MOLEKULARN
MOLEKULARN
E PODSTAWY
E PODSTAWY
GOJENIA SIĘ
GOJENIA SIĘ
RAN
RAN
Agnieszka Madej
INFORMACJE
INFORMACJE
PODSTAWOWE
PODSTAWOWE
RANA
Wszystkie uszkodzenia naruszające
ciągłość skóry lub błon śluzowych.
GOJENIE
Szereg złożonych procesów
zachodzących w ranie, które prowadzą
do jej zamknięcia i wytworzenia blizny.
RODZAJE GOJENIA
RODZAJE GOJENIA
Regeneracja:
- zastąpienie uszkodzonych komórek komórkami tego
samego typu
- na zregenerowanej tkance nie ma śladu po uszkodzeniu
- do 3 trymestru – gojenie płodowe
Reperacja:
- zastąpienie uszkodzonej tkanki prze tkankę łączną
- powstanie trwałej bliny w miejscu uszkodzenia
- może doprowadzić do upośledzenia czynności danego
narządu
RODZAJE GOJENIA Z
RODZAJE GOJENIA Z
PUNKTU WIDZENIA
PUNKTU WIDZENIA
CHIRURGICZNEGO
CHIRURGICZNEGO
Gojenie bezpośrednie:
- gdy dochodzi do wyraźnego przerwania ciągłości
skóry i naskórka, które na ogół wymagają zszycia
- ubytek tkanki nie występuje lub jest niewielki
Gojenie odroczone:
- na ogół występuje ubytek tkanki
- brzegi rany pozostają oddalone bez możliwości
zbliżenia się
- aby ułatwić gojenie – oczyszczanie ubytku
ETAPY GOJENIA SIĘ
ETAPY GOJENIA SIĘ
- faza zapalna, hemostatyczna
- tworzenie się nowej tkanki (naskórka i
skóry właściwej)
- przebudowa nowopowstałych struktur
(remodelowanie macierzy
pozakomórkowej)
FAZA ZAPALNA,
FAZA ZAPALNA,
HEMOSTATYCZNA
HEMOSTATYCZNA
- zatrzymanie krwawienia i wytworzenie skrzepu
(wydzielanie czynników obkurczających naczynia przez
płytki krwi, tworzenie agregatów płytkowych
- wazodylatacja i zwiększenie przepuszczalności naczyń
- chemotaksja i migracja (leukotrieny, cytokiny) komórek
układu odpornościowego
- oczyszczenie ran przez granulocyty
obojętnochłonne
- fagocytoza drobnoustrojów i tkanek
nekrolitycznych przez makrofagi
- inicjacja procesów naprawdzych
GOJENIE SIĘ
GOJENIE SIĘ
NASKÓRKA
NASKÓRKA
( EPITELIALIZACJA)
( EPITELIALIZACJA)
Wyróżniamy następujące fazy
epitelializacji:
- Migracja
- Proliferacja
- Dojrzewanie
GOJENIE SIĘ
GOJENIE SIĘ
NASKÓRKA
NASKÓRKA
( EPITELIALIZACJA)
( EPITELIALIZACJA)
Migracja:
- aktywna migracja komórek naskórka w ciągu pierwszych kilku godzin po
zranieniu
- zmiana kształtu keratynocytów (z wielobocznych stają się wrzecionowate) i
zwiększenie ich ruchliwości
Migrujące keartynocyty mogą pochodzić z:
- brzegi nieuszkodzonego naskórka otaczającego ranę (z warstwy
Malpighiego)
- przetrwałego nabłonka przydatków
Czynniki uczestniczące w fazie migracji:
- fibronektyna
- EGF
- Laminina
GOJENIE SIĘ
GOJENIE SIĘ
NASKÓRKA
NASKÓRKA
( EPITELIALIZACJA)
( EPITELIALIZACJA)
GOJENIE SIĘ
GOJENIE SIĘ
NASKÓRKA
NASKÓRKA
( EPITELIALIZACJA)
( EPITELIALIZACJA)
Proliferacja:
- podziały mitotyczne keratynocytów
- rozpoczynają się po 2 h od uszkodzenia (osiągają szczyt
po 48 h)
Czynniki powodujące proliferacje :
- EGF
- Prostaglandyny
- Mediatory zapalne
- Hormony hamujące
GOJENIE SIĘ
GOJENIE SIĘ
NASKÓRKA
NASKÓRKA
( EPITELIALIZACJA)
( EPITELIALIZACJA)
Faza dojrzewania:
- keratynocyty przejmują swój zwykły kształt i funkcje
keratynizacji
- opóźnione zasiedlanie melanocytów
GOJENIE SIĘ SKÓRY
GOJENIE SIĘ SKÓRY
WŁAŚCIWEJ
WŁAŚCIWEJ
(ZIARNINOWANIE)
(ZIARNINOWANIE)
Ziarnina:
– luźno nagromadzone składniki komórkowe (fibroblasty, komórki
zapalne, fibronektyna, glikozoaminoglikany, kolagen)
Ziarninowanie:
-
Synteza kolagenu i glikozoaminoglikanów - rozpoczyna się 24 h po zranieniu i
nasila się w ciągu tygodnia (głownie kolagen I i III)
-
Proliferacja fibroblastów (3 dnia po zranieniu)
-
Transformacja części fibroblastów w miofibroblasty (zdolne do poruszania się i
obkurczania
-
Inicjacja angiogenezy
Procesy indukowane przez :
-
Czynniki wzrostowe
-
Fibronektyna
-
Limfokiny
PRZEBUDOWA
PRZEBUDOWA
NOWOPOWSTAŁYCH
NOWOPOWSTAŁYCH
STRUKTUR
STRUKTUR
- najdłuższy etap gojenia (trwa kilka miesięcy, kilka lat)
- usuwanie fibrynektyny
- resorpcja wody
- zahamowanie procesów wytwórczych
- włókna kolagenowe zaczynają ściślej do siebie
przylegać (układają się równolegle do powierzchni
skóry)
- zanik nowopowstałych naczyń i masowa apoptoza
nadmiaru fibroblastów,
- trawienie nadmiaru kolagenu przez kolagenaze
Efektem gojenia się rany
obejmującej naskórek i skórę
właściwą jest powstanie blizny:
- Przerosłe
- Zanikowe
- Przykurczowe
- Bliznowce
KOMÓRKI UKŁADU
KOMÓRKI UKŁADU
ODPORNOŚCIOWEGO
ODPORNOŚCIOWEGO
W PROCESIE GOJENIA
W PROCESIE GOJENIA
neutrofile
– pojawiają się z chwilą zranienia
i pozostają przez 3-5 dni
makrofagi
– między 3 a 10 dniem (bezpośredni wpływ
na powstawanie ziarniny)
limfocyty
– po 6-7 dniach (stymulacja proliferacji
i gromadzenie fibroblastów
CZYNNIKI WZROSTU
CZYNNIKI WZROSTU
W PROCESIE GOJENIA
W PROCESIE GOJENIA
Odgrywają bardzo ważną rolę w
procesach prawidłowego gojenia się
ran:
- EGF (epidermal growth factor)
- TGF (transforming growth factor)
- FGF (fibroblast growth factor)
- PDGF (plateled derived growth factor)
CZYNNIKI WZROSTU
CZYNNIKI WZROSTU
W PROCESIE GOJENIA
W PROCESIE GOJENIA
EGF (epidermal growth factor)
- czynnik wzrostowy naskórkowy
- stymuluje proliferacje fibroblastów i keratynocytów
- przyśpiesza naskórkowanie
- zwiększa ilość kolagenu
FGF (fibroblast growth factor)
- czynnik wzrostu fibroblastów
- zdolny do przyciągania komórek przez chemotaksje
- modyfikuje organizacje kolagenu
- czynnik angiogenny
CZYNNIKI WZROSTU
CZYNNIKI WZROSTU
W PROCESIE GOJENIA
W PROCESIE GOJENIA
TGF (transforming growth factor)
-
czynnik wzrostowy transformujący
TGF-α
-
pobudza angiogeneze i migracje keratynocytów
TGF-β
-
przyśpiesza dojrzewanie keratynocytów i syntezę keratyny,
-
wspomaga migracje fibroblastów,
-
pobudza do proliferacji i syntezy wszystkie białka macierzy pozakomórkowej,
-
zwiększa gromadzenie kolagenu w bliznach
-
hamując kolagenazę,
-
sprzyja nowotworzeniu naczyń włosowatych
PDGF (plateled derived growth
factor)
-
czynnik wzrostu pochodzenia płytkowego
-
zwiększa zawartość hydroksyproliny w fibroblastach
DZIĘKUJĘ ZA
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGE !!!
UWAGE !!!