MOLEKULARNE PODSTAWY GOJENIA SIĘ RAN

MOLEKULARN

E PODSTAWY

GOJENIA SIĘ

RAN

Agnieszka Madej

INFORMACJE

PODSTAWOWE

RANA
Wszystkie uszkodzenia naruszające

ciągłość skóry lub błon śluzowych.

GOJENIE
Szereg złożonych procesów

zachodzących w ranie, które prowadzą
do jej zamknięcia i wytworzenia blizny.

RODZAJE GOJENIA

Regeneracja:

- zastąpienie uszkodzonych komórek komórkami tego

samego typu

- na zregenerowanej tkance nie ma śladu po uszkodzeniu
- do 3 trymestru – gojenie płodowe

Reperacja:

- zastąpienie uszkodzonej tkanki prze tkankę łączną
- powstanie trwałej bliny w miejscu uszkodzenia
- może doprowadzić do upośledzenia czynności danego

narządu

RODZAJE GOJENIA Z

PUNKTU WIDZENIA

CHIRURGICZNEGO

Gojenie bezpośrednie:

- gdy dochodzi do wyraźnego przerwania ciągłości
skóry i naskórka, które na ogół wymagają zszycia
- ubytek tkanki nie występuje lub jest niewielki

Gojenie odroczone:

- na ogół występuje ubytek tkanki
- brzegi rany pozostają oddalone bez możliwości

zbliżenia się

- aby ułatwić gojenie – oczyszczanie ubytku

ETAPY GOJENIA SIĘ

- faza zapalna, hemostatyczna
- tworzenie się nowej tkanki (naskórka i

skóry właściwej)

- przebudowa nowopowstałych struktur

(remodelowanie macierzy
pozakomórkowej)

FAZA ZAPALNA,

HEMOSTATYCZNA

- zatrzymanie krwawienia i wytworzenie skrzepu

(wydzielanie czynników obkurczających naczynia przez

płytki krwi, tworzenie agregatów płytkowych

- wazodylatacja i zwiększenie przepuszczalności naczyń
- chemotaksja i migracja (leukotrieny, cytokiny) komórek

układu odpornościowego

- oczyszczenie ran przez granulocyty
obojętnochłonne
- fagocytoza drobnoustrojów i tkanek
nekrolitycznych przez makrofagi
- inicjacja procesów naprawdzych

GOJENIE SIĘ

NASKÓRKA

( EPITELIALIZACJA)

Wyróżniamy następujące fazy

epitelializacji:

- Migracja
- Proliferacja
- Dojrzewanie

GOJENIE SIĘ

NASKÓRKA

( EPITELIALIZACJA)

Migracja:

- aktywna migracja komórek naskórka w ciągu pierwszych kilku godzin po

zranieniu

- zmiana kształtu keratynocytów (z wielobocznych stają się wrzecionowate) i

zwiększenie ich ruchliwości

Migrujące keartynocyty mogą pochodzić z:
- brzegi nieuszkodzonego naskórka otaczającego ranę (z warstwy

Malpighiego)

- przetrwałego nabłonka przydatków

Czynniki uczestniczące w fazie migracji:
- fibronektyna
- EGF
- Laminina

GOJENIE SIĘ

NASKÓRKA

( EPITELIALIZACJA)

GOJENIE SIĘ

NASKÓRKA

( EPITELIALIZACJA)

Proliferacja:

- podziały mitotyczne keratynocytów
- rozpoczynają się po 2 h od uszkodzenia (osiągają szczyt

po 48 h)

Czynniki powodujące proliferacje :
- EGF
- Prostaglandyny
- Mediatory zapalne
- Hormony hamujące

GOJENIE SIĘ

NASKÓRKA

( EPITELIALIZACJA)

Faza dojrzewania:

- keratynocyty przejmują swój zwykły kształt i funkcje

keratynizacji

- opóźnione zasiedlanie melanocytów

GOJENIE SIĘ SKÓRY

WŁAŚCIWEJ

(ZIARNINOWANIE)

Ziarnina:

– luźno nagromadzone składniki komórkowe (fibroblasty, komórki

zapalne, fibronektyna, glikozoaminoglikany, kolagen)

Ziarninowanie:

Synteza kolagenu i glikozoaminoglikanów - rozpoczyna się 24 h po zranieniu i

nasila się w ciągu tygodnia (głownie kolagen I i III)

Proliferacja fibroblastów (3 dnia po zranieniu)

Transformacja części fibroblastów w miofibroblasty (zdolne do poruszania się i

obkurczania

Inicjacja angiogenezy

Procesy indukowane przez :
-

Czynniki wzrostowe

Fibronektyna

Limfokiny

PRZEBUDOWA

NOWOPOWSTAŁYCH

STRUKTUR

- najdłuższy etap gojenia (trwa kilka miesięcy, kilka lat)
- usuwanie fibrynektyny
- resorpcja wody
- zahamowanie procesów wytwórczych
- włókna kolagenowe zaczynają ściślej do siebie

przylegać (układają się równolegle do powierzchni
skóry)

- zanik nowopowstałych naczyń i masowa apoptoza

nadmiaru fibroblastów,

- trawienie nadmiaru kolagenu przez kolagenaze

Efektem gojenia się rany

obejmującej naskórek i skórę
właściwą jest powstanie blizny:

- Przerosłe
- Zanikowe
- Przykurczowe
- Bliznowce

KOMÓRKI UKŁADU

ODPORNOŚCIOWEGO

W PROCESIE GOJENIA

neutrofile
– pojawiają się z chwilą zranienia
i pozostają przez 3-5 dni

makrofagi
– między 3 a 10 dniem (bezpośredni wpływ
na powstawanie ziarniny)

limfocyty
– po 6-7 dniach (stymulacja proliferacji
i gromadzenie fibroblastów

CZYNNIKI WZROSTU

W PROCESIE GOJENIA

Odgrywają bardzo ważną rolę w

procesach prawidłowego gojenia się
ran:

- EGF (epidermal growth factor)
- TGF (transforming growth factor)
- FGF (fibroblast growth factor)
- PDGF (plateled derived growth factor)

CZYNNIKI WZROSTU

W PROCESIE GOJENIA

EGF (epidermal growth factor)

- czynnik wzrostowy naskórkowy
- stymuluje proliferacje fibroblastów i keratynocytów
- przyśpiesza naskórkowanie
- zwiększa ilość kolagenu

FGF (fibroblast growth factor)

- czynnik wzrostu fibroblastów
- zdolny do przyciągania komórek przez chemotaksje
- modyfikuje organizacje kolagenu
- czynnik angiogenny

CZYNNIKI WZROSTU

W PROCESIE GOJENIA

TGF (transforming growth factor)

czynnik wzrostowy transformujący

TGF-α

pobudza angiogeneze i migracje keratynocytów

TGF-β

przyśpiesza dojrzewanie keratynocytów i syntezę keratyny,

wspomaga migracje fibroblastów,

pobudza do proliferacji i syntezy wszystkie białka macierzy pozakomórkowej,

zwiększa gromadzenie kolagenu w bliznach

hamując kolagenazę,

sprzyja nowotworzeniu naczyń włosowatych

PDGF (plateled derived growth

factor)

czynnik wzrostu pochodzenia płytkowego

zwiększa zawartość hydroksyproliny w fibroblastach

Document Outline