Praca

Motyw literacki

Spis treści

1.

Postacie, które lubiły pracować

2.

Utwory, które warto uwzględnić

3.

Praca

4.

Obrazy przedstawiające ludzi pracujących

5.

Czy znasz termin „syzyfowa praca”?

6.

Filmy o pracy

7.

Jakie problemy warto rozważyć?

8.

Zapamiętaj sformułowania

9.

Jakie tematy wypracowań na temat pracy mogą się 
pojawić?

10. Cytaty na temat pracy
11. Baza słownictwa

Postacie, które lubiły 
pracować

1.

Alina z Balladyny

2.

Jagienka z Krzyżaków

3.

rybak Santiago z utworu Stary człowiek i morze

4.

Ania z Zielonego Wzgórza

Utwory, które warto 
uwzględnić

Biblia (np. przypowieść o robotnikach z winnicy; 
wygnanie z raju)
mitologia grecka
Pan Tadeusz
pieśni i fraszki Kochanowskiego
Balladyna
bajka Malarze Krasickiego
Syzyfowe prace Żeromskiego
A… B… C…  Orzeszkowej

Praca…

Będąca karą:

Adam i Ewa wygnani z raju
Syzyf wtaczający za karę głaz

Będąca równocześnie misją:

Joanna Lipska z noweli Orzeszkowej A… B… C…
praca lekarzy z serialu Na dobre i na złe
Antoni Paluszkiewicz, nazywany Kawką z Syzyfowych 

prac, korepetytor

Będąca wyzwaniem:

praca Santiago z utworu Stary człowiek i morze
obowiązki kaskaderów, sportowców, ratowników

Związana z samokształceniem:

praca chłopców z Syzyfowych prac

Praca…

Wykonywana pod przymusem:

nauczyciela
więźniów w łagrach i obozach koncentracyjnych

Traktowana jako pasja:

nauczycielskie zajęcie Ani z Zielonego Wzgórza
praca Santiago – rybaka z utworu Stary człowiek i morze

Wykonywana w złej atmosferze:

praca profesora Sztetlera, nauczyciela z Syzyfowych 

prac

Ponad siły:

praca dzieci, np. dziewczynki z wiersza Gęsiarka 

Leopolda Staffa
dzieci z nowelek pozytywistycznych, np. Antek z noweli 

Prusa.

Obrazy przedstawiające ludzi 

pracujących

Jean-François Millet, Zbierające kłosy
Pieter Bruegel, Myśliwi na śniegu
Pieter Bruegel, Pochmurny dzień
Jan Vermeer, Mleczarka
Aleksander Gierymski, Piaskarze
Tadeusz Makowski, Szewc
Aleksander Gierymski, Pomarańczarka

Czy znasz termin „syzyfowa 
praca”?

To praca idąca na marne, wykonywana na próżno, bez 

sensu. Nawiązuje do mitu o Syzyfie, który wciąż na 
próżno wtaczał ciężki głaz (kamień) na szczyt 
wzgórza. Tuż u szczytu kamień wymykał mu się z rąk 
i Syzyf zaczynał swą pracę od początku. Na tym 
polegała wyznaczona mu przez bogów kara.

Określenia „syzyfowa praca” użył Stefan Żeromski w 

tytule swej powieści (Syzyfowe prace). Określenie to 
odniósł do pracy rusyfikatorów, którzy na próżno 
starali się oderwać młodzież od polskości – języka, 
literatury, historii, tradycji. Wynarodowienie jednak 
nie udawało się – wciąż nowe pokolenia buntowały 
się przeciw zaborcom.

Filmy o pracy

serial Na dobre i na złe – o pracy lekarzy
seriale Magda M. i Ally McBeal – o prawnikach
Billy Elliot, reżyseria Stephen Daldry – film o chłopcu, 
który dzięki swej pasji zostaje tancerzem

Jakie problemy warto 
rozważyć?

Co jest, a co nie jest pracą?
Jaki jest sens pracy?
Jakie korzyści człowiek czerpie z pracy?
Czy praca jest wartością czy przekleństwem?
Czy praca może być równocześnie przyjemnością?
Czy można wykonywać pracę, której się nie znosi i do 

czego to prowadzi?
Czy można uzależnić się od pracy?
Czym grozi pracoholizm?
Do czego prowadzi brak pracy, bezrobocie?
Czy wartość człowieka mierzy się wykonywaną pracą?
Kto jest, a kto nie jest dobrym pracownikiem?
Czy chodzenie do szkoły i odrabianie lekcji jest pracą?
Co sądzisz o pracy wykonywanej dobrowolnie/pod 

przymusem/bezinteresownie?
Czy wolontariat to praca?

Zapamiętaj sformułowania

Praca u podstaw – podstawowe hasło 
pozytywistów; oznacza konieczność pomagania 
ludowi, szerzenia wśród niego oświaty.
Praca organiczna – drugie ważne hasło 
pozytywistów, oznaczało starania o gospodarkę 
całego kraju, każdy powinien pracować jako członek 
wielkiego organizmu – społeczeństwa.
Arbeit macht frei (praca czyni wolnym) – napis nad 
bramą stworzonego przez hitlerowców obozu 
koncentracyjnego w Oświęcimiu; gdy się je odniesie 
do tego, co tam się działo (niewolniczej pracy i 
masowego mordowania ludzi), zyskuje nowy 
wydźwięk, brzmi gorzko i ironicznie.

Jakie tematy wypracowań na 

temat pracy mogą się pojawić?

1.

Czy zgadzasz się z opinią Stefana Żeromskiego 
„Piękno życia jest tylko w pracy”? (rozprawka)

2.

Jaki zawód zamierzasz wybrać w przyszłości i 
dlaczego?

3.

Charakterystyka człowieka, którego pracę 
podziwiasz.

4.

Uzasadnij opinię Józefa Ignacego Kraszewskiego 
„Gnuśność poniewiera tysiące ludzi, praca nie 
zabija nikogo”.

Cytaty na temat pracy

Na smutki, cierpienia i nudy najlepszym lekarstwem 
jest praca. Józef Ignacy Kraszewski
Gdzie praca, pilność na straży, tam bieda wejść się 
nie odważy. Franciszek Karpiński
Każda praca ludzka ma swoją duszę. Aleksander 
Świętochowski
Należy być optymistą na początku pracy, a 
krytycznym na końcu. Ludwik Hirszfeld
Kto się skarży na pracę, ten życia nie pojął; ona jest 
wielką dźwignią, która porusza wszystko. Józef 
Ignacy Kraszewski

Baza słownictwa

zawód, profesja, zajęcie
praca, obowiązki zawodowe
wykonywać zawód
mieć pracę
być bezrobotnym
praca fizyczna, umysłowa, zarobkowa
realizować się w pracy
pasjonować się swoją pracą
fascynujący zawód
pasjonująca praca
pasjonujące zajęcie
pracoholizm, uzależnienie od pracy
wymarzony zawód, praca marzeń, ukochana profesja
lenistwo, próżniactwo
pracowitość, obowiązkowość, sumienność, 

zaangażowanie w pracę