PELOIDOTERAPIA

PELOIDOTERAPIA

PELOIDY- DEFINICJA

PELOIDY- DEFINICJA

SĄ TO NATURALNIE POWSTAŁE

SĄ TO NATURALNIE POWSTAŁE

PRODUKTY ORGANICZNO-

PRODUKTY ORGANICZNO-

MINERALNE, KTÓRE PO

MINERALNE, KTÓRE PO

ROZDROBNIENIU Z WODĄ

ROZDROBNIENIU Z WODĄ

TWORZĄ PAPKĘ, MAJĄCĄ

TWORZĄ PAPKĘ, MAJĄCĄ

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

PELOIDY- PODZIAŁ

PELOIDY- PODZIAŁ

BIOLITY

BIOLITY

ABIOLITY

ABIOLITY



TORFY

TORFY



MUŁY BOROWINOWE

MUŁY BOROWINOWE



IŁY, GLINY, LESSY

IŁY, GLINY, LESSY



GYTIE

GYTIE



OSADY W ZBIORNIKACH

OSADY W ZBIORNIKACH

WODNYCH

WODNYCH

BOROWINA- DEFINICJA

BOROWINA- DEFINICJA

Jest to peloid organiczny o

Jest to peloid organiczny o

działaniu leczniczym, powstały

działaniu leczniczym, powstały

w naturalnym środowisku, przy

w naturalnym środowisku, przy

udziale mikroorganizmów, przy

udziale mikroorganizmów, przy

małym dostępie tlenu i w

małym dostępie tlenu i w

nadmiarze wody

nadmiarze wody

TYPY ZŁÓŻ

BOROWINOWYCH

ZŁOŻA BOROWINOWE

ZŁOŻA BOROWINOWE

WYSOKIEGO

WYSOKIEGO

zasilane są wodami

zasilane są wodami

opadowymi; mają dużą

opadowymi; mają dużą

zawartość składników

zawartość składników

organicznych, mało

organicznych, mało

mineralnych, odczyn

mineralnych, odczyn

kwaśny

kwaśny

NISKIEGO

NISKIEGO

zasilane są wodami

zasilane są wodami

powierzchownymi; mają

powierzchownymi; mają

znaczną zawartość

znaczną zawartość

składników

składników

mineralnych; odczyn

mineralnych; odczyn

obojętny lub słabo

obojętny lub słabo

alkaliczny

alkaliczny

TYPY

TYPY

ZASOBY ZŁÓŻ

ZASOBY ZŁÓŻ

BOROWINOWYCH I ICH

BOROWINOWYCH I ICH

LOKALIZACJA

LOKALIZACJA



Złoża udokumentowane –

14 (450 ha)



Złoża nie w pełni udokumentowane-

16 (2940 ha)

LOKALIZACJA

LOKALIZACJA



Region północny Polski- złoża typu

wysokiego, przejściowe



Region środkowy- złoża niskie



Region południowy- złoża wysokie, niskie (Bieszczady,

Podkarpacie, Sudety)

WYSTĘPOWANIE ZŁÓŻ

WYSTĘPOWANIE ZŁÓŻ

BOROWINOWYCH

BOROWINOWYCH

Uzdrowiska stosujące borowinę

Uzdrowiska stosujące borowinę

Region

Region

Uzdrowiska stosujące

zabiegi borowinowe

Pas północny- złoża

Pas północny- złoża

typu niskiego,

typu niskiego,

przejściowego,

przejściowego,

wysokiego

wysokiego

Kamień Pomorski,

Kołobrzeg, Ustka,

Świnoujście, Połczyn,

Augustów, Gołdap

Pas środkowy- złoża

Pas środkowy- złoża

typu niskiego

typu niskiego

Ciechocinek, Wieniec,

Inowrocław

Pas południowy- złoża

Pas południowy- złoża

typu wysokiego i

typu wysokiego i

przejściowe

przejściowe

Świeradów-Czerniawa,

Cieplice, Przerzeczyn,

Lądek, Duszniki, Kudowa,

Polanica, Goczałkowice,

Ustroń, Rabka, Busko,

Solec, Krynica, Wysowa,

Iwonicz, Rymanów, Horyniec

uzdrowiska

uzdrowiska

podkreślone

podkreślone

maja własne złoża

maja własne złoża

Wymagania jakościowe

borowiny

• Zawartość kwasów

humusowych

20 do powyżej 40%

• Zawartość

fulwokwasów

od 10%

do powyżej 20%

• Dopuszczalna liczba

bakterii coli

do 100 w papce do zabiegów
tradycyjnych i do 10 w zabiegach
specjalnych

PODSTAWOWE SKŁADNIKI

PODSTAWOWE SKŁADNIKI

BOROWINY

BOROWINY

ORGANICZNE

ORGANICZNE



kwasy huminowe



bituminy (żywice, woski, sterydy)



inne: cukry, białka, alkaloidy, garbniki, pektyny,
enzymy, ligniny, celuloza, hemiceluloza

MINERALNE

MINERALNE



makroskładniki

:

chlorki, siarczany, wodorowęglany, Ca, Mg, Na,
K, Al., Fe



mikroskładniki

:

mangan, miedź, kobalt, cynk, jod, fluor, brom

A

A

B

B

ROZTWÓR WODNY

ROZTWÓR WODNY

BOROWINY

BOROWINY

•

fulwokwasy

fulwokwasy

•

aminokwasy, aminocukry

aminokwasy, aminocukry

•

pektyny

pektyny

•

enzymy

enzymy

•

składniki mineralne:

składniki mineralne:

chlorki, wodorowęglany

chlorki, wodorowęglany

•

żywice

żywice

•

woski

woski

•

sterydy

sterydy

•

ligniny,

ligniny,

celuloza

celuloza

ZAWIERA

ZAWIERA

RODZAJE KWASÓW

RODZAJE KWASÓW

HUMINOWYCH

HUMINOWYCH

•

Kwasy humusowe

Kwasy humusowe

rozpuszczalne tylko w zasadach,
nierozpuszczalne w kwasach, alkoholu,
wodzie

•

Fulwokwasy

Fulwokwasy

rozpuszczalne w wodzie, kwasach,
zasadach, alkoholu

•

Kwasy hymatomelanowe

Kwasy hymatomelanowe

rozpuszczalne w zasadach i alkoholu,
nierozpuszczalne w wodzie i kwasach

A

A

B

B

C

C

MECHANIZM DZIAŁANIA

MECHANIZM DZIAŁANIA

KWASÓW HUMUSOWYCH

KWASÓW HUMUSOWYCH



hamowanie aktywności hialuronidazy

hamowanie aktywności hialuronidazy



pobudzanie fagocytozy

pobudzanie fagocytozy



hamowanie aktywności prostaglandyn PGE

hamowanie aktywności prostaglandyn PGE

2

2



tworzenie kompleksów z metalami ciężkimi (działanie

tworzenie kompleksów z metalami ciężkimi (działanie

chelatujące)

chelatujące)



sorpcja produktów przemiany metabolizmu w skórze

sorpcja produktów przemiany metabolizmu w skórze



zmiatanie wolnych rodników tlenowych

zmiatanie wolnych rodników tlenowych



zmniejszenie peroksydacji lipidów (obniżanie MDA)

zmniejszenie peroksydacji lipidów (obniżanie MDA)



rozszerzanie naczyń włosowatych

rozszerzanie naczyń włosowatych



działanie hormonalne (fitohormony)

działanie hormonalne (fitohormony)



działanie enzymatyczne: rozczepianie H

działanie enzymatyczne: rozczepianie H

2

2

O

O

2

2

, mocznika,

, mocznika,

sacharozy

sacharozy

DZIAŁANIE LECZNICZE

DZIAŁANIE LECZNICZE

KWASÓW HUMUSOWYCH

KWASÓW HUMUSOWYCH



przeciwzapalne

przeciwzapalne



bakteriostatyczne

bakteriostatyczne



oczyszczające i odtruwające (dializa

oczyszczające i odtruwające (dializa

skórna)

skórna)



antyoksydacyjne

antyoksydacyjne



przekrwienne

przekrwienne



regeneracja skórna (kosmetyka)

regeneracja skórna (kosmetyka)

MECHANIZM DZIAŁANIA

MECHANIZM DZIAŁANIA

ZABIEGÓW

ZABIEGÓW

BOROWINOWYCH

BOROWINOWYCH

WŁAŚCIWOŚCI

WŁAŚCIWOŚCI

TERMICZNE

TERMICZNE

CHEMICZNE

CHEMICZNE

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE

-

duża pojemność cieplna

duża pojemność cieplna

-

małe przewodnictwo cieplne

małe przewodnictwo cieplne

SKŁADNIKI AKTYWNE

SKŁADNIKI AKTYWNE

-

Kwasy huminowe

Kwasy huminowe

-

Bituminy

Bituminy

-

Woski, żywice, enzymy,

Woski, żywice, enzymy,

estrogeny, pierwiastki śladowe

estrogeny, pierwiastki śladowe

SKUTKI DZIAŁANIA NA USTRÓJ

SKUTKI DZIAŁANIA NA USTRÓJ

-

przeciwzapalne

przeciwzapalne

-

enzymatyczne

enzymatyczne

-

hormonalne

hormonalne

-

immunomodulacyjne

immunomodulacyjne

BALNEOTERAPI

BALNEOTERAPI

A

A

PODSTAWOWE RODZAJE

PODSTAWOWE RODZAJE

ZABIEGÓW

ZABIEGÓW

BOROWINOWYCH

BOROWINOWYCH

Okłady i zawijania częściowe i

Okłady i zawijania częściowe i

całkowite

całkowite

Temp.

Czas

42-45

0

C

15 min.

Kąpiele całkowite

Kąpiele całkowite

Temp.

Czas

40

0

C

15 min.

Kąpiele częściowe kończyn

Kąpiele częściowe kończyn

(fasony)

(fasony)

Temp.

Czas

40-42

0

C

15-20

min.

Kąpiele zawiesinowe

Kąpiele zawiesinowe

Temp.

Czas

37

0

C

15-20

min.

Jontoforeza borowinowa

Jontoforeza borowinowa

Temp.

Czas

40

0

C

20 min.

Zabiegi ginekologiczne i

Zabiegi ginekologiczne i

proktologiczne: (tampony,

proktologiczne: (tampony,

nasiadówki i okłady częściowe)

nasiadówki i okłady częściowe)

Temp.

Czas

42-45

0

C

15-30

min.

Zabiegi w laryngologii i

Zabiegi w laryngologii i

okulistyce: tampony, okłady

okulistyce: tampony, okłady

Temp.

Czas

42-45

0

C

15-20

min.

BALNEOTERAPI

BALNEOTERAPI

A

A

ZASTOSOWANIE ZABIEGÓW

ZASTOSOWANIE ZABIEGÓW

BOROWINOWYCH

BOROWINOWYCH

WSKAZANIA LECZNICZE

WSKAZANIA LECZNICZE

CHOROBY

UKŁADU RUCHU

Choroby ortopedyczno-urazowe
Stany po chorobie Heine-Medina
Niedowłady i porażenia
Dyskopatia, rwa kulszowa
Choroby zwyrodnieniowe stawów
ZZSK

CHOROBY

KOBIECE

Przewlekłe stany zapalne dróg rodnych
Stany pooperacyjne
Niepłodność, klimakterium

CHOROBY

UKŁADU

TRAWIENNEGO I

MOCZOWEGO

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego
Przewlekłe zapalenie wątroby
Nieżyty żołądka
Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego

CHOROBY

LARYNGOLOGICZN

E I OKULISTYCZNE

Przewlekłe nieżyty krtani
Przewlekłe zapalenie zatok
Przewlekłe choroby przedniego odcinka oka

BALNEOTERAPI

BALNEOTERAPI

A

A

LECZNICZE DZIAŁANIE PASTY

LECZNICZE DZIAŁANIE PASTY

BOROWINOWEJ

BOROWINOWEJ



przeciwzapalne i ściągające



bakteriostatyczne i bakteriobójcze



ptrzekrwienne i regenerujące
tkanki



hormonalne

(pośrednie i

bezpośrednie)



cieplne

(minimalne)

ZACHOWANIE SIĘ TEMPERATURY

ZACHOWANIE SIĘ TEMPERATURY

PASTY W CZASIE TRWANIA

PASTY W CZASIE TRWANIA

ZABIEGU

ZABIEGU

W ZALEŻNOŚCI OD WYJŚCIOWEJ TEMPERATURY

W ZALEŻNOŚCI OD WYJŚCIOWEJ TEMPERATURY

PREPARATU

PREPARATU

0

0

5

5

15

15

30

30

33

33

34

34

35

35

36

36

37

37

38

38

39

39

40

40

41

41

42

42

43

43

32

32

grupa I temp. wyjściowa śr.

grupa I temp. wyjściowa śr.

37,5

37,5

0

0

grupa II temp. wyjściowa śr. 42

grupa II temp. wyjściowa śr. 42

0

0

CZAS TRWANIA ZBIEGU [MIN]

CZAS TRWANIA ZBIEGU [MIN]

T

E

M

P

E

R

A

T

U

R

A

P

A

S

T

Y

W

T

E

M

P

E

R

A

T

U

R

A

P

A

S

T

Y

W

O

O

C

C

RODZAJE ZABIEGÓW Z PASTY

RODZAJE ZABIEGÓW Z PASTY

BOROWINOWEJ

BOROWINOWEJ



okłady i zawijania:

całkowite i

częściowe



jontoforeza borowinowa:

z katody, 10-

20 mA, 20-30 min.



fonoforeza borowinowa:

0,2-0,6

W/cm2



kąpiele zawiesinowe



zabiegi stomatologiczne

(okłady)



tampony ginekologiczne

WSKAZANIA LECZNICZE DO

WSKAZANIA LECZNICZE DO

STOSOWANIA PASTY

STOSOWANIA PASTY

BOROWINOWEJ (1)

BOROWINOWEJ (1)

Choroby układu

Choroby układu

ruchu

ruchu

• Reumatologia:
• RZS
• ZZSK
• artropatia dnawa
• choroba

zwyrodnieniowa
stawów z objawami
zapalnymi

Neurologia

Neurologia

• Niedowłady kończyn

dolnych z przyczyn
naczyniowych

• niedowłady w

przebiegu stwardnienia
rozsianego

• przewlekłe zapalenie

wielonerwowe,

• zapalenie korzonków

nerwowych

WSKAZANIA LECZNICZE DO

WSKAZANIA LECZNICZE DO

STOSOWANIA PASTY

STOSOWANIA PASTY

BOROWINOWEJ (2)

BOROWINOWEJ (2)

Choroby układu

Choroby układu

krążenia

krążenia

• przewlekłe

niedokrwienie
kończyn dolnych

• choroba Raynauda

Powikłania

Powikłania

cukrzycowe

cukrzycowe

• makro i

mikroangiopatia
kończyn dolnych

• polineuropatia

cukrzycowa

WSKAZANIA LECZNICZE DO

WSKAZANIA LECZNICZE DO

STOSOWANIA PASTY

STOSOWANIA PASTY

BOROWINOWEJ (3)

BOROWINOWEJ (3)

Choroby kobiece:

Choroby kobiece:

• przewlekłe i

podostre zapalenie
narządów rodnych

• wybrane schorzenia

ginekologiczne
prowadzące do
niepłodności

• stany pooperacyjne

Ch. laryngologiczne

Ch. laryngologiczne

i

i

stomatologiczne:

stomatologiczne:

• przewlekły zanikowy

nieżyt nosa

• przewlekłe zapalenie

zatok, krtani i
tchawicy

• choroby przyzębia

LECZENIE PASTĄ BOROWINOWA

LECZENIE PASTĄ BOROWINOWA

PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ

PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ

CUKRZYCOWYCH

CUKRZYCOWYCH

ANGIOPATIA

ANGIOPATIA

•

choroba naczyniowa nóg

(macroangiopathia)
• zespół stopy cukrzycowej

NEUROPATIA

NEUROPATIA

•

zespół korzonkowy

zespół korzonkowy

• polineuropatia
• mononeuropatia

•

neuropatia wegetatywna (układ

neuropatia wegetatywna (układ

naczyniowy)

naczyniowy)

PARADONTOZ

PARADONTOZ

A

A

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

SKÓRNE

SKÓRNE

• zanikowe przebarwienie
• tłuszczowe obumieranie

•

twardzina

twardzina

•

lipodystrofia poinsulinowa

lipodystrofia poinsulinowa

ARTROPATIA

ARTROPATIA

• osteoporoza

•

artropatia Charcota

artropatia Charcota

•

przykurcz Dupuytrena

przykurcz Dupuytrena

•

cheiroartropatia

cheiroartropatia

można stosować zamiennie pastę lub

można stosować zamiennie pastę lub

borowinę

borowinę

PRZEBIEG ZMIAN TEMPERATURY

PRZEBIEG ZMIAN TEMPERATURY

POWIERZCHNIOWEJ NA PALUCHU LEWEJ

POWIERZCHNIOWEJ NA PALUCHU LEWEJ

KOŃCZYNY DOLNEJ PODCZAS I PO ZABIEGU

KOŃCZYNY DOLNEJ PODCZAS I PO ZABIEGU

Z PASTY BOROWINOWEJ, ORAZ PLACEBO

Z PASTY BOROWINOWEJ, ORAZ PLACEBO

0

0

2

2

8

8

24

24

27

27

28

28

29

29

30

30

31

31

26

26

papka talkowa

papka talkowa

(placebo)

(placebo)

pasta borowinowa

pasta borowinowa

CZAS [GODZ.]

CZAS [GODZ.]

T

E

M

P

E

R

A

T

U

R

A

(

T

E

M

P

E

R

A

T

U

R

A

(

O

O

C

)

C

)

0,5

0,5

4

4

ZABIEG

ZABIEG





x=1,5

x=1,5

o

o

C

C

temp.

temp.

wyjśc.

wyjśc.

MOŻLIWE DROGI DZIAŁANIA

MOŻLIWE DROGI DZIAŁANIA

ZABIEGÓW BOROWINOWYCH

ZABIEGÓW BOROWINOWYCH

NA NACZYNIA

NA NACZYNIA



Układ nerwowy wegetatywny

Układ nerwowy wegetatywny

pobudzenie

pobudzenie





-2 receptorów

-2 receptorów



Hormony tkankowe

Hormony tkankowe

wzrost sekrecji histaminy,
serotoniny, acetylocholiny,
prostacykliny, kalcytoniny



Hormony ściany naczyniowej

Hormony ściany naczyniowej

:





sekrecji prostacykliny





sekrecji EDRF





sekrecji endoteliny

1

1

3

3

2

2

PODSTAWOWE WSKAZANIA DO

PODSTAWOWE WSKAZANIA DO

LECZENIE BOROWINĄ I PASTĄ

LECZENIE BOROWINĄ I PASTĄ

BOROWINOWĄ

BOROWINOWĄ

BOROWINĄ

BOROWINĄ



choroby ortopedyczno-urazowe



niedowłady, porażenia



choroby zwyrodnieniowe stawów



stany zapalne dróg rodnych



stany pooperacyjne dróg rodnych



niepłodność, klimakterium



przewlekłe zapalenie pęcherzyka

żółciowego i wątroby



zapalenie pęcherza moczowego



zapalenie krtani i zatok



zapalenie przedniego odcinka oka

PASTĄ BOROWINOWĄ

PASTĄ BOROWINOWĄ



reumatolidalne zapalenie stawów



zesztywniające zapalenie stawów



dna moczanowa



niedowłady kończyn z przyczyn

naczyniowych



stwardnienie rozsiane



zapalenie wielonerwowe



zapalenie korzonków nerwowych



cukrzyca: makro i
mikroangiopatia kończyn dolnych,
polineuropatia, paradontopatia



przewlekłe niedokrwienie kończyn

dolnych



choroba Raynauda



przewlekłe zapalenie skóry,

łuszczyca

Produkty i preparaty

uzdrowiskowe

• Produkty

uzdrowiskowe

charakteryzują się
całkowicie
naturalnym
składem, zmiany
dotyczą tylko
technologii
przygotowania

• Preparaty

uzdrowiskowe-

wyizolowane
związki aktywne
farmakologicznie
lub ich mieszanina,
którym nadano
postać maści, żelu,
tabletek itp

PREPARATY BOROWINOWE

PREPARATY BOROWINOWE



plastry borowinowe

plastry borowinowe



maść borowinowa

maść borowinowa



emulsja do kąpieli

emulsja do kąpieli



hydrożel do okładów

hydrożel do okładów

(„Terma borowinowa”)

(„Terma borowinowa”)



żel fizjologiczny

żel fizjologiczny

- do jontoforezy

- do jontoforezy

(0,01-0,05 mA/cm

(0,01-0,05 mA/cm

2

2

z katody)

z katody)

- do fonoforezy

- do fonoforezy

(0,4-0,6 W/cm

(0,4-0,6 W/cm

2

2

)

)



krem do masażu

krem do masażu

Świnoujście

Świnoujście

Preparaty borowinowe

• Hydrożel

do okładów: zawiera wyciąg kwasów

huminowych i fitohormony. Po podgrzaniu nakłada się

cienką warstwę na skórę i zawija ceratką, ręcznikiem

• Żel borowinowy

do wcierania i jontoforezy: zawiera

wyciąg wodny borowiny, wciera się w bolące stawy

• Emulsja borowinowa

do kąpieli

zawiesinowej:zawiera wyciąg kw.huminowych.

Dodaje się 150 ml skoncentrowanego wyciągu do
wanny napełnionej wodą. Temp.kąpieli 38 stopni,

czas 20 min.

Emulsje można dodawać do kąpieli

perełkowej lub

hydromasażu

Maść borowinowa(1)

• Głównym składnikiem jest wyciąg z

borowiny z roztworu soli
Iwonickiej.Sól Iwonicka ma
zdolności do rozpuszczania
składników zawartych w
borowinie(ma odczyn alkaliczny)

Maść borowinowa (2)

Działanie lecznicze:

p\zapalne, p\obrzękowe, p\bólowe

Zastosowanie w lecznictwie

pozauzdrowiskowym

: RZS, ZZSK,

ch. zwyrodnieniowa stawów,
zespoły bólowe kręgosłupa,
przewlekłe stany pourazowe mięśni,
stawów i kości

Preparaty kosmetyczne

• Maseczka borowinowa
• Krem regeneracyjny do twarzy
• Szampon do włosów
• Żel pod prysznic

– Preparaty mają działanie

przeciwzapalne, regenerujące i
oczyszczające skórę

OPTYMALNE PARAMETRY

OPTYMALNE PARAMETRY

MIKROKLIMATU

MIKROKLIMATU

POMIESZCZENIA

POMIESZCZENIA

ZABIEGOWEGO DO

ZABIEGOWEGO DO

PELOIDOTERAPII

PELOIDOTERAPII



temperatura powietrza-

25-26

O

C



wilgotność względna-

30-

60%



temperatura ekwiwalentno-efektywna-

22-

23

O

C