METODA NDT - BOBATH

Rys historyczny i podstawy

teoretyczne

W metodzie tej, podobnie jak i wielu innych, rys historyczny i

podstawy teoretyczne zostały opracowane niejako wtórnie

do wykorzystywanych założeń praktycznych. W połowie lat

40. XX wieku fizjoterapeutka, Berta Bobach, stosując u

usprawnianych przez siebie pacjentów różnorodne pozycje

złożeniowe oraz odpowiednio prowadzone ruchy bierne i

czynne, uzyskiwała zmianę rozkładu napięcia mięśniowego.

Uznała więc, że w takich przypadkach zaburzenia

motoryczne są wyrazem nieprawidłowego działania OUN. To

spostrzeżenie sprawdzał jej mąż, Karel Bobach, który

szczegółowo analizował rozwój psychomotoryczny

człowieka. Ich zdaniem, zewnętrznym wyrazem poziomu

dojrzałości i integracji OUN jest mechanizm odruchu

postawy. Pod pojęciem tym rozumieli silnie zróżnicowaną

grupę reakcji automatycznych, które pozwalają na

przybieranie i utrzymywanie wbrew sile grawitacji dowolnej

pozycji, umożliwiając jednocześnie skomplikowane czynności

ruchowe.

Uszkodzenie OUN:

Powoduje powstanie patologicznego

mechanizmu odruchu postawy.

Nieprawidłowe napięcie mięśniowe,

przetrwałe prymitywne odruchy oraz

opóźnione wystąpienie bardziej złożonych

reakcji i ich nieprawidłowa integracja

wymuszają powstanie tzw. „bloków

funkcjonalnych” (kompensacja samoistna),

które ze względu na swą małą

wariantowość nie zapewniają prawidłowego

rozwoju psychomotorycznego.

Do głównych blokad

funkcjonalnych należy zaliczyć:

•

blok głowy i szyi

- nieprawidłowy rozwój

koordynacji oko-ręka, utrwalenie złego

ustawienia głowy w przestrzeni,

zaburzona funkcja języka i ust.

•

blok obręczy barkowej

- zaburzenie

funkcji chwytnej kończyny górnej,

utrudnienie ruchów rotacyjnych tułowia.

•

blok obręczy biodrowej

- niewłaściwe

przenoszenie ciężaru ciała, problemy w

osiąganiu wyższych pozycji,

nieprawidłowe wzorce lokomocyjne.

TERAPIA:

Zasadniczym celem tej metody

kinezyterapeutycznej jest uzyskanie

przez osobę usprawnianą możliwie

maksymalnej samodzielności ruchowej.

W zrealizowaniu tego zadania pomaga:

•

normalizacja napięcia mięśniowego

•

hamowanie nieprawidłowych oraz

ułatwianie reakcji fizjologicznych

•

przywrócenie pełnego zakresu

ruchomości stawowej

•

przygotowanie czuciowe („hartowanie”

nadmiernie wrażliwych rejonów lub

stymulacja okolic o słabej wrażliwości).

W metodzie NDT Bobach największy

akcent położony jest na wyrównanie

napięcia mięśniowego. Początkowo, w

latach 50. i 60. XX wieku

wykorzystywano statyczne pozycje

hamujące. Osobę poddaną

usprawnianiu biernie układano w

pozycjach przeciwnych do ujawnionych

synergii na tak długo, aż napięcie

mięśniowe uległo wyrównaniu i możliwe

było wykonywanie dowolnych ruchów

czynnych. Skuteczność powyższych

pozycji była umiarkowana i przynosiła

rezultaty tylko w sytuacji nieznacznie

wzmożonego napięcia mięśniowego.

Kolejnym etapem rozwoju metody było

wprowadzenie „manipulacji” punktami

kluczowymi, do których autorzy zaliczyli:

•

głowę, szyję i tułów

•

obręcz barkową i

kończyny górne

•

obręcz biodrową i

kończyny dolne.

Odpowiednie poruszanie tymi rejonami

miało za zadanie ułatwić wystąpienie

prawidłowych reakcji nastawczych,

równoważnych i obronnych.

Przemieszczanie tych punktów

względem siebie pozwalało na

zmianę rozkładu napięcia

mięśniowego. Z czasem, ze względu

na większość skuteczność działań

dynamicznych, zastąpiły one prawie

całkowicie statyczne pozycje

hamujące.

W czasie ćwiczeń metodą Bobath

wykorzystać można następujące działania

wspomagające:

•

kompresję- stosowanie docisku powierzchni

stawowych dla ułatwienia wyprostu In utrzymania

pozycji

•

trakcję- osunięcie od siebie powierzchni

stawowych; aktywizacja zginaczy, ułatwienie

wykonania ruchu (łączne, naprzemienne

stosowanie kompresji i trakcji wpływa na poprawę

unerwienia reciprokalnego),

•

umiejscowienie (placing)- zatrzymanie ruchu i

utrzymanie pozycji w dowolnym momencie; trening

świadomej kontroli ruchu;

•

oklepywanie (tapping) – o działaniu hamującym lub

pobudzającym;

•

głaskanie, wstrząsanie i wibracje – ułatwiają

rozluźnienie nadmiernie napiętych grup

mięśniowych.

•

Dodatkowo w procesie usprawniania można

wykorzystać różnego rodzaju pomoce:

platformy wahadłowe, piłki, materace, wałki.

•

W pełniejszym wymiarze omawiany sposób

postępowania to nie tylko mechaniczna

próba odtworzenia sekwencji

neurorozwojowej, ale raczej przygotowanie

indywidualnej bazy dla zdobywania kolejnych

umiejętności ruchowych. Bardzo istotne jest

nie tylko prowadzenie ćwiczeń ruchowych,

ale i prawidłowa pielęgnacja, karmienie,

ubieranie i noszenie dziecka.

•

Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku Berta

Bobath przedstawiła program usprawniania

osób dorosłych z objawami ogniskowego

uszkodzenia mózgu.

Dla oceny osób dorosłych Berta Bobath

posługiwała się specjalnym testem, za

pomocą którego określała:

1.ogólny stan pacjenta:

+ występowanie chorób towarzyszących (m.in.:

nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca,

cukrzyca)

+ poziom napięcia mięśniowego (wiotkość lub

spastyczność ocenianą osobno w obrębie

kończyny górnej i dolnej)

+ globalne możliwości ruchowe

+ stopień aktywności ekstero- i proprioreceptorów

+ stan psychiczny i poziom emocjonalny

( zaangażowanie pacjenta w ćwiczenia, zakres

współpracy)

2. możliwości ruchowe poszczególnych okolic ciała,

zaawansowanie reakcji równoważnych i

obronnych.

OKRESY CHOROBOWE OGNISKOWEGO

USZKODZENIA MÓZGU WG BOBATH:

- wiotkość-

Charakterystyka:

- obniżone napięcie mięśniowe

- zaburzenia czucia po stronie porażonej

- brak reakcji równoważnych i obronnych po tej

stronie

Postępowanie:

1.pielęgnacyjne: ułożenia pacjenta, działanie

przeciwodleżynowe i przeciwprzykurczeniowe

2.terapeutyczne: ćwiczenia przejmowania

ciężaru ciała przez kończyny porażone, nauka

czynnej zmiany pozycji, ćwiczenia stawów

bliższych

- narastanie spastyczności-

Charakterystyka:

- stopniowe zwiększanie aktywności mięśni

zginaczy w obrębie kończyny górnej i

prostowników kończyny dolnej (mniejsza

możliwość wykonywania ruchów dowolnych)

Postępowanie:

-pionizacja pacjenta

- dalsze selektywne ćwiczenia stawów w pozycji

siedzącej i stojącej, prowadzone zgodnie z

sekwencją rozwojową( od centrum do obwodu,

najpierw ruchy w płaszczyźnie strzałkowej,

następnie czołowej i poprzecznej)

- ćwiczenia równoważne w klęku podpartym i

prostym

- analityczne ćwiczenia poszczególnych faz chodu

- zdrowienie i zmiany utrwalone-

Charakterystyka:

- zmniejszenie synergii

- stopniowy powrót ruchów czynnych

- uwolnienie od synergii stawów dalszych

Postępowanie:

- wprowadzanie ruchów globalnych

-ćwiczenia czynności dnia codziennego

- nauka poprawnego chodu

- zwrócenie szczególnej uwagi na funkcję

chwytną ręki ( izolowane ćwiczenie

palców, opozycji kciuka)

Document Outline