Leki wykrztuśne



Pobudzają gruczoły oskrzelowe do
wydzielania płynnej wydzieliny,
którą łatwiej usunąć w odruchu
kaszlowym.

Leki wykrztuśne o działaniu
odruchowym.

-

Po podaniu doustnym drażnią
błonę śluzową żołądka, wywołując
wzrost wydzielania wodnistego
śluzu przez gruczoły oskrzelowe,

-

U chorych z współistniejącą
chorobą wrzodową nie powinno się
stosować tego typu leków.

1.KORZEŃ WYMIOTNY
(Ipecacuanhae radix)



Lek roślinny stosowany w postaci odwarów,

wyciągów lub nalewek,



Jego działanie wynika z zawartości w nim

alkaloidu emetyny wykazującego działanie

wymiotne,



DN: nudności, wymioty.



Max. Dawka 0,05 g.

-Ipecacuanhae radix, ipecacuanhae extractum

siccum, ipecacuanhae tinctura – do form

recepturowych mieszanek wykrztuśnych.

Preparaty:



Ipecacuanhae radix,



ipacacuanhae extractum siccum,



ipecacuanhae tinctura – do form
recepturowych mieszanek
wykrztuśnych.

2.SAPONINY



Działanie podobne do emetyny
występującej w korzeniu wymiotnicy,



Stosowane są w postaci preparatów
złożonych, mieszanek ziołowych,
syropów.



Znajdują się w roślinach: korzeń senegi,
korzeń lukrecji, korzeń pierwiosnka,
korzeń żywokostu.

Preparaty i dawkowanie:

-

Sirupus Symphiti (syrop żywokostowy) –

podawany 3 razy/24h łyżka stołowa.

-

-Sirupus symphiti cun Farfara (syrop

żywokostowy z podbiałem) – podawany 3

razy/24h łyżka stołowa.

-

Pectosol –wyciąg płynny z korzenia omanu,

porostu islandzkiego, korzenia mydlnicy, ziela

hyzopu, ziela macierzanki psiankowej –

podawany 3 razy/24h 20-30 kropli.

-

Bronchium – nalewka, syrop, tabletki zawiera

wyciągi z: ziela tymianku, korzenia mydlnicy

białej, korzenia biedrzeńca, korzenia

pierwiosnka, ziela grindeli,i olejki eteryczne

eukaliptusowy, miętowy

3.BENZOESAN SODOWY



Mechanizm działania podobny do
wymiotnicy,



Wykazuje również słabe działanie
antyseptyczne (używany do
konserwacji produktów
spożywczych),



Mogą występować dolegliwości
bólowe u osób z chorobą
wrzodową.

Leki wykrztuśne działające
bezpośrednio na gruczoły
oskrzelowe.

-

Podane drogą doustną wydzielają
się przez gruczoły oskrzelowe,
pobudzając je do zwiększonego
wydzielania płynnego śluzu.

-

Drażnią również błonę śluzową dróg
oddechowych, zwiększając tym
samym wydzielanie (stosowane
drogą wziewną)

1.JODEK POTASOWY



Podany doustnie działa bezpośrednio na gruczoły

oskrzelowe, wykazuje również działanie

odruchowe podobne do emetyny.



DN: wywołuje bolesny obrzęk ślinianek (zwłaszcza

przyusznych), wyciek z nosa, zaburzenia

żołądkowo jelitowe, objawy uczuleniowe,



W: choroby tarczycy (zmniejsza czynność),

przewlekłe choroby dróg oddechowych,



PW: chorzy z gruźlicą (powoduje jej zaostrzenia),

przed badaniami laboratoryjnymi tarczycy.



Podawany w postaci inhalacji jodowych i

solankowo-jodowych, w roztworach wodnych 3-

5%.

!!! Nie należy stosować w mieszankach z innymi

lekami

2.ZWIĄZKI KREOZOTU



Po podaniu doustnym drażni błonę

śluzową żołądka i odruchowo zwiększa

wydzielanie gruczołów dróg

oddechowych, pobudza również

wydzielanie gruczołów oskrzelowych.



Wykazuje znaczną skuteczność

wykrztuśną i słabe działanie

odkażające.



DN: dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego.



W: ostre stany zapalne oskrzeli,

Preparaty i dawkowanie:

- Sulfogwajakol – w postaci syropów

(Apipulmol, Apitussic, Kalium
guacolosulfonian) 3 razy/24h łyżka
stołowa, tabl. 0,5 i pastylki
wykrztuśne – 3-4 razy/24h.

- Gwaiafenezyna (Guajazyl, Wik

Formul 44L syrop wykrztuśny lub
tabl. 0,1) stosowana 3 razy/24h

3.OLEJKI ETERYCZNE



Występują w wielu roślinach – są lotne,
aromatyczne i zawierają gł. Terpeny.



Drażnią błonę śluzową oskrzeli
zwiększając wydzielanie bardziej płynnej
wydzieliny, wykazują również słabe
działanie odkażające i odwadniające.



W: stany zapalne błony śluzowej
górnych dróg oddechowych, ostre stany
zapalne dróg oddechowych.

Preparaty i dawkowanie:

- Sirupus Pini compositus (syrop

sosnowy złożony).

-

Sirupus Thymi compositus (syrop

tymiankowy złożony).

-

Tussipect – syrop i draż. – zawierają

wyciąg z ziela tymianku, saponiny,

efedrynę.

-

Olejki lub maści do inhalacji lub

wcierania w skórę, np. Amol, Inhalol,

Olbas. 5-10 kropli na szklankę wrzącej

wody do wdychania przez 10 min.

Leki wykrztuśne zmieniające odczyn
(pH) wydzieliny gruczołów
oskrzelowych



Skuteczność tych leków jest
niewielka.



Podawane są w mieszankach z
innymi lekami wykrztuśnymi.



Powodują upłynnienie wydzieliny
gruczołów oskrzelowych przez
zmianę pH tej wydzieliny.

1.WODOROWĘGLAN
SODOWY



Po podaniu doustnym alkalizuje

wydzielinę oskrzeli, co powoduje jej

upłynnienie i łatwiejszą eliminację.



Silnie alkalizuje również sok

żołądkowy i mocz.



W: Długotrwałe stany zapalne dróg

oddechowych.



DN: przy długim stosowaniu może

usposabiać do kamicy nerkowej i

ułatwiać zakażenie dróg moczowych.

Preparaty i dawkowanie:

-

Sal Ems artificiale (sól Ems sztuczna)
–tabl. Zawierające: wodorowęglan
sodowy, bromek sodowy, chlorek
sodowy, fosforan sodowy, siarczan
sodowy, siarczan potasowy.

-

Sal Vichy artificiale (sól Vichy
sztuczna) – tabl. Zawierające:
wodorowęglan sodowy, chlorek
sodowy, fosforan i siarczan sodowy.

2.CHLOREK AMONOWY



Po podaniu doustnym wchłania się

szybko i powoduje zakwaszenie,

przez co upłynnia wydzielinę.



Pobudza ośrodek oddechowy.



DN: drażni błonę śluzową żołądka –

nasila dolegliwości bólowe u

chorych z chorobą wrzodową,

wykazuje działanie moczopędne.



Stosowany w postaci mieszanek z

innymi lekami.

Leki sekretolityczne

-

Najczęściej upłynniają samą wydzielinę

zapalną,

-

Są bardziej skuteczne i wykazują mniej

działań niepożądanych.



Rozróżniamy w tej grupie:

a)Mukolityki – zmniejszają zawartość

mukoprotein w wydzielinie dróg

oddechowych.

b)Detergenty – zmniejszają napięcie

powierzchniowe w pęcherzykach

płucnych.

Leki mukolityczne

1.POCHODNE CYSTEINY



Należą do nich acetylocysteina i

karbocysteina.



Zmniejszają lepkość wydzieliny dróg

oddechowych poprzez rozrywanie wiązań

dwusiarczkowych w polipeptydach śluzu.



W: stany chorobowe z obecnością wydzieliny

o dużej lepkości np. mukowiscydoza, zawsze

łącznie z kinezyterapią (stosowane drogą

inhalacyjną), zatrucia paracetamolem.



DN: nieprzyjemny smak, podrażnienie błon

śluzowych nosa i gardła, sporadyczne

nudności i wymioty.

Preparaty i dawkowanie;

- Acetylcysteine – acetylocysteina: ACC-

100,-200,-600 – tabl. Musujące, kaps.,
granulat, Mucosolvin (amp. 0,2/2ml0
– podawanie za pomocą inhalatora,
Tussicom 100,200 – granulat,
saszetki.

- Carbocysteine – karbocysteina:

Mucodyna – kap., syrop, mucoprpnt –
kap., syrop, Mukolina – syrop,
Karbocistein – kap., syrop

2.MESNA



Działanie podobne do pochodnych cysteiny



W: wszystkie choroby dróg oddechowych,

którym towarzyszy trudna do wykrztuszenia

lepka wydzielina; w czasie znieczulenia

ogólnego i bronchoskopii (ułatwienie odessania

wydzieliny); niektóre stany zapalne zatok

przynosowych i zapaleń ucha środkowego



DN: podrażnienie błony śluzowej nosa i gardła,

niekiedy nudności i wymioty, u chorych z astma

oskrzelowa może wywołać napad duszności,

nieprzyjemny zapach i smak.

!!! Nie należy podawać jednocześnie z

antybiotykami aminoglikozydowymi, ponieważ

osłabia ich aktywność przeciwbakteryjną.

Preparaty i dawkowanie:



- Mesna – Mistabron 20% płyn w
amp. ( do inhalacji, wlewek), należy
użyć zaraz po ich otworzeniu
( dłuzszy kontakt z powietrzem
powoduje unieczynnienie leku),
aerozol do podawania do nosa,
Mucofluid – aerozol do nosa.

3.BROMHEKSYNA



Działa wykrztuśnie w mechanizmie

odruchowym i poprzez działanie

bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe.



Zmniejsza zawartość mukopolisacharydów

i albumin w śluzie,



Zwiększa również wytwarzanie substancji

powierzchniowo czynnej – surfaktantu.



W: napadzie astmy oskrzelowej jest

podawana dożylnie.



DN: występuja rzadko, zaburzenia

żołądkowo-jelitowe po podaniu doustnym,

napady kaszlu po podaniu drogą wziewną.

Preparaty i dawkowanie:



- Bromhexine – bisolvon – tabl.
0,004, amp. 0,004/2ml, płyn
wziewny 0,2%; flegamina – tabl.
0,008, syrop, amp. 0,004/2ml

4.AMBROKSOL



Czynny metabolit bromheksyny.



Mechanizm działania podobny do

bromheksyny, pobudza syntezę i wydzielanie

surfaktantu i zwiększa częstotliwość ruchu

rzęsek nabłonka oddechowego, zwiększa

wydzielanie wydzieliny surowiczej.



Max. stężenie w surowicy krwi osiąga po 2h,

jego biodostępność wynosi 70%.



DN: występują rzadko, zwiększenie

wydzieliny z nosa, u chorych z chorobą

wrzodową może wywołać dolegliwości

bólowe.



PW: czynna choroba wrzodowa.

Preparaty i dawkowanie:



- Ambroxol – Ambroksol – syrop
0,015/5ml, 0,03/5ml, Aflegan –
amp. 0,015/2ml i.v., i.m., Deflegmin
– tabl. 0,03, kap. Retard 0,075,
krople 0,75%.

Detergenty

1.

SURFAKTANT



Jako lek zwany beraktantem.



Jest naturalną substancja wytwarzaną
w pęcherzykach płucnych.



Zastosowanie lecznicze po klinicznym,
biochemicznym i radiologicznym
stwierdzeniu zaburzeń oddychania,u
noworodków wymagających sztucznej
wentylacji i tlenoterapii.

c.d



Stosowany profilaktycznie
bezpośrednio po porodzie
noworodka niedojrzałego



DAWKI:



Zakres stosowanych dawek mieści
się w granicach 25-500 mg/kg m.c.