Historia

• Religie przedchrześcijańskie,

Daleki Wschód – zdrowie to
synergizm ciała i ducha, powiązanie
zdrowia z magią i religią

• Starożytna Grecja – medycyna jako

dziedzina filozofii

Historia

Hipokrates (IV w.p.n.e) – ojciec medycyny europejskiej:

• „dobre samopoczucie, czyli zdrowie oraz złe

samopoczucie czyli choroba, zależą od równowagi

pomiędzy tym co nas otacza, co na nas oddziałuje, a

indywidualnym sposobem życia”

• Zewnętrzna równowaga między człowiekiem a

środowiskiem pozwala na stworzenie równowagi

wewnętrznej

• Praktyka medyczna to pomaganie siłom natury w

zdrowieniu

Historia

• Chrześcijaństwo - zdrowie to nie

tylko nieobecność choroby i
cierpienia, lecz zdolność do
znoszenia tych przypadłości

• Choroba to test religijny lub

skutek grzechu

• Higiena = czystość ciała

czystość duszy

Historia

Kartezjusz – twórca „mechanistycznego widzenia

świata

i człowieka”

-   organizm człowieka to skomplikowana,

precyzyjna maszyna biologiczna. Stan choroby –

to konieczność naprawienia uszkodzonej części.

-   Szybki rozwój nauk ścisłych, a w medycynie duży

postęp techniczny, wykorzystywanie metod

analitycznych w badaniach ciała człowieka

- biomedyczne pojęcie zdrowia

Definicja negatywna

•Zdrowie = brak choroby

•Zdrowie = stan przeciwny

chorobie

•Choroba = stan upośledzenia

i dyskomfortu

Nieścisłości

- Wczesne, bezobjawowe fazy

choroby

- Nieznane choroby
- Wyniki graniczne badań
- Niewielkie odchylenia od stanu

normalnego

- Błędy diagnostyczne

Definicja biologiczno –

funkcjonalna

WHO (1947 r.):

„Zdrowie – to kompletny

dobrostan, fizyczny,
psychiczny i społeczny, a nie
tylko brak choroby lub
kalectwa”

Nieścisłości

   Wartość definicji WHO, z punktu widzenia wymogów

metodologicznych, jest ograniczona w odniesieniu do

pomiarów stanu zdrowia (jakie kryteria lub wskaźniki

należałoby przyjąć do tego pomiaru?)

-      definicja ta jest pewnego rodzaju postulatem,

mówiącym jak powinien wyglądać stan zdrowia

-  jest konstrukcją typu idealnego , która nie ma

żadnego odpowiednika w rzeczywistości, a służy jedynie

jako punkt odniesienia

-       jest definicją pozytywną (definiuje zdrowie a nie

chorobę) wskazującą na wieloaspektowość zjawiska

zdrowia

Inne definicje

• Poziom sprawności funkcji ustrojowych w stosunku do

środowiska (tzn. potencjał adaptacyjny) oraz sztuka
panowania nad własnym ciałem i psychiką (Demel)

• Zdolności adaptacyjne: dobre zdrowie to umiejętność

radzenia sobie z ekstremalnymi zmianami środowiska
i wysoka jakość tej adaptacji (Antonovsky),

• Stan, w którym jednostka wykazuje optymalną

umiejętność pełnienia roli i zadań wyznaczonych
przez proces socjalizacji (Parsons)

Mandala Zdrowia

WHO – czynniki

warunkujące zdrowie

• pełne korzystanie z praw i swobód

obywatelskich

• możliwość zatrudnienia i praca

w odpowiednich warunkach

• dobre warunki mieszkaniowe
• utrzymanie kondycji psychofizycznej

stosownej do wieku i płci

• uzyskanie odpowiedniego wykształcenia

WHO – czynniki

warunkujące zdrowie

• odpowiednie zaopatrzenie w żywności

i odpowiedni stan odżywienia

• poczucie bezpieczeństwa
• komunikacja i łączność z innymi

ludźmi

• możliwość gromadzenia oszczędności
• możliwość wypoczynku

Determinanty zdrowia

Pola Lalonda
• Styl życia i zachowania

zdrowotne

• Środowisko życia
• Czynniki genetyczne
• Służba zdrowia

Badania Daver’a

- system opieki zdrowotnej pochłania aż ok. 90% z

całkowitych nakładów na ochronę zdrowia a ma

tylko ok.10% wpływ na redukcję umieralności!

- nakłady na kształtowanie stylów życia i edukacja

zdrowotna pochłaniają zaledwie ok. 1,5%

nakładów a mają ok. 40% wpływ na obniżenie

umieralności

- nakłady na ochronę środowiska 1,5% mają 20 %

wpływ na redukcję umieralności

Zdrowie publiczne

Ałma Ata – 1977 r.
Po raz pierwszy pojawiło się oficjalnie

określenie – „promocja zdrowia”,

w dokumencie Zgromadzenia WHO:

„Zdrowie dla wszystkich”:

-  zdrowie nie powinno być przywilejem

lecz prawem dla wszystkich ludzi

naszego globu, a rządy poszczególnych

krajów powinny stworzyć do tego

warunki

Karta Ottawska – 1986 r.

I Międzynarodowa Konferencja Promocji
Zdrowia – określono pięć celów

strategicznych

promocji zdrowia:
1)      budowanie polityki zdrowia publicznego
2)      tworzenie środowisk wspierających
3)      rozwój umiejętności indywidualnych
4)      wzmacnianie działań społecznych
5)      reorientacja systemu opieki zdrowotnej

Definicja europejska

Promocja zdrowia jest

procesem umożliwiającym
każdemu człowiekowi
zwiększenie oddziaływania
na własne zdrowie, w sensie
jego poprawy
i utrzymania.

Definicja amerykańska

Promocja zdrowia jest

połączeniem działań edukacyjnych

oraz różnego rodzaju wsparcia:

środowiskowego, społecznego,

politycznego, ekonomicznego i

prawnego, sprzyjających zdrowiu.

  Celem promocji zdrowia jest

pomnażanie rezerw i potencjału

zdrowotnego ludzi.

Poziomy promocji

zdrowia

•Środowiskowy
•Społeczny
•Instytucjonalny
•Indywidualny

Edukacja zdrowotna

To trwały stan uczenia się, który
umożliwia ludziom indywidualnie oraz
grupie społecznej, podejmowanie
dobrowolnych decyzji w zakresie
modyfikowania zachowania i zmiany
warunków środowiskowych w sposób,
który przyczynia się do wzmocnienia
zdrowia.

Wychowanie zdrowotne

= oświata sanitarna

= oświata zdrowotna

= wychowanie higieniczne

 
 

Wychowanie zdrowotne:

= uczenie ludzi jak mają modyfikować swoje

zachowania (w celu wzmocnienia zdrowia)

Edukacja zdrowotna:

= ……………………. + (oraz) zmieniać

warunki środowiskowe

Promocja zdrowia:

= …………………….. + ………………… +

połączone z wsparciem: środowiskowym,

społecznym, politycznym, ekonomicznym i

prawnym

Profilaktyka, czyli prewencja
to działanie zapobiegawcze,

głównie medyczne, skierowane
przeciwko chorobom.

 Promocja zdrowia – to działanie

w kierunku zachowania zdrowia.

Podejście prewencyjne

- Punkt wyjścia - Choroba
- Cel - Uniknięcie choroby
- Grupa oddziaływania - Grupa

szczególnego ryzyka

Podejście promocyjne

- Punkt wyjścia - Zdrowie
- Cel - Pomnażanie rezerw i potencjału
zdrowia
- Grupa oddziaływania - Cała populacja

Podział prewencji

Prewencja pierwotna – I st. – starania

zmierzające do zmniejszenia

prawdopodobieństwa zachorowalności poprzez

przeciwdziałanie szkodliwym warunkom, zanim

będą zdolne wywołać chorobę

Prewencja wtórna – II st. – stosowana jest gdy

wykryte zostaną wczesne symptomy choroby.

Jej celem jest powstrzymanie choroby.

Prewencja III st. – ma na celu zapobieganie

skutkom choroby oraz przeciwdziałanie jej

nawrotom. Ma zminimalizować ewentualne

powikłania choroby.

Zachowania Zdrowotne

-

Są to wszelkie zachowania w dziedzinie zdrowia

-

To, jaki jest człowiek, wyraża się w jego

zachowaniu zdrowotnym: jak podejmuje

zdrowie, jak je ocenia, w jaki sposób nim

dysponuje, jak reaguje na zdrowie innych itp.

- Są to te zachowania, które w świetle

współczesnej wiedzy medycznej wywołują

określone -pozytywne lub negatywne- skutki

zdrowotne u osób , które je realizują. Są to

zarówno reakcje na wszelkie sytuacje związane

ze zdrowiem jak i nawyki oraz celowe

czynności.

Zachowania Zdrowotne

• biopozytywne, prozdrowotne –

wykazujące pozytywny wpływ na
zdrowie mające na celu lub dające w
efekcie podtrzymywanie, umacnianie,
przywracanie zdrowia

• bionegatywne, antyzdrowotne –

wywołują zagrożenia dla zdrowia,
chorobę, utratę sprawności, opóźniają
profilaktykę, wczesną diagnozę, proces
leczenia i rehabilitację

Zachowania Zdrowotne

• zachowania w profilaktyce – wiążą się

z ochroną zdrowia, zapobieganiem
chorobom

• zachowania w chorobie – wszystkie

zachowania człowieka chorego, mające
wpływ na przebieg i realizację leczenia

• zachowania w rehabilitacji – to

zachowania osób niepełnosprawnych,
chorych mające związek z przebiegiem i
efektem rehabilitacji

Zachowania Zdrowotne

•Laików
•Profesjonalistów
•Indywidualne
•Zbiorowe