Schorzenia przewodu 

pokarmowego

Prof. dr hab. Kazimierz Ciechanowski

Klinika Nefrologii, Transplantologii 

i Chorób Wewnętrznych PUM

 

 

Schorzenia przełyku - objawy

1. Dysfagia – trudności w połykaniu

A. pokarmów stałych:

•

Rak

•

Łagodne zwężenie

B. pokarmów stałych i płynnych

•

Sklerodermia

•

Achalasia

•

Rozlany kurcz przełyku 

 

 

Schorzenia przełyku - objawy

2. 

Odynofagia – ból przy połykaniu

A. Zaburzenia motoryki:

•

Achalazja

•

Rozlany kurcz przełyku

B. Uszkodzenia śluzówki

•

Owrzodzenia

•

Oparzenia 

 

 

Schorzenia przełyku - objawy

3. 

Zgaga – pieczenie w przełyku

refluksowe zapalenie przełyku (GERD)

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku

Objawy:

•

Zgaga

•

Dysfagia

•

Niedokrwistość

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku

Przyczyny – pierwotne:

1. Niewydolność dolnego zwieracza przełyku – tak 

częsta jak wiek populacji np. 50% 50-latków

2. Przedłużona relaksacja dolnego zwieracza

przełyku

3.  Wzrost ciśnienia śródbrzusznego

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku

Przyczyny – wtórne:

1.

Ciąża 

(ciśnienie śródbrzuszne + progesteron)

2. Leki:

–

Antycholinergiki

–

Beta 2 adrenegiki

–

Blokery kanałów wapniowych

–

Nitraty

3.

 Sklerodermia 

4.

 Chirurgiczna wagotomia

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku - 

diagnostyka

1. Rtg górnego odcinka przewodu pokarm.
2. Endoskopia z ewent. biopsją
3. 24 –godz. pomiar pH przełyku
4. Scyntygrafia górnego odc. p. p.
5. Ezofagomanometria

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku - 

leczenie

1. Zmniejszanie możliwości refluksu:
–

Ułożenie

–

Zobojętniacze

–

Leki zwiększające tonus dolnego zwieracza – 
metoklopramid, domperidone, cisaprid

–

fundoplikacja

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku - 

leczenie

2

.

 Zmniejszanie wydzielania/działania 

HCl:

–

Zobojętniacze

–

H2 blokery

–

Blokery pompy protonowej

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku - 

leczenie

3. 

Unikanie środków zmniejszających 

tonus  dolnego zwieracza przełyku:

–

Czekolada

–

Tłuszcze (zwłaszcza słodkie!)

–

Leki antycholinergiczne

–

Beta-adrenergiczne

–

Blokery kanałów wapniowych

–

Nitraty

–

Metyloksantyny i ich pochodne

 

 

Refluksowe zapalenie przełyku - 

powikłania

1. Owrzodzenie przełyku

2. Zwężenie przełyku
3. Chemiczne zapalenie krtani
4. Aspiracja do płuc i zapalenie
5. Przełyk Barreta (stan przedrakowy!)

 

 

Choroba wrzodowa

(ok. 15 -20% populacji!)

Czynniki ryzyka:

–

Zakażenie Helicobacter pylori (5-7x)

–

Niesterydowe leki p/zapalne

–

Stres

–

Palenie tytoniu

–

Obciążenie rodzinne

 

 

Choroba wrzodowa

Rozpoznanie:

–

Typowy wywiad i obraz kliniczny

–

Badanie endoskopowe (biopsja, test 
ureazowy)

–

Rtg górnego odcinka p. p.

–

Badanie stolca na obecność krwi utajonej

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Przewlekłość, sezonowość, nawrotowość!

Ból o różnym charakterze i nasileniu!

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Lokalizacja bólu:

–

Dołek podsercowy – wrzód żołądka

–

Nadbrzusze – wrzód dwunastnicy

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Promieniowanie bólu:

–

wrzód żołądka – do pleców i na lewo

–

wrzód dwunastnicy – do pleców i na prawo od 
linii pośrodkowej ciała

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Rytmiczność występowania bólu:

–

wrzód żołądka – wkrótce po jedzeniu

–

wrzód dwunastnicy – 1-3 godz. po jedzeniu, 
na czczo i w nocy

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Inne objawy:

–

Uczucie niestrawności

–

Zgaga

–

Nudności i wymioty (wrzód żołądka)

–

Zaparcia stolca (wrzód dwunastnicy)

–

Chudnięcie

–

Smoliste stolce, niedokrwistość

 

 

Choroba wrzodowa – obraz 

kliniczny

Badanie fizykalne z reguły niewiele 
wnosi!

 

 

Choroba wrzodowa – powikłania

1. Krwawienie
2. Perforacja
3. Penetracja
4. Zwężenie odźwiernika

 

 

Choroba wrzodowa – leczenie

Cele leczenia:

–

Uzyskanie ustąpienia bólu i innych dolegliwości

–

Wygojenie owrzodzenia

–

Zmniejszenie liczby i częstości nawrotów

 

 

Choroba wrzodowa – leczenie

Zasady leczenia:

–

Zmiana trybu życia

–

Dieta

–

Leczenie farmakologiczne

–

Leczenie chirurgiczne

 

 

Choroba wrzodowa – leczenie

Eradykacja Helicobacter pylori:

–

PPI + Amoksycylina + Metronidazol

–

PPI + Amoksycylina + Klacid

–

PPI + Klacid + Metronidazol

PPI
H2 blokery
Zobojętniacze

 

 

Choroba wrzodowa – leczenie 

operacyjne

1. Perforacja
2. Krwawienie, którego nie można opanować 

endoskopowo

3. Zwężenie odźwiernika
4. Owrzodzenia nie poddające sie leczeniu 

przez 2 – 4 miesiące 

 

 

Ryzyko wstrząsu krwotocznego 

w krwawieniu z p.p.

• Tętno >100/min
• Ciśnienie skurczowe < 100 mm Hg
• Hemoglobina <10 g/dL

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego

• Chorobowość 150/ 100.000 mieszkańców
• Najczęściej ujawnia się – 15 – 40 r. ż.
• F : M = 1 : 1
• Choroba samoistna, przewlekła 

z zaostrzeniami (może być tylko 1 epizod!)

• Początek „od końca”  

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego - objawy

• Krwista biegunka (ze śluzem)
• Złe samopoczucie
• Bóle brzucha
• Brak łaknienia
• Utrata masy ciała
• Postępująca anemizacja 

Potwierdzenie rektosigmoidoskopią!

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego – powikłania miejscowe

• Porażenie okrężnicy
• Perforacja
• Krwotok
• Zrakowacenie (10 – 15% w ciągu 20 lat choroby)

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego – 

powikłania pozajelitowe

1. Oczy:

 

zapalenie twardówki, 

zapalenie naczyniówki

2. 

Skóra/j. ustna:

rumień guzowaty
zgorzelinowe zapalenie skóry
afty

3. 

Stawy:

zapalenie dużych stawów
zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych
zesztywniające zapalenie kręgosłupa 

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego – 

powikłania pozajelitowe

4. 

wątroba:

 

zapalenie okołoprzewodowe

stwardniające zapalenie dróg żółciowych
 marskość

5. naczynia:

 zapalenie drobnych naczyń
 zakrzepy

 

 

Wrzodziejące zapalenie jelita 

grubego – leczenie

1. Dietetyczne:

 bogatoresztkowa, bezmleczna (?)

2. Farmakologiczne:

•

Aminosalicylany

•

Kortykoidy

•

Leki immunosupresyjne

•

Antybiotyki

3. 

Chirurgiczne, 

jeżeli:

zakażenia
krwotok
perforacja
niedrożność
zrakowacenie

 

 

Choroba Leśniowskiego-Crohna

• Obejmuje cały przewód pokarmowy – „od ust do 

odbytu”

• Występuje rzadziej niż wzg

Objawy:

Biegunka
Bóle brzucha
Chudnięcie
Gorączka

 

 

Choroba Leśniowskiego-Crohna

• Obejmuje cały przewód pokarmowy – „od ust do 

odbytu”

• Występuje rzadziej niż wzjg

Objawy:

Biegunka
Bóle brzucha
Chudnięcie
Gorączka

Może być macalny „guz” w prawym dole 

biodrowym!

 

 

Choroba Leśniowskiego-Crohna - 

powikłania

Podobnie jak we wzjg oraz dodatkowo:

• Przetoki jelitowe
• Perforacje przewodu pokarmowego na każdym 

odcinku

• Kamica żółciowa i nerkowa
• Niedobory vit. B12

 

 

Choroba Leśniowskiego-Crohna - 

leczenie

Podobnie jak we wzjg oraz dodatkowo:

• Uzupełnianie niedoborów (jak w zespole złego 

wchłaniania!)

 

 

Przyczyny rumienia guzowatego

C

 

rohn disease

U

 

lcerative colitis

T

 

uberculosis

B

 

ehcet syndrome

A

 

typic rods

D

 

rugs ex. Sulfonamides

S

 

arcoidosis

O

 

ther granulomas

I  

diopathic

L

 

ymphogranulomatosis