Dr hab. Aleksandra Tokarz
PSYCHOLOGIA EMOCJI I
MOTYWACJI. WYKŁAD

Badanie procesu
motywacyjnego i
dyspozycji motywacyjnych

Kryteria dobrej teorii
motywacji wg Weinera [1991]



Teoria motywacji musi być oparta
na innej koncepcji niż
homeostaza



Teoria motywacji musi obejmować
więcej niż zasadę hedonizmu



Teoria motywacji musi obejmować
szeroki zakres procesów
poznawczych

Kryteria dobrej teorii
motywacji



Teoria motywacji powinna dotyczyć
świadomego doświadczenia



Teoria motywacji musi obejmować
„self”



Teoria motywacji nie może być ani
zbyt ogólna ani zbyt precyzyjna

Kryteria dobrej teorii
motywacji



Teoria motywacji musi być oparta na

powtarzalnych badaniach

empirycznych



Teoria motywacji musi obejmować

sekwencyjne związki przyczynowe



Teoria motywacji musi wyjaśniać

zachowania racjonalne i irracjonalne

przy pomocy tych samych pojęć

Moc heurystyczna



Teoria stawia nowe i istotne problemy

lub /i proponuje nowe rozwiązania

starych problemów



Teoria pozwala na wytwarzanie

hipotez możliwych do weryfikacji

empirycznej



Teoria ma właściwości integrujące i

syntetyzujące dotychczasową wiedzę

Moc heurystyczna



Teoria posiada własną siatkę

pojęciowa, jest spójna i niesprzeczna



Teoria wzbudza zainteresowanie, ma

wielu zwolenników, kontynuatorów,

ale też krytyków wytwarzających

konkurencyjne (czasem lepsze)

propozycje teoretyczne

Metody badania
procesu
motywacyjnego

Przegląd

Metody badania motywacji

1. Analiza sposobu działania



Inicjatywa



Innowacyjność



Gromadzenie kompetencji i wiedzy



Poświęcanie większej ilości czasu na

pracę



Sposób rozwiązywania konfliktów

motywacyjnych

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

2. Dyspozycje motywacyjne



Ukierunkowanie dążeń ku specyficznym
celom



Ogólne charakterystyki działania (zmienne
osobowościowe i temperamentalne:
wytrwałość, aktywność, siła i ruchliwość
układu nerwowego, sumienność)

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

3. Skale oparte na wypowiedziach

projekcyjnych



Metoda opracowana przez McClellanda i

współpracowników (1958 – 1990)



Oparta na TAT Murrey’a



TU: przykład badania motywu osiągnięć!

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]



Osobom badanym prezentuje się kilka
obrazków (4), prosi się o odpowiedź:



1. Co się na obrazku dzieje? Kim są Ci ludzie?



2. Co doprowadziło do tej sytuacji? Co się
działo przedtem? ,



3. Kto o czym tu myśli? Kto tu czego
pragnie?,



4. Co potem nastąpi? Co kto uczyni?

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]



Odpowiedzi są analizowane z uwagi na trzy
grupy kryteriów:

1. Współzawodniczenie z kryterium

doskonałości:

a) jedna z postaci opowiadania podejmuje

współzawodnictwo, przy czym chęć wygranej
lub chęć wykonania czegoś lepiej lub równie
dobrze jak inni, jest wyrażona wprost;

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]

b) jedna z postaci podejmuje

współzawodnictwo, ale nie wyraża
tego wprost;

c) współzawodniczenie ze standardem

oznacza stawianie sobie samemu
wymogów dobrego wykonania

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]

2. Jako wskaźniki motywu osiągnięć

traktowane są „wyjątkowe
osiągnięcia”.

3. Ważnym kryterium jest

zaangażowanie w cele
długodystansowe

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]

Gdy te kryteria są spełnione,

wypowiedź jest analizowana z
uwagi na 10 szczegółowych
kategorii treściowych

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]

n.p.:szczegółowe kategorie

treściowe



wyrażenie potrzeby osiągnięć



czynności instrumentalne



przewidywanie osiągnięcia celu



przewidywanie niepowodzenia



przeszkody wewnętrzne

Metody badania motywacji
[skale projekcyjne]

szczegółowe kategorie treściowe

[c.d]



przeszkody zewnętrzne



presja opiekuńcza



pozytywny stan emocjonalny



negatywny stan emocjonalny



temat osiągnięć jako główny wątek

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

4. Specyficzne kwestionariusze:

KCEL
IPB
Dylematy

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

Przykład: Inwentarz Pracy Badacza:

-

250 zdarzeń, sytuacji lub czynności
typowych dla pracy badawczej

Np.6.W toku badań napotykam dziwne

lub niespodziewane zależności

5. Usłyszałem ciekawa lub mądrą

wypowiedź w toku dyskusji naukowej.

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego



IPB – cd.

Osoby badane udzielają trzech

odpowiedzi:

1. Częstotliwość zdarzeń:
0- nigdy, 1- raz na rok lub rzadziej, aż

do 5- kilka razy na tydzień, 6-
codziennie lub prawie codziennie

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

IPB cd.
2. Ocena poziomu satysfakcji: 0 – to jest dla

mnie obojętne, +3- to bardzo lubię, to mi

sprawia satysfakcje, -3 – tego nie bardzo

lubię, [itd..]

3. Ocena poziomu stymulacji: 0- to ani nie

pobudza, ani nie zniechęca, 3 – to zwykle

silnie pobudza aktywność umysłową lub

zwiększa wybitnie ochotę do pracy naukowej

[itd..]

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

IPB cd
Analiza czynnikowa wykazała:

1.

Odrębność czynnika częstotliwości

zdarzeń

2.

Powiązania „emocji” [satysfakcji] z

„motywacjami” [pobudzającymi

cechami zdarzeń], różne dla

rozmaitych motywów

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

5. Przykłady specyficznych procedur:
Metoda Motywacyjnej Indukcji Josepha

Nuttina [1964, 1980, 1985]:

Służy do zbierania danych o celach

umieszczonych w różnych okresach

przyszłości [aż do końca życia]

Pozwala określić treściowe i temporalne

własności celów

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

MMI Nuttina:
Wymaga respektowania czynnika

„poziomu realności” w PPC

Nuttin wyróżnia 3 rodzaje perspektywy

czasowej:

1.Właściwa [ma długość, stopień

zagęszczenia, strukturalizacji,

realizmu]

Metody badania motywacji i
procesu motywacyjnego

MMI Nuttina, rodzaje perspektywy czasowej:
2. Pozytywna lub negatywna postawa wobec

przyszłości, teraźniejszości, przyszłości

3. Orientacja czasowa czyli preferencje

jednostki w PPC

Przeciwstawia aktywną i motywacyjną PPC –

perspektywie wyobrażeniowej