ŚRODKI
PRZECIWPASOŻYTNICZE DO
ZWALCZANIA PASOŻYTÓW
ZEWNĘTRZNYCH
(
ECTOPARASITICIDA
)
Środki o działaniu
systemowym
Środki o działaniu
kontaktowym
Repellentia – odstraszające
owady
Atractantia – wabiące owady
ŚRODKI
PRZECIWPASOŻYTNICZE DO
ZWALCZANIA PASOŻYTÓW
ZEWNĘTRZNYCH
(
ECTOPARASITICIDA
)
Środki o działaniu
systemowym
Środki o działaniu
kontaktowym
Repellentia – odstraszające
owady
Atractantia – wabiące owady
ECTOPARASITICIDA
SYSTEMOWE:
Iniekcje
Per os
„pour-on” –
polewanie
„spot-on” -
nakrapianie
KONTAKTOWE:
Kąpiele
(owce, psy, lisy)
Spray=spryskiwanie
Emulsje (
psy
)
Naskórne „ pour-on)
(
bydło
)
Naskórne „spot-on”
(
psy, koty
)
Kołnierze,obroże
(
psy,koty
)
Kolczyki do ucha (
bydło
)
Przylepce, opaski
(konie)
Szampony
(psy)
LEKI O DZIAŁANIU
SYSTEMOWYM
ENDEKTOCYDY = awermektyny i
milbemycyny
ZWIĄZKI FOSFOROORGANICZNE
INHIBITORY ROZWOJU OWADÓW
(IDI = Insect Development Inhibitors)
REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY (IGR =
Insect Growth Regulators =
Juvenoids)
INHIBITORY ROZWOJU
OWADÓW (pochodne
benzoilofenylo-mocznika)
LUFENURON
(pies)
DIFLUBENZURON
(bydło)
FLUAZURON
(bydło)
LUFENURON (Program,
obecnie brak w Polsce)
Tabletki i zawiesina do stosowania
doustnego u psów i kotów oraz do iniekcji
podskórnej dla kotów.
Lek stosowany do zwalczania i
kontroli infestacji pchłami psów i
kotów.!!!
Po podaniu lek gromadzi się w tkance
tłuszczowej gospodarza
Z tkanki tłuszczowej stopniowo uwalnia się
do krwi z którą jest pobierany przez pchły.
LUFENURON (Program)
Pchła żerująca na psie lub kocie
przenosi lufenuron do składanych jaj.
Efektem czego jest zaburzony proces
wykształcania się larw blokowanie
tworzenia się chityny u form
larwalnych.
Lek nie zabija pcheł dorosłych !!!!!
Lufenuron jest związkiem
nietoksycznym
Stosowany per os co 1 miesiąc lub w
iniekcji co 6 miesięcy.
Dla psów stosuje się połączenie:
lufenuron + oksym milbemycyny
lufenuron + oksym milbemycyny +
niterpyram
lufenuron + niterpyram
Dla kotów stosuje się połączenie:
lufenuron + niterpyram
Niterpyram:
blokuje transmisję
neuronalną pasożyta zależną od
acetylocholiny
wywołuje paraliż i śmierć
dorosłych pcheł
DIFLUBENZURON
Lek stosowany jest u bydła w celu
ograniczenia populacji much
składających jaja w odchodach.
Lek po wchłonięciu wydalany jest w 80%
z kałem bydlęcym
Wydalany z kałem hamuje rozwój
chityny u larw much
Działa tylko na formy larwalne owadów,
które rozwijają się w kale.
Lek nie działa na postacie dojrzałe
.
FLUAZURON
Stosowany u bydła naskórnie w
celu zwalczania i ograniczania
inwazji kleszczy.
Hamuje syntezę chityny u form
rozwojowych kleszcza.
REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY
Juwenoidy zaburzają metamorfozę owadów
Działają jajo- i larwobójczo.
Nie zabijają dorosłych postaci owadów i
roztoczy. !!!!!
Juwenoidy działają podobnie jak naturalny
hormon juwenilny odpowiedzialny za wzrost i
metamorfozę owadów i roztoczy
Obniżenie stężenia endogennego hormonu
juwenilnego jest sygnałem do rozpoczęcia
procesu metamorfozy w poczwarkę i
dorosłego osobnika.
Po zastosowaniu juwenoidów dochodzi do
zatrzymania procesu przeobrażania się form
rozwojowych i następowego ich obumierania.
REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY
FENOKSYKARB
PIRYPROKSYFEN
(piryproksyfen + permetryna=Duowin Contakt)
Leki są karbaminianami lecz nie hamują aktywności ACHE
Stosowane do zwalczania inwazji pcheł u psów i kotów
Działają bójczo na jaja i postacie larwalne
.
METOPREN
(
metopren + fipronil = Frontline
Combe)
Jest to terpenoid działający jak hormon juwenilny
Stosowany jako spray lub obroża u psów i kotów do zwalczania
inwazji pcheł.
Stosowany do zwalczania koprofilnych much u bydła.
LEKI PRZECIW
EKTOPASOŻYTOM O DZIAŁANIU
KONTAKTOWYM.
AMIDYNY
Amitraza
KARBAMINIANY
wycofane
Karbaryl
Propoksur
Bentiokarb
ZWIĄZKI FOSFOROORGANICZNE
wycofane
Kumafos
Dichlorfos
Diazinon = Dimpylat
LEKI PRZECIW
EKTOPASOŻYTOM O DZIAŁANIU
KONTAKTOWYM
PYRETRYNY I SYNTETYCZNE PYRETROIDY
Permetryna
Cypermetryna
Deltametryna
Fenvalerat
Flumetryna
Bioaletryna
Cyhalotryna
Lamdacyhalotryna
Cyflutryna
LEKI PRZECIW EKTOPASOŻYTOM O
DZIAŁANIU KONTAKTOWYM
CHLORONIKOTYNYLE
Imidakloprid
(Advantage)
FENYLOPIRAZOLE
Fipronil
(Frontline)
Pyriprol
(Prac-tic)
POCHODNA OKSADIAZYNY
Indoksakarb
( Activyl)
INNE ZWIĄZKI
Benzoesan benzylowy
Mesulfen (Biodylon)
AMIDY AMITRAZA
Jest insektycydem i akarycydem o
działaniu kontaktowym.
Stosowany jest w postaci tabletek,
obroży, roztworu do sporządzania emulsji
Pobudza receptory oktopaminowe w
CUN pasożyta, który ulega aktywacji
ruchowej i odpada z żywiciela
Lek jest również inhibitorem
oksydazy monoaminowej (MAO)
wrażliwych pasożytów.
AMITRAZ
Zastosowanie:
Zwalczanie świerzbowców, wszy,
kleszczy, wpleszczy.
Zwalczanie warrozy u pszczół (Varroa
Jacobsoni) tabletki do odymiania uli.
Jest lekiem z wyboru w zwalczaniu
inwazji nużeńca (Demodex canis)
AMITRAZA
Stosuje się u:
Świń
Owiec
Kóz
Bydła
Psów
W postaci wodnej emulsji (0,025 –0,05%)
do opryskiwania zwierząt lub kąpieli
AMITRAZ
Nie wolno stosować:
U kotów
U koni
(hamowanie perystaltyki jelit
grubych – zatkanie)
U psów ras Chihuahua
– idiosynkrazja
U stresie przegrzania u innych ras
psów
Wykazuje silne działanie ekotoksyczne
(ryby, płazy i gady wodne)
AMITRAZA
Wrażliwe na przedawkowanie jest bydło
Działania niepożądane:
Uspokojenie, depresja, zaburzenia w
poruszaniu się (
zaburzenia koordynacji
ruchów
)
Wzrost stężenia glukozy we krwi przy
zachowanym prawidłowym stężeniu insuliny
Bradykardia
Poliuria
Świąd w miejscu podania
(obroże)
AMITRAZA
Wysoki współczynnik terapeutyczny (14-40)
Może być stosowana u zwierząt młodych i
samic ciężarnych.
U ssaków amitraza działa
agonistycznie na
receptor 2 adrenergiczny
( w zatruciu
stosuje się johimbinę lub atipamezol) oraz
antagonistycznie na receptor
serotoninowy i H1 .
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Pyretryny –
naturalne związki
ekstrahowane z kwiatów Pyrethrum i
Chrysanthemum są wrażliwe na światło i
szybko inaktywowane.
Wyciągi zawierają ok.. 25% pyretryn,
dodatek butoksydu piperonylu działa
synergicznie i wzmaga insektobójcze
działanie pyretryn.
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Pyretroidy:
Związki syntetyczne, trwalsze od naturalnych
pyretryn
Wykazują wysoką aktywność insektobójczą
Bardzo mało toksyczne dla ssaków
Toksyczne dla ryb (
deltametryna
)
Działają na kanały Na+ włókien nerwowych
pasożyta, wywołując pobudzenie a następnie
porażenie pasożyta
Działanie zależy od stosunku izomerów
cis:trans
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Cypermetryna (Flectron – kolczyk dla bydła):
Zwalcza muchy, wszy bąki, larwy gzów,
kleszcze, ptasznice
Działa 3-5 miesięcy
Cyflutryna (Biofly – pour on)
Do zwalczania much, bąków i innych owadów
żerujących na skórze bydła
Działa przez 4-6 tygodni
Można stosować w okresie laktacji, nie
przechodzi do mleka.
Rozmieszcza się jedynie w tłuszczu tkanki
podskórnej
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Cyhalotryna (Coopertex –pour on)
Służy do zwalczania much, bąków i innych
owadów żerujących na skórze bydła.
Deltametryna (Butox pour on, Kiltix –
obroża)
Stosowana do zwalczania świerzbu, wszy,
kleszczy wszołów, wpleszczy i owadów
latających.
Stosowana u bydła, owiec.
Lek bezpieczny
Łączy się deltametrynę z karbaminianem
(propoksurem)
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Flumetryna (Bayvarol strips – paski do
zawieszania w ulu pszczelim)
Związek skuteczny w zwalczaniu
warrozy (Varroa Jacobsoni - roztocz
atakujący czerw pszczeli)
Związek bezpieczny dla pszczół
Stosuje się po miodobraniu
PYRETRYNY I PYRETROIDY
Permetryna (Expot –”spot on” – psy,
Insectin – płyn, proszek, Tectonic „pour
on”)
Lek stosowany do zwalczania inwazji wszy,
pcheł, kleszczy, komarów, piórojadów u
wszystkich gatunków zwierząt.
Tetrametryna (proszek, spray, szampon)
Do zwalczania pcheł i kleszczy u psów i
kotów.
Fenvalerat (pour on)
Muchy, wszy – bydło
Pchły i kleszcze – psy i koty
CHLORONIKOTYNYLE
Imidakloprid
(Advantage – „spot on”)
Do zwalczania pcheł u psów i kotów
Może być stosowany u samic ciężarnych i
karmiących
Po nakropieniu na skórę preparat
rozprzestrzenia się po całej okrywie
włosowej
Działa kontaktowo po 24 godzinach
Czas działania 4-6 tygodni
Kąpiel w szamponie skraca czas działania
imidaklopridu.
Imidakloprid (Advantage – „spot
on”)
Mechanizm: imidakloprid jest agonistą
cholinergicznych receptorów
nikotynowych u owadów
Wywołuje długotrwałą depolaryzację
błony zasynaptycznej neuronów
centralnego układu nerwowego owada.
Wykazuje bardzo słabe powinowactwo do
receptora N u ssaków, nie przenika do
OUN
Zlizany przez psa lub kota z powierzchni
skóry nie wywołuje zatrucia.
Obecnie stosuje się u psów i
kotów spot on:
imidaklopryd
imidaklopryd
+
permetryna
imidaklopryd
+
moksydektyna
Możliwość zastosowania u osobników
dorosłych oraz u szczeniąt powyżej 7 tyg.
i kociąt powyżej 8 tyg. życia
FENYLOPIRAZOLE
FIPRONIL
(Frontline – spray,
spot-on)
Służy do zwalczania i kontroli inwazji
pcheł u psów i kotów
Mechanizm:
blokuje działanie GABA jako
neurotransmitera u owadów i roztoczy.
Działa szybko, resorbuje się do gruczołów
łojowych gospodarza i wykazuje działanie
przedłużone przez okres 2-3 miesięcy.
Zapobiega reinfestacji pcheł przez 3
miesiące (psy) lub 2 miesiące (koty)
FENYLOPIRAZOLE:
PYRIPROL (Prac-tic)
Stosowany miejscowo „spot-on”
Służy do zwalczania i kontroli inwazji
pcheł i kleszczy u psów.
Pomocny w terapii alergicznego zapalenia
wywołanego inwazją pcheł
Mechanizm
: blokuje działanie GABA jako
neurotransmitera u owadów i roztoczy
blokada transferu jonów chlorkowych przez
błony komórkowe
niekontrolowana
aktywność OUN pasożyta i następowa śmierć.
Efekt po 24 godz. pchły i po 48 godz. kleszcze.
Czas działania 4 tygodnie
Toksyczny dla organizmów wodnych
PYRIPROL
Nie wolno stosować u kotów !!!!!
Nie należy stosować u psów do 8 tygodnia
życia
Nie należy stosować u psów dorosłych o
masie ciała do 2 kg.
Nie należy stosować u psów chorych oraz w
okresie rekonwalescencji.
Nie należy stosować u suczek ciężarnych,
karmiących oraz u suk i psów w okresie
godów.
Nie należy kąpać psa 48 godzin przed
aplikacją i do 7 dni po podaniu leku.
PYRIPROL
Działania niepożądane:
Odbarwienie sierści w miejscu podania
Świąd w miejscu podania
Plackowate wyłysienia
Nadmierne ślinienie (po zlizaniu przez psa
miejsca podania)
OBJAWY PRZEMIJAJĄCE, WYSTĘPUJĄCE DO
48 GODZIN PO PODANIU
INDOKSAKARB
(Activyl)
Roztwór do stosowania spot-on dla psów i
kotów
Zwalczanie i zapobieganie inwazji pcheł.
Pomocny w terapii alergicznego zapalenia
wywołanego inwazją pcheł
Jest to pre-drug ulegający aktywacji przez
układ enzymatyczny pasożyta.
Aktywny metabolit działa jako antagonista
kanałów sodowych, które regulują przepływ
jonów sodowych w komórkach nerwowych
pasożyta.
Paraliż i śmierć pasożyta następuje w ciągu
4-48 godzin.
INDOKSAKARB (Activyl)
Lek jest obecny w skórze i sierści przez okres 4
tygodni.
Indoksakarb zabezpiecza przed reinwazją
przez okres 1 miesiąca.
Leku nie należy stosować:
U samic ciężarnych i karmiących
U zwierząt w okresie krycia.
U psów i kotów w wieku poniżej 8 tygodni
U psów o wadze mniejszej niż 1,5 kg
U kotów o wadze mniejszej niż 0,6 kg.
INDOKSAKARB (Activyl)
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
Odbarwienie sierści w miejscu podania
Miejscowe wypadanie włosów.
Nadmierne ślinienie (po zlizaniu przez psa
lub kota miejsca podania)
OBJAWY PRZEMIJAJĄCE, WYSTĘPUJĄCE DO
48 GODZIN PO PODANIU
INNE ZWIĄZKI
Mesulfen (Biodylon)
Zwalczanie
świerzbowców,
wszy,
pcheł
Wykazuje działanie przeciwgrzybicze
W postaci płynu do smarowania skóry
stosowanego przez 3 kolejne dni
Stosowany u wszystkich gatunków
zwierząt z
wyj. kotów
INNE ZWIĄZKI
Benzoesan benzylowy
Służy do zwalczania owadów z rodziny
komarowatych
Stosowany w postaci 25% roztworu do
przemywania lub rozpryskiwania
powierzchni ciała koni
Działa profilaktycznie przeciw
swędzącym odczynom po ukąszeniu
owadów.
REPELLENTIA – środki
odstraszające
Naturalne:
olejek cytronelowy, geraniol,
cytronelol, geranium, olejek geraniowy
Syntetyczne:
dietylotoluamid, ftalan
etylowy
SCUDO
: ftalan etylowy + olejek
cytronelowy + geranium + terpentyna
płynny preparat dla koni