Międzynarodowe
Międzynarodowe
systemy klasyfikacji
systemy klasyfikacji
zaburzeń
zaburzeń
psychicznych
psychicznych
Cele systemów klasyfikacji
Cele systemów klasyfikacji
chorób psychicznych:
chorób psychicznych:
Dostarczanie praktycznych ram
Dostarczanie praktycznych ram
ułatwiających proces diagnostyczny,
ułatwiających proces diagnostyczny,
Ułatwienie porozumiewania się diagnostów z
Ułatwienie porozumiewania się diagnostów z
różnych krajów, kultur i mających różne
różnych krajów, kultur i mających różne
przygotowanie teoretyczne (stworzenie
przygotowanie teoretyczne (stworzenie
wspólnego języka),
wspólnego języka),
Umożliwienie lub ułatwienie praktycznego
Umożliwienie lub ułatwienie praktycznego
funkcjonowania psychiatrii jako dziedziny
funkcjonowania psychiatrii jako dziedziny
medycyny (leczenie i jego kontrola w czasie,
medycyny (leczenie i jego kontrola w czasie,
rehabilitacja, profilaktyka),
rehabilitacja, profilaktyka),
Stworzenie sprzyjającej badaniom
Stworzenie sprzyjającej badaniom
naukowym podbudowy teoretycznej.
naukowym podbudowy teoretycznej.
Rodzaje systemów
Rodzaje systemów
klasyfikacji
klasyfikacji
OPISOWY:
Klasyfikacja
zaburzeń
psychicznych
opiera się na
dokładnym ich
opisie
klinicznym bez
analizowania
wynikających
stąd
konsekwencji.
WYJAŚNIAJĄCY:
Klasyfikacja
zaburzeń
psychicznych
opiera się tutaj
na przesłankach
patogenetycznyc
h, leczniczych,
rokowniczych
itp., które są tu
pewną wartością
wyjaśniającą.
KONSTRUKCYJN
Y:
Zaburzenia są
klasyfikowane w
taki sposób, który
umożliwia
dedukowanie o
ich
właściwościach
tylko na
podstawie
pozycji, jakie
zajmują w
systemie.
Współczesne systemy klasyfikacji mają
charakter mieszany opisowo-konstrukcyjny
Obecnie powszechnie
Obecnie powszechnie
stosuje się dwa systemy
stosuje się dwa systemy
klasyfikacyjne:
klasyfikacyjne:
DSM IV
DSM IV
Diagnostic and
Diagnostic and
Statistical Manual of
Statistical Manual of
Mental Disorders –
Mental Disorders –
Fourth Edition
Fourth Edition
Stosowany w USA i
Stosowany w USA i
stworzony przez
stworzony przez
Amerykańskie
Amerykańskie
Towarzystwo
Towarzystwo
Psychiatryczne (APA)
Psychiatryczne (APA)
ICD 10
ICD 10
International
International
Classification of
Classification of
Diseases and Related
Diseases and Related
Health Problems –
Health Problems –
Tenth Revision
Tenth Revision
Stosowany w Europie i
Stosowany w Europie i
stworzony pod
stworzony pod
auspicjami Światowej
auspicjami Światowej
Organizacji Zdrowia
Organizacji Zdrowia
(WHO)
(WHO)
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
Impulsem do tworzenia systemu
Impulsem do tworzenia systemu
klasyfikacji w USA była potrzeba
klasyfikacji w USA była potrzeba
gromadzenia danych statystycznych,
gromadzenia danych statystycznych,
Pierwszą tego typu oficjalną próbą był spis
Pierwszą tego typu oficjalną próbą był spis
ludności z 1840 r. gdzie podano częstość
ludności z 1840 r. gdzie podano częstość
występowania jednej tylko kategorii chorób
występowania jednej tylko kategorii chorób
psychicznych: idiotyzmu/szaleństwa,
psychicznych: idiotyzmu/szaleństwa,
W spisie ludności z 1880 roku wyróżniono
W spisie ludności z 1880 roku wyróżniono
już siedem kategorii chorób psychicznych
już siedem kategorii chorób psychicznych
(mania, melancholia, monomania, pareza,
(mania, melancholia, monomania, pareza,
otępienie, dipsomania i epilepsia),
otępienie, dipsomania i epilepsia),
Od
Od
1917
1917
roku datuje się okres stałej współpracy
roku datuje się okres stałej współpracy
Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
z innymi narodowymi organizacjami w USA nad
z innymi narodowymi organizacjami w USA nad
tworzeniem systemu klasyfikacji oraz
tworzeniem systemu klasyfikacji oraz
nomenklatury psychiatrycznej (pierwotnie
nomenklatury psychiatrycznej (pierwotnie
stosowanej do opisu pacjentów oddziałów
stosowanej do opisu pacjentów oddziałów
zamkniętych z ciężkimi zaburzeniami
zamkniętych z ciężkimi zaburzeniami
psychicznymi i neurologicznymi),
psychicznymi i neurologicznymi),
Swój wkład w tworzenie nomenklatury i
Swój wkład w tworzenie nomenklatury i
klasyfikacji miała także
klasyfikacji miała także
armia amerykańska
armia amerykańska
,
,
która po II Wojnie Światowej poszerzyła zakres
która po II Wojnie Światowej poszerzyła zakres
nazewnictwa psychiatrycznego opisując
nazewnictwa psychiatrycznego opisując
fenomeny chorobowe u pacjentów
fenomeny chorobowe u pacjentów
ambulatoryjnych - weteranów walk na frontach
ambulatoryjnych - weteranów walk na frontach
tej wojny.
tej wojny.
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
W tym samym czasie w Europie ukazała się szósta
W tym samym czasie w Europie ukazała się szósta
edycja ICD wydana przez WHO, gdzie po raz pierwszy
edycja ICD wydana przez WHO, gdzie po raz pierwszy
pojawił się rozdział o chorobach psychicznych w
pojawił się rozdział o chorobach psychicznych w
dużym stopniu czerpiący z nomenklatury stworzonej
dużym stopniu czerpiący z nomenklatury stworzonej
przez amerykańskie organizacje weteranów),
przez amerykańskie organizacje weteranów),
W
W
1952
1952
r. specjalna komórka APA stworzyła własny
r. specjalna komórka APA stworzyła własny
wariant ICD 6, który został opublikowany jako
wariant ICD 6, który został opublikowany jako
DSM I
DSM I
(Diagnostic and Statistical Manual: Mental Disorders).
(Diagnostic and Statistical Manual: Mental Disorders).
Zawierał on zbiór opisów kategorii diagnostycznych
Zawierał on zbiór opisów kategorii diagnostycznych
chorób psychicznych i tym samym był pierwszym
chorób psychicznych i tym samym był pierwszym
oficjalnym systemem klasyfikacyjnym
oficjalnym systemem klasyfikacyjnym
koncentrującym się bardziej na zastosowaniach
koncentrującym się bardziej na zastosowaniach
klinicznych niż statystycznych. Ideologicznie opierał
klinicznych niż statystycznych. Ideologicznie opierał
się na psychobiologicznych poglądach Adolfa Meyera,
się na psychobiologicznych poglądach Adolfa Meyera,
który głosił, że psychoza jest
który głosił, że psychoza jest
reakcją
reakcją
osobowości na
osobowości na
czynniki psychologiczne, społeczne i biologiczne.
czynniki psychologiczne, społeczne i biologiczne.
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
Od czasów DSM I, losy tego systemu
Od czasów DSM I, losy tego systemu
klasyfikacyjnego splatały się dość ściśle z jego
klasyfikacyjnego splatały się dość ściśle z jego
europejskim odpowiednikiem – ICD, kolejne ich
europejskim odpowiednikiem – ICD, kolejne ich
edycje pojawiały się bowiem w zbliżonym
edycje pojawiały się bowiem w zbliżonym
czasie i czerpały z tych samych źródeł
czasie i czerpały z tych samych źródeł
ideologicznych.
ideologicznych.
Następca DSM I –
Następca DSM I –
DSM II
DSM II
nie różnił się istotnie
nie różnił się istotnie
od swego poprzednika, wyeliminowane zostały
od swego poprzednika, wyeliminowane zostały
z niego jedynie poglądy Adolfa Meyera.
z niego jedynie poglądy Adolfa Meyera.
Trzecia edycja DSM
Trzecia edycja DSM
ukazała się niemal
ukazała się niemal
równolegle z ICD 9, w roku 1980 i była pod
równolegle z ICD 9, w roku 1980 i była pod
wieloma względami innowacyjna, tak wobec
wieloma względami innowacyjna, tak wobec
ICD, jak i swoich poprzedniczek.
ICD, jak i swoich poprzedniczek.
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
DSM III był bowiem pierwszym systemem,
DSM III był bowiem pierwszym systemem,
który zawierał:
który zawierał:
jasne kryteria diagnostyczne chorób psychicznych,
jasne kryteria diagnostyczne chorób psychicznych,
wieloosiowy system diagnozowania tych chorób,
wieloosiowy system diagnozowania tych chorób,
opisowe podejście unikające kłopotliwego niekiedy
opisowe podejście unikające kłopotliwego niekiedy
wnikania w teorie etiologiczne chorób psychicznych,
wnikania w teorie etiologiczne chorób psychicznych,
Zestaw półstrukturalizowanych narzędzi do
Zestaw półstrukturalizowanych narzędzi do
prowadzenia wywiadu psychiatrycznego.
prowadzenia wywiadu psychiatrycznego.
DSM III był przeznaczony dla klinicystów i naukowców,
DSM III był przeznaczony dla klinicystów i naukowców,
nie statystyków.
nie statystyków.
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
! ICD 9 było pozbawione tych cech,
ponieważ głównym jego przeznaczeniem
miało być gromadzenie danych
statystycznych o chorobach psychicznych.
Ponieważ DSM III okazał się mieć kilka
Ponieważ DSM III okazał się mieć kilka
niekonsekwencji w swej strukturze, zaś w paru
niekonsekwencji w swej strukturze, zaś w paru
miejscach kryteria diagnostyczne były
miejscach kryteria diagnostyczne były
niejasne, dokonano jego poprawki wydając w
niejasne, dokonano jego poprawki wydając w
1987 roku wersję
1987 roku wersję
DSM-III-R
DSM-III-R
.
.
Zarówno DSM III, jak i jego poprawiona wersja,
Zarówno DSM III, jak i jego poprawiona wersja,
był podstawą szeroko zakrojonych badań
był podstawą szeroko zakrojonych badań
empirycznych nad rozpoznawaniem chorób
empirycznych nad rozpoznawaniem chorób
psychicznych. Powstała duża baza danych na
psychicznych. Powstała duża baza danych na
temat poszczególnych rozpoznań. Umożliwiło
temat poszczególnych rozpoznań. Umożliwiło
to rozpoczęcie prac nad ostatnią już wersją
to rozpoczęcie prac nad ostatnią już wersją
DSM – wersją czwartą, obecnie stosowaną.
DSM – wersją czwartą, obecnie stosowaną.
DSM – Historia
DSM – Historia
powstawania
powstawania
DSM IV – Historia
DSM IV – Historia
powstawania
powstawania
Prace nad
Prace nad
DSM IV
DSM IV
polegały na:
polegały na:
- szeroko zakrojonym przeglądzie wszystkich
- szeroko zakrojonym przeglądzie wszystkich
dostępnych publikacji na temat chorób
dostępnych publikacji na temat chorób
psychicznych,
psychicznych,
- rewizji niepublikowanych danych
- rewizji niepublikowanych danych
epidemiologicznych, klinicznych,
epidemiologicznych, klinicznych,
terapeutycznych itp., jeśli wyniki przeglądu
terapeutycznych itp., jeśli wyniki przeglądu
literatury były niekompletne lub sprzeczne,
literatury były niekompletne lub sprzeczne,
- przeprowadzeniu serii 12 badań terenowych,
- przeprowadzeniu serii 12 badań terenowych,
które polegały na porównaniu rezultatów
które polegały na porównaniu rezultatów
zastosowania kryteriów diagnostycznych DSM
zastosowania kryteriów diagnostycznych DSM
III, DSM-III-R, ICD 10 z wynikami stosowania
III, DSM-III-R, ICD 10 z wynikami stosowania
nowych kryteriów zaproponowanych w DSM IV.
nowych kryteriów zaproponowanych w DSM IV.
DSM IV - Cechy
DSM IV - Cechy
DSM IV został opublikowany w 1994 roku.
DSM IV został opublikowany w 1994 roku.
W 2000 roku ukazała się zaś jego,
W 2000 roku ukazała się zaś jego,
aktualizowana o najnowsze doniesienia, wersja
aktualizowana o najnowsze doniesienia, wersja
(
(
DSM-IV-TR
DSM-IV-TR
).
).
DSM IV zrywa z jednostronnością kulturową
DSM IV zrywa z jednostronnością kulturową
pokutującą w poprzednich wydaniach,
pokutującą w poprzednich wydaniach,
Próbuje także pozbyć się dualizmu somatyczno-
Próbuje także pozbyć się dualizmu somatyczno-
psychicznego w podejściu do chorób
psychicznego w podejściu do chorób
psychicznych obecnego w starszych edycjach
psychicznych obecnego w starszych edycjach
systemu.
systemu.
Warto pokreślić, że dzięki wzajemnej
Warto pokreślić, że dzięki wzajemnej
współpracy autorów ICD 10 i DSM IV, oba
współpracy autorów ICD 10 i DSM IV, oba
systemy pod względem kodowania i stosowanej
systemy pod względem kodowania i stosowanej
terminologii są ze sobą w pełni kompatybilne!
terminologii są ze sobą w pełni kompatybilne!
Stosuje się trzy główne osie
Stosuje się trzy główne osie
diagnostyczne i dwie alternatywne:
diagnostyczne i dwie alternatywne:
Oś I.
Oś I.
Zaburzenia kliniczne,
Zaburzenia kliniczne,
Oś II.
Oś II.
Zaburzenia osobowości,
Zaburzenia osobowości,
upośledzenie umysłowe,
upośledzenie umysłowe,
Oś III.
Oś III.
Stany ogólnomedyczne,
Stany ogólnomedyczne,
Oś IV.
Oś IV.
Problemy psychospołeczne i
Problemy psychospołeczne i
środowiskowe,
środowiskowe,
Oś V.
Oś V.
Poziom funkcjonowania życiowego (skala
Poziom funkcjonowania życiowego (skala
GAF = Global Assessment of Functioning)
GAF = Global Assessment of Functioning)
System kodowania w DSM IV jest
System kodowania w DSM IV jest
identyczny z tym stosowanym w ICD 9.
identyczny z tym stosowanym w ICD 9.
DSM IV - Cechy
DSM IV - Cechy
DSM IV – Definicja
DSM IV – Definicja
Zaburzenia
Zaburzenia
Zaburzenie psychiczne
Zaburzenie psychiczne
jest to zespół
jest to zespół
objawów przejawiający się określonym
objawów przejawiający się określonym
zachowaniem lub przeżyciem,
zachowaniem lub przeżyciem,
któremu towarzyszą: cierpienie
któremu towarzyszą: cierpienie
(distress), niesprawność (disability)
(distress), niesprawność (disability)
wpływająca na funkcjonowanie,
wpływająca na funkcjonowanie,
doświadczenie zwiększonego ryzyka
doświadczenie zwiększonego ryzyka
śmierci, bólu , niesprawności, oraz
śmierci, bólu , niesprawności, oraz
znaczna utrata swobody.
znaczna utrata swobody.
DSM IV - Cechy
DSM IV - Cechy
Unika się tutaj określenia
Unika się tutaj określenia
choroba
choroba
zastępując je
zastępując je
słowem
słowem
zaburzenie
zaburzenie
,
,
które jest wolne od niepewności
które jest wolne od niepewności
co do etiologii obserwowanego fenomenu,
co do etiologii obserwowanego fenomenu,
Zaburzenie
Zaburzenie
rozumie się jako zespół objawów
rozumie się jako zespół objawów
dotyczący indywidualnej osoby,
dotyczący indywidualnej osoby,
Unika się pejoratywnych określeń typu schizofrenik
Unika się pejoratywnych określeń typu schizofrenik
czy neurotyk podkreślając tym samym, że chodzi o
czy neurotyk podkreślając tym samym, że chodzi o
klasyfikację zaburzeń, nie ludzi,
klasyfikację zaburzeń, nie ludzi,
Część zaburzeń uznawanych za takowe w DSM II
Część zaburzeń uznawanych za takowe w DSM II
straciła charakter patologii (np. homoseksualizm)
straciła charakter patologii (np. homoseksualizm)
lub jest kwestionowana,
lub jest kwestionowana,
Zrezygnowano z etiologicznego dzielenia chorób na
Zrezygnowano z etiologicznego dzielenia chorób na
somatyczne i psychiczne preferując podejście
somatyczne i psychiczne preferując podejście
bardziej holistyczne uznając, że dusza i ciało
bardziej holistyczne uznając, że dusza i ciało
stanowią jedno i nie dają się analizować
stanowią jedno i nie dają się analizować
przekonująco w oderwaniu od siebie.
przekonująco w oderwaniu od siebie.
Unika się rozważań na temat etiologii zaburzeń
Unika się rozważań na temat etiologii zaburzeń
psychicznych ograniczając się jedynie do
psychicznych ograniczając się jedynie do
wyczerpującego ich opisu opartego na materiale
wyczerpującego ich opisu opartego na materiale
empirycznym,
empirycznym,
Opis każdej kategorii diagnostycznej zbudowany
Opis każdej kategorii diagnostycznej zbudowany
jest na bazie tego samego, porównywalnego
jest na bazie tego samego, porównywalnego
schematu (np. charakterystyka wiekowa, płci,
schematu (np. charakterystyka wiekowa, płci,
początku występowania, przebiegu, kryteria
początku występowania, przebiegu, kryteria
diagnostyczne, diagnostyka różnicowa itp.),
diagnostyczne, diagnostyka różnicowa itp.),
Kryteria diagnostyczne są zoperacjonalizowane
Kryteria diagnostyczne są zoperacjonalizowane
(schemat decyzyjny ma charakter algorytmu),
(schemat decyzyjny ma charakter algorytmu),
Ograniczono zasadę hierarchiczności diagnoz
Ograniczono zasadę hierarchiczności diagnoz
(używanie tylko tylu nadrzędnych kategorii, ile
(używanie tylko tylu nadrzędnych kategorii, ile
jest koniecznych do pełnego opisu fenomenu),
jest koniecznych do pełnego opisu fenomenu),
DSM IV - Cechy
DSM IV - Cechy
Próba ponadkulturowego opisu fenomenów
Próba ponadkulturowego opisu fenomenów
psychopatologicznych oraz uwzględnienie wpływu
psychopatologicznych oraz uwzględnienie wpływu
czynników kulturowych na obraz, przebieg i leczenie
czynników kulturowych na obraz, przebieg i leczenie
zaburzeń psychicznych,
zaburzeń psychicznych,
Uzupełnienie systemu klasyfikacji o
narzędzia ułatwiające proces diagnostyczny
np.:
1.
1.
Całościowa ocena funkcjonowania
Całościowa ocena funkcjonowania
(GAF – Global
(GAF – Global
Assessment of Functioning),
Assessment of Functioning),
2.
2.
Skala oceny funkcjonowania zawodowego
Skala oceny funkcjonowania zawodowego
(SOFAS – Social
(SOFAS – Social
and Occupational Functioning Assessment Scale),
and Occupational Functioning Assessment Scale),
3.
3.
Skala oceny funkcjonowania w związkach
Skala oceny funkcjonowania w związkach
(GARF – Global
(GARF – Global
Assessment of Relational Functioning),
Assessment of Relational Functioning),
4.
4.
Standaryzowany wywiad oceny całości stanu psychicznego
Standaryzowany wywiad oceny całości stanu psychicznego
(SCID-I – Schedule for Clinical Interview for DSM IV).
(SCID-I – Schedule for Clinical Interview for DSM IV).
DSM IV - Cechy
DSM IV - Cechy
DSM IV – przegląd
DSM IV – przegląd
najważniejszych kategorii
najważniejszych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
1.
1.
Zaburzenia zwykle rozpoznawane po raz pierwszy w
Zaburzenia zwykle rozpoznawane po raz pierwszy w
wieku niemowlęcym, dziecięcym lub młodzieżowym
wieku niemowlęcym, dziecięcym lub młodzieżowym
(np. upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się,
(np. upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się,
umiejętności ruchowych, komunikacji itp.)
umiejętności ruchowych, komunikacji itp.)
2.
2.
Zaburzenia przytomności, otępienie, zaburzenia
Zaburzenia przytomności, otępienie, zaburzenia
amnestyczne, oraz inne zaburzenia poznawcze,
amnestyczne, oraz inne zaburzenia poznawcze,
3.
3.
Zaburzenia psychiczne spowodowane ogólnym
Zaburzenia psychiczne spowodowane ogólnym
stanem medycznym nie zaklasyfikowane gdzie
stanem medycznym nie zaklasyfikowane gdzie
indziej,
indziej,
4.
4.
Zaburzenia związane z substancjami
Zaburzenia związane z substancjami
(alkoholem,
(alkoholem,
amfetaminą, kofeina, nikotyną, konopiami, kokainą,
amfetaminą, kofeina, nikotyną, konopiami, kokainą,
substancjami halucynogennymi, wziewnymi,
substancjami halucynogennymi, wziewnymi,
opiatami itp.),
opiatami itp.),
5.
5.
Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
(schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne,
(schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne,
urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenie
urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenie
psychotyczne itp.)
psychotyczne itp.)
6.
6.
Zaburzenia nastroju
Zaburzenia nastroju
(depresja, zaburzenia
(depresja, zaburzenia
dwubiegunowe, lękowe, pod postacią
dwubiegunowe, lękowe, pod postacią
somatyczną, pozorowane, dysocjacyjne),
somatyczną, pozorowane, dysocjacyjne),
7.
7.
Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej
Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej
(dysfunkcje seksualne, parafilie, zaburzenia
(dysfunkcje seksualne, parafilie, zaburzenia
tożsamości płciowej itp.)
tożsamości płciowej itp.)
8.
8.
Zaburzenia odżywiania,
Zaburzenia odżywiania,
9.
9.
Zaburzenia snu,
Zaburzenia snu,
DSM IV – przegląd
DSM IV – przegląd
najważniejszych kategorii
najważniejszych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
10.
10.
Zaburzenia kontroli impulsów
Zaburzenia kontroli impulsów
niesklasyfikowane w innym miejscu,
niesklasyfikowane w innym miejscu,
11.
11.
Zaburzenia adaptacyjne,
Zaburzenia adaptacyjne,
12.
12.
Zaburzenia osobowości,
Zaburzenia osobowości,
13.
13.
Inne stany, które mogą skupiać uwagę
Inne stany, które mogą skupiać uwagę
kliniczną
kliniczną
(np. czynniki psychiczne
(np. czynniki psychiczne
wpływające na stan medyczny, polekowe
wpływające na stan medyczny, polekowe
zaburzenia ruchu, problemy dotyczące
zaburzenia ruchu, problemy dotyczące
związków międzyludzkich itp.)
związków międzyludzkich itp.)
14.
14.
Grupa rozpoznań dodatkowych
Grupa rozpoznań dodatkowych
(tymczasowe
(tymczasowe
kody diagnostyczne)
kody diagnostyczne)
DSM IV – przegląd
DSM IV – przegląd
najważniejszych kategorii
najważniejszych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
ICD – Historia
ICD – Historia
powstawania
powstawania
Korzenie ICD sięgają 1848 roku, kiedy w Paryżu podjęto
Korzenie ICD sięgają 1848 roku, kiedy w Paryżu podjęto
próbę klasyfikacji przyczyn zgonów. Następne pięć wersji
próbę klasyfikacji przyczyn zgonów. Następne pięć wersji
ICD było zatem raczej opisem powodów zgonów niż
ICD było zatem raczej opisem powodów zgonów niż
rzeczywistym systemem klasyfikacji chorób
rzeczywistym systemem klasyfikacji chorób
psychicznych,
psychicznych,
Dopiero
Dopiero
szósta edycja ICD
szósta edycja ICD
podjęła próbę klasyfikowania
podjęła próbę klasyfikowania
chorób; tworzono ją równolegle z DSM i opublikowano
chorób; tworzono ją równolegle z DSM i opublikowano
(WHO) po II Wojnie Światowej. Zawierała terminologię
(WHO) po II Wojnie Światowej. Zawierała terminologię
opracowaną w USA przez organizacje weteranów i
opracowaną w USA przez organizacje weteranów i
opisywała 10 kategorii psychoz, 9 psychoneuroz i 7
opisywała 10 kategorii psychoz, 9 psychoneuroz i 7
kategorii zaburzeń charakteru, zachowania i inteligencji.
kategorii zaburzeń charakteru, zachowania i inteligencji.
Zarówno ICD 6, jak i jej następczyni –
Zarówno ICD 6, jak i jej następczyni –
ICD 7
ICD 7
nie zyskały
nie zyskały
sobie wielu zwolenników, co zmusiło w latach
sobie wielu zwolenników, co zmusiło w latach
sześćdziesiątych WHO do dokonania zwartego przeglądu
sześćdziesiątych WHO do dokonania zwartego przeglądu
całego systemu diagnostycznego i klasyfikacyjnego
całego systemu diagnostycznego i klasyfikacyjnego
(pracował nad tym brytyjski psychiatra Stengel). W
(pracował nad tym brytyjski psychiatra Stengel). W
efekcie pojawiła się
efekcie pojawiła się
ICD 8.
ICD 8.
ICD – Historia
ICD – Historia
powstawania
powstawania
W skład
W skład
ICD 8
ICD 8
wszedł także słownik
wszedł także słownik
opisujący każdą z kategorii zaburzeń
opisujący każdą z kategorii zaburzeń
psychicznych występujących w tej edycji
psychicznych występujących w tej edycji
systemu zaś, jako rezultat
systemu zaś, jako rezultat
międzynarodowej współpracy, powstała
międzynarodowej współpracy, powstała
sieć osób i ośrodków kontynuujących pracę
sieć osób i ośrodków kontynuujących pracę
nad poprawą systemu klasyfikacyjnego,
nad poprawą systemu klasyfikacyjnego,
Zaowocowało to w
Zaowocowało to w
1975
1975
roku
roku
dziewiątą
dziewiątą
edycją
edycją
klasyfikacji, która został wdrożona
klasyfikacji, która został wdrożona
do użytku w
do użytku w
1978
1978
roku. Nie była jednak
roku. Nie była jednak
tak przełomowa i innowacyjna jak wydany
tak przełomowa i innowacyjna jak wydany
dwa lata później DSM III.
dwa lata później DSM III.
ICD – Historia
ICD – Historia
powstawania
powstawania
Po roku 1978 prace trwały dalej, m. inn. nad
Po roku 1978 prace trwały dalej, m. inn. nad
konstrukcją narzędzi diagnostycznych i
konstrukcją narzędzi diagnostycznych i
epidemiologicznych:
epidemiologicznych:
1.
1.
Międzynarodowego Złożonego Kwestionariusza
Międzynarodowego Złożonego Kwestionariusza
Diagnostycznego
Diagnostycznego
(CIDI – Composite International
(CIDI – Composite International
Diagnostic Interview),
Diagnostic Interview),
2.
2.
SCANa
SCANa
(Schedules for Clinical Assessment in
(Schedules for Clinical Assessment in
Neuropsychiatry – kwestionariusza oceny klinicznej),
Neuropsychiatry – kwestionariusza oceny klinicznej),
3.
3.
Międzynarodowej Oceny zaburzen osobowości
Międzynarodowej Oceny zaburzen osobowości
(IPDE
(IPDE
- International Personality Disorder Examination),
- International Personality Disorder Examination),
które to narzędzia zostały włączone do systemu ICD
które to narzędzia zostały włączone do systemu ICD
jako wspomagające diagnostykę i klasyfikację
jako wspomagające diagnostykę i klasyfikację
chorób.
chorób.
ICD – Historia
ICD – Historia
powstawania
powstawania
Zastosowanie wspomnianych narzędzi
Zastosowanie wspomnianych narzędzi
pozwoliło zoperacjonalizować i poprawić
pozwoliło zoperacjonalizować i poprawić
kryteria diagnostyczne, a w rezultacie
kryteria diagnostyczne, a w rezultacie
udoskonalić system klasyfikacji,
udoskonalić system klasyfikacji,
Badania terenowe prowadzone od 1987 r. w
Badania terenowe prowadzone od 1987 r. w
40 różnych krajach okazały się być
40 różnych krajach okazały się być
największym w historii psychiatrii wysiłkiem
największym w historii psychiatrii wysiłkiem
w kierunku stworzenia rzetelnego sytemu
w kierunku stworzenia rzetelnego sytemu
diagnostycznego i klasyfikacyjnego –
diagnostycznego i klasyfikacyjnego –
ICD
ICD
10
10
, który obowiązuje od 1992 roku, zaś w
, który obowiązuje od 1992 roku, zaś w
Polsce jest stosowany od
Polsce jest stosowany od
1996
1996
.
.
ICD 10 - wersje
ICD 10 - wersje
ICD-10-CDDG
ICD-10-CDDG
- „opisy kliniczne i wskazówki
- „opisy kliniczne i wskazówki
diagnostyczne”, wersja podstawowa dla
diagnostyczne”, wersja podstawowa dla
klinicystów,
klinicystów,
ICD-10-DCR
ICD-10-DCR
– „kryteria diagnostyczne dla
– „kryteria diagnostyczne dla
prowadzących badania”, zoperacjonalizowane
prowadzących badania”, zoperacjonalizowane
kryteria wszystkich klas diagnostycznych wersji
kryteria wszystkich klas diagnostycznych wersji
podstawowej,
podstawowej,
ICD-10-PC
ICD-10-PC
– „wskazówki diagnostyczno-
– „wskazówki diagnostyczno-
terapeutyczne dla podstawowej opieki
terapeutyczne dla podstawowej opieki
zdrowotnej”, uproszczona wersja podstawowa,
zdrowotnej”, uproszczona wersja podstawowa,
Skrócony słownik zaburzeń
Skrócony słownik zaburzeń
– zestaw kodów dla
– zestaw kodów dla
celów statystycznych,
celów statystycznych,
Wersje szczegółowe
Wersje szczegółowe
, specjalistyczne – lokalne
, specjalistyczne – lokalne
szczegółowe rozwinięcia fragmentów ICD 10, nie
szczegółowe rozwinięcia fragmentów ICD 10, nie
mające powszechnego zastosowania.
mające powszechnego zastosowania.
ICD 10 - Cechy
ICD 10 - Cechy
Definicja
Definicja
zaburzenia psychicznego
zaburzenia psychicznego
jest taka sama
jest taka sama
jak w DSM i, podobnie jak tam, odnoszona jest do
jak w DSM i, podobnie jak tam, odnoszona jest do
indywidualnej osoby,
indywidualnej osoby,
Kompromisowe ujęcie klas diagnostycznych (efekt
Kompromisowe ujęcie klas diagnostycznych (efekt
międzynarodowej, wielokulturowej współpracy),
międzynarodowej, wielokulturowej współpracy),
Wiele wersji specjalistycznych – zależnie od
Wiele wersji specjalistycznych – zależnie od
docelowego odbiorcy,
docelowego odbiorcy,
Położenie nacisku na opisowość systemu,
Położenie nacisku na opisowość systemu,
udostępnienie jasnych i precyzyjnych kryteriów
udostępnienie jasnych i precyzyjnych kryteriów
diagnostycznych, unikanie terminów
diagnostycznych, unikanie terminów
dwuznacznych lub nieudokumentowanych,
dwuznacznych lub nieudokumentowanych,
Zoperacjonalizowanie kryteriów diagnostycznych
Zoperacjonalizowanie kryteriów diagnostycznych
(ICD-10-DCR).
(ICD-10-DCR).
Zastosowanie narzędzi typu CIDI, SCAN, IPDE.
Zastosowanie narzędzi typu CIDI, SCAN, IPDE.
ICD 10 - Cechy
ICD 10 - Cechy
Możliwe jest (choć niekonieczne), podobnie jak
Możliwe jest (choć niekonieczne), podobnie jak
w DSM, podejście wieloosiowe do procesu
w DSM, podejście wieloosiowe do procesu
diagnostycznego:
diagnostycznego:
Oś I.
Oś I.
Rozpoznania kliniczne (wymienić należy
Rozpoznania kliniczne (wymienić należy
wszystkie
wszystkie
diagnozy, somatyczne także),
diagnozy, somatyczne także),
Oś II.
Oś II.
Niesprawności (w zakresie dbania o siebie,
Niesprawności (w zakresie dbania o siebie,
aktywności zawodowej, rodziny i domu, kontekstu
aktywności zawodowej, rodziny i domu, kontekstu
społecznego),
społecznego),
Oś III.
Oś III.
Czynniki kontekstowe (opisane w rozdziale
Czynniki kontekstowe (opisane w rozdziale
„Z” ICD
„Z” ICD
10).
10).
System jest jak najmniej hierarchiczny
System jest jak najmniej hierarchiczny
(podobnie jak DSM), tam gdzie to możliwe
(podobnie jak DSM), tam gdzie to możliwe
rozpoznania są równorzędne, rolę nadrzędną
rozpoznania są równorzędne, rolę nadrzędną
pełnią jedynie zaburzenia organiczne. W
pełnią jedynie zaburzenia organiczne. W
diagnostyce używa się tylu kategorii, ile jest
diagnostyce używa się tylu kategorii, ile jest
potrzebnych do pełnego opisu obserwowanych
potrzebnych do pełnego opisu obserwowanych
zaburzeń z podaniem rozpoznania głównego,
zaburzeń z podaniem rozpoznania głównego,
Jedynie zaburzenia organiczne i
Jedynie zaburzenia organiczne i
adaptacyjne są klasyfikowane według
adaptacyjne są klasyfikowane według
przyczyn, w pozostałych rolę odgrywa
przyczyn, w pozostałych rolę odgrywa
podobieństwo obrazu klinicznego,
podobieństwo obrazu klinicznego,
przebiegu, dynamiki itp.,
przebiegu, dynamiki itp.,
W przeciwieństwie do DSM, w ICD 10
W przeciwieństwie do DSM, w ICD 10
pozostawiono wyraźny rozdział na
pozostawiono wyraźny rozdział na
zaburzenia o podłożu somatycznym i
zaburzenia o podłożu somatycznym i
podłożu psychicznym,
podłożu psychicznym,
Tak jak w DSM, uwzględniono w ICD
Tak jak w DSM, uwzględniono w ICD
czynniki kulturowe publikując słownik
czynniki kulturowe publikując słownik
zespołów uwarunkowanych kulturowo
zespołów uwarunkowanych kulturowo
oraz leksykon tych terminów,
oraz leksykon tych terminów,
ICD 10 - Cechy
ICD 10 - Cechy
Istnieje w ICD grupa tymczasowych klas
Istnieje w ICD grupa tymczasowych klas
diagnostycznych jeszcze nie wprowadzonych
diagnostycznych jeszcze nie wprowadzonych
oficjalnie do systemu, ale mających już
oficjalnie do systemu, ale mających już
gotowe opisy i kryteria diagnostyczne
gotowe opisy i kryteria diagnostyczne
(sezonowe zaburzenia afektywne,
(sezonowe zaburzenia afektywne,
zaburzenia afektywne typ II, zaburzenia
zaburzenia afektywne typ II, zaburzenia
afektywne o szybkiej zmianie faz, osobowość
afektywne o szybkiej zmianie faz, osobowość
narcystyczna i bierno-agresywna)
narcystyczna i bierno-agresywna)
Alfanumeryczny system kodowania
Alfanumeryczny system kodowania
gwarantujący odpowiednią pojemność
gwarantujący odpowiednią pojemność
klasyfikacji (duża liczba możliwych kodów,
klasyfikacji (duża liczba możliwych kodów,
nadal dostępne są „kody wolne”, jeszcze nie
nadal dostępne są „kody wolne”, jeszcze nie
wykorzystane),
wykorzystane),
ICD 10 - Cechy
ICD 10 - Cechy
ICD 10 – zasady użycia
ICD 10 – zasady użycia
kodów
kodów
F
F
Litera rozdziału – „zaburzenia psychiczne”
Litera rozdziału – „zaburzenia psychiczne”
Fx
Fx
Podstawowa grupa zaburzeń (np. afektywne)
Podstawowa grupa zaburzeń (np. afektywne)
Fxx
Fxx
Klasa zaburzeń (zaburzenie, zespół, choroba,
Klasa zaburzeń (zaburzenie, zespół, choroba,
stan)
stan)
Fxx.x
Fxx.x
Podklasa, podtyp zaburzeń (np. postać
Podklasa, podtyp zaburzeń (np. postać
schizofrenii)
schizofrenii)
Fxx.x
Fxx.x
x
x
Dodatkowa charakterystyka (np. przebieg,
Dodatkowa charakterystyka (np. przebieg,
szczególne cechy)
szczególne cechy)
Możliwe jest użycie do pięciu znaków kodu, w
wyjątkowych sytuacjach dopuszczalna jest także
szósta cyfra kodu.
ICD 10 – Przegląd
ICD 10 – Przegląd
głównych kategorii
głównych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
F00-F09
F00-F09
Organiczne zaburzenia psychiczne łącznie
Organiczne zaburzenia psychiczne łącznie
z zespołami objawowymi
z zespołami objawowymi
(otępienia, organiczny
(otępienia, organiczny
zespół amnestyczny i majacznenie nie wywołane
zespół amnestyczny i majacznenie nie wywołane
alkoholem lub innymi substancjami, zaburzenia
alkoholem lub innymi substancjami, zaburzenia
osobowości wywołane uszkodzeniem mózgu itp.),
osobowości wywołane uszkodzeniem mózgu itp.),
F10-F19
F10-F19
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia
zachowania spowodowane używaniem substancji
zachowania spowodowane używaniem substancji
psychoaktywnych
psychoaktywnych
(ostre zatrucia, używanie
(ostre zatrucia, używanie
szkodliwe, uzależnienie, zespół abstynencyjny,
szkodliwe, uzależnienie, zespół abstynencyjny,
zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny itp.),
zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny itp.),
ICD 10 – Przegląd
ICD 10 – Przegląd
głównych kategorii
głównych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
F20-F29
F20-F29
Schizofrenia, zaburzenia typu
Schizofrenia, zaburzenia typu
schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
(w
(w
tym: ostre i przemijające zaburzenia
tym: ostre i przemijające zaburzenia
psychiczne, indukowane zaburzenia
psychiczne, indukowane zaburzenia
urojeniowe, zaburzenia schizoafektywne
urojeniowe, zaburzenia schizoafektywne
itp.),
itp.),
F30-F39
F30-F39
Zaburzenia nastroju (afektywne)
Zaburzenia nastroju (afektywne)
– epizod maniakalny, zaburzenia afektywne
– epizod maniakalny, zaburzenia afektywne
dwubiegunowe, epizod depresyjny,
dwubiegunowe, epizod depresyjny,
zaburzenia depresyjne nawracające,
zaburzenia depresyjne nawracające,
utrwalone zaburzenia nastroju itp.,
utrwalone zaburzenia nastroju itp.,
ICD 10 – Przegląd
ICD 10 – Przegląd
głównych kategorii
głównych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
F40-F49
F40-F49
Zaburzenia nerwicowe, związane ze
Zaburzenia nerwicowe, związane ze
stresem i pod postacią somatyczną
stresem i pod postacią somatyczną
(zaburzenia
(zaburzenia
lękowe w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne,
lękowe w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne,
reakcja na ciężki stres i zaburzenia
reakcja na ciężki stres i zaburzenia
adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne itp.),
adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne itp.),
F50-F59
F50-F59
Zaburzenia behawioralne związane z
Zaburzenia behawioralne związane z
zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami
zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami
fizycznymi
fizycznymi
(zaburzenia odżywiania się,
(zaburzenia odżywiania się,
nieorganiczne zaburzenia snu, dysfunkcje
nieorganiczne zaburzenia snu, dysfunkcje
seksualne nieorganiczne, zaburzenia związane
seksualne nieorganiczne, zaburzenia związane
z połogiem itp.),
z połogiem itp.),
ICD 10 – Przegląd
ICD 10 – Przegląd
głównych kategorii
głównych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
F60-F69
F60-F69
Zaburzenia osobowości i
Zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych
zachowania dorosłych
(w tym: zaburzenia
(w tym: zaburzenia
nawyków i popędów, identyfikacji
nawyków i popędów, identyfikacji
płciowej, preferencji seksualnych itp.),
płciowej, preferencji seksualnych itp.),
F70-F79
F70-F79
Upośledzenie umysłowe,
Upośledzenie umysłowe,
F80-F89
F80-F89
Zaburzenia rozwoju
Zaburzenia rozwoju
psychicznego
psychicznego
(specyficzne zaburzenia
(specyficzne zaburzenia
rozwoju mowy i języka, umiejętności
rozwoju mowy i języka, umiejętności
szkolnej, funkcji motorycznych itp.),
szkolnej, funkcji motorycznych itp.),
ICD 10 – Przegląd
ICD 10 – Przegląd
głównych kategorii
głównych kategorii
diagnostycznych
diagnostycznych
F90-F98
F90-F98
Zaburzenia zachowania i emocji
Zaburzenia zachowania i emocji
rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i
rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i
w wieku młodzieńczym
w wieku młodzieńczym
(zaburzenia
(zaburzenia
hiperkinetyczne, zachowania i emocji,
hiperkinetyczne, zachowania i emocji,
funkcjonowania społecznego, tiki,
funkcjonowania społecznego, tiki,
zaburzenia odżywiania się w
zaburzenia odżywiania się w
niemowlęctwie i dzieciństwie itp.),
niemowlęctwie i dzieciństwie itp.),
F99
F99
Nieokreślone zaburzenia psychiczne
Nieokreślone zaburzenia psychiczne
Z00-Z99
Z00-Z99
Czynniki wpływające na stan
Czynniki wpływające na stan
zdrowia i kontakt z usługami zdrowotnymi.
zdrowia i kontakt z usługami zdrowotnymi.