Skala

Skala jest to odwzorowanie, czyli

model rzeczywistych zjawisk i

relacji.

Skale buduje się,

przyporządkowując symbole

mierzonym cechom według

określonych zasad.

Skalowanie to czynność

odwzorowania mierzonej cechy za

pomocą wybranej skali.

• Skale pomiarowe należy odróżnić od

instrumentu pomiarowego
(=kwestionariusza). W rzeczywistości
są one składnikiem konstrukcji
instrumentu pomiarowego, a nie
samym instrumentem.

W badaniach marketingowych stosuje

się następujące skale pomiarowe:

• nominalną
• porządkową
• przedziałową
• stosunkową

skala nominalna – polega na

nadawaniu etykietek interesującym
nas obiektom; nie wartościuje ich ani
nie porządkuje jedynie przypisuje je
do określonych kategorii; umożliwia
stwierdzenie różnic lub równości
między mierzonymi cechami

•

lubię lody

•

nie lubię lodów

skala porządkowa – organizuje obiekty

zgodnie z natężeniem mierzonej cechy;

dowiadujemy się, że o kolejności

obiektów oraz o ich pozycji względem

siebie i mierzonej cechy, umożliwia

uporządkowanie badanych cech obiektu

•

bardzo lubię lody

•

lubię lody

•

nie lubię lodów

skala interwałowa – przedziałowa –

umożliwia nie tylko stwierdzenie relacji
mniejszości lub większości, lecz
również odstępów między przedziałami
skali. Porządkuje obiekty, określa
względne różnice między nimi

• bardzo lubię

bardzo nie lubię

• 1 2

3

4

5

skala ilorazowa – stosunkowa –

umożliwia pomiar na najwyższym
poziomie, dzięki istnienia
naturalnego punktu zerowego lub
naturalnej jednostki miary, na tej
skali można porównać pomiary,
obliczać ich stosunek

• np. kwota pieniędzy wydawana w

ciągu miesiąca na lody ................. zł

skalowanie zrównoważone – wymaga się

ustalenia klasy środkowej oraz wyznaczenia

jednakowej liczby klasy o jednakowej

intensywności po obu stronach ustalonej

klasy środkowej. Posiada równą liczbę

pozytywnych i negatywnych kategorii

• wspaniale
• dobrze
• bez zmian – klasa środkowa
• źle
• okropnie

skalowanie niezrównoważone – po obu

stronach skali występuje różna liczba
klas lub klasy 0 niejednakowej
intensywności (uwypukla kategorie
ujemne lub dodatnie)

• znakomicie
• dobrze
• zadawalające
• słabo

parzysta liczba alternatyw –

respondent nie ma możliwości
odniesienia się do punktu
neutralnego

• zdecydowanie negatywny
• zdecydowanie pozytywny

nieparzysta liczba alternatyw – skala

zawiera środkową neutralną pozycję

• zdecydowanie negatywny
• obojętny
• zdecydowanie pozytywny

• skala rankingowa – gdy respondent

porządkuje wymienione w
kwestionariuszu kategorie według
podanego kryterium (hierarchii ważności)

• metoda porównywania parami –

respondent wybiera jedną z dwóch
możliwości zgodnie z podanymi
kryteriami

• skala alternatywna – zwykle zestaw par

kilku cech, w stosunku do których
respondent przyjmuje określone postawy

skala sumowania ocen:
porównawcza
• respondent wymienionym cechom czy

obiektom przyporządkowuje, zgodnie ze
swoimi preferencjami oceny liczbowe, tak
by dawały wymagana sumę, najczęściej 10
lub 100

rangowa
• respondent rozdziela punkty między cechy

lub obiekty według ustalonego kryterium,
np. w hierarchii ważności

• skala Stapela – zestaw skal

jednobiegunowych o wartości od –5
do +5; wystarczy zastosowanie po
jednym przymiotniku dla jednej skali;
nie uwzględnia się przedziałów
neutralnych; skala Stapela jest zatem
przykładem skalowania
wymuszającego.

skala Likerta – zestaw skal porządkowych

• skale nominalne

• składają się z wielu pozycji ; krótkie zdanie

oznajmujące charakterystycznie określone

postawy wobec obiektu

• wszystkie pozycje skali mają

przyporządkowane skale intensywności

będące skalami dwubiegunowymi zazwyczaj

pięciostopniowymi

• stopnie skali opisane są werbalnie i

numerycznie; kierunek przyporządkowania

wartości numerycznych nie musi się zgadzać

z wartościami werbalnymi

• wyższe wartości numeryczne odzwierciedlają

postawy pozytywne lub niższe negatywne

Ankieta pocztowa

• należy zadbać o możliwie

najdokładniejszą podstawę próby
(zwrotność ankiet jest niewielka,
należy zadbać aby grupa osób była
wystarczająco duża)

• zachęcić respondenta do wypełnienia

ankiety w jasnym i zwięzłym liście

przewodnim (osobna kartka, najlepiej aby

list zwracał się imiennie do respondenta, bo

wówczas czuje się on miło, że do niego

napisano; w liście piszemy czego dotyczy

ankieta, dlaczego właśnie do tej osoby

wysłaliśmy ankietę;)

• obiecać respondentowi nagrodę za

wypełnienie ankiety

upominek dla każdego
losowanie
udoskonalenie produktu

• ankieta powinna być atrakcyjna i

ciekawa (respondent zachwycony jest

są gdy pytania otwarte, zniechęca się

dużą ilością kartek do wypełniania;

ankiety tematyczne są wybiórczo

traktowane przez respondentów,

ważna jest wielkość czcionki, wygląd

estetyczny)

• ankieta powinna być w miarę krótka

(im więcej pytań, tym mniejsza

zwrotność, pytania tylko takie, które

dają odpowiedź na temat badania

• w miarę możliwości pytania powinny

być zamknięte

• należy opłacić koszty przesyłki

zwrotnej, koperta z przyklejonym

znaczkiem i wypisanym adresem

• należy zapewnić respondentowi

anonimowość (klauzula, jeżeli chcesz

wziąć udział w losowaniu to wypełnij

część z nazwiskiem; można od

kuponu odciąć nasze dane adresowe

i włożyć do innej koperty)

• ankieta powinna dotrzeć do

respondenta w firmie w środku
tygodnia, w domu pod koniec
tygodnia)

• należy wysłać ankietę do konkretnej

osoby w firmie – imię i nazwisko,
stanowisko

• ewentualnie należy wysłać list

monitujący łącznie z egzemplarzem
ankiety.

List przewodni

• jak największe spersonifikowanie

listu – osobne dla pań i panów

• jaki charakter ma badanie czy

naukowe, czy komercyjne

• dlaczego ankieta trafiła do tego

respondenta

• kto prowadzi badanie

• ewentualnie na czyje zlecenie
• dlaczego respondent nie wziął udziału w

badaniu, zachęcenie do udziału (pomoc

instytucji badawczej, wyniki ważne dla

rozwoju nauki, opinie mogą mieć wpływ na

ulepszenie produktu)

• co konkretnie ma uczynić respondent

(zaznaczyć właściwy wariant i włożyć do

koperty zwrotnej)

• do czego będą wykorzystane udzielone

odpowiedzi

• czy badanie ma charakter anonimowy czy

nie

Ankieta pocztowa - zalety

• możliwość dotarcia do wszystkich

(możliwość poddania pomiarowi
dużej próbie, w różnych miastach)

• łatwość dotarcia do odległych

zakątków kraju

• wszyscy respondenci otrzymują

ankietę w ciągu paru dni

• względnie małe koszty jednostkowe

• możliwość zamieszczenia pytań z

wieloma wariantami odpowiedzi do
wyboru

• respondent może spokojnie

zastanowić się nad odpowiedziami,
może je przeanalizować

• może zadawać drażliwe pytania
• możliwość całkowitej standaryzacji

kwestionariusza – wszystkie
odpowiedzi są takie same

• eliminuje efekt ankietera (czasami

podoba nam się ankieter dlatego
fałszujemy fakty, ankieter się spieszy
lub modulacją głosu sugeruje
odpowiedź)

• możliwość samodzielnego

przeprowadzenia badania bez udziału
działu marketingu

Ankieta pocztowa – wady

• niski procent odpowiedzi – zwrotność

10 – 15 %

• trudności z utrzymaniem

reprezentatywności

• długi czas realizacji badania
• brak pewności kto naprawdę

odpowiadał na pytania ankiety

• nie można zastosować

skomplikowanego kwestionariusza i
wielu instrukcji

• nie znamy reakcji respondentów
• nie można zastosować pytań

dodatkowych, niczego na bieżąco
tłumaczyć

• czasami dwuznaczne odpowiedzi,

brak możliwości sprawdzenia

• możliwość fałszowania metryczki

• monit, gdy ankieta jest anonimowa

wysyła się do wszystkich
respondentów

• malejąca efektywność pomiaru w

miarę zmniejszania się procentu
odpowiedzi

Ankieta prasowa

Zalety:
• większy procent odpowiedzi niż w

ankiecie pocztowej

• stosunkowo niski koszt
• zabiera mniej czasu
• wygodna dla respondentów,

gwarantuje im pełną anonimowość

Wady:
• określona grupa respondentów
• możliwość otrzymania kilku ankiet od

jednego respondenta, szczególnie
wówczas gdy obiecana jest nagroda

• pewne czaso- i pracochłonności

czynności jakie podejmują respondenci

• pewne koszty ponoszone przez

respondentów (przesłanie
kwestionariuszy)

Ankieta radiowa i telewizyjna

• Ogłoszenie w radiu lub telewizji

tekstu kwestionariusza oraz
uzyskanie pisemnych odpowiedzi
przesyłanych pocztą lub inną drogą

• zaleta: całkowita anonimowość
• wada: kwestionariusz nie może być

obszerny, oryginalnie wydrukowany

Ankieta komputerowa

• Prezentowanie pytań na ekranie monitora

lub terminalu – uzyskanie odpowiedzi

przez system przycisków. Możliwość

napisania kwestionariusza na dyskietce i

rozesłanie jej do respondentów

• zalety: redukuje błędy wynikające z

bezpośrednich kontaktów respondentów z

ankieterem

• możliwie szybkie przetworzenie danych
• wady: dostęp do Internetu, komputera jest

ograniczony

• nie można znaleźć grupy reprezentatywnej

Ankieta ogólna

• Rozmieszczenie kwestionariusza w

miejscach ogólnie dostępnych np.
targi, wystawy, hotele, sklepy,
zainteresowania mogą je pobrać,
wypełnić i przesłać pod wskazany
adres lub złożyć we wskazanym
miejscu.

Ankieta opakowaniowa

• Prezentacja respondentom

wydrukowanego na opakowaniu
(strona wewnętrzna) kwestionariusza
oraz uzyskanie pisemnych
odpowiedzi drogą pocztową lub inną.
Kwestionariusz może być także
wydrukowany na karcie
gwarancyjnej.

Ankieta audytoryjna

• Rozdanie kwestionariusza respondentom

zgromadzonym na sympozjum, zebraniu,
zjeździe. Po pisemnym wypełnieniu ankiety,
zbiera je osoba prowadząca badanie lub są
wrzucane do przygotowanych urn.

• zalety: kontrola pomiaru, duży procent

odpowiedzi, anonimowość, ankieter może
wyjaśniać niejasności

• wady: ograniczoność przeprowadzenia

takiego badania (mało zjazdów, konferencji)

Ankieta bezpośrednia

• Rozdanie przez ankieterów kwestionariuszy

respondentom w określonych miejscach
(ulice, targi, wystawy, zakłady pracy,
punkty sprzedaży). Wypełnione przez
respondenta kwestionariusze przesyłane są
do badacza pocztą lub składane w
określonych miejscach.

• wada: ankieta nie do końca jest

anonimowa

• zaleta: możliwość wyjaśnienia niejasnych

pytań

Ankieta telefoniczna

• Odpowiedź pisemna podzielona na

podyktowanym przez telefon
kwestionariuszu. Łączy niektóre
właściwości ankiety pocztowej i
wywiadu telefonicznego. Podstawową
wadą jest ograniczenia objętość
kwestionariusza, który nie jest
wydrukowany.

Panel metoda ilościowa badań

• Panel – próba osób, gospodarstw

domowych czy instytucji, na której
bez przerwy lub w określonych
odstępach czasu przeprowadza się
badanie empiryczne za pomocą
ankiet lub wywiadu.

• Panel w badaniu marketingowym to

stała grupa osób, która zgadza się na
dostarczenie danych w określonym
czasie.

• Panel konsumentów jest próbą

indywidualnych konsumentów lub
gospodarstw domowych, wybraną
metodą reprezentacyjną do
wielokrotnych badań prowadzonych w
regularnych odstępach czasu i z reguły
w tym samym zakresie przedmiotowym.

• Próbę panelu dobiera się w sposób

bardzo staranny, poprzez dobór

proporcjonalny i losowy tak, aby

możliwie wiernie odzwierciedlała

strukturę całej populacji.

• Wykorzystując panel konsumentów

możliwe jest analizowanie uzyskanych

opinii w czasie testowania zależnie od

cech społeczno – ekonomicznych

respondentów tj.: wiek, dochód,

miejsce zamieszkania, stan rodziny,

wykształcenie.

Charakterystyczne cechy badań

panelowych:

• systematyczność
• powtarzalność prowadzonych

obserwacji

Rodzaje paneli:

Według kryterium ciągłości pomiaru
• panel stały – ciągłe udzielanie

odpowiedzi przez respondentów

• panel okresowy – pomiar cech

respondentów w zależności od
potrzeb informacyjnych decydentów

Według kryterium jednostek badanych:
• panel konsumentów
• panel punktów sprzedaży – sklepów,

hurtowni, magazynów

• panel przedsiębiorstw usługowych,

produkcyjnych, handlowych,
gospodarstw rolnych

Według kryterium sposobu pomiaru wybranych cech

respondentów:

• panel pocztowy, którego uczestnik przesyła pocztą co

pewien czas np. raz w tygodniu lub raz w miesiącu,

dane w przygotowanych w tym celu dziennikach

• panel telefoniczny – polega na przeprowadzaniu,

najczęściej w stałych odstępach czasu, wywiadów

telefonicznych

• panel bezpośredni – polega na wykorzystaniu takich

form pomiaru jak: wywiady (osobiste lub grupowe),

rejestracja częstotliwości oglądania programów w tv

(za pomocą instrumentów montowanych do

odbiorników), spisy inwentaryzacyjne w punktach

sprzedaży, rejestruje się dane, będące przedmiotem

badania

Ze względu na skład ich uczestników:
• panele statyczne – nie zmieniany

zespół uczestników przez cały czas
trwania pomiarów

• panel dynamiczny – skład jest

zmieniany i uzupełniany
proporcjonalnie do zmian populacji
badanej, z uwzględnieniem
naturalnego zmniejszania się grupy
uczestników

Ze względu na liczbę poruszanych

tematów:

• panele jednotematyczne zwane

klasycznymi, ciągły pomiar jednej lub
kilku cech jednocześnie w ciągu
całego okresu utrzymywania panelu

• panele wielotematyczne – omnibusy,

mierzenie różnych cech w zależności
od potrzeb informacyjnych

W panelu konsumentów badania dotyczą:
• zmiany indywidualnych wzorców konsumpcji oraz

wzorców konsumpcji na określonych segmentach

rynku

• działania konkurentów w porównaniu do własnej

działalności na rynku, zmian dotyczących

wytwarzanych produktów, a także produktów

nowych

• zmiany wielkości zakupów poszczególnych towarów

własnych i konkurencji, struktury konsumpcji

• zmiany motywów postępowania konsumentów,

lojalności względem określonych marek

• zmiany efektywności i skuteczności poszczególnych

elementów promocji, zwłaszcza reklamy

• bieżący stan posiadania towarów przez

gospodarstwa domowe

Badania prowadzone za pomocą panelu punktów

sprzedaży koncentrują uwagę na produktach.

Stanowią one najczęściej źródło informacji o:

• kształtowaniu się sprzedaży finalnej produktów

na rynku

• udziale sprzedaży danego produktu lub marki w

sprzedaży detalicznej grupy artykułów

• kształtowaniu się sprzedaży danego produktu w

różnych typach punktów sprzedaży

• zmiany w wielkościach: sprzedaży, dostaw,

zapasów, zakupów w okresie objętym badaniem

• kształtowaniu się wielkości sprzedaży produktu w

poszczególnych badanych okresach

Zalety metody panelowej:
• duża reprezentatywność informacji

pozwalająca na uogólnienie wniosków

• możliwość śledzenia zmian opinii i zachowań

konsumentów w czasie

• możliwość uchwycenia związków

przyczynowo – skutkowych, zmian opinii i
zachowań

• uzyskanie w sposób ciągły informacji o

motywach działania

• duża przydatność do testowania opinii

konsumentów o produktach

• duża przydatność do testowania opinii

konsumentów o produktach

• wysoki stopień wiarygodności uzyskanych

informacji ze względu na krótki okres dzielący

zajście badanego faktu do jego rejestracji

• niższy koszt doboru respondentów do panelu przy

wielu badaniach na różne tematy niż do ankiet

lub wywiadów opartych na próbkach

wyrywkowych

• większa rzetelność uzyskanych informacji w

porównaniu z wynikami na różnych, stale

zmieniających się próbach

• szybkość uzyskania informacji
• możliwość tworzenia podpaneli
• eliminacja powtórzeń metryczki

Wady metody panelowej
• trudności w utrzymaniu

reprezentatywności próby przez dłuższy
czas z powodu przyczyn obiektywnych
(zgon, zmiany miejsca zamieszkania) i
subiektywne (rezygnacja z uczestnictwa,
brak zainteresowania badaniami, brak
korzyści materialnych)

• konieczność rotacji, czyli okresowej

wymiany respondentów (zmienia się
respondentów, starzenie się panelu)

• konieczność nie tylko wyboru ale i

pozyskiwanie respondentów do
dłuższej współpracy

• potrzeba opłacania lub stosowania

innych zachęt w celu utrzymania
panelu przez dłuższy czas

• możliwość występowania u

respondentów panelu tzw. efektu
panelowego, polegającego na
zmianach ich zachowań na skutek
częstego udziału w ankietach

Metody ilościowe a metody jakościowe

Metody ilościowe

Metody jakościowe

- odpowiada na pytanie „ile”

- odpowiada na pytanie „co”, „jak”,

„dlaczego”

- narzędzie pomiaru kwestionariusz

(pytania o ustalonej formie,
przewaga pytań zamkniętych)

- swobodny sposób pozyskiwania informacji

(scenariusz i pytania jako zarys
wywiadu, pytania otwarte)

- koncentrują się na pytaniach

rozstrzygających

- koncentrują się na pytaniach

eksploracyjnych „dlaczego”

- dobór próby losowy , kwotowy (=

proporcjonalny)

- dobór próby celowy

- większe próby 200 – 1000 osób

- mniejsze próby 20 – 50 osób

- mniejszy wpływ osoby prowadzącej

(ankietera) na przebieg badania

- większy wpływ osoby prowadzącej

(moderatora) na przebieg badania

- możliwość ilościowej generalizacji

wyników na całą populację
(reprezentatywne)

- brak możliwości ilościowej generalizacji

wyników na całą populację
(niereprezentatywne)

- metoda interpretacji – z

wykorzystaniem analiz
statystycznych – bardziej
obiektywna

- metoda interpretacji – bez wykorzystania

analiz statystycznych – bardziej
swobodne i subiektywne

Wywiady bezpośrednie dzielą się na:
• indywidualne – osobiste
• Grupowe
Wszystkie rodzaje wywiadów charakteryzują się

dwiema cechami takimi jak:

a) stopień standaryzacji wywiadu:
•

całkowicie niestandaryzowane, czyli

swobodne

•

standaryzowane – zwane także wywiadami

kwestionariuszowymi

Im większy stopień standaryzacji, tym mniejszą

swobodę ma osoba prowadząca wywiad.

• stopień jego głębokości i jednocześnie stopień

ukrycia przed respondentem celu wywiadu

• Gdy prowadzący stara się wydobyć

od respondenta więcej dokładnych
wiadomości dotyczących zwłaszcza
motywów jego postępowania, to
wywiad staje się głębszy.

KLASYFIKACJA WYWIADÓW BEZPOŚREDNICH

Wywiady proste standaryzowane
• instrument pomiarowy to

standaryzowany kwestionariusz z
wyskalowanymi odpowiedziami

• zdanie osoby prowadzącej wywiad

ogranicza się do przeczytania pytań i
zanotowania odpowiedzi

Wywiady proste niestandaryzowane tzw.

wywiady swobodne

• występują często na etapie projektowania

badania

• osoba prowadząca wywiad osobisty ma

dużą swobodę w zadawaniu i modyfikacji

pytań, wyjaśnianiu ich znaczenia oraz

zadawaniu pytań dodatkowych

• w kwestionariuszu ankietowym przeważają

pytania otwarte

• prowadzący wywiad może pokazywać

respondentowi rysunki, próbki towarów,

plansze, tablice

Występuje ścisły związek ankietera z

respondentem.

Wywiady pogłębione standaryzowane
• indywidualne lub grupowe
• pytania pośrednie z wyskalowanymi

odpowiedziami

• sondaże określonego segmentu rynku

towarów konsumpcyjnych

• przykładami wywiadów pogłębionych

standaryzowanych są metody
projekcyjne

• osoba prowadząca wywiad musi być

przeszkolona i doświadczona

Wywiady pogłębione niestandaryzowane
• rozmowa, której celem jest zebranie

danych dotyczących bezpośrednio osoby

poddanej pomiarowi

• indywidualne lub grupowe
• często stosowane są na etapie

projektowania badań marketingowych

• duże doświadczenie osoby prowadzącej

wywiad

• Musi zachęcić respondentów do

swobodnych wypowiedzi na dany temat.

• bardzo ważna jest instrukcja

przeprowadzenia wywiadu

WYBÓR RODZAJU WYWIADU

• Decyzję o wyborze rodzaju wywiadu

podejmuje badacz.

Wywiady proste standaryzowane

stosuje się gdy:

• prowadzący wywiad i respondent

rozumieją się wzajemnie co do celu
pomiaru i rodzaju poszukiwanych
danych

• respondent jest zdolny do

dostarczenia potrzebnych danych

• respondent jest skłonny udzielić

odpowiedzi.

• Jeżeli przynajmniej jeden z

wymienionych czynników nie spełnia
oczekiwań badacza, to powinien on
zastosować wywiad pogłębiony
standaryzowany. Gdy nadal nie ma
potrzebnych danych, to stosuje się w
kolejności wywiad prosty
niestandaryzowany, a potem
pogłębiony niestandaryzowany.

METODY PROJEKCYJNE

• Zalicza się je do wywiadów

standaryzowanych. Respondent oceniając

takie cechy jak postawy, motywy,

zachowanie się innych osób przypisuje im

nieświadomie niektóre swoje cechy.

• Respondent dokonuje podświadomie

projekcji, czyli przeniesienia własnych cech

na oceniane osoby lub rzeczy.

• Ta nieświadoma projekcja spowoduje, że

wypowiedzi respondenta są w miarę

obiektywne. Dzięki temu badacz może

przeprowadzić pomiar cech, głównie

psychicznych, które byłoby trudno ujawnić

w inny sposób.

W zależności od mierzonych cech i

użytych do tego celu instrumentów
wyróżnia się cztery grupy metod:

a) metody skojarzeń
• swobodnych
• kontrolowanych
b) metody uzupełnień
• zdań
• krótkich opowiadań

c) metody wyobrażeń
d) metody konstrukcji
• testy rysunkowe (balonowe)
• testy obrazkowe

POMIARY FIZJOLOGICZNE
Fizyczne i nieświadome reakcje człowieka na

oddziaływanie środków reklamy, opakowań i inne

bodźce mogą dać wiele informacji decydentom w

zakresie działań marketingowych.

Przykładami takich reakcji są:
• fale mózgowe
• przyspieszone bicie serca
• ruch gałek ocznych – tachistoskopia
• ruch źrenic ocznych – pupilometr
• wrażliwość skóry – psychogalwanometr
• natężenie głosu
• wyraz twarzy
• temperatura ciała
• gra mięśni
Wszystkie te reakcje można mierzyć głównie za

pomocą instrumentów mechanicznych.

METODY OBSERWACJI
• Metody obserwacji traktować należy

jako pomiar dodatkowy
uzupełniający. Osoba obserwowana
jest biernym obiektem pomiaru.

Podział obserwacji:
•

obserwacja czynna (uczestnicząca) i

obserwacja bierna (nieuczestnicząca)

•

obserwacja przeprowadzana w naturalnych

warunkach rynkowych i obserwacja

przeprowadzana w warunkach specjalnie do

tego celu zaaranżowanych

• obserwacja standaryzowana i

niestandaryzowana

•

obserwacja sporadyczna i obserwacja

systematyczna

•

obserwacja łączona z technikami innych

metod badawczych

•

obserwacja wspomagana urządzeniami

rejestrującymi reakcji nabywcy/konsumenta

METODY HEURYSTYCZNE (TWÓRCZEGO

MYŚLENIA)

Stosowane są w prognozowaniu o

charakterze subiektywnym, są
źródłem informacji o charakterze
jakościowym.

• Metoda ocen ekspertów – budowanie

prognoz, których podstawą są pisemne lub
ustne formy wypowiedzi – uczestników –
ekspertów dobranych w sposób celowy.
Wypowiedzi ekspertów mogą mieć formę
równoległych lub kolejnych ekspertyz.

• Metoda delficka – seria powtarzanych

badań ankietowych skierowanych do
celowo wybranej grupy ekspertów, w celu
uzyskania zgodnych opinii i stanowisk, co
do przyszłego rozwoju zjawisk i procesów
będących obiektem badania.

Metoda burzy mózgów - grupowego

myślenia, generowania nowych
pomysłów

• pomysły gorące do praktycznego

zastosowania

• pomysły, których wykorzystanie

wymaga przygotowania

• pomysły bezużyteczne.