności, czyli atak

astmy, może być wywołany:

- kontaktem z alergenem (np. przebywanie osób uczulonych w jednym pokoju ze

zwierzętami- kotem czy psem),

- wysiłkiem fizycznym (bieg, wchodzenie po schodach),

- emocjami (stres, śmiech, płacz),

- wdychaniem zimnego powietrza,

- zakażeniami układu oddechowego,

- pyłem ulicznym,

- ostrymi zapachami,

- niektórymi lekami – np. beta-blokerami (stosowanymi w leczeniu nadciśnienia

tętniczego), przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi,

- refluksem przełykowym.

- pyłki roślin

U części chorych szczególnie dokuczliwe są duszności pojawiające

się w czasie snu. W przebiegu napadu astmy chory może

odkrztusić gęstą, lepką wydzielinę, co przynosi mu wyraźną ulgę.

Kaszel występuje u około 20% chorych, czasami z towarzyszącym

uczuciem ciężaru w piersiach. Niekiedy kaszel jest jedynym

objawem astmy. Jest wtedy suchy, męczący, występuje w dzień i w

nocy. Podczas kaszlu mogą pojawić się wymioty. Czasami kaszel

wyprzedza pełnoobjawową astmę o kilka lat.

Świsty – typowe, są słyszalne nawet z pewnej odległości, podczas

fazy wydechowej. W łagodnych przypadkach ujawniane są przy

osłuchiwaniu stetoskopem.

Wskaźnik astmatyczny - WA

Wskaźnik astmatyczny - WA

(-) nie słychać świstów i furczeć nawet podczas hiperwentylacji

(+) słychać  je podczas hiperwentylacji

(++) słychać  je podczas normalnego oddychania

(+++) słychać  je z oddali

(++++) towarzyszy temu sinica

Napady ze względu na

Napady ze względu na

stopień ciężkości dzieli się

stopień ciężkości dzieli się

na:

na:

lekkie – ustępujące samoistnie lub po

lekach rozszerzających oskrzela,

niezaburzające normalnej

aktywności życiowej,

średniociężkie – okresowo zaburzające

działalność życiową,

ciężkie – niepoddające się rutynowemu

leczeniu, uniemożliwiające normalną

aktywność życiową

pacjenta.

Postacie kliniczne

Postacie kliniczne

Astma zewnątrzpochodna, czyli atopowa;
uwarunkowana obecnością IgE;
początek przed 40 rż, zwykle we wczesnym dzieciństwie;
czynnik wyzwalający alergeny wziewne
dobre rokowanie

Astma wewnątrzpochodna
ujawnia się po 35 roku życia;
uporczywy, przewlekle postępujący przebieg
w etiologii istotną rolę odgrywa nadkażenie bakteryjne i

wirusowe oskrzeli

zwykle nieznany czynnik wyzwalający

Astma „aspirynowa”
10% dorosłych; 2,5 K>M
początek 20 – 40 rokiem życia;
w I okresie manifesuje się uporczywym,

wodnistym katarem prowadzącym do

wytworzenia polipów w jamie nosowej;
II okres pierwsze objawy duszności
III okres nieoczekiwana reakcja na kwas

acetylosalicylowy
przewlekle postępujący przebieg

Astma zawodowa

wywołana przez określony czynnik w

pracy

Astma wysiłkowa

wyzwalana poprzez wysiłek na zimnym

suchym powietrzu,
ustępuje zwykle samoistnie po 30 – 45

min.

Badania labolatoryjne

w gazometrii krwi tętniczej

kwasica oddechowa / pH,

hipoksemia, hiperkapnia/;

w badaniu spirometrycznym –

zwężenie dróg

oddechowych;

w rtg klatki piersiowej

„wzmożony” rysunek

naczyniowy;

tachykardia

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

- antybiotyki, przy podejrzeniu

zakażenia

- płyny
- leki przeciwhistaminowe
- KORTYKOSTERYDY
- tlen śr. 3,5 – 6l/min
- leki rozrzedzjące wydzielinę
- inne leki rozszerzające oskrzela,

np. - - b- mimetyki,

kromoglikany

CEL:
LIKWIDACJA STANU ZAPALNEGO
ZMNIEJSZENIE NADMIERNEJ

NADREAKTYWNOŚCI OSKRZELI

Pozycje ułatwiające oddychanie w

Pozycje ułatwiające oddychanie w

napadzie duszności

napadzie duszności

Zalecana pozycja ciała w napadzie o niewielkim

nasileniu duszności:

Zalecana pozycja ciała w napadzie duszności o

dużym nasileniu:

FIZJOTERAPIA W DYCHAWICY

FIZJOTERAPIA W DYCHAWICY

OSKRZELOWEJ

OSKRZELOWEJ

Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia skutecznego kaszlu
Ćwiczenia ogólnie tonizujące oraz

mobilizujące ruchomość klatki

piersiowej

Ćwiczenia zwiększające wytrzymałość
Psychoterapia
Zabiegi fizykoterapeutyczne

Kinezyterapia oddechowa ma na celu:

przywrócenie prawidłowych mechanizmów

oddychania

ułatwienie odkrztuszania

usuniecie nadmiaru powietrza zalegającego w

płucach

przekonanie chorego o możliwości przerwania

napadu duszności o niewielkim nasileniu przez

włączenie oddychania przeponowego oraz

wyeliminowanie szybkich, nieskoordynowanych

ruchów oddechowych.

ułatwienie oddychania

poprawienie pracy przepony

zapobieganie rozedmie płuc

zwiększenie elastyczności klatki piersiowej

rozluźnienie mięśni szyi, karku, obręczy kończyny

górnej i klatki piersiowej.- korygowanie

nieprawidłowej postawy przy szczególnym

uwzględniem zniekształceń klatki piersiowej i

kręgosłupa

Ćwiczenia oddechowe z przyrządami:

Ćwiczenia oddechowe przepony:

Ćwiczenia ogólnie usprawniające

W okresie remisji chory powinien wykonywać

ćwiczenia ogólnousprawniające oraz korekcyjne

mające na celu usunięcie nieprawidłowości postawy

będących następstwem choroby. Dotyczy to

szczególnie dzieci chorych na astmę oskrzelową, u

których znacznie częściej niż u dzieci zdrowych

obserwujemy wady postawy i niedobór ciężaru.

Nasilenie ćwiczeń powinno być umiarkowane,

ponieważ nadmierny wysiłek może wywołać napad

duszności i zniechęcić pacjenta do ich wykonywania.

Ćwiczenia ogólnousprawniające powinny obejmować

ćwiczenia mięśni szyi, karku, obręczy barkowej oraz

mięśni klatki piersiowej.

Ćwiczenia zwiększające

wytrzymałość:

Przyczyniają się do zwiększenia progu

metabolizmu beztlenowego,

Sprzyjają zmniejszeniu ciężaru ciała

Zwiększają siłę mięśni osłabionych w

wyniku przewlekłego przyjmowania

kortykosterydów

Zabiegi fizykoterapeutyczne

Zabiegi fizykoterapeutyczne

DIATERMIA KRÓTKOFALOWA:
przegrzanie tkanek działając polem elektrycznym lub magnetycznym

wielkiej częstotliwości.

Cele:
rozszerzenie naczyń krwionośnych zwiększenie przepuszczalności
zwiększenie przepływu krwi tętniczej
przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego
wzrost liczby leukocytów w tkankach przegrzewanychobniżenie

pobudliwości nerwowo – mięśniowej

działanie p/bólowe
obniżenie napięcia mięśni

JONOFOREZA:
wprowadzanie do tkanek jonu leczniczego przy użyciu pola

elektrycznego /lignokaina – ok.. kłębków szyjnych/

Fizykoterapia cd.

Fizykoterapia cd.

SAUNA

Cel:

przestrojenie układu wegetatywnego

NATRYSK DESZCZOWY LUB WACHLARZOWY

Na klatkę piersiową

INHALACJE

Cel:

zmniejszenie liczby bakterii w plwocinie

zwiększenie pojemności życiowej płuc

poprawa wskaźników hemodynamicznych

Fizykoterapia cd.

Fizykoterapia cd.

PRĄDY INTERFERENCYJNE

Cel:

zmniejszenie napięcia układu współczulnego

działanie analgetyczne

ULTRADŹWIĘKI

Cel:

zmniejszenie lub nawet ustąpienie dyszności

poprawa wskaźników pirometrycznych

rozluźnieni mięśni

oddziaływanie na strefę wegetatywną

pośrednio- poprawa ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej

Leczenie uzdrowiskowe

Leczenie uzdrowiskowe

Cele:

przerwanie ekspozycji na czynnik szkodliwy, wywołujący napady

duszności

poprawa funkcji mechanizmów termoregulacyjnych (choroby z

przeziębienia)

wyłączenie szkodliwych bodźców odruchowych

nieswoiste odczulenie

przestrojenie wegetatywne ustroju

podwyższenie ogólnej sprawności ustroju

usprawnienie pracy układu krążenia

dodatni wpływ na zmiany chorobowe towarzyszące dychawicy7

oskrzelowej, zwłaszcza objawy przewlekłego nieżytu oskrzeli

Podstawowymi zabiegami, stosowanymi w uzdrowiskach nastawionych

na leczenie dróg oddechowych, są wziewania wód mineralnych.

Stanowią one ważny czynnik w kompleksowym leczeniu fizykalnym

dychawicy oskrzelowej:

wody alkaiczne- zawierające wodorowęglan sodu, potas, wapń,

magnez i inne pierwiastki- Szczawno

wody alkaiczno-slone

uzdrowiska morskie i nadmorskie

Leczenie sanatoryjne w

Leczenie sanatoryjne w

uzdrowiskach

uzdrowiskach

- Duszniki

- Jedlina Zdrój

- Kołobrzeg

- Rymanów Zdrój

- Szczano Zdrój

- Szczawnica

- Świnoujście