Dr hab. Aleksandra Tokarz
PSYCHOLOGIA EMOCJI I
MOTYWACJI. WYKŁAD
Badanie procesu
motywacyjnego i
dyspozycji motywacyjnych
Dr hab. Aleksandra Tokarz
PSYCHOLOGIA EMOCJI I
MOTYWACJI. WYKŁAD
Badanie procesu
motywacyjnego i
dyspozycji motywacyjnych
Kryteria dobrej teorii
motywacji wg Weinera [1991]
Teoria motywacji musi być oparta
na innej koncepcji niż
homeostaza
Teoria motywacji musi obejmować
więcej niż zasadę hedonizmu
Teoria motywacji musi obejmować
szeroki zakres procesów
poznawczych
Kryteria dobrej teorii
motywacji
Teoria motywacji powinna dotyczyć
świadomego doświadczenia
Teoria motywacji musi obejmować
„self”
Teoria motywacji nie może być ani
zbyt ogólna ani zbyt precyzyjna
Kryteria dobrej teorii
motywacji
Teoria motywacji musi być oparta na
powtarzalnych badaniach
empirycznych
Teoria motywacji musi obejmować
sekwencyjne związki przyczynowe
Teoria motywacji musi wyjaśniać
zachowania racjonalne i irracjonalne
przy pomocy tych samych pojęć
Moc heurystyczna
Teoria stawia nowe i istotne problemy
lub /i proponuje nowe rozwiązania
starych problemów
Teoria pozwala na wytwarzanie
hipotez możliwych do weryfikacji
empirycznej
Teoria ma właściwości integrujące i
syntetyzujące dotychczasową wiedzę
Moc heurystyczna
Teoria posiada własną siatkę
pojęciowa, jest spójna i niesprzeczna
Teoria wzbudza zainteresowanie, ma
wielu zwolenników, kontynuatorów,
ale też krytyków wytwarzających
konkurencyjne (czasem lepsze)
propozycje teoretyczne
Metody badania
procesu
motywacyjnego
Przegląd
Metody badania motywacji
1. Analiza sposobu działania
Inicjatywa
Innowacyjność
Gromadzenie kompetencji i wiedzy
Poświęcanie większej ilości czasu na
pracę
Sposób rozwiązywania konfliktów
motywacyjnych
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
2. Dyspozycje motywacyjne
Ukierunkowanie dążeń ku specyficznym
celom
Ogólne charakterystyki działania (zmienne
osobowościowe i temperamentalne:
wytrwałość, aktywność, siła i ruchliwość
układu nerwowego, sumienność)
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
3. Skale oparte na wypowiedziach
projekcyjnych
Metoda opracowana przez McClellanda i
współpracowników (1958 – 1990)
Oparta na TAT Murrey’a
TU: przykład badania motywu osiągnięć!
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
Osobom badanym prezentuje się kilka
obrazków (4), prosi się o odpowiedź:
1. Co się na obrazku dzieje? Kim są Ci ludzie?
2. Co doprowadziło do tej sytuacji? Co się
działo przedtem? ,
3. Kto o czym tu myśli? Kto tu czego
pragnie?,
4. Co potem nastąpi? Co kto uczyni?
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
Odpowiedzi są analizowane z uwagi na trzy
grupy kryteriów:
1. Współzawodniczenie z kryterium
doskonałości:
a) jedna z postaci opowiadania podejmuje
współzawodnictwo, przy czym chęć wygranej
lub chęć wykonania czegoś lepiej lub równie
dobrze jak inni, jest wyrażona wprost;
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
b) jedna z postaci podejmuje
współzawodnictwo, ale nie wyraża
tego wprost;
c) współzawodniczenie ze standardem
oznacza stawianie sobie samemu
wymogów dobrego wykonania
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
2. Jako wskaźniki motywu osiągnięć
traktowane są „wyjątkowe
osiągnięcia”.
3. Ważnym kryterium jest
zaangażowanie w cele
długodystansowe
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
Gdy te kryteria są spełnione,
wypowiedź jest analizowana z
uwagi na 10 szczegółowych
kategorii treściowych
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
n.p.:szczegółowe kategorie
treściowe
wyrażenie potrzeby osiągnięć
czynności instrumentalne
przewidywanie osiągnięcia celu
przewidywanie niepowodzenia
przeszkody wewnętrzne
Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]
szczegółowe kategorie treściowe
[c.d]
przeszkody zewnętrzne
presja opiekuńcza
pozytywny stan emocjonalny
negatywny stan emocjonalny
temat osiągnięć jako główny wątek
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
4. Specyficzne kwestionariusze:
KCEL
IPB
Dylematy
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
Przykład: Inwentarz Pracy Badacza:
-
250 zdarzeń, sytuacji lub czynności
typowych dla pracy badawczej
Np.6.W toku badań napotykam dziwne
lub niespodziewane zależności
5. Usłyszałem ciekawa lub mądrą
wypowiedź w toku dyskusji naukowej.
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
IPB – cd.
Osoby badane udzielają trzech
odpowiedzi:
1. Częstotliwość zdarzeń:
0- nigdy, 1- raz na rok lub rzadziej, aż
do 5- kilka razy na tydzień, 6-
codziennie lub prawie codziennie
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
IPB cd.
2. Ocena poziomu satysfakcji: 0 – to jest dla
mnie obojętne, +3- to bardzo lubię, to mi
sprawia satysfakcje, -3 – tego nie bardzo
lubię, [itd..]
3. Ocena poziomu stymulacji: 0- to ani nie
pobudza, ani nie zniechęca, 3 – to zwykle
silnie pobudza aktywność umysłową lub
zwiększa wybitnie ochotę do pracy naukowej
[itd..]
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
IPB cd
Analiza czynnikowa wykazała:
1.
Odrębność czynnika częstotliwości
zdarzeń
2.
Powiązania „emocji” [satysfakcji] z
„motywacjami” [pobudzającymi
cechami zdarzeń], różne dla
rozmaitych motywów
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
5. Przykłady specyficznych procedur:
Metoda Motywacyjnej Indukcji Josepha
Nuttina [1964, 1980, 1985]:
Służy do zbierania danych o celach
umieszczonych w różnych okresach
przyszłości [aż do końca życia]
Pozwala określić treściowe i temporalne
własności celów
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
MMI Nuttina:
Wymaga respektowania czynnika
„poziomu realności” w PPC
Nuttin wyróżnia 3 rodzaje perspektywy
czasowej:
1.Właściwa [ma długość, stopień
zagęszczenia, strukturalizacji,
realizmu]
Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego
MMI Nuttina, rodzaje perspektywy czasowej:
2. Pozytywna lub negatywna postawa wobec
przyszłości, teraźniejszości, przyszłości
3. Orientacja czasowa czyli preferencje
jednostki w PPC
Przeciwstawia aktywną i motywacyjną PPC –
perspektywie wyobrażeniowej