Podstawowe zasady
formułowane w kodeksach
etycznych
Kodeksy zawodów pokrewnych.
.
PODSTAWOWE ZASADY
• Działanie na rzecz klienta z
poszanowaniem jego praw do:
• - autonomii, podmiotowości
• - godności
• - intymności, prywatności
• - poufności
AUTONOMIA,
PODMIOTOWOŚĆ
Prawo do decydowania o sobie w
każdej sytuacji, zagwarantowane
przede wszystkim dostępem do
informacji.
- Zgoda na współpracę
- Współodpowiedzialność za kontakt
- Informacje zwrotne
AUTONOMIA
• Tematy do przemyślenia:
• - czy prawo do autonomicznych decyzji
dotyczy każdego klienta ?
• - jakie zasady obowiązują przy
ograniczonych możliwościach klienta
do podejmowania autonomicznych
decyzji (małe dziecko, osoba chora
psychicznie, osoba niepełnosprawna
umysłowo) ?
GODNOŚĆ
• Człowiek jest wartością niezależnie
od sytuacji:
• - podstawowe zasady:
• – oddzielenie czynów od sprawcy
• – nie ocenianie (szczególnie na
podstawie wyglądu i zachowania)
INTYMNOŚĆ, PRYWATNOŚĆ
• Klient ma prawo do kontrolowania
dostępu do informacji na własny temat.
• - przestrzeganie granic kontraktu
• - prawo do odmowy odpowiedzi na
pytanie
• - prawo do wyboru metody
• Problemy do przemyślenia:
wnioskowanie na podstawie obserwacji,
stosowanie testów projekcyjnych
POUFNOŚĆ
• Podstawa kontaktu klient-psycholog
to zaufanie, stąd tajemnica
zawodowa
• Wynika z prawa do autonomii i
prywatności.
• Tajemnica zawodowa jest
zagwarantowana ustawowo.
TAJEMNICA ZAWODOWA
• - brak granic czasowych
• - zakres tajemnicy
• - obowiązek ochrony dokumentacji
• - warunki naruszenia tajemnicy
• - problem kazuistyki (nauczanie)
• - sytuacja, w których tajemnica jest
zagrożona (terapia grupowa
TAJEMNICA ZAWODOWA A
SEKRET
• Tajemnica zawodowa to rodzaj sekretu:
• - przyrzeczony
• - powierzony
• - naturalny
• - roztropnościowy
• Z punktu widzenia klienta to sekret
powierzony, a psychologa -
przyrzeczony
KODEKSY JAKO
ZABEZPIECZENIE KLIENTA
• Kodeksy zawierają informacje o
standardach i dylematach – powinny
je mieć wszystkie zawody zaufania
publicznego.
• Problem do przemyślenia – czy
znajomość kodeksu zapobiega
naruszeniom etyki ?
KODEKS APA - PRZYKŁAD
• Powstał w 1953 roku – wielokrotnie
nowelizowany
• Zwartość:
• - kogo dotyczy (zastosowania)
• - preambuła
• - zasady ogólne
Standardy APA
• 1. Rozwiązywanie problemów
• 2. Kompetencje
• 3. Relacje międzyludzkie
• 4. Prywatność i poufność
• 5. Reklama i wystąpienia publiczne
• 6. Dokumentacja i opłaty
• 7. Edukacja i trening
• 8. Badania i publikacje
• 9. Diagnoza
• 10. Terapia
PRZYCZYNY ŁAMIANIA
ZASAD
• Nawyki (rutyna)
• Przesądy
• Egoizm
• Presja otoczenia
• Lenistwo myślowe
JAKIE ZASADY SĄ ŁAMANE
NAJCZĘŚCIEJ
• Badania amerykańskie (APA)
• Ankieta objęła 679 osób, opis 703
dylematów.
• - naruszenie prywatności - 18 %
• - konfliktowe relacje - 17 %
• - poddanie się naciskom - 14 %
• - złamanie zasad w nauczaniu - 8 %
NIEBEZPIECZNE POSTAWY
• Ocenianie zamiast opisu
• Kontrola zamiast orientacji na
rozwiązanie problemu
• Sztywne strategie zamiast kontrolowanej
spontaniczności
• Przedmiotowe traktowanie zamiast
empatii
• Wyższość (omnipotencja)
• Dogmatyzm zamiast otwartości
JAK UNIKAĆ ŁAMANIA ZASAD
• W sytuacji dylematu zadać sobie trzy
pytania:
• - co sądzę na ten temat ?
• - co myślą inni ?
• - czy znamy i bierzemy pod uwagę
wszystkie okoliczności ?
EFEKT ŁAMIANIA ZASAD DLA
PSYCHOLOGA
• Zwolnienie z wyrzutów sumienia –
wyparcie
• Zwolnienie z winy – autonomia
moralna