Zarządzanie strategiczne

Podstawy

prawa

Dr inż.

Aleksander

Gwiazda

Prawo finansowe –

c.d.

Wykład 6

Plan wykładu



Prawo podatkowe



Prawo celne



Prawo bankowe



Prawo ubezpieczeniowe

Prawo podatkowe

Definicja podatku

Podatek

jest

daniną

publiczna.

Charakteryzuje

się

następującymi

cechami:

• przymusowym

charakterem

• bezzwrotnością

• nieodpłatnością

• jednostronnością

ustalania

• ogólnym charakterem

• pieniężnym

charakterem

• przewłaszczeniem

Prawo podatkowe

Inne formy danin publicznych

Niektóre cechy wykazują też inne
formy danin publicznych. Należą do
nich opłaty i dopłaty.

Opłata to danina publiczna nie mająca
takiej

cechy

jak

nieodpłatność.

Wnoszący opłatę otrzymuje bowiem
świadczenie wzajemne.

Dopłata

jest

rodzajem

daniny

publicznej,

będącej

finansowym

współudziałem w kosztach inwestycji
publicznych

przez

ich

przyszłych

użytkowników.

Prawo podatkowe

Konstrukcja podatku

Każdy

podatek

składa

się

następujących elementów:

• podmiotu podatku

• przedmiotu podatku

• podstawy opodatkowania

• stawki podatkowej

Prawo podatkowe

Podmiot podatku

Podmiot podatkowy obowiązany jest do
uiszczenia  podatku  z  tytułu  obowiązku
podatkowego na nim ciążącego.
Przez  podmiot  podatku  rozumie  się
podatnika  oraz  organ  podatkowy.  W
Polsce wyróżnia się:

• państwowe organy podatkowe

(izby skarbowe, urzędy skarbowe,
Ministerstwo Finansów)

• samorządowe organy podatkowe

(wójt, burmistrz, prezydent)

Prawo podatkowe

Przedmiot podatku

Przedmiot

podatku

sytuacja

faktyczna lub prawna, z którą wiąże się
obowiązek zapłaty podatku.

Prawo podatkowe

Podstawa opodatkowania

Podstawa

opodatkowania

wartościowo lub ilościowo wyrażony
przedmiot podatku.

Prawo podatkowe

Stawka podatkowa

Stawka podatkowa to wielkość podatku
do  uiszczenia  wyrażona  w  odniesieniu
do  podstawy  opodatkowania.  Zbiór
stawek  podatkowych  nosi  nazwę  skali
podatkowej.

Prawo podatkowe

Zobowiązanie podatkowe

Obowiązkiem

podatkowym

jest

nieskonkretyzowana

powinność

poniesienia przymusowego świadczenia
pieniężnego w związku z zaistnieniem
zdarzenia opisanego w ustawie. Z
obowiązku

podatkowego

wynika

zobowiązanie podatkowe.

Prawo podatkowe

Powstanie zobowiązania

podatkowego

• z mocy prawa

• z mocy decyzji organu

podatkowego

Prawo podatkowe

Wygaśnięcie zobowiązania

podatkowego

Zobowiązanie podatkowe wygasa z
następujących przyczyn:

• zapłaty

• zaniechania poboru

podatku

• umorzenia zaległości

podatkowych

• upływu czasu

Prawo podatkowe

System podatków i opłata w

Polsce

• podatek dochodowy

• podatek od towarów i usług

• podatek akcyzowy

• podatek od gier

• podatek rolny

• podatek leśny

• podatek od spadków i

darowizn

• podatek od nieruchomości

• podatek od środków

transportu

• podatek od oszczędności

bankowych

• podatek od posiadania psów

• opłata skarbowa

• opłaty lokalne

Prawo podatkowe

Podatek dochodowy

Przedmiotem  podatku  dochodowego  jest
dochód.
Przez dochód rozumie się różnicę (nadwyżkę)
pomiędzy  przychodami  a  kosztami  ich
uzyskania.  Dochód  może  być  pomniejszony  o
kwoty odliczeń.
Przez  przychody  rozumie  się  otrzymane  lub
pozostawione

dyspozycji

podatnika

pieniądze,  wartości  pieniężne,  świadczenia  w
naturze i inne.
Podatek  dochodowy  płacony  jest  przez  osoby
fizyczne jak i osoby prawne.
Podatek  ten  płacony  jest  w  systemie
comiesięcznych zaliczek. Jest on zaliczany do
dochodu budżetu państwa.

Prawo podatkowe

Podatek od towarów i usług

Przedmiotem  podatku  od  towarów  i  usług
(VAT)  jest  sprzedaż  towarów  i  świadczenie
usług  na  terenie  Polski,  eksport  i  import
towarów  i  usług,  zamiana  towaru  lub  usługi
na  towar  lub  usługę  oraz  darowizna  towaru
lub usługi.

Podstawą opodatkowania jest obrót towarami
lub usługami.

Skale podatkowe dla podatku VAT wynoszą: 0
%, 7 %, 22 % (stawka podstawowa)

Podatek

ten

stanowi

dochód

budżetu

państwa.

Prawo podatkowe

Podatek akcyzowy

Podatek  ten,  podobnie  jak  podatek  VAT
stanowi dochód budżetu państwa.
Podatnikami  są  producenci  i  importerzy
wyrobów akcyzowych.
Podatkiem tym objęte  są następujące towary:
oleje  i  smary,  broń  myśliwska  i  gazowa,
samochody osobowe, jachty pełnomorskie,
sprzęt  elektroniczny  wysokiej  klasy,  karty  do
gry, guma do żucia,
wyroby tytoniowe, alkohole.
Stawki podatku akcyzowego wahają się od 25
do 95 %.

Prawo podatkowe

Podatek od gier

Podatek

ten

pobierany

jest

podmiotów

urządzających

gry

prowadzący działalność w zakresie gier
losowych i zakładów wzajemnych.

Podstawą opodatkowania są wielkości
wpłat dokonywanych przez uczestników
gier.

Stawki podatkowe wahają się od 10 %
do 60 %.

Podatek ten stanowi dochód budżetu
państwa.

Prawo podatkowe

Podatek rolny

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne
oraz organizacje nie mające osobowości prawnej.
Przedmiotem opodatkowania są grunty orne.
Podstawą

opodatkowania

jest

powierzchnia

gospodarstwa rolnego w hektarach przeliczeniowych.
Przeliczniki

uwzględniają:

położenie

gospodarstwa

rolnego, rodzaj użytków rolnych, klasy użytków rolnych.
Stawka podatku rolnego równa się wartości 2,5 kwintala
żyta, obliczona według średniej ceny skupu z trzech
pierwszych kwartałów roku ubiegłego dla 1 hektara
przeliczeniowego.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Podatek leśny

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne
oraz organizacje nie mające osobowości prawnej.
Przedmiotem opodatkowania są lasy.
Podstawą opodatkowania jest liczba hektarów
przeliczeniowych lasu, ustalana na podstawie: głównych
gatunków drzew, klas bonitacji drzewostanu.
Stawka podatkowa za jeden hektar przeliczeniowy
wynosi równowartość pieniężną 0,2 metra sześciennego
drewna, obliczona według cen sprzedaży drewna w
danym nadleśnictwie za trzy pierwsze kwartały roku
ubiegłego.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Podatek od spadków i darowizn

Płatnikami  tego  podatku  są  osoby  fizyczne
podzieleni na trzy grupy podatkowe.
Przedmiotem opodatkowania jest nabycie własności
rzeczy  i  praw  majątkowych  na  drodze  spadku  i
darowizny oraz przez zasiedzenie.
Podstawą  opodatkowania  jest  nabycie  czystej
wartości  przekraczającej  odpowiednio  dla  grup
podatkowych: 7510 zł, 5670 zł, 3820 zł
Stawki podatkowe wynoszą odpowiednio: 3 – 7 %, 7 –
12 %, 12 – 20 %
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Podatek od nieruchomości

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby
prawne oraz organizacje nie mające osobowości
prawnej.
Przedmiotem tego podatku jest własność, samoistne
posiadania

oraz

użytkowanie

wieczyste

nieruchomości  lub  ich  części  lub  obiektów
budowlanych nie złączonych trwale z gruntem.
Podstawą  opodatkowania  jest  powierzchnia  a  w
przypadku  budynków  ich  wartość  ustalona  dla
potrzeb amortyzacji.
Stawki  podatku  ustalane  są  kwotowo  przez  radę
gminy.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Podatek od środków transportu

Przedmiotem

opodatkowania

są

środki

transportowe, do których zalicza się:

• samochody ciężarowe o ładowności

powyżej 2 ton

• ciągniki siodłowe i balastowe

• przyczepy i naczepy o ładowności

powyżej 5 ton

• autobusy

Stawki tego podatku ustala rada gminy.

Podatek ten płacony jest w 4 ratach.

Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Opłata skarbowa

Opłata ta pobierana jest od czynności
urzędowych

organów

administracji

oraz

niektórych

czynności

cywilnoprawnych

dokumentów

potwierdzających

dokonanie

takich

czynności.

Prawo podatkowe

Opłata lokalne

Opłaty lokalne dzielą się na:

• opłatę

administracyjną

• opłatę targową

• opłatę miejscową

Prawo celne

Definicja cła

Cło  jest  danina  publiczną  o  cechach
podatku. Rozróżnia się cła eksportowe,
importowe  i  tranzytowe.  Z  punktu
widzenia  funkcji  cła  można  wyróżnić
cła

preferencyjne,

prohibicyjne,

retorsyjne

antydumpingowe.

Przewiezienie towaru przez granicę
powoduje powstanie długu celnego.

Prawo celne

Cechy cła

Podmiotem cła są osoby przewożące
towary przez granicę państwa.
Przedmiotem cła są przewożone
towary.
Wartość celna towaru to cena
zapłacona lub należna za towar za
granicą. Ustalana jest ona przez organy
celne.
Podstawą wymiaru cła jest taryfa celna.
Ustala ona wysokość stawek celnych.

Prawo celne

Skład celny

Towary przed ocleniem przechowywane
są w składzie celnym. Może być on
publiczny lub prywatny.

Prawo celne

Wolny obszar celny

Wolny  obszar  celny  to  wydzielony
obszar  kraju,  na  którym  przywiezione
towary  traktuje  się  jako  znajdujące
poza  krajowym  obszarem  celnym  a
wwiezione

towary

krajowe

jako

wywiezione za granicę.

Prawo bankowe

Bank

Bank jest osobą prawną utworzoną
zgodnie

przepisami

ustaw,

samodzielną,

samofinansującą

się,

dokonującą

czynności

bankowych

obciążających

ryzykiem

środki

powierzone pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym.

Nazwa  bank  jest  prawnie  chroniona  w
Polsce  w  celu  uniemożliwienia  jej
wykorzystywania  przez  podmioty  do
tego nieupoważnione. (vide Bezpieczna
Kasa Oszczędności)

Prawo bankowe

System bankowy

System bankowy składa się z:

• banku centralnego

(Narodowy Bank Polski)

• banków komercyjnych

Prawo bankowe

System bankowy

Banki komercyjne mogą występować
jako:

• banki państwowe (np. PKO

BP)

• banki spółdzielcze

• banki w formie spółki

akcyjnej (np. BPH SA.)

• banki hipoteczne

• grupy bankowe (np. Grupa

PKO SA.)

Prawo bankowe

Komisja Nadzoru Bankowego

Tworzenie i pracę banków nadzoruje
Komisja Nadzoru Bankowego.

Prawo bankowe

Czynności bankowe

Czynności bankowe dzielą się na:

• czynności dokonywane wyłącznie

przez banki

• czynności wykonywane również

przez banki

• czynności wykonywane na zlecenie

banków

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

wyłącznie przez banki

• przyjmowanie wkładów

pieniężnych

• prowadzenie rachunków

bankowych

• udzielanie kredytów

• udzielanie gwarancji

bankowych

• emitowanie bankowych

papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych

rozliczeń pieniężnych

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

również przez banki

• udzielanie pożyczek

pieniężnych

• operacje czekowe

• operacje wekslowe

• wydawanie kart płatniczych

• nabywanie i zbywanie

wierzytelności

• przechowywanie depozytów

• obrót dewizowy

• udzielanie poręczeń

• udział w emisji papierów

wartościowych

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

na zlecenie banku

Jedyną czynnością wykonywaną na
zlecenie

banku

jest

pośrednictwo

kredytowe.

Prawo bankowe

Tajemnica bankowa

Przy

wykonywaniu

czynności

bankowych bank zobowiązany jest do
zachowania

tajemnicy

bankowej.

Dotyczy

ona

wszelkich

działań

związanych

wykonywanymi

czynnościami bankowymi. Bank ponosi
odpowiedzialność za szkody wynikłe z
ujawnienia tajemnicy bankowej.

Prawo bankowe

Narodowy Bank Polski

Narodowy  Bank  Polski  jest  centralnym
bankiem  Polski.  Ma  on  osobowość
prawną.  Podstawowym  celem  NBP  jest
utrzymywanie stabilnego poziomu cen i
wartości  pieniądza,  przy  jednoczesnym
wspieraniu  polityki  rządu,  o  ile  nie
ogranicza  to  celu  podstawowego.  Bank
ten ma prawo emisji pieniądza.

Prawo bankowe

Organy Narodowego Banku

Polskiego

• Prezes powoływany przez Sejm na 6-

cio letnią kadencję

• Zarząd kierujący działalnością banku

• Rada Polityki Pieniężnej ustalająca

politykę pieniężną (ustalanie stóp
procentowych)

Prawo bankowe

Zadania Narodowego Banku

Polskiego

• organizowanie rozliczeń pieniężnych

• prowadzenie gospodarki rezerwami

dewizowymi

• prowadzenie działalności dewizowej

• prowadzenie kasowej obsługi budżetu

państwa

• regulowanie płynności banków

• kształtowanie warunków rozwoju

systemu bankowego

• sporządzanie raportów dotyczących

bilansu płatniczego państwa

Prawo

ubezpieczeniowe

Ubezpieczenia

polegają

gromadzeniu funduszy przeznaczonych
na wspieranie działań ludzkich w
różnych trudnych sytuacjach życiowych
oraz

wyrównywaniu

strat

zaspokajaniu

potrzeb

wywołanych

przez

zdarzenia

losowe

(klęski

żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki).

Prawo

ubezpieczeniowe

Rodzaje ubezpieczeń

Wyróżnia

się

następujące

ubezpieczenia:

• społeczne

• zdrowotne

• majątkowe

• osobowe

Prawo

ubezpieczeniowe

Składka

ubezpieczeniowa

pokrywa

zazwyczaj:

• odszkodowania

• koszty działalności zakładu

ubezpieczeń

• działalność prewencyjną

Podsumowanie

1.Poszczególne

gałęzie

prawa

finansowego

zajmują

się

szczegółowymi procesami logistyki
pieniądza w państwie.

2.Formy danin publicznych różnicuje

najbardziej cecha, którą określić
można jako bezzwrotność.

3.Gałęzie prawa finansowego regulują

też

procesy

logistyki

pieniędzy

prywatnych..

Document Outline