Radzenie sobie

Radzenie sobie

ze stresem

ze stresem

Rola predyspozycji

Rola predyspozycji

indywidualnych

indywidualnych

Pytania o predyspozycje

Pytania o predyspozycje

•

Czy istnieją predyspozycje indywidualne
do stosowania określonych form radzenia
sobie ze stresem - indywidualny styl
radzenia sobie ze stresem?

•

Czy predyspozycje indywidualne (np.
osobowość) są powiązane z określonymi
formami radzenia sobie ze stresem, a
więc wyjaśniają jakąś większą część ich
wariancji?

Znaczenie predyspozycji

Znaczenie predyspozycji

•

Nasze prawdziwe cechy ujawniają się
najwyraźniej w stresie (Caspi, Moffit,
1993)

•

Radzenie sobie to osobowość
działająca w stresie (coping is
personality in action under stress)
(Bolger, 1990)

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

sobie i brakiem przystosowania - model

sobie i brakiem przystosowania - model

mediacyjny (Hewitt, Flett, 1995)

mediacyjny (Hewitt, Flett, 1995)

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

sobie i brakiem przystosowania - model

sobie i brakiem przystosowania - model

addytywny (Hewitt, Flett, 1995)

addytywny (Hewitt, Flett, 1995)

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem

sobie i brakiem przystosowania - model

sobie i brakiem przystosowania - model

interakcyjny (Hewitt, Flett, 1995)

interakcyjny (Hewitt, Flett, 1995)

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

Cechy osobowości

Cechy osobowości

związane z

związane z

radzeniem sobie ze stresem (style

radzeniem sobie ze stresem (style

CISS)

CISS)

(badania polskie, Strelau i in. 2009)

(badania polskie, Strelau i in. 2009)

•

Neurotyzm - E

•

Ekstrawersja – Z, U, PKT

•

otwartość na doświadczenie – Z, PKT

•

Ugodowość - PKT

•

Sumienność - Z

Osobowość a strategie radzenia sobie ze stresem

Osobowość a strategie radzenia sobie ze stresem

(Costa, McCrae, 1996)

(Costa, McCrae, 1996)

•

Neurotyczność

– -reagowałem dziecinnie
– -fantazjowałem na temat rozwiązania problemu
– -obwiniałem siebie

•

Ekstrawersja

– -żartowałem
– -ujawniałem swoje uczucia
– -szukałem wsparcia u innych

•

Otwartość na doświadczenie

– -spojrzałem na problem z filozoficznej perspektywy
– -myślałem o pozytywnych aspektach sytuacji
– -szukałem pomocy w rozwiązaniu problemu

•

Ugodowość

– -trzymałem emocje w ryzach
– -zawierzyłem Bogu
– -obstawałem przy swoim

•

Sumienność

– -zmieniłem się na lepsze
– -skoncentrowałem się na tym, jaki ma być następny krok

Cechy temperamentu związane z

Cechy temperamentu związane z

radzeniem sobie ze stresem (style

radzeniem sobie ze stresem (style

CISS)

CISS)

(badania polskie, Strelau i in. 2009)

(badania polskie, Strelau i in. 2009)

•

Żwawość – Z, PKT, ujemnie E

•

Perseweratywność – E, U

•

Wrażliwość sensoryczna – Z, PKT

•

Wytrzymałość – ujemnie E

•

Reaktywność – E

•

Aktywność – Z, U, ujemnie E

Cechy osobowości

Cechy osobowości

związane z

związane z

radzeniem sobie ze stresem

radzeniem sobie ze stresem

•

optymizm

•

umiejscowienie kontroli

•

wzór zachowania A

•

poczucie własnej skuteczności

Style radzenia sobie ze stresem a

Style radzenia sobie ze stresem a

intelekt (badania polskie, Strelau i in.,

intelekt (badania polskie, Strelau i in.,

2009)

2009)

•

Osoby z wysokim poziomem
inteligencji ogólnej – więcej Z, mniej
E i U

•

Wykształcenie wyższe – więcej Z

•

Inteligencja emocjonalna – Z, PKT,
ujemnie E