Prawo gospodarcze

prof. Wiesław Czyżowicz &
dr Ewa Gwardzińska

Katedra Prawa Administracyjnego
i Finansowego Przedsiębiorstw
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Cel zajęć



Omówienie wybranych elementów prawa

gospodarczego;



Przedstawienie słuchaczom roli i

znaczenia regulacji prawnych w

prowadzeniu działalności gospodarczej w

warunkach jednolitego rynku UE;



Wskazanie możliwości wykorzystywania

wiedzy o rozwiązaniach funkcjonujących

w prawie gospodarczym do tworzenia

wartości firmy i kształtowania jej

przewag na rynku konkurencyjnym.

Cel zajęć c.d.



Omówienie cyklu funkcjonowania przedsiębiorcy na

rynku z punktu widzenia rozwiązań prawnych:



Wyboru formy prawnej prowadzenia działalności,



Momentu powstania przedsiębiorcy i rejestrowania

działalności,



Ograniczeń w funkcjonowaniu (ogólnych, jak również w

wybranych sektorach jak banki i ubezpieczenia),



Wymogów informacyjnych / sprawozdawczych,



Zasad odpowiedzialności za prowadzoną działalność,



Zasady finalizowania i likwidacji działalności

gospodarczej.



Zasady i sferę regulacyjną prawa gospodarczego

krajowego i UE,



Dostrzeganie i umiejętność analizy bezpieczeństwa

prawnego w prowadzeniu działalności gospodarczej

przez przedsiębiorców działających w Polsce

Metoda zajęć



Wykład problemowy;



Przedstawienie i omówienie wybranych

casusów (studiów przypadku) w tym

ich znaczenia dla bezpiecznego

prawnie prowadzenia działalności

gospodarczej w Polsce i UE;



Egzegeza tekstów wybranych aktów

prawnych;



Praca samodzielna z podręcznikiem i

wybranymi opracowaniami naukowymi.

Tematyka zajęć



Geneza i podstawowe pojęcia unijnego i polskiego prawa

gospodarczego;



Źródła, zasady oraz funkcje prywatnego i publicznego

prawa gospodarczego;



Klasyfikacje i przedmiot regulacji prawa gospodarczego;



Działalność gospodarcza;



Pojęcie przedsiębiorcy w świetle prawa europejskiego;



Prawo przedsiębiorczości a swoboda działalności

gospodarczej;



Zasady podejmowania i prowadzenia działalności

gospodarczej;



Przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w polskim prawie

gospodarczym (rejestracja, firma, upadłość,

postępowanie naprawcze);



Spółki i ich rodzaje;



Wybrane umowy w obrocie gospodarczym;

Zaliczenie zajęć

Egzamin

testowy

(test jednokrotnego wyboru)

Literatura podstawowa



1/ Europejskie prawo gospodarcze w

działalności przedsiębiorstw.

Praca zbiorowa

pod red. nauk. prof. dr hab. Karola SOBCZAKA.
Warszawa, wyd. Difin 2002

;



2/ Cezary KOSIKOWSKI:Publiczne prawo

gospodarcze Polski i Unii Europejskiej.

Warszawa, wyd. LexisNexis, 2005

;



3/ Tadeusz Szymanek, Dariusz Czajka:

Prawo Gospodarcze. Podręcznik

Akademicki,

Warszawa, wyd. Europejskiej Wyższej

Szkoły Prawa i Administracji, 2005

Literatura
uzupełniająca



1/ Teresa Mróz, Mirosław Stec: Prawo

gospodarcze prywatne, Warszawa,

wyd.C.H.Beck 2005,



2/ Publiczne prawo gospodarcze.

Zagadnienia ustrojowe, materialnoprawne

i proceduralne. Struktura wykładu oraz

materiały źródłowe, Poznań ,

Wydawnictwo Poznańskie 2006.



4/ http://www.sejm.gov.pl (akty prawne od

1919roku)



5/ http://europa.eu

Podstawowe akty
prawne



Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02

kwietnia 1997 r.

(Dz. U. Nr 78 poz. 483 oraz sprostowanie: z 2001

r. Nr 28, poz. 319 )



Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r.
o swobodzie działalności gospodarczej



(Dz. U. Nr 173 poz. 1807 ze zmianami)



Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym

Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 17 poz. 209 z 2001

r., z późn. zmianami)

Pytania?

Uwagi?

Skargi?

Zażalenia?

Prawo gospodarcze -
pojęcie



Brak wyodrębnienia w systemie prawa

jako samodzielna gałąź prawa,

(

z uwagi na eklektyczny charakter relacji prawnych i metod

badawczych – wyodrębniane jest na potrzeby dydaktyczne

).



Definicyjnie jest to:



ogół norm prawnych, dotyczących

funkcjonowania gospodarki

narodowej oraz stosunków

gospodarczych między osobami

fizycznymi i prawnymi jako jej

podmiotami

Prawo gospodarcze
- klasyfikacja



Prawo gospodarcze
publiczne



Prawo gospodarcze
prywatne

Prawo gospodarcze
publiczne

Ogół norm prawnych

regulujących interwencję

państwa i jego organów w sferę

gospodarczą.

Regulacje te obejmują przede

wszystkim stosunki prawne o

charakterze

pionowym tj.

oddziaływania władcze.

Prawo gospodarcze
prywatne

regulacja wzajemnych stosunków
prawnych o charakterze
majątkowym i niemajątkowym
między osobami fizycznymi i
osobami prawnymi opartych na
zasadzie formalnej (prawnej)
równości stron

Systematyka

Prawo gospodarcze można odnaleźć w ramach gałęzi

prawa:



międzynarodowego publicznego;



konstytucyjnego (np. gwarancje dotyczące wolności
gospodarczej)



administracyjnego (zasady podejmowania i prowadzenia
działalności gospodarczej oraz władczej ingerencji
administracji w tę działalność),



karnego;



pracy



finansowego, podatkowego, celnego;



cywilnego i handlowego;

Źródła prawa
gospodarczego
- regulacje krajowe



konstytucja,



ustawy,



umowy międzynarodowe
(mogą mieć rangę wyższą od
ustaw),



rozporządzenia,



akty prawa miejscowego

Konstytucja RP
Rozdz. II Źródła prawa, Art. 87,
pkt 1



1/ Konstytucja RP;



2/ Ustawy;



3/ Ratyfikowane umowy

międzynarodowe;



4/ Rozporządzenia



Zgodnie z art. 8 Konstytucji RP:
Konstytucja jest najwyższym prawem

Rzeczpospolitej Polskiej

Ratyfikowane umowy
międzynarodowe I



Art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP



Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej

ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw

Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część

krajowego porządku prawnego i jest

bezpośrednio stosowana, chyba że jej

stosowanie jest uzależnione od wydania

ustawy



Umowa międzynarodowa ratyfikowana za

uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma

pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy nie

da się pogodzić z umową.

Ratyfikowane umowy
międzynarodowe II



Art. 89 ust. 1 Konstytucji RP



Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy

międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga

uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa

dotyczy:



pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów

wojskowych,



wolności, praw lub obowiązków obywatelskich

określonych w Konstytucji,



członkowstwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji

międzynarodowej,



znacznego obciążenia państwa pod względem

finansowym,



spraw uregulowanych w ustawie lub w których

Konstytucja wymaga ustawy.

Ratyfikowane umowy
międzynarodowe III



Art. 90 ust. 1 Konstytucji RP



Rzeczpospolita Polska może na podstawie

umowy międzynarodowej przekazać

organizacji międzynarodowej lub

organowi międzynarodowemu

kompetencje organów władzy

państwowej w niektórych sprawach.



Konstytucyjna podstawa obowiązywania

wtórnego prawa UE

Ratyfikowane umowy
międzynarodowe IV



Ust.3 Art. 91 Konstytucji RP



Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez

Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej

organizację międzynarodową, prawo przez

nią stanowione jest stosowane

bezpośrednio, mając pierwszeństwo w

przypadku kolizji z ustawami



Miejsce prawa wtórnego UE w systemie

źródeł prawa

Źródła prawa
wspólnotowego

prawo
wtórne

prawo pierwotne

Między nimi istnieją relacje
zbliżone do istniejącego w
obrębie stosunku prawa
konstytucyjnego do prawa
zawartego w ustawach
zwykłych oraz normach
wykonawczych

Prawo pierwotne



Trzy kategorie źródeł



traktaty założycielskie



zasady prawne



prawo zwyczajowe

System jest nadrzędny wobec prawa wtórnego,

które nie może być sprzeczne z prawem pierwotnym

Do prawa pierwotnego nie są zaliczane umowy

międzynarodowe zawierane przez WE (art. 300

TWE). Zgodnie z orzecznictwem ETS, stanowią

poziom pośredni między prawem pierwotnym a

prawem wtórnym.

Traktaty założycielskie



Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską



Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii

Atomowej



Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i

Stali - przestał obowiązywać 23 lipca 2002 r.

Późniejsze traktaty:

Jednolity Akt Europejski z 28 lutego 1986 r.,

Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht 1992),

Traktat amsterdamski (1997 r.),

Traktat z Nicei (2001 r.),

Traktaty akcesyjne (m.in. 2004)

Traktat z Lizbony (2008)

Obowiązywanie prawa
pierwotnego



prawo pierwotne obowiązuje

państwa członkowskie wprost, a

także daje bezpośrednie prawa

podmiotom gospodarki rynkowej



czynnik bezpośredniego działania

ma miejsce, jeżeli norma nie

wymaga zastosowania środków

konkretyzujących i jest

dostatecznie jasne (selfexecuting),

zaś tworząc prawa podmiotowe nie

narusza praw podmiotów trzecich.

Źródła prawa
wspólnotowego

Pierwotne źródła prawa
unijnego, to traktaty tworzące
EWWS, Euratom i EWG oraz
inne podobne akty, w tym
Traktat Akcesyjny na mocy
którego, m.in.,
Polska stała się państwem
członkowskim Unii Europejskiej

Prawo wtórne



Podstawą wydawania tych aktów są

traktaty lub upoważnienia do

wydawania przepisów wykonawczych

przez Komisję



art. 249 TWE upoważnia do

wydawania aktów prawa wtórnego



Mają one pierwszeństwo przed

prawem krajowym i są obowiązujące

dla państw członkowskich



Muszą również zostać wprowadzone

w życie w wyznaczonych terminach

Prawo wtórne

Rozporządzenia



mają zastosowanie ogólne. Są we wszystkich częściach wiążące

i obowiązuje bezpośrednio w każdym państwie członkowskim

(obowiązują co do skutku jak również sposobu realizacji);



zbliżone są w swej kondycji prawnej do ustaw jako źródła prawa

krajowego



podstawą do ich wydawania jest art. 249 [189] TWE



nie muszą być one w żaden sposób inkorporowane do

krajowego systemu prawa



pierwszeństwo norm zawartych w rozporządzeniach przed

normami prawa krajowego ― prawo krajowe nie ma

zastosowania, jeżeli jest ono sprzeczne z prawem europejskim

Źródła wspólnotowego
prawa

Akty wtórnego prawa wspólnotowego

Rozporządzenia



Zgodnie z art. 249 akapit 2 Traktatu
Ustanawiającego Wspólnotę Europejską



"Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże
w całości i jest stosowane bezpośrednio
we wszystkich Państwach Członkowskich."

Prawo wtórne

Dyrektywy



wiążą odnośnie do zamierzonego celu (obowiązują co do

skutku),



Skierowane są do państw członkowskich, pozostawiając

władzom krajowym wybór formy i środków osiągnięcia celu;



zasadniczym ich celem jest harmonizacja, koordynacja oraz

konwergencja prawodawstwa państw członkowskich



do ich realizacji przewidziany jest termin, w razie jego

niedotrzymania przez władze krajowe, zgodnie z

orzecznictwem ETS istnieją możliwości bezpośredniego

powołania się na nią przez podmioty prawa



nie obowiązują, poza wyjątkami, podmiotów krajowych wprost



współcześnie, daje się obserwować, że pewna część dyrektyw

sformułowana jest w sposób tak szczegółowy, że właściwie nie

pozostawia się miejsca na inicjatywę organów państw

członkowskich

Prawo wtórne

Decyzje



Mają charakter wykonawczy, nieco

zbliżony do decyzji administracyjnych,

jako akty stosowania prawa,



Obowiązują jedynie te podmioty, które

określone są w ich treści,



Ich adresatem może być zarówno

państwo członkowskie, jak i osoba

prawna lub fizyczna,

Prawo wtórne

Zalecenia i opinie



akty nie wiążące, obowiązujące jedynie

politycznie,



pomiędzy zaleceniami i opiniami różnica jest

nieostra,



pierwsze pochodzą głównie z inicjatywy

wydających je organów, drugie są

powodowane wnioskami innych organów WE

lub też państw członkowskich UE



zalecenia i opinie są najczęściej adresowane

do państw członkowskich



mogą być kierowane do podmiotów

prywatnych

Pytania?

Uwagi?

Skargi?

Zażalenia?

Dziękuję

za

uwagę