HISTORIA PSYCHOLOGII

Początki psychologii postaci

• Na początku zajmowała

się efektami percepcji,

– przede wszystkim Phi-

Phi-

fenomenem

: dwa źródła

światła, które są

zlokalizowane blisko siebie,

i które w krótkich

odstępach czasu od siebie

rozbłyskują, brane są za

jedno.

– Rozwiązywanie problemów,

myślenie, uczenie się są

produktami

przestrukturalizowania pola

dobra postać

Całość procesu świadomości
nie ma tych właściwości, co
poszczególne jej części
– ma za to POSTAĆ

POSTAĆ

• Psychologię postaci proklamuje

Max Wrtheimer

w 1912 r.

–

Christian von Ehrenfels (1859-1932),

–

Kurt Koffka (1886-1941),

–

Wolfgang Köhler (1887-1967),

Inspiracje

•

Johann W.von Goethe

•

Farbenlehre

• Przeprowadził liczne

doświadczenia związane z

powstawaniem widma

optycznego.

• Wykracza poza fizykę i

wkracza na obszar określany

wówczas jako metafizyka

(obecnie psychologia).

• pierwsza psychologię kolorów

•

Ernst Mach

•

Perspektywa z wnętrza

Szkoła z Grazu

•

Alexius Meinong

(1853-

1920)

• „teoria produkcji”
• Opisał aktywność

poznającego podmiotu,

któremu przypisał

zdolność łączenia

pojedynczych

elementów w całościowe

wrażenie (KOMPLEKSY).

Christian von Ehrenfels

(1859-1932)

• Podstawy psychologii postaci

• W roku 1890 publikuje on swoja prace na temat

JAKOŚCI POSTACI

. Tę datę zwykło się uważać za

moment powstania psychologii postaci, w której

na początku czuć silny wpływ szkoły

würzburskiej,.

•

Proces percepcji nie buduje całości z pojedynczych

elementów, ale jest jednocześnie uwikłany w postać

całości.

– analiza melodii i dźwięków jako składowych – nawet,

jeśli dźwięki zostaną zagrane wolniej (addytywnosć)i w

innej tonacji (transponowalność) rozpoznamy znaną

melodię (stąd jakości postaci).

– Te same badania w odniesieniu do percepcji optycznej.

•

Postaci są zatem wtórne, są efektem pracy percepcji.

Włoska szkoła postaci

• PERCYPUJEMY CAŁOŚCI, ZBIORY A NIE

POJEDYNCZE ELEMENTY - opozycja wobec

„atomistycznych” elementów Wundta.

• Uczeń Ehrenfelsa Vitorio Benussi

Vitorio Benussi

uzależnił percepcję dodatkowo od

– doświadczenia,

– treningu

– i osobowości.

• Po wyjeździe do Włoch wraz z Musattim,

Metellim, tworzy szkołę psychologii

postaci w Padwie.

Fritz Heider

• Do szkoły z Grazu zaliczyć trzeba

również Fritza Heidera,

– wcześniej był krótko asystentem

Williama Sterna.

– Już w 1930 roku wyemigrował on do USA

i rozwinął tam tzw. naiwną

naiwną

psychologię

, badając wiedzę potoczną.

• teoria „balansu przedstawień”,
• oraz teoria atrybucji

Frankfurcka-berlińska

szkoła psychologii postaci

•

M.Wertheimer, W.Köhler, …K. Lewin, K.Koffka,

– Krytykują eksperymentalną warstwę psychologii Wundta.

– skupiaj uwagę na prawach strukturalizacji percepcji

(STRUKTURA)

– Prawa te pełnią aktywna rolę w percepcji i myśleniu (w

zależności od kontekstu albo litera B albo liczba 13 – w

ciągu a, b, c lub 12, 13, 14)

– Postulują prawo DOBREJ POSTACI - psychologiczne procesy

mają tendencje zamykania otwartych sytuacji

• percepcja optyczna litery A napisanej 8 kropkami,

• widzenie gwiazdozbiorów na niebie,

• psychologiczne „obrabianie” materiału z przeszłych

doświadczeń

• te idee wykorzystał Fritz Perls

Fritz Perls

w tworzeniu

terapii-Gestalt. Na kształt tej terapii złożył się

również wpływ „młodej” psychoanalizy. Do

klinicznej praktyki przeniósł zwłaszcza

koncepcję „tendencji zamykania postaci”.

PHI-FENOMEN

• Krąży anegdota, której nie potwierdza syn i

jednocześnie biograf Werheimera, jakoby ojciec

podczas podróży pociągiem z Wiednia na urlop

wyglądając przez okno wpadł na swoją koncepcję

percepcji ruchu.

• Miał on rzekomo spontanicznie przerwać podróż we

Frankfurcie, gdzie zakupił stroboskop i

eksperymentował na sobie samym w pokoju

hotelowy (przyrząd do pomiaru prędkości obrotowej,

lub częstotliwości drgań umożliwiający widzenie

poruszającego się obiektu w równych odstępach

czasu)

• W hotelu miał spotkać

profesora Schumanna

profesora Schumanna,

który udostępnił mu swoje laboratorium i oddał do

dyspozycji asystenta

W. Köhlera

W. Köhlera.

• Wynik swoich badań określił jako

PHI-FENOMEN

–

wrażenie, ze przedmiot jest nieruchomy, gdy

częstotliwość widzenia przedmiotu jest równa sumie

jego obrotów

Wertheimer a Szkoła z

Grazu

• W przeciwieństwie do Szkoły z Grazu

stwierdził, że:

– Postaci są PIERWOTNE

PIERWOTNE

– są

„podstawowymi jednostkami życia
duszy”,

– Umysł ludzki nie tworzy postaci,
– Postaci nie tworzą się paralelnie do

danych zmysłowych.

W.Köhler

• Najważniejsze, samodzielne badania

przeprowadził na Teneryfie nad
szympansami

(tam niemiecka stacja badawcza, dokąd

udał się jako kierownik na prośbę Carla Stumpa)

• W 1917 roku opublikował wyniki

czteroletnich badań nad nauką
szympansów proponując i
udowadniając, rewolucyjną na owe
czasy hipotezę, że zwierzęta mogą
uczyć się poprzez "nagłe olśnienie"
dotyczące struktury problemu.

E. Schweninger

• Lekarz w Berlinie

• W duchu psychologii postaci został

wrogiem diagnozy.

–

Nie było dla niego chorób, ale chorzy

pacjenci, lekarz nie leczył, ale pacjent się

leczy, ciało i dusza to jedność, każdy

pacjent wymaga indywidualnego

podejścia.

• Zasłynął jednak jako prywatny lekarz

Bismarcka, za zaordynowanie mu diety

śledziowej. Stąd śledzie Bismarck.

• Jego uczeń – Georg Groddeck został twórcą

PSYCHOSOMATYKI.

Inspiracje dla dalszych

badań

•

Kurt Lewin

•

(1890 – 1947)

•

Kurt Koffka

•

(1886 – 1941)

Lewin i teoria pola

•

Kurt Lewin

urodzony w Mogilnie pod Poznaniem

(ówczesne Prusy). Studiował krótko medycynę i

biologię, a następnie fizjologię i psychologię u Carla

Stumpfa.

• Pod wpływem Ernsta Cassirera, Wolfganga Köhlera,

Maxa Wertheimera i Kurta Koffki pracował na

początku nad psychologią woli.

– W ten sposób rozwinął swoją własną koncepcję, niezależną

od teorii pola Köhlera. Emigrował do USA w 1933 a tam

podjął badania w zakresie psychologii stosowanej,

psychologii rozwoju, wychowania i psychologii społecznej.

–

Lewin odcisnął swoje piętno na badaniach nad

dynamiką zachowań grupowych, badaniach

działania, psychologii ekologicznej.

Wirklich ist was wirkt

• TEORIA POLA: W naukach społecznych pojęcie to używane

jest w różnych kontekstach – wskazanie na całościowy

charakter dynamiki przeżycia, percepcji i zachowania -

Edwarda C.Tolmana i Kurta Lewina:

• Zachowanie jednostki jest zdeterminowane przez otoczenie

jednostki (otoczenie, które jest przedmiotem percepcji i

wartościowania tej samej jednostki jest FUNKCJONALNYMI

MOŻLIWOŚCIAMI: fotel do wspinania, widok pobudzającego

apetyt itd.

• Analiza konfliktów:

–

Konflikt awersyjno-awersyjny

- kiedy obie możliwości

decyzyjne są nieatrakcyjne

–

Konflikt dążnościowo-dążnościowy

-nnieszczególnie dobre

tłumaczenie), kiedy dwie dążności mają pozytywny i

podobnie mocny charakter.

–

Konflikt dążnościowo-awersyjny

, kiedy pozytywne i

negatywne wektory oddziaływają na jednostkę (che pogłaskać

psa ale się boi) należy wtedy wyjść poza pole.

•

Kurt Koffka

•

wykorzystał psychologię postaci do

stworzenia psychologii rozwojowej

–

badał konteksty kulturowe i znaczenie

oraz dynamikę rozwoju percepcji

uzależnionej od doświadczenia i

kontekstów.

Tzw. Druga Szkoła Lipska –

genetyczna psychologia

całościowa

Feliks KRÖGER

(1874-1948) uczeń Lippsa, habilitował

się u Wundta

–

Wraz z Spärmanem zaproponował metodę tzw.: analizy

faktorów.

–

Badał „jakości postaci” w rozumieniu Ehrenfelsa.

–

Krytykował Szkolę Würzburską za niedoszacowanie roli

emocji

w kształtowaniu się postaci. Wyszedł bowiem od

teorii uczuć swojego nauczyciela Corneliusa - uczucia jako

jedna z jakości postaci w rozumieniu Ehrenfelsa.

–

JAKOŚCI KOMPLEKSOWE

czyli jakości psychiczne

całości, która dawała prymat przeżycia całości przed

częścią.

–

Zjawiska psychiczne zdeterminowane są przez „kompleks

spraw”: ukierunkowania zdobyte dzięki wcześniejszym

przeżyciom. Kompleks oddziaływań jest zamknięty w

jednym momencie w całość: geneza „aktualności

geneza „aktualności

indywiduum”

Wundt a psychologia postaci

• Rozdźwięk pomiędzy wundtyzmem a psychologią

Gestalt zatarł się z kilku powodów:

1. Niewielu naśladowców, gdyż wybuch wojny zmusił jej

twórców do rozproszonej emigracji,

2. Psychologia Gestalt była zbyt skomplikowana teorią jak na

tak „młoda” naukę jaką była psychologia w owym czasie,

3. Późniejsze badania neurologiczne wskazały na znaczenie

strukturalizacji naszych procesów percepcyjnych

poprzedzających obraz rzeczywistości

4. Wiele badań (często niezależnych i w różnych

subdyscyplinach) wskazało również na znaczenie

motywacji, wcześniejszych doświadczeń, afektywnego

nastroju kontekstu i wielu innych.

5. Ostatecznie „zwrot kognitywistyczny” zdeprecjonował

czysto atomistyczne i asocjatywne wyobrażenie o procesie

percepcji

Psychoanaliza

• Inspiracje dla psychoanalizy:

1.G. Leibniz i teoria „drobnych postrzeżeń”
2.Tzw. romantyczna psychologia

• Eduard von Hartmann (1842-1906), filozof, autor

„Psychologii nieświadomego” – 1869, 3 tomy

• Johann Friedrich Herbart, w „metafizyce ogólnej” z 1828/29

opisał „popędy” spychane poniżej progu świadomości

• Carl-Gustaw Carus (1789-1869) lekarz, przyrodnik, do

nieświadomego życia duszy możemy uzyskać dostęp przez

uczucia i sny

3. Jean-Martin Charcot, Pierr Janet (sugestia i

hipnoza)

4.F. Brentano (intencjonalność duszy)
5.W. Helmholtz i jego mechanistyczny paradygmat

fizjologii

Jean-Martin Charcot

(

1825 – 1893)

Pierre Janet

– Salpertrier w Paryżu to kompleks

szpitalny, leczyli tam obaj. Freud, ale i

W. James uczyli się tam.

– Charcot prowadził przede wszystkim

wzbudzające ogromne zainteresowanie

badania nad

HISTERIĄ

– Dzięki tym badaniom

uznano histerię za

prawdziwą i nie

symulowana chorobę.

Stworzył rozległą

dokumentację objawów i

ich klasyfikację. Ale nie

prowadził wywiadów z

pensjonariuszami.

– Uczniowie Chrcota (Freud i

Janet współzawodniczyli ze

sobą) poszli dalej w

badaniu przyczyn i doszli

niezależnie od siebie do

wniosku, że histeria jest

skutkiem traumatycznego

przeżycia.

Document Outline