Królowie Elekcyjni

Co to jest wolna

elekcja?

Elekcja – powoływanie monarchów
oraz dostojników świeckich i
duchownych przez obiór. Na elekcji
szlachta głosowała województwami w
obecności posłów, którzy odnosili jej
głosy do senatu

Polscy Królowie

Elekcyjni

• Henryk Walezy 1573 – 1575
• Stefan Batory 1575 – 1586
• Zygmunt III Waza 1587 – 1632
• Władysław IV Waza 1632 – 1648
• Jan II Kazimierz 1649 – 1668
• Michał Korybut Wiśniowiecki 1669 – 1673
• Jan III Sobieski 1674 – 1696
• August II Mocny 1697 – 1704 oraz 1709 – 1733
• Stanisław Leszczyński 1704 – 1709 oraz 1733 –

1736

• August III Sas 1736 – 1763
• Stanisław August Poniatowski 1764 – 1795

Henryk Walezy

• 19 września 1551r. – na świat

przychodzi Aleksander Edward, syn
Henryka II i Katarzyny Medycejskiej.

• 1572r. – śmierć Zygmunta Augusta,

ówczesnego władcy Polski.

• 1573r. - sejm konwokacyjny i

konfederacja warszawska.

• 16 maja 1573r. – wybór Henryka

Walezego na króla Polski.

• 1574r. – ucieczka Walezego do

Francji.

• 1575r. – ostateczny termin powrotu

Henryka do Polski.

• 2 sierpnia 1589r. – śmierć

Henryka Walezego

Rex Henricus Spłatał

Polsce Psikus

Gdy w 1573 odbyło się głosowanie nad pretendentem do
tronu polskiego, nikt nie myślał że wybór Walezego na
króla okaże się ‘masakrą’. Kilka dni po elekcji podpisano
artykuły henrykowskie i pacta conventa. W Krakowie
Henryka witali senatorowie biskupi, dworzanie i
ministrowie. 21 lutego 1574 roku arcybiskup gnieźnieński i
prymas Jakub Uchański koronował Henryka na króla Polski.
Henryk nie był ideałem w oczach poddanych. Lubował się
w strojach damskich, nie stronił od makijażu i ‘ozdobiony’
był biżuterią ‘od stóp do głów’. Na obradach sejmu nudził
się gdyż nie znał języka polskiego. Henrykowi zarzucano,
że uwielbia hazard, a przegrane pokrywa pieniędzmi
państwowymi. Natomiast Henrykowi nie za bardzo
odpowiadała starsza aż o 30 lat narzeczona Anna
Jagiellonka. W nocy z 18 na 19 czerwca opuścił Kraków w
otoczeniu kilku Francuzów. Uciekł na wieść o chorobie
Karola IX ówczesnego króla Francji. Jego stan nie wróżył
poprawy, a Henryk miał ochotę na francuski tron.

Stefan Batory

• 27 września 1533r. –

narodziny Stefana Batorego

• 1571r. – Batory zostaje

wybrany na księcia
Siedmiogrodu

• 14 grudnia 1575r. – szlachta

wybiera Stefana na króla Polski

• 1 maja 1576r. – koronacja

Stefana Batorego

• 1577-1582r. – wojna

Rzeczypospolitej z carem
Iwanem IV Groźnym

• 1586r. – śmierć Batorego

Wojna z Iwanem

W XV wieku granica litewsko – rosyjska niebezpiecznie
zbliżała się do granicy polskiej. Zajęcie Inflant przez
Zygmunta Augusta zaogniło tylko sytuację. Najazd na
Rzeczpospolitą w styczniu 1575 roku odniósł sukces. Do
lipca car zajął północne Inflanty. W lipcu 1577 roku Iwan IV
Groźny ponownie wkroczył do Polski. Armia Rzeczpospolitej
liczyła wtedy zaledwie 2000 żołnierzy. Car, który posiadał
40 tysięczne wojsko zgładził naszą armię. Batory rozpoczął
zabiegi o zdobycie pieniędzy na wojnę z najeźdźcą. Król
zadecydował przenieść walkę na terytorium wroga. Zajął
kilka kluczowych twierdz w Rosji m.in. Połock i Wielkie Łuki.
W 1581 roku postanowiono zająć Psków. Zaniedbano
jednak przygotowania i ‘wielki atak’ okazał się porażką.
Jednak zbliżała się zima i pospolite ruszenie wróciło do
domów. Król opiekę nad twierdzami pozostawił
Zamoyskiemu, sam wrócił do kraju, aby zdobywać
fundusze. 15 stycznia 1582 roku Batory zawarł z carem
Iwanem Groźnym 10 – letni rozejm w Jamie Zapolskim.
Dzięki temu Polska odzyskała Inflanty i otrzymała Połock
oraz ziemie sąsiednie.

Zygmunt III Waza

• 1566r. – narodziny Zygmunta
• 1587r. – Waza zasiada na tronie

Polski

• 1594r. – zostaje wybrany na

króla Szwecji

• 1599r. – detronizacja Zygmunta

w Szwecji

• 1600-1601 oraz 1604-1605 –

wojny polsko – szwedzkie

• 1611r. – przeniesienie stolicy z

Krakowa do Warszawy.

• 1618-1648 – wojna

trzydziestoletnia

• 30 kwietnia 1632r. – śmierć

Zygmunta III Wazy

Polska

vs Szwecja

Walkę o tron polski Zygmunt odbył z Maksymilianem
Habsburgiem. Zwyciężył ‘wyścig’ na Wawel i natychmiast się
koronował. Jednak Maksymilian nie dawał za wygraną, ale po
przegranej pod Byczyną dostał się do niewoli Zamoyskiego.
Zygmunt oddał jednak jeńca po zawarciu porozumienia z
Rudolfem II. Od tamtej pory stosunki z Wiedniem polepszyły
się. Po śmierci swego ojca, Waza udał się do Szwecji i otrzymał
koronę szwedzką. Powrócił jednak do Polski a opiekę nad
Szwecją pozostawił Karolowi Sudermańskiemu. Stryj nie był
jednak lojalny i dążył do zerwania unii personalnej z
Rzeczpospolitą. W 1598r. Waza wyruszył na czele 4000 armii,
ale po druzgocącej klęsce pod Linkoping wrócił do Polski. Rok
później sejm szwedzki zdetronizował go. W odpowiedzi
Zygmunt wypełnił pacta conventa i przyłączył do
Rzeczpospolitej Estonię. W ten sposób rozniecił wojnę. W
1600r. Karol Sudermański uderzył na Inflanty, lecz został
pokonany przez Krzysztofa Radziwiłła pod Kockenhausen.
Dzięki temu Inflanty znalazły się przy Polsce. W 1604r.
Sudermański, już jako król Karol IX zaatakował powtórnie
Polskę, ale Jan Karol Chodkiewicz pokonał go pod Kircholmem
w 1605r. Ostatecznie zawarto rozejm w 1611r. W 1617r.
Gustaw Adolf najechał na Inflanty. W 1622r. Zawarto kolejny
rozejm w Mitawie. Polska straciła Inflanty.

Władysław IV

• 9 czerwca 1595r.– na świat

przychodzi Władysław

• 1621r. – udział Władysława

w obronie Chocimia

• 8 listopada 1632r. –

koronacja Władysława IV na
króla Polski

• 1633-1634r. – wojna z

Moskwą

• 1648r. - bunt Kozaków
• 20 maja 1648r. – umiera

Władysław IV

Tolerancyjny

władca

Władysław zasłynął jako król nakłaniający do religii i
tolerancji. W 1645r. Z jego inicjatywy zwołano
colloquium charitativum w Toruniu, podczas którego
wyznawcy wielu religii mieli ustanowić wspólną
deklarację wiary. Jednak ta ‘tolerancja’ była tylko
fragmentem układanki Władysława. Chciał on
bowiem, jako przedstawiciel chrześcijańskiego
świata, wystąpić przeciwko muzułmańskiej Turcji. Po
zawarciu rozejmu ze Szwecja w Sztumskiej Wsi,
Władysław, jako król nie budził już tak dużego
respektu. Jedyną drogą do wzmocnienia swojej
władzy było zwyciężenie w konflikcie z Turcją.

Jan Kazimierz

• 22 marca 1609r. – narodziny

Jana

• 1638-1640r. – areszt Jana

Kazimierza

• 1646r. – powrót do Polski
• 1649r. – koronacja Jana

Kazimierza na króla Polski

• 1652r. – pierwsze ‘liberum

veto’

• 1655r. – początek potopu

szwedzkiego

• 1660r. – pokój w Oliwie
• 1668r. – abdykacja Jana

Kazimierza

• 16 grudnia 1672r. – śmierć

Jana

Barwny życiorys

Jan Kazimierz brał udział w wojnie trzydziestoletniej jako
pułkownik wojsk cesarskich. W 1638r. został oskarżony
przez Francuzów o szpiegostwo i osadzony w więzieniu.
Po dwóch latach powrócił do Rzeczpospolitej. Od 1643r.
spędził trzy lata swojego życia w zakonie Jezuitów w
Rzymie. W 1646r. został mianowany na kardynała.
Jednak bardzo szybko zrzekł się tego tytułu i powrócił do
Polski. Tron polski objął w bardzo trudnej sytuacji. Cała
Ukraina była objęta powstaniem Chmielnickiego. Król nie
dawał sobie rady i na kilka miesięcy opuścił Polskę. W
1652r. sejm po raz pierwszy został zerwany przez
liberum veto. W 1665 i 1666r. rokoszanie pobili wojska
króla. Nie mając innej możliwości 16 września 1668r.
abdykuje. Przenosi się do Francji, a w 1672r. umiera. W
1675r. jego ciało sprowadzono do Polski.

Michał Korybut

Wiśniowiecki

• 31 lipca 1640r. – na świat

przychodzi Michał

• 19 czerwca 1669r. –

Korybut zostaje wybrany na
króla Polski

• 27 sierpnia 1672r. – Turcy

zdobywają Kamieniec
Podolski

• 10 listopada 1673r. –

śmierć Michała Korybuta
Wiśniowieckiego

Książęce nazwisko

Michał Korybut Wiśniowiecki był synem Jaremy, który
był ‘pogromcą’ Chmielnickiego. Jego dziadem zaś był
Jan Zamoyski. Jednak mimo szlachetnych przodków,
Wiśniowiecki nie odziedziczył ani waleczności, ani
mądrości i talentu politycznego. Władzę w jego
imieniu, a można by powiedzieć, że ‘za niego’
sprawował Andrzej Olszowski. Na dodatek jego
władza upłynęła pod znakiem haniebnego pokoju z
Turcją w Buczaczu. Wtedy też Rzeczpospolita została
zobowiązana do płacenia haraczu Turcji i do oddania
części ziem. Michał Korybut Wiśniowiecki zmarł w
przeddzień bitwy pod Chocimiem w 1673r. Został
pochowany na Wawelu.

Jan III Sobieski

• 17 sierpnia 1629r. –

narodziny Jana

• 10-11 listopada 1673r. –

bitwa pod Chocimiem

• 21 maja 1674r. –

koronacja Jana III
Sobieskiego na króla Polski

• 1677r. – sojusz polski-

szwedzki

• 1683r. – odsiecz wiedeńska
• 1684r. – powołanie Ligi

Świętej 17 czerwca 1696r.
– śmierć Jana III Sobieskiego

Najświetniejszy

król

Sobieski w latach młodości studiował na Akademii
Krakowskiej. Był też miłośnikiem podróży. Zwiedził
kraje takie jak: Francja, Niemcy, Anglia i
Niderlandy. W 1666r. został hetmanem polnym
koronnym. Sobieski dowodził wojskiem polskim pod
Chocimiem i Podhajcami. 21 maja 1674r. został
wybrany na króla Polski. Sobieski dążył do
odzyskania Prus Książęcych i zawarcia pokoju z
Turcją. W 1683r. wyruszył pod Wiedeń na prośbę
króla Leopolda I. Wtedy też miała miejsce tzw.
Odsiecz Wiedeńska. W 1684r. Polska przyłączyła się
do Ligi Świętej – przymierza anty-tureckiego. Za
czasów Sobieskiego podpisano ostateczny pokój z
Rosją.

August II Mocny

• 12 maja 1670r. – na świat

przychodzi Fryderyk August

• 1694r. – obejmuje tron w

Saksonii

• 27 czerwca 1697r. – August

zostaje wybrany na króla Polski

• 26 stycznia 1699r. – pokój w

Karłowcach

• 1706r. – kapitulacja Augusta
• 1709r. – powrót na tron dzięki

poparciu cara Piotra I

• 1717r. – Sejm Niemy

zatwierdza układ między
królem a konfederatami

• 1733r. – śmierć Augusta

Za króla Sasa jedz,

pij i popuszczaj

pasa

August II Sas był pierwszym Wettynem na tronie
Polski. Był to ród pochodzący z Saksonii. Sas był
przyzwyczajony do zachodnio-europejskiego modelu
rządów. Chciał on mieć władzę absolutną. August
przystąpił do koalicji duńsko-rosyjskiej wymierzonej
w Szwecję. Spodziewał się nie tylko szybkiej
wygranej na Karolem XII – królem Szwecji – ale także
wzmocnienia swojej pozycji na tronie polskim. Jednak
zamiast wygranej nad Szwecją, został zmuszony do
zrzeczenia się korony. W momencie śmierci Augusta
II Rzeczpospolita była prawie całkowicie zależna od
Rosji. August II Mocny zmarł w 1733r. Został
pochowany na Wawelu.

Stanisław

Leszczyński

• 20 października 1677r. –

narodziny Stanisława

• 1704r. – detronizacja Augusta

II – pierwsza koronacja
Leszczyńskiego

• 1733r. – wybór

Leszczyńskiego na króla
Polski

• 1736r. – abdykacja

Stanisława

• 23 lutego 1766r. – śmierć

Stanisława Leszczyńskiego

Możnowładca

Stanisław Leszczyński pochodził z jednego z
najmożniejszych rodów wielkopolskich. W
młodości odbył podróż po Europie. Zwiedził m.in.
Niemcy, Francję i Włochy. Dzięki temu poznał elitę
zachodnio-europejską. 3 października 1704r.
Stanisław Leszczyński, z rozkazu króla Szwecji
Karola XII został koronowany na króla Polski.
Jednak zwycięstwo Rosji nad Szwecją
doprowadziło do utraty tronu przez
Leszczyńskiego i odzyskania władzy przez
Augusta II. Stanisław opuścił kraj. Po śmierci
Mocnego, nadarzyła się okazja do odzyskania
tronu. Jednogłośnie został okrzyknięty królem.
Jednak gdy wojska rosyjskie wkroczyły do Polski,
Leszczyński musiał uciekać. Zamieszkał we
Francji. Jego zięć Ludwik XV przyjął go z otwartymi
ramionami i oddał Lotaryngię pod wodzę
Stanisława.

August III Sas

• 7 października 1696 –

narodziny Augusta

• 5 października 1733r. –

wybór Fryderyka na króla
Polski

• 1734r. – koronacja w Krakowie
• 1736r. – sejm pacyfikacyjny
• 5 października 1763r. –

śmierć króla

Ostatni Wettyn

August III Mocny objął tron Polski nie do końca
sprawiedliwie. Gdy królem wybrano Leszczyńskiego,
wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczpospolitej, aby
narzucić swojego kandydata. Leszczyński uciekł z
kraju, a August objął tron. August nie był
traktowany jako król godny zaufania. Tak samo on
zaczął traktować swoich poddanych. Oddalał się
coraz bardziej od spraw państwowych, a władza w
kraju sprawowana była przez jego zaufanych
ministrów. Tym samym władza królewska miała
coraz to mniejsze znaczenie. Tylko jeden sejm w
ciągu całego panowania Augusta nie został zerwany
i doprowadził do uchwalenia konstytucji. August III
Mocny zmarł 5 października 1763r. Wtedy też
rozpoczęło się w Polsce ostatnie bezkrólewie.

Stanisław August

Poniatowski

• 17 stycznia 1732r. – narodziny

Stanisława

• 1764r. – elekcja Poniatowskiego na

tron Polski

• 1768r. – konfederacja barska
• 1770r. – detronizacja Poniatowskiego
• 3 listopada 1771r. – zamach na

króla

• 1772r. – I rozbiór Polski
• 1773r. – powołanie KEN
• 1791r. – uchwalenie Konstytucji 3

maja

• 1793r. – II rozbiór Polski
• 1794r. – insurekcja kościuszkowska
• 1795r. – III rozbiór Polski. Abdykacja

Poniatowskiego

• 12 lutego 1798r. – śmierć

Stanisława Augusta Poniatowskiego

Ostatni król

Poniatowski wywodził się ze średniej szlachty, jednak
jego ojciec szybko wyrósł na jednego z liderów
dominującego w czasach panowania Augusta III. Na
dodatek w 1752r. Zdobył urząd kasztelani
krakowskiej. Pozycja ojca umożliwiła Stanisławowi
naukę i zdobycie wykształcenia. Dzięki poparciu
carycy Katarzyny, August Stanisław Poniatowski
został wybrany na króla Polski w 1764r. Podczas
konfederacji barskiej 22 X 1770 r. konfederaci ogłosili
detronizację króla. Nie miało to większego znaczenia
praktycznego, lecz było wyrazem niechęci szlachty
do Poniatowskiego. Stanisław przyczynił się do
założenia KEN-u, sfinansowania licznych budowli oraz
do pełnienia mecenatu nad artystami. Uchwalenie
Konstytucji 3 maja jest zwieńczeniem jego prób
reformowania kraju. 25 listopada 1795r. Poniatowski
został zmuszony do abdykacji. Zmarł na wygnaniu 12
lutego 1798r.

Document Outline