Podstawowe zasady 

formułowane w kodeksach 

etycznych

Kodeksy zawodów pokrewnych.

.

PODSTAWOWE ZASADY

• Działanie na rzecz klienta z 

poszanowaniem jego praw do:

• - autonomii, podmiotowości
• - godności
• - intymności, prywatności
• - poufności

AUTONOMIA, 

PODMIOTOWOŚĆ

Prawo do decydowania o sobie w 

każdej sytuacji, zagwarantowane 
przede wszystkim dostępem do 
informacji.

- Zgoda na współpracę
- Współodpowiedzialność za kontakt
- Informacje zwrotne

AUTONOMIA

• Tematy do przemyślenia:
• - czy prawo do autonomicznych decyzji 

dotyczy każdego klienta ?

• - jakie zasady obowiązują przy 

ograniczonych możliwościach klienta 
do podejmowania autonomicznych 
decyzji (małe dziecko, osoba chora 
psychicznie, osoba niepełnosprawna 
umysłowo) ?

GODNOŚĆ

• Człowiek jest wartością niezależnie 

od sytuacji:

• - podstawowe zasady:
•  – oddzielenie czynów od sprawcy
•  – nie ocenianie (szczególnie na 

podstawie wyglądu i zachowania)

INTYMNOŚĆ, PRYWATNOŚĆ

• Klient ma prawo do kontrolowania 

dostępu do informacji na własny temat.

• - przestrzeganie granic kontraktu
• - prawo do odmowy odpowiedzi na 

pytanie

• - prawo do wyboru metody
• Problemy do przemyślenia: 

wnioskowanie na podstawie obserwacji, 
stosowanie testów projekcyjnych

POUFNOŚĆ

• Podstawa kontaktu klient-psycholog 

to zaufanie, stąd tajemnica 
zawodowa

• Wynika z prawa do autonomii i 

prywatności.

• Tajemnica zawodowa jest 

zagwarantowana ustawowo.

TAJEMNICA ZAWODOWA

• - brak granic czasowych
• - zakres tajemnicy
• - obowiązek ochrony dokumentacji
• - warunki naruszenia tajemnicy
• - problem kazuistyki (nauczanie)
• - sytuacja, w których tajemnica jest 

zagrożona (terapia grupowa

TAJEMNICA ZAWODOWA A 

SEKRET

• Tajemnica zawodowa to rodzaj sekretu:
• - przyrzeczony
• - powierzony
• - naturalny
• - roztropnościowy
• Z punktu widzenia klienta to sekret 

powierzony, a psychologa - 
przyrzeczony

KODEKSY JAKO 

ZABEZPIECZENIE KLIENTA

• Kodeksy zawierają informacje o 

standardach i dylematach – powinny 
je mieć wszystkie zawody zaufania 
publicznego.

• Problem do przemyślenia – czy 

znajomość kodeksu zapobiega 
naruszeniom etyki ?

KODEKS APA - PRZYKŁAD

• Powstał w 1953 roku – wielokrotnie 

nowelizowany

• Zwartość:
• - kogo dotyczy (zastosowania)
• - preambuła
• - zasady ogólne

Standardy APA

• 1. Rozwiązywanie problemów
• 2. Kompetencje
• 3. Relacje międzyludzkie
• 4. Prywatność i poufność
• 5. Reklama i wystąpienia publiczne
• 6. Dokumentacja i opłaty
• 7. Edukacja i trening
• 8. Badania i publikacje
• 9. Diagnoza
• 10. Terapia

PRZYCZYNY ŁAMIANIA 

ZASAD

• Nawyki (rutyna)
• Przesądy
• Egoizm 
• Presja otoczenia
• Lenistwo myślowe

JAKIE ZASADY SĄ ŁAMANE 

NAJCZĘŚCIEJ

• Badania amerykańskie (APA)
• Ankieta objęła 679 osób, opis 703 

dylematów.

• - naruszenie prywatności -  18 %
• - konfliktowe relacje - 17 %
• - poddanie się naciskom - 14 %
• - złamanie zasad w nauczaniu -  8 %

NIEBEZPIECZNE POSTAWY

• Ocenianie zamiast opisu
• Kontrola zamiast orientacji na 

rozwiązanie problemu

• Sztywne strategie zamiast kontrolowanej 

spontaniczności

• Przedmiotowe traktowanie zamiast 

empatii

• Wyższość (omnipotencja)
• Dogmatyzm zamiast otwartości

JAK UNIKAĆ ŁAMANIA ZASAD

• W sytuacji dylematu zadać sobie trzy 

pytania:

• - co sądzę na ten temat ?
• - co myślą inni ?
• - czy znamy i bierzemy pod uwagę 

wszystkie okoliczności ?

EFEKT ŁAMIANIA ZASAD DLA 

PSYCHOLOGA

• Zwolnienie z wyrzutów sumienia – 

wyparcie

• Zwolnienie z winy – autonomia 

moralna